Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 marca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 19 marca 2013r. w Katowicach

sprawy z odwołania T. K. (T. K. )

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o emeryturę

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w Katowicach

z dnia 23 maja 2012r. sygn. akt XI U 2802/11

zmienia zaskarżony wyrok i oddala odwołanie.

/-/SSO del G.Pietrzyk-Cyrbus /-/SSA A.Grymel /-/SSA L.Jachimowska

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 1375/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 4 października 2011r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił T. K. przyznania emerytury podnosząc, iż do dnia 1 stycznia 1999r. nie udowodnił wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, a jedynie okres takiej pracy wynoszący
12 lat, 7 miesięcy i 11 dni. Do przedmiotowej pracy odmówiono bowiem zaliczenia zatrudnienia w Miejskim Zakładzie (...) w S. w okresie
od 23 kwietnia 1981r. do 15 maja 1982r., gdyż zakład pracy nie potwierdził jednoznacznie, iż praca ta była wykonywana na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony oraz zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...)
w S. w okresie od 1 lutego 1994r. do 15 listopada 1997r., gdyż przedłożone świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 11 sierpnia 2011r. nie spełnia wymogów formalnych – brak pieczątki firmowej pracodawcy oraz imiennej osoby upoważnionej do wystawienia dokumentu, a ponadto ze świadectwa pracy
z dnia 15 listopada 1997r. wynika, iż w tym czasie był zatrudniony w wymiarze
½ etatu.

W odwołaniu od powyższej decyzji ubezpieczony domagał się jej uchylenia
i ustalenia, iż praca świadczona w pełnym wymiarze czasu pracy w okresie
od 23 kwietnia 1981r. do 15 maja 1982r. w Miejskim Zakładzie (...)
w S. oraz w okresie od 1 lutego 1994r. do 15 listopada 1997r.
w Przedsiębiorstwie (...) w S. na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego ponad 3,5 tony, była wykonywana w warunkach szczególnych.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania powołując się na okoliczności przytoczone w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach wyrokiem z dnia 23 maja 2012r. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał odwołującemu emeryturę z tytułu pracy w warunkach szczególnych od dnia 1 sierpnia 2011r.

Swoje rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy poprzedził ustaleniem, iż ubezpieczony w dniu 2 czerwca 2011r. złożył wniosek o emeryturę, który spotkał się z odmowną decyzją organu rentowego z dnia 14 lipca 2011r.

W dniu 12 sierpnia 2011r. złożył kolejny wniosek o emeryturę, do którego dołączył dokumenty dotyczące stażu pracy w warunkach szczególnych.

Jako okoliczności bezsporne Sąd I instancji podał fakt, iż ubezpieczony urodzony w dniu (...), w dniu(...) ukończył 60 lat, nie pozostaje w zatrudnieniu, nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, na dzień 1 stycznia 1999r. udowodnił łącznie 26 lat, 7 miesięcy i 26 dni okresów składkowych i nieskładkowych.

Kwestii spornej w niniejszej sprawie Sąd ten upatrywał w ustaleniu, czy T. K. spełnił pozostałe warunki do przyznania emerytury w niższym wieku emerytalnym z art. 184 w związku z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a zwłaszcza, czy przez co najmniej 15 lat pracował stale i w pełnym wymiarze czasu w szczególnych warunkach.

Organ rentowy uznał bowiem za udowodniony okres takiej pracy wynoszący jedynie 12 lat, 7 miesięcy i 11 dni, obejmujący zatrudnienie:

­

od 22 lipca 1969r. do 26 października 1970r., od 18 listopada 1972r.
do 27 grudnia 1973r. oraz od 15 sierpnia 1974r. do 21 kwietnia 1979r.
w Przedsiębiorstwie (...) S.A. w K.,

­

od 21 stycznia 1986r. do 31 maja 1988r. w Miejskim Zakładzie (...)
w S.,

­

od 11 lipca 1988r. do 15 września 1991r. w Przedsiębiorstwie (...) S.A. (...) w K..

