Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UK 167/09
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 2 lutego 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Katarzyna Gonera
SSN Józef Iwulski
w sprawie z wniosku T. G.
przeciwko Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddziałowi
Regionalnemu w P.
o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 2 lutego 2010 r.,
skargi kasacyjnej organu rentowego od wyroku Sądu Apelacyjnego […]
z dnia 5 czerwca 2008 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Decyzją z dnia 18 lipca 2005 r. wydaną w wykonaniu wyroku Sądu
Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w W. z dnia 4 marca 2005
r., Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Placówki Terenowej w P.
(organ rentowy) objął wnioskodawcę T. G. ubezpieczeniem społecznym rolników od
dnia 1 października 2004 r., określając jednocześnie należne od ubezpieczonego
składki od dnia 1 października 2004 r., w łącznej kwocie 995,30 zł w tym z tytułu
ubezpieczenia 915,20 zł i z tytułu odsetek za zwłokę na dzień wydania decyzji w
kwocie 80,10 zł. W drugiej decyzji z tej samej daty, stwierdzono ustanie
ubezpieczenia społecznego rolników wnioskodawcy w zakresie ubezpieczenia
wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego oraz emerytalno-rentowego od
dnia 1 kwietnia 2005 r. W uzasadnieniu tej decyzji wskazano, że wyłączenie
wnioskodawcy z ubezpieczenia było wynikiem niezłożenia przez niego
zaświadczenia właściwego organu podatkowego o wysokości należnego podatku
za miniony rok (2004), zgodnie z art. 39 ust. 1 oraz i art. 5a ust. 5 i 7 ustawy z dnia
20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (jednolity tekst: Dz.U. z
2008 r. Nr 50, poz. 291 ze zm.).
W odwołaniu od tych decyzji, wnioskodawca dochodził „przywrócenia
ubezpieczenia rolniczego” od dnia 1 kwietnia 2005 r., uznając wyłączenie go z tego
ubezpieczenia za bezzasadne, a niedopełnienie formalności związanych z
przedłożeniem wymaganego zaświadczenia tłumacząc toczącym się
postępowaniem odwoławczym przed Sądem co do wcześniejszej decyzji
określającej ustanie tego ubezpieczenia od dnia 1 października 2004 r. Wskazał
także, iż nie zapłacił w terminie należnych składek, ponieważ został zobowiązany
do ubezpieczenia się w ZUS w związku z prowadzoną pozarolniczą działalnością
gospodarczą.
Wyrokiem z dnia 2 grudnia 2005 r., Sąd Okręgowy w W. oddalił
odwołanie wnioskodawcy, ustalając następujący stan faktyczny; T. G. jest
właścicielem gospodarstwa rolnego o powierzchni 7,24 ha (przeliczeniowe 10,51
ha) położonego w miejscowości R. gmina P. W dniu 10 marca 2003 r., organ
rentowy wydał decyzję o podleganiu przez niego ubezpieczeniu społecznemu
3
rolników od dnia 30 stycznia 1995 r. do dnia 30 września 1998 r. i od dnia 1
stycznia 2000 r. W dniu 11 lutego 2004 r. wydano kolejną decyzję stwierdzającą
ustanie ubezpieczenia społecznego rolników w okresie od 1 października 2000 r.
do dnia 31 marca 2001 r. W dniu 1 marca 2004 r. wnioskodawca po okresach
przerwy wznowił prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej o czym
poinformował właściwy Urząd Skarbowy. W Kasie Rolniczego Ubezpieczenia
Społecznego Oddział Regionalny w P. złożył w dniu 16 września 2004 r.
