Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE Z DNIA 21 STYCZNIA 2010 R.
WZ 54/09
Obrońca nie jest uprawniony do wniesienia zażalenia na postanowie-
nie sądu przyznające innemu obrońcy od Skarbu Państwa wynagrodzenie
za udzielenie nieopłaconej przez oskarżonego pomocy prawnej z urzędu
(art. 618 § 1 pkt 11 k.p.k.), gdyż takie rozstrzygnięcie samo przez się nie
narusza praw i nie szkodzi interesom ani jego, ani strony, którą reprezentu-
je (art. 425 § 3 k.p.k.). Tzw. gravamen w tym zakresie obrońca uzyska do-
piero wtedy, kiedy sąd orzeknie, że koszty obejmujące wydatki Skarbu
Państwa z tego tytułu ponosi oskarżony (art. 626 § 1 i 2 k.p.k.).
Przewodniczący: sędzia SN W. Błuś.
Sędziowie SN: M. Pietruszyński, J. B. Rychlicki (sprawozdawca).
Prokurator Naczelnej Prokuratury Wojskowej: płk J. Żak.
Sąd Najwyższy w sprawie kmdr. por. rez. Andrzeja M., oskarżonego
o popełnienie przestępstwa określonego w art. 278 § 1 i innych k.k., na po-
siedzeniu w dniu 21 stycznia 2010 r. w związku z zażaleniem obrońcy na
postanowienie Wojskowego Sądu Okręgowego w P. z dnia 24 listopada
2009 r., po wysłuchaniu wniosku prokuratora, na podstawie art. 430 § 1
k.p.k. w zw. z art. 429 § 1 k.p.k.
zażalenie p o z o s t a w i ł bez rozpoznania.
2
U Z A S A D N I E N I E
W toku aktualnie toczącego się postępowania w sprawie, oskarżony
kmdr por. rez. Andrzej M. ustanowił obrońcą z wyboru adw. Wojciecha W.
Na rozprawie w dniu 2 kwietnia 2009 r., adw. Wojciech W. na pytanie
przewodniczącego „czy z uwagi na stan zdrowia, planowany przeszczep
nerki wyznacza substytuta, który będzie go reprezentował przed Sądem w
sytuacji niemożności jego stawienia się w Sądzie z powodów zdrowot-
nych”, oświadczył, że w dniu dzisiejszym nie może podjąć takiej decyzji. W
związku z tym Sąd postanowił wyznaczyć oskarżonemu kmdr. por. rez.
Andrzejowi M. obrońcę z urzędu, albowiem obrońca z wyboru, ze wzglę-
dów zdrowotnych, może utrudniać prowadzenie sprawy w dalszym ciągu, a
jednocześnie nie chce wskazać substytuta, który mógłby go zastępować. Z
kolei oskarżony Andrzej M. oświadczył, że nie zgadza się na wyznaczenie
obrońcy z urzędu. W tej sytuacji obrońcą z urzędu został wyznaczony adw.
Tomasz G. Na rozprawie w dniu 21 października 2009 r., stawił się m.in.
substytut adw. Tomasza G. adw. Jakub B.; stawił się również obrońca z
wyboru adw. Wojciech W. W związku z tym Wojskowy Sąd Okręgowy w
P., na podstawie art. 378 § 1 k.p.k., postanowił zwolnić adw. Tomasza G. z
obowiązków obrońcy z urzędu oskarżonego Andrzeja M., albowiem stan
zdrowia obrońcy z wyboru adw. Wojciecha W. „gwarantuje należytą obronę
tegoż oskarżonego”. Adw. Jakub B. wniósł o zasądzenie na rzecz adw.
Tomasza G. kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu
Andrzejowi M.
Wojskowy Sąd Okręgowy w P. postanowieniem z dnia 24 listopada
2009 r., działając na podstawie art. 618 § 1 pkt 11 k.p.k. i § 2 ust. 1, 2, 3, §
14 ust. 1 pkt 5, § 16 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28
września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponosze-
3
nia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej
z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.), zasądził na rzecz adw. Toma-
sza G. kwotę 2 049, 60 zł, w tym 22% VAT, tytułem nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej oskarżonemu kmdr. por. rez. Andrzejowi M. Uzasadnia-
jąc swoje stanowisko Sąd wywiódł, że zawiłość niniejszej sprawy, koniecz-
ność przygotowania się tegoż obrońcy do należytego reprezentowania inte-
resów obrony tegoż oskarżonego sprawia, że zasądzona kwota wynagro-
dzenia jest adekwatna do czynności obrońcy wyznaczonego z urzędu. Z
kolei poprawa stanu zdrowia obrońcy z wyboru czyni zbędnym obronę z
urzędu oskarżonego Andrzeja M.