Jednocześnie odmówiono zaliczenia zatrudnienia:

­

od 23 kwietnia 1981r. do 15 maja 1982r. w Miejskim Zakładzie (...)
w S. – zakład pracy nie potwierdził jednoznacznie, że wykonywał pracę na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony,

­

od 16 maja 1982r. do 20 stycznie 1986r. w Miejskim Zakładzie (...)
w S. na stanowisku malarza drogowego,

­

od 1 lutego 1994r. do 15 listopada 1997r. w Przedsiębiorstwie (...)
w S. – świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach
z dnia 11 sierpnia 2011r. nie spełnia wymogów formalnych, a według świadectwa pracy z dnia 15 listopada 1997r. był zatrudniony w wymiarze
½ etatu.

W oparciu o przedstawiony materiał dowodowy Sąd Okręgowy ustalił,
iż ubezpieczony był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Miejskim Zakładzie (...) w S. od 23 kwietnia 1981r. do 31 maja 1988r, w tym:

­

od 23 kwietnia 1981r. do 15 maja 1982r. jako kierowca,

­

od 16 maja 1982r. do 20 stycznia 1986r. jako malarz drogowy,

­

od 21 stycznia 1986r. do 31 maja 1988r. jako rozkładacz mas bitumicznych.

Pracodawca odwołującego zaliczył cały wskazany wyżej okres do pracy
w warunkach szczególnych, jednak organ rentowy uwzględnił jedynie okres
od 21 stycznia 1986r. do 31 maja 1988r.

Ze zgromadzonego materiału dowodowego, w tym wiarygodnych zeznań świadków: H. S. i S. C. wynika, iż w okresie od 23 kwietnia 1981r. do 15 maja 1982r. ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych powyżej 3,5 tony marki S., K. S., K. zaś w okresie od 16 maja 1982r. był zatrudniony na stanowisku malarza drogowego zajmując się ręcznym malowaniem – przy użyciu pędzla i szablonów – lakierami niezmywalnymi podczas różnych opadów atmosferycznych, pasów, linii, strzałek oraz przejść dla pieszych na jezdniach drogowych. Powyższe obowiązki również wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy do momentu otrzymania stanowiska rozkładacza mas bitumicznych,
tj. do 20 stycznia 1986r.

W dniu 1 lutego 1994r. odwołujący podjął pracę jako kierowca
w Przedsiębiorstwie (...) J. G., którą wykonywał do 15 listopada 1997r.

W toku postępowania nie przedstawił dowodów na okoliczność,
iż w powyższym okresie swoją pracę wykonywał jako kierowca samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony stale i w pełnym wymiarze czasu, a nie jak wynika ze świadectwa pracy z dnia 15 listopada 1997r. – w wymiarze ½ etatu.

Przechodząc do rozważań Sąd I instancji zauważył, iż zagadnienie przyznawania emerytur z tytułu pracy w szczególnych warunkach reguluje ustawa
z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009r. nr 153, poz. 1227).

Zgodnie z art. 184 ust. 1 cytowanej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r., do których urodzony w dniu (...) T. K. niewątpliwie się zalicza, przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury
w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn,
tj. rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze oraz,

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27, tj. 25 lat dla mężczyzn.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku
o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu Państwa oraz rozwiązania stosunku pracy – w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (ust. 2).

Sąd I instancji przypomniał nadto, iż w myśl § 4 cytowanego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A stanowiącym załącznik do tego rozporządzenia, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy (§ 2 ust. 1), nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

­

osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz

­

ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy
w szczególnych warunkach.

We wspomnianym wykazie A – stanowiącym załącznik do omawianego rozporządzenia, do pracy w szczególnych warunkach zaliczono:

­

w dziale VIII ”w transporcie i łączności” pod poz. 2 prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów,

­

w dziale XIV ”prace różne” pod poz. 17 lakierowanie ręczne lub natryskowe – nie zhermetyzowane.