zaświadczenie Naczelnika Urzędu Skarbowego potwierdzające, że jest podatnikiem
podatku dochodowego od osób fizycznych i jest opodatkowany zryczałtowanym
podatkiem dochodowym. W dniu 16 marca 2004 r. złożył zaświadczenie o
prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej w oparciu o wpis do ewidencji
działalności gospodarczej. Decyzją z dnia 19 marca 2004 r., stwierdzono
podleganie wnioskodawcy ubezpieczeniu społecznemu rolników od dnia 1 marca
2004 r., zaś w decyzji z dnia 29 października 2004 r. stwierdzono ustanie
ubezpieczenia społecznego rolników od dnia 1 października 2004 r. Na skutek
odwołania wnioskodawcy od tej decyzji, wyrokiem z dnia 4 marca 2005 r., Sąd
Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w W. zmienił decyzję organu
rentowego i stwierdził podleganie przez wnioskodawcę ubezpieczeniu społecznemu
rolników od dnia 1 października 2004 r. Wyrok ten uprawomocnił się z dniem 21
czerwca 2005 r. W trakcie toczącego się postępowania odwoławczego
wnioskodawca dokonał zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych w Zakładzie
Ubezpieczeń Społecznych i odprowadzał składki z tytułu prowadzenia pozarolniczej
działalności gospodarczej. Po wydaniu decyzji z dnia 29 października 2004 r., nie
odprowadzał, od dnia 1 października 2004 r., należnych składek z tytułu
ubezpieczenia społecznego rolników, przy czym faktycznie cały czas prowadził
pozarolniczą działalność gospodarczą. Wnioskodawca do dnia 14 lutego 2005 r. nie
przedłożył w Kasie zaświadczenia właściwego organu podatkowego o wysokości
należnego podatku za miniony rok, wobec czego Sąd Okręgowy uznał, że decyzja
organu rentowego o wyłączeniu go, z dniem 1 kwietnia 2005 r., z ubezpieczenia
społecznego rolników, była prawidłowa i zgodna z przepisami ustawy z dnia 20
grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (w szczególności art. 3a ust
1, art. 5a ust 5 i 7, art. 36 ust 1). Sąd wskazał, że zasadnicze znaczenie dla
4
rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy ma uregulowanie zawarte w art. 5a ust 5
powołanej ustawy. Przepis ten przewiduje, że do dnia 14 lutego każdego roku rolnik
lub domownik prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą lub
współpracujący przy jej prowadzeniu podlegający ubezpieczeniu - zobowiązany jest
po zakończeniu roku podatkowego złożyć w Kasie zaświadczenie właściwego
organu podatkowego o wysokości podatku za miniony rok, w stanie faktycznym
sprawy za rok 2004 r. Niezachowanie tego terminu powoduje ustanie
ubezpieczenia z końcem kwartału, w którym rolnik lub domownik był zobowiązany
złożyć zaświadczenie wobec nadal prowadzonej pozarolniczej działalności
gospodarczej. Sąd pierwszej instancji uznał, że do wnioskodawcy nie znajdują
zastosowania zmienione przepisy ustawy wprowadzone ustawą z dnia 1 lipca 2005
r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych
ustaw (Dz.U. nr 150 poz. 1248), obowiązujące od 28 sierpnia 2005 r., bowiem
wobec braku prawomocnej decyzji o wyłączeniu wnioskodawcy z ubezpieczenia
społecznego rolników od dnia 1 października 2004 r., oraz w związku z jego
staraniami o podleganie temu ubezpieczeniu, powinien wypełnić ciążące na nim
jako na rolniku obowiązki wynikające z przepisów ustawy i przedłożyć w
zakreślonym ustawą terminie określone w przepisach zaświadczenie jeżeli
faktycznie nadal prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą. Skoro natomiast
nie opłacił w terminie należnych składek na ubezpieczenie społeczne rolników to
konsekwencją tego jest obowiązek zapłaty odsetek, a sam przebieg postępowania
odwoławczego przed sądem nie jest okolicznością zwalniającą z takiego
obowiązku.
Na skutek apelacji wnioskodawcy, Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 31
maja 2007 r., zmienił zaskarżony wyrok i poprzedzające go decyzje Kasy
Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddziału Regionalnego w P. z dnia 18
lipca 2005 r. w ten sposób, że zwolnił wnioskodawcę od obowiązku uiszczenia
odsetek w kwocie 80,10 zł oraz ustalił, że T. G. od 1 kwietnia 2005 r. podlegał
ubezpieczeniu społecznemu rolników. Sąd drugiej instancji wskazał, że poza
sporem pozostaje, że wyrok Sądu Okręgowego z dnia 4 marca 2005 r.