Na to postanowienie zażalenie wniósł obrońca z wyboru adw. Woj-
ciech W. Zaskarżając postanowienie w całości zarzucił „obrazę przepisów
postępowania, mogącą mieć wpływ na jego treść, a mianowicie art. 83 § 1
k.p.k. przez wyznaczenie osk. Andrzejowi M. obrońcy z urzędu – gdy ten
ustanowił obrońcę z wyboru w roku 2003, który osobiście przez okres 7 lat
uczestniczył w postępowaniu przygotowawczym, jak i sądowym oraz art.
618 § 1 pkt 11 k.p.k. i § 2 ust. 1, 2, 3, § 14 ust. 1 pkt 5, § 16 rozporządze-
nia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za
czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nie-
opłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu przez adw. Tomasza G.,
mimo że ten nie udzielił żadnej pomocy prawnej i nie uczestniczył w roz-
prawie”. Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i prze-
kazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.
Prokurator Naczelnej Prokuratury Wojskowej wniósł o nieuwzględnienie
zażalenia i utrzymanie w mocy zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje.
Zażalenie, na podstawie art. 430 § 1 k.p.k. w zw. z art. 429 § 1 k.p.k.
należało pozostawić bez rozpoznania, albowiem na tym etapie postępowa-
nia jest ono niedopuszczalne z mocy ustawy. Ten środek odwoławczy
4
przysługuje na postanowienie sądu zamykające drogę do wydania wyroku,
chyba że ustawa stanowi inaczej, a także na postanowienia co do środka
zabezpieczającego oraz na inne postanowienia w wypadkach przewidzia-
nych w ustawie. Zażalenie przysługuje stronom, a także osobie, której po-
stanowienie bezpośrednio dotyczy, chyba że ustawa stanowi inaczej (art.
459 § 1, 2 i 3 k.p.k.). Z kolei art. 425 § 3 k.p.k. stanowi, że odwołujący się
może skarżyć jedynie rozstrzygnięcia lub ustalenia naruszające jego prawa
lub szkodzące jego interesom (tzw. gravamen). W niniejszej sprawie, po-
zostawiając na uboczu kwestie „okoliczności utrudniających obronę” w ro-
zumieniu art. 79 § 2 k.p.k. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
17 lutego 2004 r., II KK 277/02, OSNKW 2004, z. 4, poz. 43), należało
skoncentrować wywody na zagadnieniu dopuszczalności wniesionego
środka odwoławczego w świetle art. 429 § 1 k.p.k. oraz art. 425 § 3 k.p.k.
Poza sporem jest, że postanowienie o wyznaczenie obrońcy z urzędu jest
niezaskarżalne. Z kolei fakt wyznaczenia obrońcy z urzędu do reprezento-
wania interesów oskarżonego w toczącym się postępowaniu i wykonania
określonej czynności procesowej nakłada na Skarb Państwa obowiązek
jego wynagrodzenia. Wynika to z powołanych przepisów ustawy karno-
procesowej, jak i przepisów rozporządzenia (por. też postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 25 stycznia 2006 r., V KZ 59/05, OSNKW 2006, z. 3,
poz. 28). W tej sytuacji Wojskowy Sąd Okręgowy w P. prawidłowo postąpił
zasądzając na rzecz wyznaczonego obrońcy z urzędu stosowne wynagro-
dzenie za jego czynności. W ocenie Sądu Najwyższego, działający obecnie
w toku postępowania obrońca z wyboru oskarżonego Andrzeja M. nie miał
uprawnień zgodnie z treścią art. 425 § 3 k.p.k. do zaskarżenia tegoż po-
stanowienia, albowiem na tym etapie postępowania określona kwota wy-
nagrodzenia za czynność obrońcy z urzędu nie została opłacona przez
oskarżonego Andrzeja M., lecz stanowi wydatek Skarbu Państwa jako wy-
płatę w rozumieniu art. 618 § 1 pkt 11 k.p.k. W związku z tym zaskarżone
5
postanowienie nie narusza praw oskarżonego Andrzeja M., jak również nie
szkodzi jego interesom, zatem wniesione zażalenie należało uznać za nie-
dopuszczalne z mocy ustawy z braku gravamen do zaskarżenia powyż-
szego postanowienia (art. 429 § 1 k.p.k.). Natomiast w przypadku wydania
orzeczenia skazującego i postąpienia przez sąd w myśl art. 627 k.p.k.,
oskarżony może zaskarżyć to orzeczenie, w części obciążającej go ustalo-
nymi kosztami obrony z urzędu.
Mając powyższe na uwadze należało zażalenie pozostawić bez roz-
poznania.