Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PK 214/09
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 12 lutego 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jerzy Kwaśniewski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Józef Iwulski
SSN Romualda Spyt
w sprawie z powództwa A. I.
przeciwko Gminie D.
o nagrodę jubileuszową,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 12 lutego 2010 r.,
skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Okręgowego w G.
z dnia 18 marca 2009 r.,
1) oddala skargę kasacyjną,
2) odstępuje od obciążenia powódki kosztami postępowania
kasacyjnego strony pozwanej.
2
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 13 stycznia 2009 r. Sąd Rejonowy – Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w G., w sprawie z powództwa A. I. przeciwko Gminie D.
w D. o nagrodę jubileuszową, oddalił powództwo i zasądził od powódki na rzecz
pozwanej kwotę 1.800 zł. tytułem kosztów zastępstwa procesowego.
Sąd Rejonowy ustalił, że powódka na podstawie powołania na stanowisko
zastępcy wójta Gminy D. podjęła pracę w Urzędzie Gminy w dniu 1 lipca 2003 r. i
pracowała tam do dnia 31 marca 2007 r. Po wyborach samorządowych w 2006 r.
Wójt Gminy D. zarządzeniem Nr 32/2006 z dnia 11 grudnia 2006 r. odwołał
powódkę z zajmowanego stanowiska z dniem 11 grudnia 2006 r. Umowa o pracę
została rozwiązana z upływem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia liczonego
od dnia 31 grudnia 2006 r. W chwili ustania stosunku pracy powódce do nabycia
prawa do nagrody jubileuszowej za 40 lat pracy, brakowało mniej niż 12 miesięcy.
W trakcie biegu wypowiedzenia powódka złożyła wniosek o przyznanie jej prawa do
emerytury, a decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych otrzymała w lutym 2007 r.
Bezpośrednio po upływie okresu wypowiedzenia – od dnia 1 kwietnia 2007 r.
powódka przebywa na emeryturze. Na wniosek powódki pracodawca wypłacił jej
odprawę emerytalną.
Roszczenie powódki o wypłatę nagrody jubileuszowej podlegało ocenie
według art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 21 marca 1990 r. o pracownikach
samorządowych (Dz. U. Nr 142, poz. 1593 ze zm.) oraz rozporządzenia Rady
Ministrów z dnia 2 sierpnia 2005 r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników
samorządowych zatrudnionych w urzędach gmin, starostwach powiatowych i
urzędach marszałkowskich (Dz. U. Nr 146, poz. 1223 ze zm.). Na podstawie § 12
ust. 8 tego rozporządzenia w razie ustania stosunku pracy w związku z przejściem
na rentę z tytułu niezdolności do pracy lub emeryturę, pracownikowi któremu do
nabycia prawa do nagrody jubileuszowej brakuje mniej niż 12 miesięcy, licząc od
dnia ustania stosunku pracy, nagrodę tę wypłaca się w dniu wygaśnięcia stosunku
pracy. Zdaniem Sądu Rejonowego przepis ten precyzyjnie i jednoznacznie reguluje
zasady przyznawania nagrody jubileuszowej. Musi wystąpić związek przyczynowy
pomiędzy ustaniem stosunku pracy, a skorzystaniem z uprawnień emerytalnych.
3
Sąd Rejonowy uznał, ze nabycie prawa do emerytury powódki było jedynie
konsekwencją, a nie przyczyną ustania jej stosunku pracy. Rozwiązanie stosunku
pracy było bowiem związane z odwołaniem powódki ze stanowiska zastępcy wójta,
a nie z przejściem na emeryturę. Powódka dopiero po odwołaniu ze stanowiska i w
trakcie biegu okresu wypowiedzenia w lutym 2007 r. otrzymała decyzję o
przyznaniu prawa do emerytury. Ponadto chodzi o przepis szczególny który nie
może być wykładany rozszerzająco wbrew jednoznacznemu brzmieniu.
Od powyższego wyroku Sądu Rejonowego apelację wniosła powódka.
Wyrokiem z dnia 18 marca 2009 r. Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w G. na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.
Sąd drugiej instancji podzielił i przyjął za własne ustalenia faktyczne
dokonane przez Sąd pierwszej instancji. Wskazał dodatkowo, że z decyzji Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych z dnia 25 kwietnia 2008 r. przyznającej powódce prawo
do emerytury od dnia 1 kwietnia 2007 r. tj. od następnego dnia po rozwiązaniu
stosunku pracy wynika, że wniosek powódki został skierowany do organu
rentowego w dniu 10 kwietnia 2007 r.