przywracający wnioskodawcę do ubezpieczenia rolniczego od 1 października 2004
r. uprawomocnił się, co wywołało skutki określone w art. 365 § 1 k.p.c., tj. stworzyło
5
pewność podlegania ubezpieczeniu rolniczemu od 1 października 2004 r. po stronie
wnioskodawcy, a na organ rentowy nałożyła obowiązek jego zrealizowania w
drodze decyzji. Niepewność prawa i jednoczesne podleganie ubezpieczeniu z tytułu
prowadzonej działalności gospodarczej w ZUS, w ocenie Sądu Apelacyjnego,
zwalniało wnioskodawcę z obowiązku uiszczenia składek, a także konieczności
złożenia stosownych oświadczeń o uzyskanych w 2004 r. dochodach z działalności
gospodarczej do momentu prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy, a właściwie do
momentu doręczenia decyzji realizującej prawomocny wyrok Sądu, a więc
pierwszej decyzji z 18 lipca 2005 r. W przypadku niekorzystnego rozstrzygnięcia
Sądu wnioskodawca podlegałby ubezpieczeniu z tytułu prowadzonej działalności
gospodarczej. Podwójne ubezpieczenie, przy rozgraniczeniu systemu rolniczego od
systemu powszechnego, jest niedozwolone. Dopiero po doręczeniu decyzji
realizującej wyrok wnioskodawca powinien przedłożyć zaświadczenie o osiąganych
dochodach. Ustanie ubezpieczenia - z końcem pierwszego kwartału - byłoby
możliwe tylko wówczas, gdyby w 2004 r. dochody z działalności przekroczyły
graniczną kwotę 2.528 zł (art. 5a ust. 6 ustawy o ubezpieczeniu społecznym
rolników). W ocenie Sądu, w spornej kwestii nie było możliwe ustanie
ubezpieczenia z przyczyn niejako formalnych wskazanych w art. 5a ust. 7, a
szczególnie z mocy decyzji z taką samą datą jak data decyzji realizującej wyrok.
Wnioskodawcy nie pozostawiono bowiem czasu na realizację obowiązków
wskazanych w art. 5a ustawy w związku z równoczesnym wyłączeniem go z
ubezpieczenia rolniczego od 1 kwietnia 2005 r. Decyzję o ustaniu ubezpieczenia od
drugiego kwartału 2005 r. powinno poprzedzać wezwanie z zakreśleniem terminu
jego realizacji, złożenia zaświadczenia i opłacenia naliczonych składek w terminie
14 dni. Na organie rentowym spoczywał bowiem obowiązek wynikający z art. 62
ust. 1 pkt 1 i 4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, „obsługi
ubezpieczonych w sprawach dotyczących objęcia ubezpieczeniem, składek na
ubezpieczenie oraz przyznawania i wypłaty świadczeń z ubezpieczenia, a nadto
obowiązek informowania ubezpieczonych o prawach i obowiązkach wynikających z
ustawy oraz propagowania działalności Kasy”. Zdaniem Sądu, od wnioskodawcy
nie można bowiem oczekiwać nadmiernej staranności, tj. złożenia zaświadczenia o
wysokości dochodów za 2004 r. w terminie do 14 lutego 2005 r., skoro organ
6
wyłączył go z ubezpieczenia i swoją decyzją do momentu zakończenia
postępowania sądowego był związany zgodnie z art. 110 k.p.a. Tym się kierując,
Sąd Apelacyjny uznał, że druga decyzja z 18 lipca 2005 r. wydana została z
naruszeniem prawa, a więc nie rodzi skutków prawnych w postaci wyłączenia z
ubezpieczenia społecznego rolników od daty w niej wskazanej. W ocenie Sądu
brak też było podstaw do obciążania wnioskodawcy obowiązkiem uiszczenia
odsetek z tytułu nieopłaconych składek od dnia 1 października 2004 r. do dnia
wydania decyzji, co wynika z art. 40 ust. 1a ustawy, który wszedł w życie z dniem 2
maja 2004 r., stanowiącego, że „jeżeli decyzja, w której określono wysokość
zobowiązań z tytułu składek, nie została doręczona co najmniej na 14 dni przed
ustawowym terminem płatności, o którym mowa w ust. 1, obowiązuje termin
płatności wynoszący 14 dni od dnia doręczenia tej decyzji."
W dniu 7 stycznia 2008 r. Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia
Społecznego Placówka Terenowa w P. wniósł skargę o wznowienie postępowania
od powyższego wyroku (z uzasadnienia skargi wynika, że dotyczy ona wyroku
Sądu w części obejmującej wnioskodawcę ubezpieczeniem społecznym rolników
od dnia 1 kwietnia 2005 r.), wskazując jako jej podstawę późniejsze wykrycie
środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których
strona pozwana nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu.
