Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 24 lutego 2010 r.
II UK 211/09
Okresy faktycznie i stale sprawowanej przez ubezpieczoną opieki nad
trzema powierzonymi jej opiece przez sąd całkowicie ubezwłasnowolnionymi
siostrami jej męża mogą być uznane za nieskładkowe okresy ubezpieczenia,
jeżeli podopieczne tworzyły z ubezpieczoną jedną wspólnotę domową i ro-
dzinną (art. 7 pkt 7 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153,
poz. 1227 ze zm.).
Przewodniczący SSN Zbigniew Myszka (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Roman Kuczyński, Małgorzata Wrębiakowska-Marzec.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 24 lutego
2010 r. sprawy z wniosku Danuty T. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-
Oddziałowi w W. o emeryturę, na skutek skargi kasacyjnej wnioskodawczyni od wy-
roku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 7 stycznia 2009 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Apelacyjnemu we
Wrocławiu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasa-
cyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu wyro-
kiem z dnia 7 stycznia 2009 r., oddalił apelację wnioskodawczyni Danuty T. od wyro-
ku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Jeleniej Górze z
dnia 6 sierpnia 2008 r., oddalającego jej odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych-Oddziału w W. z dnia 19 maja 2008 r. o odmowie przyznania jej prawa
do wcześniejszej emerytury.
W sprawie tej ustalono, że wnioskodawczyni (urodzona w dniu 28 kwietnia
1953 r.) po ukończeniu 55 lat w dniu 29 kwietnia 2008 r. złożyła wniosek o emerytu-
2
rę, wnosząc o zaliczenie do wymaganego stażu ubezpieczeniowego okresu opieki
nad niepełnosprawnymi osobami - trzema siostrami męża: Danutą, Barbarą i Haliną
T., których jest opiekunem prawnym od 1 października 1999 r. Wnioskodawczyni
wykazała 26 lat, 1 miesiąc i 22 dni okresów składkowych oraz 2 lata, 5 miesięcy i 9
dni okresów nieskładkowych - łącznie 28 lat 7 miesięcy i 1 dzień. Danuta T. (urodzo-
na 24 marca 1952 r.) została uznana za osobę całkowicie niezdolną do pracy i sa-
modzielnej egzystencji. Barbara T. (urodzona 25 października 1947 r.) została zali-
czona do znacznego stopnia niepełnosprawności; od 12 stycznia 2001 r. ma znacz-
nie ograniczoną zdolność do samodzielniej egzystencji, wymaga stałej, długotrwałej
opieki i pomocy osób drugich. Halina T. (urodzona 28 lutego 1949 r.) została zaliczo-
na do znacznego stopnia niepełnosprawności; od 12 stycznia 2001 r. ma znacznie
ograniczoną zdolność do samodzielniej egzystencji, wymaga stałej, długotrwałej
opieki i pomocy osób drugich.
Decyzją z dnia 19 maja 2008 r. organ rentowy odmówił wnioskodawczyni
prawa do wcześniejszej emerytury na podstawie art. 29 ustawy z dnia 17 grudnia
1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity
tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm., zwanej dalej ustawą o emeryturach i
rentach), gdyż nie spełniła ustawowych przesłanek, o których mowa w tym przepisie,
w szczególności nie posiada wymaganego 30-letniego okresu składkowego i nie-
składkowego, a przy zaliczonym okresie ubezpieczenia brak jest orzeczenia o całko-
witej niezdolności do pracy.
Sąd Apelacyjny w pełni podzielił stanowisko Sądu Okręgowego, oddalającego
odwołanie wnioskodawczyni od zaskarżonej decyzji, zgodnie z którym wnioskodaw-
czyni nie można zaliczyć okresu sprawowania przez nią opieki nad siostrami jej
męża do okresów nieskładkowych na podstawie art. 7 pkt 7 ustawy o emeryturach i
rentach, ponieważ nie zaliczają się one do kręgu członków rodziny wnioskodawczyni.
Wprawdzie ustawa o emeryturach i rentach, jak i ustawa z dnia 13 października 1998
r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst Dz.U. z 2007 r. Nr 11 poz. 74
ze zm., zwana dalej ustawą systemową) nie zawiera definicji pojęcia „członka rodzi-
ny", to jednak art. 67 ustawy o emeryturach i rentach należy do systemu emerytal-
nego i przy interpretacji użytego w art. 7 pkt 7 tej ustawy pojęcia „członek rodziny"
należy stosować pomocniczo definicję obowiązującą w tym systemie. Na podstawie
obu tych przepisów należało uznać, że siostry męża wnioskodawczyni, a więc powi-
nowate w linii bocznej, nie należą do członków rodziny w rozumieniu przepisów o
3
emeryturach i rentach. Sąd Apelacyjny wskazał, że brak w obowiązującym stanie
prawnym legalnej definicji członka rodziny, ale w przeważającej większości akty
prawne zaliczają do tego kręgu małżonków, ich dzieci wspólne, dzieci drugiego mał-
żonka, dzieci przysposobione, przyjęte na wychowanie w ramach rodziny zastępczej,
dzieci znajdujące się pod opieką (prawną), a niekiedy nawet dzieci obce przyjęte na
wychowanie i utrzymanie, jeśli rodzice nie żyją lub nie mogą zapewnić im utrzymania
albo też zostali pozbawieni lub ograniczeni we władzy rodzicielskiej. Do członków
rodziny w znaczeniu prawnym nie zaliczają się z reguły powinowaci. O tzw. wielkiej
rodzinie, do której należą krewni i powinowaci w linii prostej, stanowią wprawdzie
niektóre przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (art. 14 § 1, art. 128 i art. 144
§ 1 i 2 k.r.io.), ale i w nich mowa jest jedynie o powinowatych w linii prostej.
W skardze kasacyjnej pełnomocnik wnioskodawczyni zarzucił naruszenie
przepisów prawa materialnego, w szczególności: 1) art. 7 pkt 7 ustawy o emerytu-
rach i rentach, przez przyjęcie, że skarżąca nie sprawowała opieki nad członkiem
rodziny, a siostry jej męża nie mogą być uznane za członków rodziny; 2) art. 29 ust.
1 w związku z art. 46 tej ustawy, przez ustalenie braku prawa do wcześniejszej eme-
rytury, mimo spełnienia przez skarżącą wskazanych tam warunków, w szczególności
legitymowania się wymaganym okresem składkowym i nieskładkowym.
Jako okoliczność uzasadniającą przyjęcie skargi do rozpoznania wskazano
potrzebę wykładni podstaw skargi przez wyjaśnienie pojęcia członek rodziny w rozu-
mieniu art. 7 pkt 7 ustawy o emeryturach i rentach, w szczególności wskazanie, jak
należy interpretować to pojęcie, a w szczególności, czy do kręgu członków rodziny
„można zaliczyć powinowatych - rodzeństwo małżonka, jak również czy istnieją pod-
stawy do analogicznego stosowania w takim przypadku definicji użytej w art. 67
ustawy emeryturach i rentach z FUS”.
Zdaniem skarżącej, nie ma podstaw do posługiwania się w rozpoznawanej
sprawie definicją zawartą w art. 67 ustawy o emeryturach i rentach, który zawiera
unormowania tylko i wyłącznie dotyczące prawa do renty rodzinnej i kręgu uprawnio-
nych do niej osób. W innych przepisach tej ustawy ustawodawca również posługuje
się zwrotem członek rodziny. Gdyby wszakże definicja z art. 67 miała dotyczyć
wszystkich sytuacji uregulowanych ustawą, to zostałaby ona zamieszczona w „prze-
pisach wstępnych”. Skoro ustawodawca tego nie zrobił, to krąg członków rodziny
wymieniony w art. 67 ustawy o emeryturach i rentach może być adekwatny tylko i
wyłącznie przy rentach rodzinnych. Przepis ten nie definiuje pojęcia „członka rodzin-
4
y'', a jedynie wskazuje „członków rodziny” i to tylko niektórych, którzy są uprawnieni
do renty rodzinnej. Zatem można twierdzić, że ustawodawca uznaje, że krąg człon-
ków rodziny z punktu widzenia art. 7 ust. 7 ustawy o emeryturach i rentach „jest
szerszy, jednakże członkom rodziny innym niż wymienieni w art. 67 renta rodzinna
nie przysługuje”. Zdaniem skarżącej, wobec braku definicji członków rodziny, należy
odwołać się do potocznego znaczenia tego pojęcia, zgodnie z którym do rodziny na-
leżą wszyscy krewni i powinowaci danej osoby - czyli członkowie rodziny w „rozu-
mieniu socjologicznym”. Nie ma zatem żadnych przeciwwskazań, by za członka ro-
dziny uznać rodzeństwo małżonka, skoro są to powinowaci w najbliższym stopniu.
