Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 3 marca 2010 r.
III PO 6/09
Naruszenie przepisów regulaminu Trybunału Arbitrażowego do spraw
Sportu przy Polskim Komitecie Olimpijskim może stanowić podstawę skargi
kasacyjnej (art. 44 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o sporcie kwalifikowa-
nym, Dz.U. Nr 155, poz. 1298 ze zm.).
Przewodniczący SSN Andrzej Wróbel, Sędziowie SN: Bogusław Cudowski
(sprawozdawca), Zbigniew Hajn.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 3 marca
2010 r. sprawy ze skargi Międzyszkolnego Uczniowskiego Klubu Sportowego w P.
przeciwko Polskiemu Związkowi Koszykówki z siedzibą w W. na decyzję [...] Komisji
Odwoławczej Polskiego Związku Koszykówki z dnia 27 stycznia 2009 r., utrzymującą
w mocy decyzję Wydziału Gier i Dyscypliny Polskiego Związku Koszykówki z dnia 26
stycznia 2009 r., uznającą za niezgodne z przepisami reprezentowanie klubu MUKS
P. przez zawodniczki Żanetę D. i Agnieszkę S. i weryfikującą mecze turnieju półfina-
łowego Mistrzostw Polski Juniorek Starszych rozegrane przez klub MUKS P. z
udziałem tych zawodniczek jako walkowery na korzyść przeciwników, na skutek
skargi kasacyjnej Polskiego Związku Koszykówki od postanowienia Trybunału Arbi-
trażowego do spraw Sportu przy Polskim Komitecie Olimpijskim z dnia 30 lipca 2009
r. [...]
u c h y l i ł zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę do ponownego roz-
poznania przez Trybunał Arbitrażowy do spraw Sportu przy Polskim Komitecie Olim-
pijskim.
U z a s a d n i e n i e
W dniu 24 lutego 2009 r. MUKS w P. zaskarżył do Trybunału Arbitrażowego
do spraw Sportu przy Polskim Komitecie Olimpijskim decyzję Komisji Odwoławczej
Polskiego Związku Koszykówki (dalej: KO PZ Kosz.) ([...]) z dnia 27 stycznia 2009 r.
2
utrzymującą w mocy decyzję Wydziału Gier i Dyscypliny Polskiego Związku Koszy-
kówki (dalej: WDiG PZ Kosz.) z dnia 26 stycznia 2009 r. weryfikującą mecze Mię-
dzyszkolnego Uczniowskiego Klubu Sportowego P. (dalej: MUKS) z udziałem za-
wodniczek Żanety D. i Agnieszki S. jako walkowery na korzyść przeciwniczek.
Postanowieniem z dnia 30 lipca 2009 r. Trybunał Arbitrażowy - po rozpoznaniu
w dniach 24 czerwca i 17 lipca 2009 r. skargi - postanowił: 1) uchylić decyzję KO PZ
Kosz. z dnia 27 stycznia 2009 r. utrzymującą w mocy decyzję WDiG PZ Kosz. z dnia
26 stycznia 2009 r., 2) uchylić decyzję WDiG PZ Kosz. z dnia 26 stycznia 2009 r.
uznającą za niezgodne z przepisami reprezentowanie MUKS przez zawodniczki D. i
S. i weryfikującą mecze w turnieju półfinałowym Mistrzostw Polski Juniorek Starszych
z udziałem tych zawodniczek jako walkowery na korzyść przeciwnika, 3) określił wpis
końcowy na 2.000 zł, który przypada Trybunałowi w całości, 4) zasądził od Polskiego
Związku Koszykówki (PZ Kosz.) w W. na rzecz skarżącego 2.000 zł tytułem zwrotu
wpisu.