Wyrokiem z dnia 5 czerwca 2008 r., Sąd Apelacyjny oddalił skargę. Sąd
wskazał w uzasadnieniu wyroku, że co prawda skarga spełniała warunki określone
w art. 410 § 1 k.p.c., została bowiem wniesiona w terminie, jest dopuszczalna i
oparta na ustawowej podstawie, ale negatywnie ocenił zasadność zgłoszonej
podstawy wznowienia.
Strona pozwana wskazała na wykrycie nowych środków dowodowych, które
mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których nie mogła ona skorzystać w
poprzednim postępowaniu w postaci dwóch informacji Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych Oddziału Wojewódzkiego w W.(z dnia 31 października i 27 listopada
2007 r.) oraz świadectwa pracy wystawionego przez I. S.A. ( z dnia 31 lipca 2003
r.) i na tym etapie rozpatrywania skargi Sąd uznał, że należy postępowanie
zakończone prawomocnym wyrokiem wznowić. Wskazana bowiem przez stronę
pozwaną podstawa skargi została wymieniona w art. 403 § 2 k.p.c., zgodnie z
7
którym można żądać wznowienia w razie późniejszego wykrycia takich okoliczności
faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy,
a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu. Zgodnie z
art. 412 § 2 k.p.c. po ponownym rozpoznaniu sprawy sąd stosownie do okoliczności
bądź oddala skargę o wznowienie, bądź uwzględniając ją zmienia zaskarżone
orzeczenie albo je uchyla i w razie potrzeby pozew odrzuca lub postępowanie
umarza. Sąd Apelacyjny oddalił skargę o wznowienie postępowania, negatywnie
oceniając zasadność zgłoszonej podstawy wznowienia postępowania. Na etapie
merytorycznego badania skargi Sąd Apelacyjny uznał, że wskazana przez organ
rentowy podstawa wznowienia „nie zasługuje na pozytywną ocenę”, skoro organ
rentowy „w żaden sposób nie dowiódł prawdziwości swoich twierdzeń, nie
przedstawił żadnych dowodów, potwierdzających datę powzięcia informacji o
nowych dowodach w sprawie”. Na podstawie art. 407 § 1 k.p.c. skargę o
wznowienie wnosi się w terminie trzymiesięcznym; termin ten liczy się od dnia, w
którym strona dowiedziała się o podstawie wznowienia, a gdy podstawą jest
pozbawienie możności działania lub brak należytej reprezentacji - od dnia, w którym
o wyroku dowiedziała się strona, jej organ lub jej przedstawiciel ustawowy. Zdaniem
Sądu, organ rentowy nie potwierdził okoliczności uzyskania nowych informacji -
dokumentów dotyczących wnioskodawcy, niewskazując dowodów
potwierdzających okoliczności i termin ich otrzymania. Nadto organ rentowy nie
wykazał, że przy dołożeniu należytej staranności nie miał możliwości uzyskania
wskazanych dokumentów w terminie wcześniejszym, w trakcie trwania
poprzedniego postępowania sądowego.
Powyższy wyrok zaskarżył w całości skargą kasacyjną pełnomocnik organu
rentowego i zarzucając naruszenie prawa materialnego – art. 5a, art. 6 pkt 12, art. 7
ust. 1, art. 16 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu
społecznym rolników oraz art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1, art. 13
ust.1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
(jednolity tekst; Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 ze zm.), powodujące pozostawienie
w obrocie prawnym błędnego rozstrzygnięcia przyjmującego, iż wnioskodawca
podlega rolniczemu ubezpieczeniu społecznemu z mocy ustawy w pełnym zakresie
od 1 kwietnia 2005 r., mimo, że od tego okresu winien on podlegać powszechnemu
8
ubezpieczeniu społecznemu, art. 37 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym
rolników poprzez błędne przyjęcie, że to na organie rentowym spoczywa rygor
należytej staranności w poszukiwaniu dokumentów mających wpływ na podleganie
ubezpieczeniu społecznemu rolników, oraz przepisów postępowania - art. 407 § 1
k.p.c. poprzez błędne przyjęcie, że organ rentowy nie przedstawił żadnych
dowodów potwierdzających datę powzięcia informacji o nowych dowodach w
sprawie, wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu, ewentualnie uchylenie w całości
zaskarżonego wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 5 czerwca 2008 r., oraz wyroku
Sądu Apelacyjnego z dnia 31 maja 2007 r., i oddalenie apelacji od wyroku Sądu
Okręgowego z dnia 2 grudnia 2005 r., wraz z orzeczeniem o kosztach postępowania.
W uzasadnieniu skargi kasacyjnej organ rentowy podał, iż z materiału
dowodowego zgromadzonego w sprawie w sposób niezbity wynika, że okoliczności
potwierdzone wskazanymi środkami dowodowymi sprawiają, że wnioskodawca
stosownie do przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie
ubezpieczeń społecznych, winien w okresach zatrudnienia w ramach umowy o
pracę podlegać powszechnemu ubezpieczeniu społecznemu (w ZUS), w związku z
tzw. ustawowym prymatem podlegania innemu niż rolniczy tytuł ubezpieczenia
społecznego. Z tych względów, organ rentowy decyzją z dnia 2 stycznia 2008 r.,
wydaną wskutek uprzedniego wznowienia postępowania administracyjnego w
sprawie zakończonej decyzją Prezesa KRUS z dnia 19 marca 2004 r., ,
stwierdzającą podleganie wnioskodawcy ubezpieczeniu społecznemu rolników przy
jednoczesnym prowadzeniu działalności gospodarczej od dnia 1 marca 2004 r.,
uchylił tę decyzję i stwierdził ustanie ubezpieczenia społecznego rolników
wnioskodawcy w okresach od dnia 1 kwietnia 2003 r. do dnia 31 lipca 2003 r. oraz
od dnia 1 kwietnia 2004 r. do dnia 30 września 2004 r.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zarzut skargi kasacyjnej naruszenia art. 407 § 1 k.p.c. jest uzasadniony, a
jego uwzględnienie powoduje uchylenie zaskarżonego wyroku.
Na wstępie warto zwrócić uwagę, z powołaniem się na uzasadnienie
zaskarżonego wyroku, że Sąd Apelacyjny nie był przekonany czy został zachowany
termin do złożenia skargi, mimo że początkowo, badając skargę uznał, że „została
9
wniesiona w terminie, jest dopuszczalna i oparta na ustawowej podstawie”, i, że
„na tym etapie rozpatrywania skargi należy postępowanie zakończone
prawomocnym wyrokiem wznowić”. Innymi słowy – jak się zdaje – Sąd doszedł do
przekonania, że nie zachodzą okoliczności wskazane w art. 410 k.p.c., obligujące
do odrzucenia skargi wniesionej po upływie przepisanego terminu,
niedopuszczalnej lub nieopartej na ustawowej podstawie, oceniając nadto, że nie
ma podstaw do żądania od skarżącego uprawdopodobnienia okoliczności
stwierdzających zachowanie terminu (art. 410 § 2 k.p.c.). Rozpoznając natomiast
skargę merytorycznie doszedł do przekonania, że wskazana przez organ rentowy
podstawa wznowienia „nie zasługuje na pozytywną ocenę”, skoro organ rentowy „w
żaden sposób nie dowiódł prawdziwości swoich twierdzeń, nie przedstawił żadnych
dowodów, potwierdzających datę powzięcia informacji o nowych dowodach w
sprawie”, nie wskazując nadto, „że przy dołożeniu należytej staranności nie miał
możliwości uzyskania wskazanych dokumentów w terminie wcześniejszym, w
trakcie trwania poprzedniego postępowania sądowego”. Tym samym w wyroku
uznał bezzasadność podstaw wznowienia, które zgodnie z art. 412 § 2 k.p.c. ma
miejsce zarówno wtedy, gdy nie istnieją okoliczności stanowiące podstawę
wznowienia, jak i wtedy, gdy okoliczności uzasadniające podstawę (inną niż
nieważność postępowania) istnieją, lecz nie mają wpływu na treść zaskarżonego
rozstrzygnięcia (tak w postanowieniu z dnia 13 maja 2009 r., III UK 5/09), mimo że
w istocie oparł rozstrzygnięcie na stwierdzeniu niezachowania przez organ rentowy
terminu do złożenia skargi.