W ocenie Sądu Okręgowego, w okolicznościach faktycznych przedmiotowej sprawy, nie budzi wątpliwości, iż w Miejskim Zarządzie (...) w S. ubezpieczony w okresie:

­

od 23 kwietnia 1981r. do 15 maja 1982r. jako kierowca wykonywał pracę wykazaną w dziale VIII pod poz. 2,

­

od 16 maja 1982r. do 20 stycznia 1986r. jako malarz drogowy wykonywał pracę wymienioną w dziale XIV pod poz. 17.

W konsekwencji, po doliczeniu wyżej wymienionych okresów
do niekwestionowanych przez organ rentowy 12 lat, 7 miesięcy i 11 dni zatrudnienia w szczególnych warunkach, ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999r. legitymował się wymaganym 15-letnim stażem pracy w szczególnych warunkach.

Jednocześnie Sąd I instancji zwrócił uwagę, iż w myśl art. 100 ust. 1 cytowanej ustawy prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa. Jednakże świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu (art. 129 ust. 1 tej samej ustawy).

Odwołujący z wnioskiem o emeryturę wystąpił w dniu 12 sierpnia 2011r.
Tym samym spełnił wszystkie przesłanki do przyznania prawa do emerytury
z art. 184 w związku z art. 32 powołanej ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych od dnia 1 sierpnia 2011r.

Wobec powyższego na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc Sąd Okręgowy orzekł
o zmianie zaskarżonej decyzji.

Apelację od przedstawionego orzeczenia wywiódł organ rentowy, zaskarżając wyrok w całości.

Powołując się na zarzut naruszenia przepisów prawa materialnego, tj. art. 32 oraz art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2004r. nr 39, poz. 353 ze zm.)
w związku z treścią rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 ze zm.) poprzez uznanie,
że ubezpieczony legitymuje się wymaganym ustawowo okresem pracy w warunkach szczególnych, tym samym spełnia warunki do przyznania prawa do emerytury wcześniejszej – w szczególności niezgodnym z zebranym w sprawie materiałem dowodowym jest przyjęcie, że ubezpieczony był zatrudniony w I kategorii zatrudnienia w okresie od 16 maja 1982r. do 20 stycznia 1986r. jako malarz drogowy – skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.

W uzasadnieniu podniósł, iż Sąd Okręgowy zaliczył do I kategorii zatrudnienia pracę malarza drogowego przyporządkowując ją do działu XIV poz. 17 – lakierowanie ręczne lub natryskowe – nie zhermetyzowane. Trudno jednak przypuszczać, iż praca malarza drogowego jest pracą w warunkach szkodliwych
i uciążliwych dla zdrowia – praca z wieloma farbami i lakierami szkodliwymi dla zdrowia, w trudnych warunkach, bez wentylacji na stanowisku pracy, albowiem jedynie taką można zaliczyć do stażu pracy w I kategorii.

Zdaniem apelującego, zeznania świadków w tym zakresie są całkowicie nieprzekonujące i głównie usiłują udowodnić pracę na stanowisku kierowcy, niejako mimochodem wspominając o malowaniu przez odwołującego pasów drogowych.

Porównanie pracy malarza drogowego z pracami szkodliwymi na wydziałach lakierni zakładów przemysłowych, wykazuje oczywistą różnicę oraz chęć ustawodawcy, aby właśnie tę drugą grupę pracowników szczególnie narażoną na opary i oddziaływanie na organizm lakierów, objąć cytowanym rozporządzeniem. Świadkowie wspominają przy tym o malowaniu pasów drogowych, strzałek i przejść dla pieszych farbami, nie mówiąc o lakierach.