Trybunał ustalił, co następuje. Dnia 1 października 2008 r. została zawarta
umowa patronacka pomiędzy klubami PKM D.L. a MUKS na sezon 2008/2009. Dnia
30 grudnia 2008 r. została zawarta umowa patronacka pomiędzy I. AZS P. a MUKS
na sezon 2008/2009. Tego dnia zawodniczki Żaneta D. i Agnieszka S. reprezentują-
ce kluby D.L. i AZS P. sporządziły pisma do W. Związku Koszykówki, w których wy-
raziły zgodę na reprezentowanie w sezonie 2008/2009 MUKS. Powyższe pisma zło-
żono w Biurze W. Związku Koszykówki 31 grudnia 2008 r. Na początku stycznia
2009 r. MUKS zwrócił się z pytaniem do W. Związku Koszykówki o możliwość zgło-
szenia zawodniczek D. i S. do reprezentowania MUKS w rozgrywkach o Mistrzostwo
Polski Juniorek Starszych. Powyższe pytanie związane było z wątpliwościami doty-
czącymi przepisów regulujących umowy patronackie z Regulaminem Współzawod-
nictwa Sportowego PZ Kosz. z 6 czerwca 2008 r. Prezes W. Związku Koszykówki i
jednocześnie członek Zarządu PZ Kosz. Wojciech C. 12 stycznia 2009 r. zwrócił się z
tym samym pytaniem do Wiceprezesa PZ Kosz. (jednocześnie Przewodniczącego
Komisji Regulaminowej PZ Kosz.) Marka K. W przekazanej tego samego dnia odpo-
wiedzi Marek K. stwierdził, że reprezentowanie przez zawodniczki w rozgrywkach
Juniorek Starszych nie jest sprzeczne z przepisami PZ Kosz. Dnia 14 stycznia 2009
r. Prezes PZ Kosz. swoim podpisem przedłużył licencje Żanecie D. oraz Agnieszce
S. do reprezentowania MUKS do 30 czerwca 2009 r. oraz zatwierdził zawodniczki na
liście zgłoszeń MUKS do Mistrzostw Polski Juniorek Starszych. W dniach 16-18
3
stycznia 2009 r. w P. odbył się turniej półfinałowy Mistrzostw Polski Juniorek Star-
szych, który zakończył się awansem tej drużyny do turnieju finałowego. Dnia 21
stycznia 2009 r. WGiD PZ Kosz. wydał komunikat [...], w którym dokonał podziału na
grupy i określił terminarz finałowego turnieju Mistrzostw Polski Juniorek Starszych z
udziałem między innymi MUKS. W dniu 26 stycznia 2009 r. WGiD PZ Kosz. wydał
decyzję, że W. Związek Koszykówki niezgodnie z Regulaminem Współzawodnictwa
Sportowego PZ Kosz. uprawnił zawodniczki D. i S. do reprezentowania MUKS i zwe-
ryfikował mecze tej drużyny z turnieju półfinałowego Mistrzostw Polski Juniorek Star-
szych jako walkowery na korzyść przeciwnika, eliminując tym samym MUKS z tur-
nieju finałowego.
Trybunał Arbitrażowy stwierdził, że niewątpliwe jest, iż MUKS zawarł umowy
patronackie w październiku i grudniu 2008 r. i wraz ze zgodą zawodniczek D. i S. na
zmianę barw klubowych złożył je 31 grudnia 2008 r. do W. Związku Koszykówki. Po-
wyższy obowiązek klubu wynika z § 77 pkt 5 Regulaminu Współzawodnictwa Spor-
towego PZ Kosz. Przepis ten nakłada obowiązek na związek sportowy zaakcepto-
wania takiej umowy. Brak negatywnej reakcji ze strony W. Związku Koszykówki nale-
ży traktować jako zaakceptowanie umów. Podkreślono, że MUKS zwrócił się niefor-
malnie do członka Zarządu PZ Kosz. i prezesa W. Związku Koszykówki Wojciecha
C., który skonsultował to z członkiem Zarządu PZ Kosz. i przewodniczącym Komisji
Regulaminowej PZ Kosz. Markiem K. Osoby te nie miały wątpliwości co do możliwo-
ści udzielenia zawodniczkom zgody na reprezentowanie MUKS.
Trybunał stwierdził, że nie kwestionuje, iż jedynym uprawnionym do interpre-
tacji Regulaminu jest Zarząd PZ Kosz. Jednocześnie podkreślono, że § 2 pkt 27 i §
77 Regulaminu Współzawodnictwa Sportowego PZ Kosz. jest na tyle nieprecyzyjny,
że adresaci tych norm (np. MUKS), jak i podmioty, które mają prawo interpretować
postanowienia Regulaminu, tj. członkowie Zarządu Wojciech C. i Marek K. interpre-
tują te postanowienia odmiennie niż inni członkowie Zarządu PZ Kosz. Trybunał
uznał, że po stronie MUKS nie można dopatrzyć się uchybień w realizowaniu upraw-
nień D. i S. do reprezentowania klubu. W szczególności nie stwierdzono, aby na
jakimkolwiek etapie realizacji procesu uprawnienia zawodniczek MUKS potwierdził
nieprawdę lub zataił informacje przed organami związkowymi. Nawet gdyby PZ Kosz.
uznała, że uprawnienia zawodniczek były skutkiem błędnych decyzji organów statu-
towych związku, to skutek tych błędów nie może obciążać MUKS. W ramach swojej
wewnętrznej kontroli struktury PZ Kosz. i W. Związku Koszykówki powinny rozstrzy-
4
gnąć, czy i na jakim etapie nastąpiły uchybienia i podjąć działania zmierzające do
uniknięcia ich zaistnienia w przyszłości.