Zdaniem skarżącej, art. 7 pkt 7 ustawy o emeryturach i rentach nie ogranicza zakre-
su pojęcia „członek rodziny", a najistotniejsze znaczenie ma faktyczne wykonywanie
stałej opieki nad osobą z rodziny, co uniemożliwia ubezpieczonemu podjęcie płatnej
pracy. Zakres tego przepisu ograniczony został do konieczności sprawowania opieki
nad najbliższymi członkami rodziny, bo oczywiste jest to, że tego rodzaju opiekę
wykonuje się nieodpłatnie w wykonaniu podstawowych powinności rodzinnych.
W konsekwencji skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i orze-
czenie co do istoty sprawy przez uwzględnienie odwołania skarżącej i przyznanie jej
prawa do wcześniejszej emerytury oraz o zasądzenie kosztów postępowania, w tym
kosztów zastępstwa procesowego w „postępowaniu odwoławczym oraz kasacyjnym”,
ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Apela-
cyjnemu we Wrocławiu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach po-
stępowania za wszystkie instancje.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna okazała się usprawiedliwiona, gdyż zaskarżony wyrok za-
padł przedwcześnie bez wyjaśnienia istotnych okoliczności sprawy koniecznych dla
prawidłowego rozeznania kręgu członków rodziny innych niż dzieci w rozumieniu art.
7 pkt 7 ustawy o emeryturach i rentach, nad którymi sprawowanie opieki uprawnia do
zaliczenia okresów opieki do okresów nieskładkowych przy ustalaniu wymaganego
stażu ubezpieczeniowego. Zgodnie z tym przepisem, okresami nieskładkowymi są
przypadające przed dniem nabycia prawa do emerytury lub renty okresy niewykony-
wania pracy, w granicach do 6 lat, spowodowane koniecznością opieki nad innym niż
dziecko członkiem rodziny zaliczonym do I grupy inwalidów lub uznanym za całkowi-
5
cie niezdolnego do pracy oraz do samodzielnej egzystencji albo uznanym za osobę
niepełnosprawną w stopniu znacznym, sprawowanej przez członka jego rodziny w
wieku powyżej 16 lat, który w okresie sprawowania opieki nie osiągnął przychodu
przekraczającego miesięcznie połowę najniższego wynagrodzenia. W rozpoznawa-
nej sprawie skarżąca dochodziła zaliczenia do stażu ubezpieczeniowego (emerytal-
nego) okresów sprawowania opieki nad trzema siostrami jej męża, z których jedna
została w dniu 9 sierpnia 2004 r. uznana przez lekarza orzecznika Zakładu Ubezpie-
czeń Społecznych za całkowicie niezdolną do pracy i samodzielnej egzystencji z po-
wodu istotnych schorzeń powstałych przed 16 rokiem życia, a pozostałe legitymują
się wydanymi na stałe w dniu 7 lutego 2001 r. orzeczeniami o ustaleniu znacznego
stopnia trwałej niepełnosprawności od 12 stycznia 2001 r., które potwierdzają ich
znacznie ograniczoną zdolność do samodzielnej egzystencji, wymagającą stałej, dłu-
gotrwałej opieki i pomocy osób trzecich, z ustaleniem znacznego stopnia niepełno-
sprawności od 12 stycznia 2001 r. Z materiału dowodowego zebranego w sprawie
wynika, że ubezpieczona sprawuje nad tymi siostrami męża opiekę od 1 październi-
ka 1999 r. „do dnia dzisiejszego”, a od 19 grudnia 2005 r. została ustanowiona przez
sąd opiekuńczy opiekunem prawnym tych trzech całkowicie ubezwłasnowolnionych
osób.
