Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CSK 288/08
POSTANOWIENIE
Dnia 23 września 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jacek Gudowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Dariusz Dończyk
SSN Wojciech Katner
w sprawie z wniosku R. C.
przy uczestnictwie M. G., i in.
o zasiedzenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 23 września 2010 r.,
skargi kasacyjnej uczestniczki M. G.
od postanowienia Sądu Okręgowego
z dnia 9 stycznia 2008 r.,
oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 13 grudnia 2006 r. Sąd Rejonowy stwierdził, że J. i
B. małżonkowie B. nabyli z dniem 1 stycznia 1985 r. przez zasiedzenie na zasadzie
2
małżeńskiej wspólności ustawowej współwłasność nieruchomości położonej w K.
przy ul. B., stanowiącej działki nr 275/4 i 275/5 o łącznej powierzchni 0,0332 ha.
Ustalił, że sporne działki stanowiły część gospodarstwa rolnego należącego do W.
i A. małżonków G., którzy w 1946 r. nieformalną umową darowali je (przekazali)
synowi J. G. W połowie lat 50. między J. G. a wnioskodawcami doszło do
nieformalnej umowy zamiany, na mocy której wnioskodawcy objęli w posiadanie
działkę oznaczoną później jako działka nr 1114 wraz z pasem gruntu oznaczonym
obecnie jako działki nr 275/4 i 275/5; od tego czasu działki te pozostawały w ich
wyłącznym, samoistnym posiadaniu w złej wierze.
Apelacja M. G. została postanowieniem Sądu Okręgowego z dnia 9 stycznia
2008 r. oddalona. Zdaniem Sądu drugiej instancji, dokonane przez Sąd Rejonowy
ustalenia są prawidłowe, podobnie jak wysnute z nich wnioski prawne, co nakazuje
uznać zaskarżone orzeczenie za prawidłowe.
W uzasadnieniu orzeczenia Sąd Okręgowy odniósł się także do licznych
dowodów przedstawionych przez uczestniczkę w apelacji i po jej wniesieniu, jak też
rozważał zarzut nieuczestniczenia w postępowaniu J. J. (jego następców), syna J.
G. Sąd stwierdził, że w postępowaniu nieprocesowym obowiązuje zasada
koniecznego współuczestnictwa podmiotów zainteresowanych, tj. wszystkich osób,
których praw dotyczy wynik postępowania (art. 510 § 2 k.p.c.). W związku z tym
postępowanie o stwierdzenie zasiedzenia nieruchomości powinno się toczyć z
udziałem dotychczasowego właściciela nieruchomości lub jego następców
prawnych. W ocenie Sądu Okręgowego, w sprawie uczestniczyli wszyscy
zainteresowani, a w szczególności wszyscy następcy J. G., nabywcy spadku po
nim na podstawie prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 26
lutego 1979 r., wpisani następnie do księgi wieczystej jako współwłaściciele
przedmiotowej nieruchomości. Sąd Okręgowy nie odniósł się natomiast do zarzutu,
że oprócz dzieci pochodzących z małżeństwa, uwzględnionych w postanowieniu
o stwierdzeniu nabycia spadku, J. G. miał jeszcze dziecko pozamałżeńskie, syna
J. J.; jego ojcostwo zostało ustalone wyrokiem Sądu Rejonowego z dnia 21 marca
2007 r.
3
W skardze kasacyjnej uczestniczki M. G. podniesiono zarzut nieważności
postępowania wypływający z nieuczestniczenia w sprawie następców (spadko-
bierców) J. J., współwłaścicieli przedmiotowej nieruchomości, a także zarzut
naruszenia art. 328 § 2 w związku z art. 233 § 1 i art. 391 k.p.c. Skarżąca wniosła o
uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania.