Skargą kasacyjną postanowienie Trybunału Arbitrażowego z dnia 30 lipca
2009 r. zaskarżył w całości pozwany PZ Kosz. Wniesiono o: 1) uchylenie postano-
wienia w całości oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Trybunałowi
Arbitrażowemu oraz rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego lub - w
przypadku uznania podstawy skargi kasacyjnej opartej na naruszeniu przepisów po-
stępowania za nieuzasadnioną - 2) o uchylenie wyroku w całości oraz orzeczenie co
do istoty sprawy poprzez oddalenie skargi w całości oraz o zasądzenie kosztów po-
stępowania według norm przepisanych.
Zarzucono naruszenie przepisów postępowania, tj.: 1) § 42 Regulaminu Try-
bunału Arbitrażowego do spraw Sportu przy Polskim Komitecie Olimpijskim, poprzez
przyjęcie, że nie jest konieczne przeprowadzenie dowodu z przesłuchań kluczowych
dla sprawy świadków, co spowodowało, że podstawę wyrokowania stanowił niepełny
materiał dowodowy; mogło mieć to istotny wpływ na wynik sprawy, 2) § 6 lit. a w
związku z § 11 ust. 2 Regulaminu Trybunału Arbitrażowego do spraw Sportu przy
Polskim Komitecie Olimpijskim, poprzez przyjęcie, że tryb wyboru arbitrów był prawi-
dłowy. Wszczynając postępowanie, Prezes Trybunału Arbitrażowego nie umożliwił i
nie wezwał do wskazania przez pozwanego arbitrów, pomimo tego że Regulamin
taką konieczność przewiduje.
Zarzucono naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.: 1) § 101 Regulami-
nu Współzawodnictwa Sportowego PZ Kosz., poprzez błędną wykładnię, która pole-
ga na przyjęciu, że mimo iż prawo interpretacji Regulaminu Współzawodnictwa
Sportowego PZ Kosz. przysługuje wyłącznie Zarządowi PZKosz, Trybunał przyjął za
wiążącą wykładnią Regulaminu dokonaną przez członków Zarządu, 2) naruszenie §
77 ust. 5 Regulaminu Współzawodnictwa Sportowego PZ Kosz., poprzez błędną wy-
kładnię, która polega na przyjęciu, że mimo iż umowy patronackie powinny zostać
zaakceptowane i zdeponowane przez właściwy terytorialnie Wojewódzki Związek
Koszykówki, Trybunał uznał, że możliwe jest dorozumiane (milczące) zaakceptowa-
nie przez W. Związek Koszykówki umowy patronackiej.
Wniesiono o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania ze względu na oczy-
wistą niesłuszność zaskarżonego orzeczenia. Zostało ono wydane z naruszeniem
przepisów prawa, a jego skutkiem jest stworzenie obowiązku, którego ani pozwany,
ani żaden inny podmiot nie jest stanie wykonać. Niesłuszność orzeczenia polega
5
również na tym, że rywalizacja sportowa oparta na wydanym rozstrzygnięciu będzie
naruszała istotne zasady sportowe, takie jak udział w niej zawodniczek niespełniają-
cych kryteriów do wydania licencji uprawniającej do gry. Oczywista niesłuszność
orzeczenia polega również na tym, że odbiera związkowi sportowemu możliwość
przeprowadzenia kontroli prawidłowości wydawania licencji w trybie instancyjnym
przewidzianym przepisami wewnętrznymi.
Podkreślono, że w sprawie występują istotne zagadnienia prawne, które doty-
czą ustalenia, czy licencja okresowa na grę w koszykówkę wydana bez podstawy
prawnej uprawnia do udziału w rozgrywkach i czy w przypadku stwierdzenia jej nie-
ważności ze skutkiem ex tunc, wymagane jest przeprowadzenia procedury unieważ-
nienia, gdy Regulamin nie przewiduje takiej możliwości. Poza tym - zdaniem skarżą-
cego - orzeczenie w sposób oczywisty narusza prawo.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna pozwanego okazała się mieć uzasadnione podstawy. W
skardze kasacyjnej podniesiono naruszenie § 42 i § 6 lit. a w związku z § 11 ust. 2
Regulaminu Trybunału Arbitrażowego do spraw Sportu przy Polskim Komitecie
Olimpijskim - dalej Trybunał. Należy stwierdzić, że niedopuszczenie dowodu z prze-
słuchania osób dysponujących szczegółową wiedzą w zakresie stanu faktycznego
mogło w istotny sposób wpłynąć na rozstrzygnięcie sprawy.