Organ rentowy zaznaczył, iż w myśl § 1 pkt 1 i 2 oraz § 2 pkt 2 cytowanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. rozporządzenie stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia, właściwi ministrowie oraz centralne związki spółdzielcze ustalają w podległych
i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach. Okresy pracy w warunkach szczególnych, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach.

Skoro zatem zakład pracy ubezpieczonego – Miejski Zakład (...)
w S. nie objął powyższego okresu stosownym świadectwem wykonywania pracy w warunkach szczególnych, co wynika ze złożonego do akt rentowych świadectwa z dnia 30 maja 2011r. oraz z zeznań odwołującego, brak podstaw
do uwzględnienia tego okresu jako pracy w I kategorii zatrudnienia. Wszak to zakład pracy posiada wiedzę na temat stanowisk o znacznej szkodliwości dla zdrowia pracowników, zaś przepisy prawne zobowiązują go do wykazania okresów pracy
w szczególnych warunkach w świadectwie pracy lub świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych. Sąd nie zobowiązał tymczasem zakładu pracy ubezpieczonego do wyjaśnienia powodów, dla których odmówiono mu wydania świadectwa pracy w I kategorii zatrudnienia na sporny okres, w związku z czym nie zostało udokumentowane co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych, a tym samym brak podstaw do przyznania emerytury.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego zasłużyła na uwzględnienie.

Przedmiot sprawy stanowią uprawnienia T. K. do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym wywodzonym z faktu wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Spośród przewidzianych przepisami art. 184 i art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009r., nr 153, poz. 1227 ze zm.) w związku z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U.
nr 8, poz. 43 ze zm.) przesłanek wymaganych do nabycia przedmiotowego świadczenia, spornym pozostawało jedynie legitymowanie się przez ubezpieczonego wymaganym 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach przypadającym
do dnia wejścia w życie powołanej ustawy, tj. do dnia 1 stycznia 1999r.

Przypomnieć należy, iż dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do wspomnianego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 7 lutego 1983r. (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 14 września 2007r.,
III UK 27/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 325; z dnia 19 września 2007r., III UK 38/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 329; z dnia 6 grudnia 2007r., III UK 66/07, LEX
nr 483283; z dnia 22 stycznia 2008r., I UK 210/07, OSNP 2009 nr 5-6, poz. 75
i z dnia 24 marca 2009r., I PK 194/08, LEX nr 528152). Decydującą rolę w analizie charakteru pracy ubezpieczonego z punktu widzenia uprawnień emerytalnych ma zatem możliwość jej zakwalifikowania pod którąś z pozycji wspomnianego załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów. W świetle art. 32 ust. 4 ustawy o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych pracami w szczególnych warunkach nie są bowiem wszelkie prace wykonywane w narażeniu na kontakt z niekorzystnymi dla zdrowia pracownika czynnikami, lecz jedynie takie, które zostały rodzajowo wymienione w tymże rozporządzeniu, którego przepis § 1 ust. 1 stanowi zresztą,
że akt ten ma zastosowanie do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymienione w § 4 - 15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do niego.