Rozpoznając skargę kasacyjną, Sąd Najwyższy rozważał przede wszystkim
zarzut nieważności postępowania, upatrywanej przez skarżącą
w nieuczestniczeniu w postępowaniu następców prawnych J. J. Powziął w związku
z tym – mając także na względzie występujące w judykaturze rozbieżności –
poważne wątpliwości prawne, które przedstawił do rozstrzygnięcia przez
powiększony skład Sądu Najwyższego, formułując pytanie, czy niewezwanie
właściciela (współwłaściciela) nieruchomości do udziału w sprawie o stwierdzenie
zasiedzenia powoduje nieważność postępowania.
W uchwale z dnia 20 kwietnia 2010 r., III CZP 112/09, mającej moc zasady
prawnej, Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów stwierdził, że niewzięcie przez
zainteresowanego udziału w sprawie rozpoznawanej w postępowaniu
nieprocesowym nie powoduje nieważności postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 39817
§ 2 k.p.c., uchwała składu powiększonego, wydana po
rozstrzygnięciu zagadnienia prawnego przedstawionego przez skład zwykły
rozpoznający skargę kasacyjną, jest w danej sprawie wiążąca. W rozpatrywanym
wypadku związanie Sądu Najwyższego wynika także z art. 61 i 62 ustawy z dnia
23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U. Nr 240, poz. 2052 ze zm.), gdyż
skład powiększony nadał podjętej uchwale moc zasady prawnej. W tej sytuacji
postawiony w skardze kasacyjnej zarzut nieważności postępowania, mającej
wynikać – zdaniem skarżącej – z nieuczestniczenia w sprawie następców
(spadkobierców) J. J., należy uznać za oczywiście bezzasadny.
Stosownie do zasad ustrojowych normujących porządek władzy
sądowniczej, kształtowanych przez Konstytucję i ustawy dotyczące procedur
sądowych, podstawową funkcją jurysdykcyjną Sądu Najwyższego jest nadzór nad
4
działalnością sądów przez zapewnienie zgodności z prawem i jednolitości orzeczeń
sądów powszechnych i sądów wojskowych (art. 183 ust. 1 Konstytucji i art. 1 pkt 1
ustawy o Sądzie Najwyższym). W postępowaniu cywilnym nadzór ten polega
przede wszystkim na dokonywaniu oceny prawidłowości wykładni i stosowania
prawa przez sądy powszechne, natomiast ustalenia faktyczne stanowiące podłoże
rozpoznawanych spraw oraz poprzedzająca je ocena dowodów pozostaje domeną
sądów meriti. Z tego względu, zgodnie z art. 3983
§ 3 k.p.c., podstawą skargi
kasacyjnej kierowanej do Sądu Najwyższego nie mogą być zarzuty dotyczące
ustalenia faktów lub oceny dowodów. W tej sytuacji skarga uczestniczki,
zawierająca krytykę oceny dowodów, jest warsztatowo wadliwa, a sformułowany
w niej zarzut obrazy art. 233 § 1 k.p.c. nie może być brany pod rozwagę.
Nie może być także uwzględniony zarzut naruszenia art. 328 § 2 w związku
z art. 391 § 1 k.p.c., gdyż w części, w której dotyczy oceny dowodów jest
niedopuszczalny, a w pozostałym zakresie nie zawiera przekonywającej
argumentacji. Należy przypomnieć, że sąd rozpoznający sprawę na skutek apelacji
może ograniczyć motywy orzeczenia do powtórzenia (podzielenia) ustaleń sądu
pierwszej instancji i odwołać się do dokonanej przez ten sąd oceny dowodów;
konieczne jest wtedy ustosunkowanie się do wszystkich zarzutów apelacji
i wyjaśnienie, dlaczego zarzuty te zostały uznane za bezzasadne (por. np.
uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 1998 r., III CKN
792/98, OSNC 1999, nr 4, poz. 83). Uzasadnienie Sądu Okręgowego spełnia te
wymagania; jest dostatecznie szczegółowe i przekonywające, zatem zawarte w
skardze kasacyjnej zarzuty wytykające uchybienia uzasadnienia nie mogą być
uznane za trafne, zwłaszcza że także w tym zakresie zostały w istocie skierowane
głównie przeciwko dokonanej przez Sąd drugiej instancji ocenie dowodów.
Z tych względów Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną (art. 39814
k.p.c.).
5