Zasadny jest także zarzut dotyczący sposobu ustalenia składu Zespołu Orze-
kającego. Zgodnie bowiem z § 11 ust. 2 Regulaminu Trybunału każda ze stron wy-
znacza jednego arbitra. Jest to więc podstawowa zasada dotycząca ustalenia składu
orzekającego. Jedynie w przypadku niewskazania arbitra w zapisie na sąd polu-
bowny, bądź w terminie wynikającym z zapisu lub zakreślonym przez Sekretarza
Trybunału, arbitra wyznacza Prezes Trybunału. Tak więc nie ulega wątpliwości, że
pominięcie powyższego trybu narusza § 6 lit a w związku z § 11 ust. 2 Regulaminu
Trybunału. Już tylko powyższa okoliczność uzasadniałaby uchylenie zaskarżonego
postanowienia. Możliwość taka wynika z tego, że Regulamin ten zaliczyć trzeba do
źródeł prawa w rozumieniu art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o sporcie kwa-
lifikowanym (Dz. U. Nr 155, poz. 1298), według którego uprawianie sportu kwalifiko-
wanego odbywa się zgodnie z przepisami ustawy, postanowieniami statutów i regu-
laminów związków sportowych.
6
Także Regulamin Współzawodnictwa Sportowego Polskiego Związku Koszy-
kówki (dalej Regulamin) jest wymieniony w wyżej powołanym przepisie ustawy o
sporcie kwalifikowanym. Zgodnie z §101 Regulaminu prawo jego interpretacji
przysługuje Zarządowi PZKosz. Wynika z tego jednoznacznie, że interpretacja ta
powinna być dokonana w formie uchwały Zarządu. W żadnym razie nie można przy-
jąć, że uprawnienie interpretacji Regulaminu przysługuje poszczególnym członkom
Zarządu. Należy zgodzić się ze skarżącym, że stanowisko przedstawione przez
członków Zarządu nie może mieć charakteru wiążącego i nie może być identyfiko-
wane jako interpretacja dokonana przez Zarząd. Trybunał stwierdza wprawdzie, że
jedynym uprawnionym do legalnej interpretacji Regulaminu jest Zarząd. Jednak pod-
nosi, iż ci, którzy mają tej interpretacji dokonać, różnią się w swojej ocenie od innych
członków Zarządu. Okoliczność ta wobec jasnej treści § 101 Regulaminu pozostaje
bez znaczenia dla rozstrzygnięcia powyższego problemu.
Zgodnie z § 77 ust. 5 Regulaminu umowy patronackie muszą być zaakcepto-
wane i zdeponowane przez właściwy terytorialnie WZKosz. Z uzasadnienia postano-
wienia Trybunału wynika, że umowy przedmiotowe zostały złożone w dniu 31 grudnia
2008 r. w W. Związku Koszykówki. Skarżący twierdzi natomiast, że zdarzenie takie
nigdy nie miało miejsca. Sąd Najwyższy nie może ingerować w ustalenia faktyczne
dokonane przez Trybunał wobec braku zarzutu naruszenia procedury postępowania
przed Trybunałem. Pozostaje zatem do rozważenia zarzut niezaakceptowania umów
patronackich. Termin „zaakceptowanie” należy rozumieć jako wyraźne wyrażenie
zgody. W drodze analogii do przepisów prawa pracy, stanowiących o wyrażeniu
zgody, nie można więc przyjmować milczącej (dorozumianej) akceptacji WZKosz.
Tymczasem Trybunał nietrafnie uznał, że brak negatywnej reakcji należało odebrać
jako zaakceptowanie obu umów. Jak wcześniej stwierdzono nie mogą mieć decydu-
jącego znaczenia opinie wyrażone w kwestii możliwości udzielenia zawodniczkom
zgody na reprezentowanie barw MUKS przez członków Zarządu PZKosz.
Z powyższych względów, na podstawie art. 44 ust. 5 ustawy o sporcie kwalifi-
kowanym w związku z art. 39815
§ 1 k.p.c. orzeczono jak w sentencji wyroku.
========================================