Na gruncie takich ustaleń Sąd Apelacyjny podzielił stanowisko Sądu pierwszej
instancji, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem termin „członkach rodziny” użyty w
art. 7 pkt 6 i 7 ustawy o emeryturach i rentach „odnosi się do członka rodziny upraw-
nionego do renty rodzinnej w myśl przepisów ustawy” i przyjął, że wprawdzie ustawa
o emeryturach i rentach oraz ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych nie defi-
niują pojęcia członka rodziny, to jednak „przepisy art. 67 ustawy w dnia 17 grudnia
1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych należą do
systemu emerytalnego i do interpretacji użytego w art. 7 pkt 7 pojęcia ‘członek rodzi-
ny’ należy stosować pomocniczo definicję obowiązującą w tym systemie”, tyle że tej
definicji - także wedle tego Sądu - brakuje w prawie ubezpieczeń społecznych.
Takie stanowisko budzi wątpliwości już dlatego, że nie było przeszkód aby
ustawodawca zdefiniował lub wyraźnie wskazał (ustawowo określił) krąg członków
rodziny ubezpieczonego, nad którymi okresy rzeczywiście sprawowanej opieki - w
potwierdzonych odpowiednimi dokumentami stanach ich całkowitej niezdolności do
pracy oraz do samodzielnej egzystencji albo stanach niepełnosprawności w stopniu
znacznym - podlegają uwzględnieniu w stażu ubezpieczeniowego jako okresy nie-
6
składkowe w rozumieniu art. 7 pkt 7 ustawy o emeryturach i rentach, tak jak ustawo-
wo wymienił członków rodziny ubezpieczonego uprawnionych do nabycia prawa do
renty rodzinnej (art. 67-71 tej ustawy). Ustawowo wskazani członkowie rodziny ubez-
pieczonego uprawnieni do renty rodzinnej oczywiście należą do kręgu członków jego
rodziny, nad którymi okresy sprawowania opieki w stanach i na warunkach określo-
nych w art. 7 pkt 7 mogą być uwzględnione jako okresy nieskładkowe przy ustalaniu
stażu ubezpieczeniowego. Takie ograniczenie kręgu członków rodziny w rozumieniu
art. 7 pkt 7 ustawy o emeryturach i rentach wyczerpywałoby możliwości zaliczenia
jako okresów nieskładkowych okresów sprawowania opieki sprawowanej wyłącznie
nad członkami rodziny uprawnionymi do nabycia rent rodzinnych (art. 67-71 tej
ustawy), gdyby ustawodawca w art. 7 pkt 7 odesłał do odpowiedniego stosowania
tych przepisów ustawy (art. 67-71) przy ustalaniu kręgu członków rodziny, w przy-
padkach których sprawowanie opieki uprawnia do zaliczenia okresów opieki do stażu
ubezpieczonego jako nieskładkowych okresów ubezpieczenia. Skoro nie został w
taki sposób ustawowo zdefiniowany lub zakreślony krąg członków rodziny dla po-
trzeb stosowania art. 7 pkt 7 ustawy o emeryturach i rentach, to nie zawsze można
uznać, że został on ograniczony wyłącznie do kręgu członków rodziny uprawnionych
do renty rodzinnej.
Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że takie pojęcia jak rodzina oraz jej skład oso-
bowy nie zostały określone nawet w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, chociaż na
ogół te pojęcia wytycza się wedle zakresu obowiązku alimentacyjnego obciążającego
krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo (art. 128-144 k.r.o.). Pojęcia te rozciągają
się jednak ponadto na stosunki przysposobienia, a z mocy odrębnych przepisów
mogą obejmować także osoby przyjęte na wychowanie i utrzymanie, w tym również
w ramach rodziny zastępczej, co w szczególności na gruncie art. 67 ust. 1 pkt 2 in
fine ustawy o emeryturach i rentach dotyczy przyjętych na wychowanie i utrzymanie
przed osiągnięciem pełnoletności wnuków, rodzeństwa lub innych dzieci, którzy pod
określonymi warunkami mogą nabyć prawo do renty rodzinnej. W odniesieniu do tych
osób obowiązują dodatkowe rygory nabycia świadczeń lub uprawnień z ubezpiecze-
nia społecznego, np. prawo do renty rodzinnej jest uzależnione od braku możliwości
uzyskania świadczeń po własnych rodzicach lub alimentacji ze strony innych (bliż-
szych) krewnych, którzy nie mogą im zapewnić środków utrzymania, a ubezpieczony
lub jego małżonek został ustanowiony ich opiekunem przez sąd (por. art. 69 ustawy
o emeryturach i rentach). Sytuacja prawna i faktyczna wynikająca ze sprawowania
7
ustanowionej przez sąd rzeczywistej opieki nad osobą lub osobami całkowicie ubez-
własnowolnionymi, które zostały uznane za całkowicie niezdolne do pracy oraz do
samodzielnej egzystencji albo za osoby niepełnosprawne w stopniu znacznym (art. 7
pkt 7 ustawy o emeryturach i rentach), może być niekiedy tożsama, a co najmniej
wielce zbliżona do sytuacji małoletnich członków rodziny, o których mowa w tym
przepisie, zważywszy że do opieki nad całkowicie ubezwłasnowolnionym stosuje się
odpowiednio przepisy o opiece nad małoletnim (por. art. 175 k.r.o.). Uwzględniając
takie złożone uwarunkowania faktyczne i prawne Sąd Najwyższy nie podzielił
wprawdzie twierdzenia skarżącej, że do uznania za członka rodziny, o którym mowa
w art. 7 pkt 7 ustawy, wystarcza jakikolwiek stopień pokrewieństwa lub powinowac-
twa („socjologiczne” rozumienie członka rodziny), ale przychylił się do stanowiska
skarżącej o decydującym znaczeniu, uruchamiającym możliwość zaliczenia jako nie-
składkowych okresów ubezpieczenia okresów sprawowania opieki nad osobami,
spełniającymi warunki określone w art. 7 pkt 7 ustawy o emeryturach i rentach, spra-
wowania rzeczywistej opieki nad osobami bliskimi jej rodzinnie (całkowicie ubezwła-
snowolnionymi siostrami jej męża), które zostały dotknięte kwalifikowanymi stanami
całkowitej niezdolności do pracy oraz do samodzielnej egzystencji albo stanami nie-
pełnosprawności w znacznym stopniu. Z takich stanów ex definitione (art. 4 ust. 1
ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrud-
nianiu osób niepełnosprawnych, jednolity tekst: Dz.U. z 2008 r. Nr 14, poz. 92 ze
zm.), wynika znacznie ograniczona zdolność do samodzielnej egzystencji, wymaga-
jąca udzielania stałej, długotrwałej opieki i pomocy osób trzecich. Okresy faktycznie i
stale sprawowanej przez ubezpieczoną (skarżącą) opieki nad trzema powierzonymi
jej opiece przez sąd całkowicie ubezwłasnowolnionymi siostrami jej męża mogą być
uznane za nieskładkowe okresy ubezpieczenia, jeżeli całkowicie ubezwłasnowolnio-
ne podopieczne są traktowane jak członkowie jednej wspólnoty domowej i rodzinnej
(art. 7 pkt 7 ustawy o emeryturach i rentach). Dokonując takiej wykładni Sąd Najwyż-
szy zwrócił uwagę, że w systemie prawa występują możliwości nabycia świadczeń
socjalnych, np. świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie art. 17 ustawy z dnia 28
listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (jednolity tekst: Dz.U. z 2006 r. Nr 139,