Trzeba przypomnieć, że skarga o wznowienie postępowania, może być
oparta na tzw. przyczynach nieważności (art. 401 k.p.c.) oraz na przyczynach
restytucyjnych (art. 403 k.p.c.), a także w sytuacjach regulowanych art. 4011
k.p.c.,
a więc gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z
Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie
którego zostało wydane orzeczenie, zaś skargę o wznowienie wnosi się w terminie
trzymiesięcznym; termin ten liczy się od dnia, w którym strona dowiedziała się o
podstawie wznowienia (art. 407 § 1 k.p.c.)., a gdy podstawą jest pozbawienie
możności działania lub brak należytej reprezentacji - od dnia, w którym o wyroku
dowiedziała się strona, jej organ lub jej przedstawiciel ustawowy.
10
Przyczyny restytucyjne, to m.in. późniejsze wykrycie takich okoliczności
faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy,
a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu (art. 403 § 2 i
3 k.p.c.). Wspólną ich cechą jest ich istnienie w czasie wydawania orzeczenia w
obecnie wznawianej sprawie – tak w postanowieniu z dnia 15 grudnia 2009 r., II PZ
24/09 (niepublikowane).
Innymi słowy tzw. nowe fakty i dowody (okoliczności faktyczne lub środki
dowodowe), mogą stanowić podstawę skargi o wznowienie jeżeli istniały już w toku
tego postępowania, jednakże nie były objęte materiałem sprawy i zostały później
wykryte, nie były bowiem znane stronie w toku poprzedniego postępowania (por.
postanowienie z dnia 22 lipca 2008 r., II UZ 31/08 – niepublikowane). W hipotezie
art. 403 § 2 k.p.c. ujęte są zatem dwie sytuacje. Po pierwsze, strona po
prawomocnym zakończeniu sprawy wykryje okoliczność, która istniała wcześniej,
lecz nie była jej znana, nie mogła się więc na nią uprzednio powołać.
Wystarczającą podstawą jest ta „wykryta” okoliczność. Za taką koncepcją
opowiedział się Sąd Najwyższy m.in. w postanowieniu z dnia 15 maja 2007 r., V CZ
36/07 (LEX nr 442637) oraz z dnia 11 kwietnia 2008 r., I UZ 41/07 (LEX nr 469186).
Możliwa i dopuszczalna z punktu widzenia dowodzenia podstaw wznowienia z art.
403 § 2 k.p.c. jest więc nawet sytuacja, gdy określona okoliczność jest znana
stronie postępowania, lecz dopiero po jego prawomocnym zakończeniu nastąpi
wykrycie mającego ją wykazać środka dowodowego (postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 7 marca 2007 r., II CZ 5/07, LEX nr 278667).
Przywołanie tych zasad, zdaje się konieczne gdy wziąć pod uwagę
twierdzenia organu rentowego zawarte w skardze o wznowienie postępowania.
Okoliczności, które dokumentują przedstawione środki dowodowe (dokumenty),
istniały przed prawomocnym zakończeniem sprawy, ale zostały uzyskane później.
Jak wynika ze skargi, organ rentowy uzyskał odpowiednio w dniach 12 listopada
2007 r., oraz 3 i 12 grudnia 2007 r. nowe środki dowodowe; dwie informacje z
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w W.II Inspektorat Miejski (z dnia 31
października i 27 listopada 2007 r.) oraz świadectwo pracy wystawione przez I. S.A.
(z dnia 31 lipca 2003 r.), z których wynikało, że T. G. był zatrudniony na podstawie
umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w firmie I. w okresach od 22 lutego
11
2003 r. do 31 lipca 2003 r. oraz od 1 marca 2005 r. do 19 maja 2005 r. (akta
ubezpieczeniowe k. 143. 149, 151). Datę uzyskania środków dowodowych
potwierdza stempel datownika organu rentowego. W tym znaczeniu są to więc – jak
się wydaje - nowe środki dowodowe, przez które należy rozumieć także uzyskanie
możności skorzystania z nich, a w każdym razie od daty ich uzyskania do złożenia
skargi nie upłynął termin, o którym mowa w art. 407 § 1 k.p.c.
Tym się kierując, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji, po myśli art. 39815
§
1 k.p.c.
/tp/