Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 1/10
POSTANOWIENIE
Dnia 10 lutego 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Irena Gromska-Szuster (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Wojciech Jan Katner
SSN Dariusz Dończyk
w sprawie z powództwa R.(…) Spółki z o.o. w W.
przeciwko M. T.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 10 lutego 2010 r.,
zażalenia strony powodowej na postanowienie o kosztach postępowania apelacyjnego
zawarte w wyroku Sądu Okręgowego w L.
z dnia 30 października 2009 r., sygn. akt VI Ga (…),
uchyla zaskarżone postanowienie zawarte w punkcie III wyroku Sądu Okręgowego
w L. z dnia 30 października 2009 r., sygn. akt VI Ga (…) i przekazuje temu Sądowi
do ponownego rozpoznania orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego,
pozostawiając mu rozstrzygniecie o kosztach postępowania zażaleniowego.
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 16 czerwca 2009 r. Sąd Rejonowy w L. uwzględnił w całości
powództwo R.(…) spółki z o.o. w W. i zasądził na jej rzecz od pozwanej M. T. kwotę
4 395,05 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 30 listopada 2008 r. do dnia zapłaty
oraz kwotę 717 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.
2
Sąd pierwszej instancji nie podzielił stanowiska pozwanej, że doszło do zmiany
terminu płatności bezspornej należności dochodzonej pozwem i stwierdził, że
zgodnie z żądaniem strony powodowej pozwana miała obowiązek uiścić kwotę
4 395,05 zł do dnia 29 listopada 2008 r. Dlatego powódce należą się ustawowe
odsetki zgodnie z jej żądaniem od dnia 30 listopada 2008 r. do dnia 2 czerwca
2009 r., kiedy pozwana zapłaciła należność, oraz zwrot w pełnej wysokości kosztów
procesu, zgodnie z art. 98 k.p.c. Jednocześnie Sąd Rejonowy stwierdził, że błędnie
zasądził od pozwanej na rzecz powódki należność główną, która została zapłacona w
toku procesu w dniu 2 czerwca 2009 r.
Apelację od powyższego wyroku wniosła pozwana w części zasądzającej
kwotę 4 395,05 zł oraz w zakresie zasądzonych kosztów procesu i wniosła o zmianę
wyroku w zaskarżonej części przez oddalenie powództwa co do należności głównej
oraz zasądzenie na jej rzecz od powódki kosztów procesu za obie instancje.
Powódka w odpowiedzi na apelację wnosiła o jej oddalenie i zasądzenie na jej
rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.
Sąd Okręgowy w L. wyrokiem z dnia 30 października 2009 r. zmienił wyrok
Sądu pierwszej instancji w punkcie I w ten sposób, że umorzył postępowanie co do
zasądzonej nim kwoty 4 395,05 zł a nadto zasądził od pozwanej na rzecz strony
powodowej odsetki ustawowe od kwoty 4 395,05 zł od dnia 30 listopada 2008 r. do
dnia 2 czerwca 2009 r., oddalił apelację w pozostałej części i zasądził od strony
powodowej na rzecz pozwanej kwotę 400 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania
apelacyjnego.
Sąd drugiej instancji uznał za trafny zarzut nie uwzględnienia przez Sąd
pierwszej instancji faktu zapłaty przez pozwaną w toku procesu należności głównej i
stwierdził, że wobec stanowiska strony powodowej, która w związku z tym
podtrzymała tylko żądanie zasądzenia ustawowych odsetek od należności głównej za
okres od dnia 30 listopada 2008 r. do dnia 2 czerwca 2009 r. oraz kosztów procesu,
należało umorzyć postępowanie co do należności głównej na podstawie art. 355
k.p.c. Natomiast Sąd Okręgowy nie uwzględnił apelacji w pozostałej części, tj. w
zakresie żądania zmiany rozstrzygnięcia o kosztach postępowania za pierwszą
instancję uznając, że nie ma ku temu podstaw skoro pozwana w toku procesu
spełniła świadczenie co do należności głównej, a powódka w związku z tym
ograniczyła o tę należność swoje żądanie.