Nagroda jubileuszowa ma charakter dodatkowego wynagrodzenia w związku
z wieloletnim świadczeniem pracy. Pracownik nabywa do niej prawo z chwilą
przepracowania odpowiedniego okresu, przy spełnieniu innych niezbędnych
przewidzianych prawem przesłanek. Decydujące znaczenie do nabycia prawa do
nagrody jubileuszowej ma pozostawanie pracownika w stosunku pracy. Celem zaś
nagrody jubileuszowej jest docenienie finansowe wieloletniej aktywności
zawodowej pracownika. Pracodawca nie ma natomiast obowiązku przedłużania
stosunku pracy w celu umożliwienia pracownikowi nabycia prawa do nagrody
jubileuszowej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 grudnia 2004 r., I PK
114/04). Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 sierpnia 2005 r. w § 12 ust. 8
wprowadziło wyjątek od wyżej wskazanej generalnej zasady pozostawania
pracownika w stosunku pracy. Sąd drugiej stancji podzielił stanowisko Sądu
pierwszej instancji, że nie było związku przyczynowego pomiędzy ustaniem
stosunku pracy a nabyciem przez powódkę prawa do emerytury, o jakim mowa w §
12 ust. 8 rozporządzenia. O ile w przypadku odprawy emerytalno – rentowej
orzecznictwo sądowe przyjmuje, że nabycie prawa do emerytury nie musi być
4
wyłącznym powodem ustania stosunku pracy, to w przypadku nagrody
jubileuszowej, przy uwzględnieniu jej odmiennego charakteru i pełnionej funkcji, ten
związek musi być bezpośredni; nabycie prawa do świadczeń z ubezpieczeń
społecznych powinno stanowić wyłączną podstawę ustania stosunku pracy. W
rozpatrywanej sprawie ustanie stosunku pracy nie pozostawało w związku z
nabyciem prawa do emerytury. Wyłączną przyczyną rozwiązania stosunku pracy
było odwołanie powódki ze stanowiska zastępcy wójta Gminy D. zgodnie z art. 70
k.p. Powódka wniosek o nabycie emerytury złożyła dopiero w dniu 10 kwietnia 2007
r., a zatem już po ustaniu stosunku pracy.
Powyższy wyrok Sądu Okręgowego w całości zaskarżyła skargą kasacyjną
powódka wnosząc o uchylenie zaskarżonego wyroku i jego zmianę przez
uwzględnienie apelacji i zasądzenie na rzecz powódki kwoty 17. 412 zł. wraz z
ustawowymi odsetkami od dnia 1 kwietnia 2007 r. oraz o zasądzenie kosztów
postępowania za obie instancje oraz za postępowanie kasacyjne.
Skarga została oparta na podstawie z art. 3983
§ 1 pkt 1 k.p.c., w ramach
której skarżąca zarzuciła błędną wykładnię § 12 ust. 8 rozporządzenia Rady
Ministrów z dnia 2 sierpnia 2005 r. w sprawie wynagradzania pracowników
samorządowych przez przyjęcie, że pracownik nabywa prawo do nagrody
jubileuszowej tylko wówczas, gdy powodem ustania stosunku pracy musi być
podjęty przez niego zamiar przejścia na emeryturę; pracownik, któremu
wypowiedziano umowę o pracę, a który złożył w trakcie wypowiedzenia wniosek o
emeryturę i uzyskał ją bezpośrednio po zakończeniu stosunku pracy, nie ma prawa
do nagrody jubileuszowej, ponieważ przyczyną rozwiązania stosunku pracy jest
odwołanie ze stanowiska i wypowiedzenie, a nie zamiar przejścia na emeryturę.
Według skarżącej wykładnia językowa oraz wykładnia funkcjonalna i
celowościowa tego przepisu prowadzą do wniosku, że prawo do wcześniejszej
wypłaty nagrody jubileuszowej związane jest nie ze sposobem, czy przyczyną
rozwiązania stosunku pracy, ale ze zmianą statusu pracownika na status wyłącznie
emeryta. Prawidłowa wykładnia § 12 ust. 8 powołanego rozporządzenia oznacza
istnienie związku pomiędzy faktem uzyskania statusu emeryta a uzyskaniem prawa
do otrzymania nagrody, a nie związku pomiędzy zamiarem pracownika przejścia na
emeryturę a rozwiązaniem – z tego powodu – stosunku pracy.
5
W odpowiedzi na skargę kasacyjną organ rentowy wniósł o oddalenie skargi
kasacyjnej w całości oraz o zasądzenie na jego rzecz od powódki kosztów
zastępstwa procesowego według norm przepisanych prawem.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Jedyna kwestia, która wynika ze skargi kasacyjnej dotyczy wykładni
wskazanego w skardze § 12 ust. 8 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2
sierpnia 2005 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych.
W argumentacji stanowiska przedstawionego w skardze – przeciwstawnego
wykładni zaskarżonego wyroku – podkreśla się potrzebę zachowania utrwalonego
w orzecznictwie sądowym rozumienia przesłanki jednorazowej odprawy
emerytalnej. Jeżeli nie budzi wątpliwości, że o powstaniu uprawnienia do odprawy
emerytalnej decyduje przejście na emeryturę (zmiana statusu pracownika na status
emeryta) bez względu na przyczyny tego przejścia, to tak samo – według skarżącej
– należy rozumieć związek między ustaniem stosunku pracy a przejściem na
emeryturę wymagany dla uprawnienia do nagrody jubileuszowej.
Przedstawione w skardze stanowisko nie jest przekonywające, gdyż
niesłusznie zaciera różnice między obu porównywanymi świadczeniami.
O ile o jednorazowej odprawie emerytalnej należnej w związku z przejściem
na emeryturę istotnie – jak stwierdza skarżąca – rozstrzyga zmiana statusu
pracownika na status emeryta, to w przypadku uprawnienia do nagrody
jubileuszowej należnego na warunkach art. 12 ust.8 powołanego rozporządzenia,
chodzi o wyjątkowe warunki wyjątkowego świadczenia. Wspomnianą wyjątkowość
należy odnieść do „zwykłego” uprawnienia do nagrody jubileuszowej, która –
stosownie do art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach
samorządowych w związku z art. 22 ust. 1 i art. 23 ustawy o pracownikach urzędów
państwowych – powstaje po odbyciu określonego stażu pracy. Uprawnienie to nie
jest jednorazowe bo osiągnięcie dłuższego przewidzianego okresu pracy uprawnia
do nagrody kolejnej, dotyczącej wydłużonego okresu stażowego.
Szczególność uregulowania o które chodzi w sprawie polega na przyznaniu
prawa do nagrody jubileuszowej w sytuacji gdy pracownikowi do nabycia
6
„zwykłego” prawa brakuje mniej niż 12 miesięcy „w razie ustania stosunku pracy w
związku z przejściem na rentę z tytułu niezdolności do pracy lub emeryturę”. Każdy
z tych warunków musi być spełniony, przy czym o tym drugim można mówić jako o
uwarunkowaniu specjalnego przywileju. W wymaganiu, aby ustanie stosunku pracy
powstawało w związku z przejściem na emeryturę, zasadza się sens przyznanego
przywileju. Nie chodzi tu - jak w wypadku odprawy emerytalnej – o wyposażenie
pracownika ze względu na przejście na emeryturę. Chodzi zaś o skrócenie
wymaganego okresu stażowego dlatego, że pracownik nie uzyska przewidzianego
okresu bo jego stosunek pracy ustał w związku (z powodu) z przejściem na
emeryturę. W rozpatrywanej sprawie sytuacja taka nie zachodziła, bo stosunek
pracy powódki ustał z innego powodu. Wystąpienie przez powódkę o emeryturę
było następstwem rozwiązania stosunku pracy z innego powodu przez pracodawcę.
Z powodu natomiast ustania stosunku pracy powódka wystąpiła o emeryturę.
To za stanowiskiem wyroku, a nie za stanowiskiem skargi przemawiają
analizy interpretacyjne – językowa i funkcjonalna - § 12 ust. 8 rozporządzenia
Rady Ministrów z dnia 2 sierpnia 2005 r.
Wykładnię, że dla nabycia prawa do nagrody jubileuszowej, według
powyższego przepisu, między ustaniem stosunku pracy a uzyskaniem emerytury
lub renty musi występować związek przyczynowy w chwili rozwiązania stosunku
pracy przyjął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4 października 2006 r. II PK 14/06
(OSNP 2007 Nr 19-20, poz. 273).
Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę podziela tę
wykładnię.
Mając powyższe na uwadze wobec niezasadności podstawy skargi
kasacyjnej orzeczono w myśl art. 39814
k.p.c.
/tp/