poz. 992 ze zm.) nie tylko przez członków rodziny, na których ciąży obowiązek ali-
mentacyjny, ale także przez faktycznych opiekunów dziecka, jeżeli nie podejmują oni
lub rezygnują z zatrudnienia w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się
orzeczeniem o niepełnosprawności, łącznie ze wskazaniami: koniecznej stałej lub
8
długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną moż-
liwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co
dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, albo osobą
legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnoprawności (ust. 1 pkt 3),
w szczególności gdy nie ma osoby bliżej spokrewnionej albo gdy taka osoba nie jest
w stanie sprawować opieki (ust. 1a). Prokonstytucyjna wykładnia art. 17 ust. 1 i art. 3
pkt 16 tej ustawy nie wyklucza nabycia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego przez
osobę, która nie podejmuje lub rezygnuje z zatrudnienia w celu sprawowania opieki
nad innym niż dziecko niepełnosprawnym członkiem rodziny (ciotką), także wtedy,
gdy na osobie sprawującej opiekę nie ciążył obowiązek alimentacyjny (por. wyrok
Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 27 listopada 2008 r., IV
SA/Po 210/08, OSP 2009 nr 11, poz. 116). Stanowisko takie zostało poparte orzecz-
nictwem Trybunału Konstytucyjnego, które sprzeciwia się nieprzyznawaniu świad-
czeń pielęgnacyjnych osobom niezatrudnionym z powodu sprawowania rzeczywistej
opieki nad innym niż dziecko niepełnosprawnym członkiem rodziny, co jest niezgod-
ne z art. 18, 32 i 77 ust. 1 Konstytucji (por. wyroki Trybunału Konstytucyjnego: z dnia
15 listopada 2006 r., P 23/05, OTK-A 2006 nr 10, poz. 151: z dnia 18 lipca 2008 r., P
27/07, OTK-A 2008 nr 6, poz. 107 i z dnia 22 lipca 2008 r., P 41/07, OTK-A 2008 nr
6, poz. 109).
Sąd Najwyższy uznał, że taka wykładnia jest możliwa także przy określeniu
członka rodziny, o którym mowa w art. 7 pkt 7 ustawy o emeryturach i rentach. Jest
to uzależnione od dokonania koniecznych ustaleń wymagających sprecyzowania,
czy i od kiedy członkowie rodziny spełniają warunki określone w tym przepisie, czy i
od jakiej daty ubezpieczony (skarżąca) sprawuje ustanowioną przez sąd rzeczywistą
całodobową opiekę nad całkowicie ubezwłasnowolnionymi siostrami jej męża w ra-
mach pozostawania w rodzinnej wspólnocie domowej, które nie mogą przebywać ani
korzystać z opieki innych osób lub wyspecjalizowanych placówek świadczących od-
płatnie lub nieodpłatnie tego typu całodobowe usługi. Dopiero po ustaleniu tego typu
istotnych okoliczności sprawy możliwe jest uznanie, że okresy niewykonywania pracy
spowodowane koniecznością sprawowania przez ubezpieczonego (skarżącą) rze-
czywistej opieki ustanowionej przez sąd nad całkowicie ubezwłasnowolnionymi
członkami jej wspólnoty rodzinnej, a nie tylko nad członkami rodziny uprawnionymi
do nabycia renty rodzinnej, którzy zostali uznani za osoby całkowicie niezdolne do
pracy oraz do samodzielnej egzystencji albo za osoby niepełnosprawne w stopniu
9
znacznym, mogą być uwzględnione jako okresy nieskładkowe przy ustalaniu prawa
do świadczeń emerytalno-rentowych na podstawie art. 7 pkt 7 w związku z art. 69 pkt
2b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpie-
czeń w związku z art. 175 k.r.io. oraz w związku z art. 18 i 32 oraz art. 77 ust. 1 Kon-
stytucji.
Niezależnie od powyższego i zważywszy że ubezpieczona dochodziła przy-
znania jej prawa do wcześniejszej emerytury na podstawie art. 29 ustawy o emerytu-
rach i rentach, to dla ewentualnego przyznania jej spornego prawa konieczne jest
wypełnienie wszystkich przesłanek wymaganych w myśl tego przepisu do nabycia
prawa do emerytury.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy wyrokował jak w sentencji na
podstawie art. 39815
k.p.c.
========================================