3
Jako podstawę prawną zasądzenia od strony powodowej na rzecz pozwanej
zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy wskazał art. 100 k.p.c. i
stwierdził, iż takie rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego było
uzasadnione tym, że apelacja pozwanej jedynie w nieznacznym zakresie – co do
kosztów procesu za pierwszą instancję – została oddalona jako niezasadna. W
pozostałym zakresie apelacja była uzasadniona i konieczna i w jej wyniku nastąpiła
zmiana orzeczenia Sądu pierwszej instancji co do należności głównej, a zatem
pozwanej należy się zwrot poniesionych przez nią kosztów postępowania
apelacyjnego.
W zażaleniu na rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego
zawarte w punkcie III wyroku Sądu drugiej instancji strona powodowa zarzuciła
naruszenie art. 98 § 1 k.p.c. w wyniku błędnego uznania, że pozwana, a nie strona
powodowa jest stroną wygrywającą postępowanie apelacyjne.
Wnosiła o uchylenie zaskarżonego orzeczenia o kosztach postępowania
apelacyjnego i przekazanie w tym zakresie sprawy Sądowi Okręgowemu do
ponownego rozpoznania i zasądzenia na jej rzecz kosztów postępowania
zażaleniowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest uzasadnione.
Zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest
zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia
praw i celowej obrony (koszty procesu). Utrwalona jest w orzecznictwie Sądu
Najwyższego wykładnia tego przepisu, zgodnie z którą obowiązek zwrotu kosztów
procesu zależy od ostatecznego wyniku całej sprawy, a nie od wyniku postępowania
w poszczególnych instancjach. Dlatego oceny, czy i w jakim stopniu strona wygrała
lub przegrała sprawę, należy dokonać porównując roszczenia dochodzone i
ostatecznie uwzględnione, a nie wyniki postępowania w poszczególnych instancjach
(por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 12 sierpnia 1965r. I CZ 80/65, OSNC
1966/3/47, z dnia 8 lipca 1971r. I CZ 103/71, niepubl. oraz z dnia 10 października
2007r. II PZ 36/07, OSNP 2008/21-22/319). Z tych względów rację ma skarżąca, że
rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego wymagało ustalenia i oceny
przez Sąd drugiej instancji, która strona jest stroną wygrywającą cały proces, a nie
tylko postępowanie apelacyjne.
4
Trafne jest także stanowisko strony powodowej, że w sytuacji, gdy pozwany w
toku procesu spełnił dochodzone od niego świadczenie, czym zaspokoił roszczenie
powoda wymagalne w chwili wytoczenia powództwa, należy pozwanego uznać za
stronę przegrywającą sprawę, w rozumieniu przepisów o kosztach procesu (por.
między innymi postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 1984 r. IV CZ
196/84, niepubl.). Jeżeli zatem roszczenie strony powodowej w chwili wytoczenia
powództwa było wymagalne, podjęła ona przed wniesieniem sprawy wszystkie
niezbędne czynności w celu uzyskania od pozwanej należnego świadczenia bez
konieczności wytaczania procesu, zaś pozwana nie uiściła należności w terminie, a
dopiero w toku procesu, choć nie kwestionowała swojego obowiązku świadczenia,
należy uznać ją za stronę przegrywającą proces w rozumieniu przepisów o kosztach
procesu.
Takie rozumienie wygrania i przegrania sprawy przez stronę odnosi się
zarówno do regulacji zawartej w art. 98 k.p.c. jak i w art. 100 k.p.c. dotyczącym
sytuacji częściowego tylko uwzględnienia żądań.
Z uwagi na to, że Sąd Okręgowy rozstrzygając o kosztach postępowania
apelacyjnego pominął powyższą utrwaloną wykładnię zastosowanych przepisów, Sąd
Najwyższy na podstawie art. 39815
w zw. z art. 3941
§ 3 i art. 39821
w zw. z art. 108 §
2 k.p.c. uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał Sądowi Okręgowemu do
ponownego rozpoznania orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego,
pozostawiając mu także rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego.