Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 90/09
POSTANOWIENIE
Dnia 3 lutego 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
SSN Krzysztof Strzelczyk (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa S. S.
przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej "C." w P.
o zobowiązanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 3 lutego 2010 r.,
zażalenia strony pozwanej
na postanowienie Sądu Apelacyjnego […]
z dnia 23 czerwca 2009 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
2
Sąd Apelacyjny w sprawie z powództwa S. S. przeciwko Spółdzielni
Mieszkaniowej „C.” w P. o zobowiązanie, postanowieniem z dnia 5 maja 2009 r.
umorzył postępowanie apelacyjne wywołane wniesieniem apelacji przez powoda S.
S., wskazując w uzasadnieniu, że powód pismem procesowym skutecznie cofnął
apelację, a zatem zaistniała podstawa do umorzenia postępowania zgodnie z art.
391 § 2 k.p.c.
Następnie tenże Sąd postanowieniem z dnia 23 czerwca 2009 r. oddalił
wniosek pozwanej o zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów zastępstwa
procesowego, powołując się w uzasadnieniu na treść art. 491
ustawy
o spółdzielniach mieszkaniowych, który wprowadził zwolnienie od kosztów opłaty
sądowej oraz ponoszenie kosztów tego postępowania przez spółdzielnię.
W zażaleniu wniesionym na powyższe postanowienie pozwana zarzuciła
Sądowi Apelacyjnemu naruszenie art. 491
ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r.
o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jedn. Dz.U. z 2003 r., Nr 119, poz. 1116
ze zm. - nazywanej dalej jako ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych) przez jego
błędną wykładnię. Skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia
i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów zastępstwa procesowego
w postępowaniu apelacyjnym w kwocie 1.817 zł.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Artykuł 491
ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach
mieszkaniowych, dodany ustawą z dnia 14 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy
o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw
(Dz.U.07.125.873), w brzmieniu obowiązującym w dacie wydania zaskarżonego
orzeczenia stanowił, że: „Osoba, która na podstawie ustawy może żądać
ustanowienia prawa odrębnej własności lokalu, w razie bezczynności spółdzielni
może wystąpić do sądu z powództwem na podstawie art. 64 Kodeksu cywilnego
w związku z art. 1047 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego. Pozew wolny jest od
opłaty sądowej, zaś koszty postępowania sądowego pokrywa spółdzielnia”.
Powołany przepis po pierwsze, przyznaje legitymację do wytoczenia
powództwa przeciwko spółdzielni w sprawie o zobowiązanie do złożenia
3
oświadczenia woli, po drugie wprowadza trzy istotne wyjątki od zasad rządzących
problematyką kosztów procesu. Wprawdzie przepis ten nie posługuje się pojęciem
„koszty procesu” używając sformułowania „koszty postępowania sądowego”
to jednak nie ulega wątpliwości, że chodzi w tym wypadku o cywilne postępowanie
sądowe”, zaś posłużenie się takimi pojęciami jak „powództwo” i „pozew”,
jednoznacznie wskazuje na tryb procesowy, z kolei koszty tego postępowania
na gruncie Kodeksu postępowania cywilnego określane są mianem „kosztów
procesu” (art. 98 i n. k.p.c.), przy czym do niezbędnych kosztów procesu strony
reprezentowanej przez adwokata (radcę prawnego) zalicza się wynagrodzenie,
jednak nie wyższe niż stawki opłat określonych w odrębnych przepisach i wydatki
jednego adwokata (radcy prawnego), koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez
sąd osobistego stawiennictwa strony. W konsekwencji należy przyjąć, że „koszty
postępowania sądowego” stanowią w istocie „koszty procesu”, a zatem obejmują
koszty sądowe i koszty zastępstwa procesowego. W ten sam sposób zostały
określone obowiązki spółdzielni w znowelizowanym art. 491
ustawy o spółdzielniach
mieszkaniowych (art. 1 pkt 6 i ustawy z dnia 18 grudnia 2009 r. o zmianie ustawy
o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw Dz. U.
Nr 223, poz. 1779, która weszła w życie dnia 30 grudnia 2009 r. - art. 8).
Artykuł 491
ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych stanowiąc, że pozew
wolny jest od opłaty sądowej, wprowadza odstępstwo od zasady odpłatności
wymiaru sprawiedliwości. Zgodnie bowiem z art. 2 ust. 2 u.k.s.c. do uiszczenia
kosztów sądowych obowiązana jest strona, która wnosi do sądu pismo podlegające
opłacie, przy czym niewątpliwie pismem, o którym mowa w tym przepisie jest
pozew (art. 3 ust. 2 pk11 u.k.s.c.).
Z kolei przepis ten przesądzając, że koszty postępowania sądowego
pokrywa spółdzielnia, wprowadza odstępstwo od zasady odpowiedzialności z wynik
procesu, która oznacza, że strona, która sprawę przegrała, zobowiązana jest
zwrócić przeciwnikowi poniesione przez niego koszty procesu. Zatem w sprawie
z powództwa osoby, o której mowa w art. 491
ustawy o spółdzielniach, bez
względu na jej wynik koszty poniesione przez strony pokrywa pozwana
spółdzielnia. Nie ma przy tym znaczenia z jakich względów strona przegrała
sprawę. Ze sformułowania tego przepisu należy ponadto wywieść, że spółdzielnia
4
pokrywa również koszty sądowe, których strona powodowa nie miała obowiązku
uiścić ze względu na zwolnienie jej od tego obowiązku z mocy ustawy. W tym
ostatnim wypadku art. 491
ustawy o spółdzielniach wprowadza odstępstwo od
zasady wyrażonej w art. 113 u.k.s.c.
Wobec wyraźnego brzmienia art. 491
ustawy o spółdzielniach
mieszkaniowych, który wprowadza zasadę, że koszty postępowania sądowego
pokrywa spółdzielnia, brak jest podstaw do odstąpienia od tej zasady, w sytuacji
gdy sąd orzeka o kosztach w wypadku cofnięcia apelacji.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
k.p.c.
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. orzekł jak w sentencji.
/tp/
jz