Pewne problemy interpretacyjne związane z regulacją zawartą w § 1 ust. 2-3 rozporządzenia, zobowiązującą właściwych ministrów, kierowników urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze do ustalenia w podległych
i nadzorowanych przez nich zakładach pracy wykazów stanowisk pracy wykonywanej w szczególnych warunkach, a stosowanych także w jednostkach organizacyjnych powstałych w drodze przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego, przekazanych organom samorządu terytorialnego oraz dla których uprawnienia i obowiązki organu założycielskiego przejęli wojewodowie lub inne organy państwowe, zostały wyjaśnione w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2002r., III ZP 30/01, w której stwierdzono, że zawarte w art. 32 ust. 4 ustawy
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych odesłanie do tychże przepisów nie upoważnia do tworzenia wykazów obejmujących stanowiska pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Wspomniane upoważnienie dla właściwych ministrów, kierowników urzędów centralnych i centralnych związków spółdzielczych nie stwarzało ani podstawy prawnej do wydawania aktów nie pozostających w zgodności z powszechnie obowiązującym prawem, ani nie przewidywało możliwości wykraczania poza wykazy prac wykonywanych
w szczególnych warunkach wymienionych w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów. Wykazy resortowe muszą być dostosowane do treści tego załącznika,
w którym zawarty jest kompletny wykaz stanowisk pracy wykonywanej
w szczególnych warunkach. Gdy zatem określają one tego rodzaju stanowiska pracy niezgodnie z załącznikiem do rozporządzenia, nie wywołują skutków przewidzianych w art. 32 ustawy. Podobnych konsekwencji w sferze prawa do emerytury nie implikuje także zakwalifikowanie przez pracodawcę stanowiska nie objętego załącznikiem do rozporządzenia do prac wykonywanych w szczególnych warunkach (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2004r., II UK 337/03, OSNP 2004 nr 22, poz. 392; z dnia 23 listopada 2004r., I UK 15/04, OSNP 2005
nr 11, poz. 161; z dnia 22 czerwca 2005r., I UK 351/04, OSNP 2006 nr 5-6, poz. 90; z dnia 20 października 2005r., I UK 41/05, OSNP 2006 nr 19-20, poz. 306 i z dnia
29 stycznia 2008r., I UK 192/07, LEX nr 447272). I odwrotnie - nie wymienienie określonych pracodawców w wykazach resortowych nie przesądza o niemożności zakwalifikowania świadczonych u nich prac jako prac wykonywanych w szczególnych warunkach, jeśli odpowiadają one kryteriom wynikającym z załącznika
do rozporządzenia (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 czerwca 2004r. P 17/03 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 2008r., I UK 381/07, LEX
nr 494112). Chociaż wykazy resortowe i zakładowe nie stanowią samodzielnej podstawy zaliczenia danego rodzaju zatrudnienia do prac w szczególnych warunkach, to mogą być one pomocne przy wykładni przepisów rozporządzenia Rady Ministrów.

Przyznając zasadniczą rolę w kwalifikowaniu prac w szczególnych warunkach cytowanemu rozporządzeniu Rady Ministrów warto podkreślić, że w świetle przepisów wykazu A, stanowiącego załącznik do tegoż rozporządzenia, wyodrębnienie owych prac ma charakter stanowiskowo - branżowy. Pod pozycjami zamieszczonymi w kolejnych działach wykazu wymieniono bowiem konkretne stanowiska przypisane danym branżom, uznając je za prace w szczególnych warunkach uprawniające do niższego wieku emerytalnego. Taki sposób kwalifikacji prawnej tychże prac nie jest dziełem przypadku. Specyfika poszczególnych gałęzi przemysłu determinuje wszak charakter świadczonych w nich prac i warunki, w jakich są one wykonywane, ich uciążliwość i szkodliwość dla zdrowia. Nie można zatem swobodnie czy wręcz dowolnie, z naruszeniem postanowień rozporządzenia, wiązać konkretnych stanowisk pracy z branżami, do których nie zostały one przypisane
w tym akcie prawnym (por. wyrok Sadu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2010r.
II UK 21/10, LEX nr 619638).

Taka zaś sytuacja ma miejsce w rozpoznawanym przypadku, w którym Sąd I instancji, w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy uznał, iż będąca udziałem odwołującego w okresie od 23 kwietnia 1981r. do 15 maja 1982r. praca
w charakterze kierowcy w Miejskim Zakładzie (...) w istocie odpowiada zatrudnieniu na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o ciężarze dopuszczalnym całkowitym powyżej 3,5 tony, tj. na stanowisku wymienionym
w dziale VIII, poz. 2 stanowiącego załącznik do omawianego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. wykazu A.

