Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III SO 6/10
POSTANOWIENIE
Dnia 1 czerwca 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Kazimierz Jaśkowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Jerzy Kwaśniewski
SSN Andrzej Wróbel
w sprawie z odwołania J. R. i Międzynarodowej Korporacji Gwarancyjnej spółki z
ograniczoną odpowiedzialnością w W.
od orzeczenia Krajowego Sądu Dyscyplinarnego Krajowej Izby Biegłych
Rewidentów z dnia 17 grudnia 2009 r.,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 1 czerwca 2010 r.,
wniosku o oznaczenie sądu właściwego do rozpoznania sprawy
oznacza jako właściwy Sąd Okręgowy w K. - Sąd Pracy.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Okręgowy w K. – Sąd Pracy zwrócił się do Sądu Najwyższego na
podstawie art. 45 k.p.c. o oznaczenie sądu właściwego do rozpoznania odwołań
złożonych przez obwinionego J. R. i pokrzywdzoną Międzynarodową Korporację
Gwarancyjną Sp. z o.o. w W. od orzeczenia Krajowego Sądu Dyscyplinarnego
Krajowej Izby Biegłych Rewidentów z dnia 17 grudnia 2009 r.
W uzasadnieniu Sąd wskazał, że zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 7
maja 2009 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych
do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym (Dz.U. Nr 77,
poz. 649) odwołanie przysługuje do właściwego, ze względu na miejsce
2
zamieszkania obwinionego, sądu okręgowego – sądu pracy i ubezpieczeń
społecznych, jako sądu pierwszej instancji. W rozpoznawanej sprawie sądem
właściwym miejscowo – ze względu na miejsce zamieszkania obwinionego – jest
Sąd Okręgowy w K. Jednakże w tym Sądzie nie został utworzony sąd pracy i
ubezpieczeń społecznych, są natomiast dwa odrębne sądy: sąd pracy i sąd
ubezpieczeń społecznych. Taka struktura sądownictwa wynika z art. 16 § 1 pkt 4
ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. Nr
98, poz. 1070 ze zm.), według którego sąd okręgowy dzieli się na wydziały: pracy
(sąd pracy) – do spraw z zakresu prawa pracy oraz wydział ubezpieczeń
społecznych (sąd ubezpieczeń społecznych) – do spraw z zakresu ubezpieczeń
społecznych. Natomiast sąd pracy i ubezpieczeń społecznych zamiast odrębnych
sądów pracy i sądów ubezpieczeń społecznych tworzy się w sądzie okręgowym
tylko wtedy, gdy wpływ spraw z tego zakresu jest niewielki (art. 16 § 2 tej ustawy).
Z przypisu art. 41 ust. 1 ustawy o biegłych rewidentach wynika wprost, że sądem
właściwym do rozpoznania omawianych odwołań jest wyłącznie sąd w nim
wskazany, to jest sąd pracy i ubezpieczeń społecznych, a nie jakakolwiek inna
jednostka organizacyjna sądu okręgowego.
Sąd Okręgowy zwrócił także uwagę na lukę w regulacji odwołania od
orzeczeń Krajowego Sądu Dyscyplinarnego. Luka ta polega na niewskazaniu
procedury, według której powinno toczyć się postępowanie sądowe. Przepisy art.
41 ustawy o biegłych rewidentach określają tylko sąd właściwy do rozpoznania
odwołania, podmioty uprawnione do złożenia odwołania oraz termin do jego
złożenia (ust. 1), a także stanowią, że od orzeczeń sądu apelacyjnego skarga
kasacyjna nie przysługuje (ust. 2). Luki tej nie wypełnia art. 46 tej ustawy, według
którego w sprawach nieuregulowanych w niniejszym rozdziale, dotyczących
postępowania dyscyplinarnego, stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu
postępowania karnego. Nie dotyczy on bowiem postępowania sądowego, jako że
odnosi się on jedynie do postępowania dyscyplinarnego, którego definicję zawiera
art. 36 ustawy o biegłych rewidentach. Stanowi on, że postępowanie dyscyplinarne
obejmuje dochodzenie dyscyplinarne, postępowanie przed Krajowym Sądem
Dyscyplinarnym i postępowanie wykonawcze.
3
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Pierwszym zagadnieniem, które wymaga rozważenia, jest kwestia określenia
przepisów procesowych mających zastosowanie przez sąd rozpoznający odwołanie
od orzeczenia Krajowego Sądu Dyscyplinarnego. Ustalenie właściwej procedury
jest wstępnym warunkiem rozstrzygnięcia przez Sąd Najwyższy w przedmiocie
oznaczenia sądu właściwego do rozpoznania sprawy, albowiem możliwość
wystąpienia o wyznaczenie tego sądu przewidują tylko przepisy postępowania
cywilnego. W procedurze karnej sprawa ta jest bowiem poddana innej metodzie
regulacji. Przepis art. 32 § 3 k.p.k. stanowi, że jeżeli nie można ustalić właściwości
miejscowej sądu, sprawę rozpoznaje sąd właściwy dla dzielnicy Śródmieście
miasta stołecznego Warszawy.
Mimo podniesienia przez Sąd Okręgowy kwestii niewskazania w ustawie o
biegłych rewidentach rodzaju przepisów regulujących postępowanie sądowe, sąd
ten w praktyce przyjął stosowanie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego,
jako że podstawą jego wystąpienia do Sądu Najwyższego był art. 45 tego
Kodeksu. Był to wybór słuszny, a także należy podzielić krytyczne uwagi Sądu
Okręgowego odnośnie do niewskazania przez ustawodawcę wprost, że w
postępowaniu sądowym z omawianego odwołania stosuje się odpowiednio przepisy
procedury cywilnej. Wniosek o jej stosowaniu wynika jednakże z kilku argumentów.