O ile jednak we wskazanym wyżej okresie ubezpieczony faktycznie wykonywał pracę kierowcy samochodu ciężarowego o ciężarze dopuszczalnym całkowitym powyżej 3,5 tony, tak opisane zatrudnienie umieszczone zostało w dziale VIII wspomnianego wykazu A – dotyczącym prac w transporcie i łączności, co przy uwzględnieniu stanowiskowo – branżowego charakteru wyodrębnienia prac
w szczególnych warunkach oznacza, iż do tak rozumianych prac zakwalifikowaniu podlega jedynie zatrudnienie w branży transportowej i łącznościowej, do której ówczesny pracodawca odwołującego – Miejski Zakład (...) w S.
z całą pewnością nie należał, co tym samym wyklucza możliwość zaliczenia omawianego okresu pracy jako wykonywanego w warunkach szczególnych.

Niezależnie od powyższego zwrócić należy uwagę, iż nieprawidłowo Sąd Okręgowy przyjął, iż pracę kierowcy samochodu ciężarowegoT. K.wykonywał do 15 maja 1982r.

Jak wynika bowiem z jego akt osobowych, już w dniu 2 marca 1982r. odwołujący zwrócił się do dyrekcji zakładu z prośbą o przeniesienie do działu eksploatacji – w związku z zatrzymaniem prawa jazdy, co skutkowało powierzeniem mu stanowiska robotnika drogowego od 1 marca 1982r.

Wbrew odmiennemu stanowisku Sądu I instancji, w ocenie Sądu Apelacyjnego nie odpowiada pracy w warunkach szczególnych również przypadające po tej dacie – do dnia 20 stycznia 1986r. zatrudnienie ubezpieczonego w charakterze malarza drogowego, uznane przez Sąd Okręgowy za wymienione w dziale XIV
poz. 17 lakierowanie ręczne lub natryskowe – nie zhermetyzowane.

Określenie ”lakierowanie” oznacza bowiem powlekanie ”lakierem”, czyli roztworem substancji błonotwórczej w rozpuszczalnikach i rozcieńczalnikach, używanym do pokrywania powierzchni przedmiotów w celach ochronnych
i dekoracyjnych (por. Słownik języka polskiego, PWN, Warszawa 1979, tom II, str. 3).

Tego rodzaju pracom, zdaniem Sądu Apelacyjnego, bez wątpienia nie odpowiadały czynności wykonywane przez odwołującego w omawianym okresie jego zatrudnienia na stanowisku malarza drogowego, polegające na malowaniu poziomych znaków drogowych oraz odnawianiu pionowych znaków drogowych,
co nie może być utożsamiane z lakierowaniem w rozumieniu wspomnianych wyżej przepisów.

Podkreślenia wymaga przy tym, iż przepisy prawa ubezpieczeń społecznych mają charakter norm bezwzględnie obowiązujących, co powoduje, iż określona
w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych instytucja emerytury w obniżonym wieku emerytalnym musi podlegać ścisłej wykładni
(por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 2007r., I UK 287/06, LEX nr 936837).

Dokonując – wskutek błędnej oceny zebranego materiału dowodowego – niewłaściwej kwalifikacji wykonywanej przez ubezpieczonego pracy zarówno kierowcy, jak i malarza drogowego, Sąd Okręgowy naruszył zatem powołane przez organ rentowy przepisy prawa materialnego, czyniąc apelację tego organu w pełni uzasadnioną, albowiem przyjęcie, iż w objętym sporem okresie od 23 kwietnia 1981r. do 20 stycznia 1986 r. T. K. istotnie nie wykonywał pracy
w szczególnych warunkach oznacza, iż nie spełnia on warunków do przyznania prawa do przedmiotowej emerytury.

Kierując się przedstawionymi motywami Sąd Apelacyjny na mocy art. 386
§ 1 kpc zmienił zaskarżony wyrok orzekając jak w sentencji.

/-/ SSO del. G.Pietrzyk-Cyrbus /-/ SSA A.Grymel /-/ SSA L.Jachimowska

Sędzia Przewodniczący Sędzia

ek