Pierwsze dwa oparte są na ustawie o biegłych rewidentach. W tym zakresie
można zauważyć, że Sąd Okręgowy nie zwrócił należytej uwagi na art. 41 ust. 2 tej
ustawy, który wyłącza możliwość złożenia skargi kasacyjnej. Posłużenie się
pojęciem „skarga kasacyjna” jednoznacznie wskazuje na procedurę cywilną. Tylko
w niej występuje bowiem „skarga kasacyjna” (art. 3981
i nast. k.p.c.), natomiast w
postępowaniu karnym używane jest określenie „kasacja” (art. 518 i nast. k.p.k.). Po
drugie za stosowaniem Kodeksu postępowania cywilnego pośrednio przemawia
także wskazanie w art. 41 ust. 1 tej ustawy okręgowego sądu pracy i ubezpieczeń
społecznych jako sądu rzeczowo właściwego do rozpoznania omawianego
odwołania. Zasadą jest bowiem stosowanie przez ten sąd procedury cywilnej, a
więc stosowanie procedury karnej wymagałoby wyraźnej regulacji ustawowej.
4
Należy także odwołać się do wykładni systemowej poddając analizie inne
regulacje dotyczące postępowań sądowych kontrolujących orzeczenia komisji
dyscyplinarnych różnych samorządów zawodowych. Występuje tu cała paleta
rozwiązań ustawowych, zróżnicowanych według niejasnych kryteriów. Mamy do
czynienia z postępowaniami sądowymi jedno lub dwuinstancyjnymi (co jest poza
rozważaniami w niniejszej sprawie), ale także w odniesieniu do niektórych
samorządów zawodowych stosuje się procedurę cywilną, a do innych – karną.
Mimo to można na podstawie tych uregulowań stwierdzić, że w odniesieniu do
zaskarżenia do sądu orzeczeń komisji dyscyplinarnych zawodów prawniczych
stosuje się Kodeks postępowania karnego, a w odniesieniu do pozostałych
samorządów zawodowych – Kodeks postępowania cywilnego. Przemawia to za
stosowaniem tego Kodeksu do samorządu biegłych rewidentów. Trzeba wskazać,
w odniesieniu do zawodów prawniczych, na art. 91a w związku z art. 91n ustawy z
dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr
146, poz. 1188 ze zm.), art. 622
ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych
(jednolity tekst: Dz.U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65) oraz na art. 63a w związku z art. 69
ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie (jednolity tekst: Dz.U. z 2008
r. Nr 189, poz. 1158 z zm.). W tych trzech przypadkach od orzeczenia komisji
dyscyplinarnej przysługuje kasacja do Sądu Najwyższego, czyli środek zaskarżenia
przewidziany w Kodeksie postępowania karnego.
Natomiast w odniesieniu do zaskarżenia orzeczeń Komisji dyscyplinarnych
innych samorządów zawodowych standardem ustawodawczym jest odwołanie do
sądów powszechnych – z reguły sądów apelacyjnych, a sporadycznie sądów
okręgowych – ze wskazaniem, że chodzi tu o sądy pracy i ubezpieczeń
społecznych oraz że stosuje się przepisy Kodeksu postępowania cywilnego o
apelacji. W tym zakresie można wskazać na art. 75 ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o
doradztwie podatkowym (jednolity tekst: Dz.U. z 2008 r. Nr 73, poz. 443 ze zm.),
art. 75 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji
(jednolity tekst: Dz.U. z 2006 r. Nr 167, poz. 1191 ze zm.), art. 54 ustawy z dnia 15
grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa i
urbanistów (Dz.U. z 2001 r. Nr 5, poz. 42 ze zm.), art. 65 ustawy z dnia 11 kwietnia
2001 r. o rzecznikach patentowych (Dz.U. Nr 49, poz. 509 ze zm.) oraz art. 65 ust.
5
2 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych (Dz.U. Nr 98, poz. 1071 ze
zm.).
Funkcję „sądu pracy i ubezpieczeń społecznych” pełnią w sądzie okręgowym
dwa odrębne sądy: „sąd pracy” i „sąd ubezpieczeń społecznych”. Wybór sądu
właściwego w rozpoznawanej sprawie należy zatem ograniczyć do jednego z tych
sądów. Za sąd właściwy do rozpoznania odwołania od orzeczenia Krajowego Sądu
Dyscyplinarnego Krajowej Izby Biegłych Rewidentów (gdy nie ma okręgowego sądu
pracy i ubezpieczeń społecznych) należy uznać sąd okręgowy – sąd pracy.
Odpowiedzialność dyscyplinarna nie wiąże się w żadnym zakresie ze sprawami z
ubezpieczeń społecznych. Można natomiast dostrzec pewne związki z pracą, co
może zachodzić zwłaszcza wtedy, gdy członek samorządu zawodowego wykonuje
swój zawód w ramach stosunku pracy. Natomiast gdy jest on wykonywany poza
stosunkiem pracy, to tego rodzaju działalność może być rozumiana jako praca w
szerszym rozumieniu tego pojęcia, występującym w Konstytucji (art. 24 i art. 65 ust.
1). Do wniosku o właściwości Sądu Okręgowego w K. – Sądu Pracy mógł dojść ten
Sąd samodzielnie, gdyby poza wykładnią gramatyczną uwzględnił także inne jej
metody.
Z tych względów orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 45 k.p.c.

III SO 6/10

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia