Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE Z DNIA 14 PAŹDZIERNIKA 2010 R.
WZ 44/10
W sprawie oskarżonego, która została wyłączona do odrębnego roz-
poznania (art. 34 § 3 k.p.k.) fakt, że w prawomocnym wyroku skazującym
wcześniej innych oskarżonych został on wskazany jako współdziałający z
nimi w popełnieniu przestępstwa, nie stwarza w stosunku do niego powagi
rzeczy osądzonej (res iudicata) i tym samym podstawy do umorzenia po-
stępowania określonej w art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k.
Przewodniczący: sędzia SN A. Kapłon.
Sędziowie SN: J. B. Rychlicki (sprawozdawca), A. Tomczyk.
Prokurator Naczelnej Prokuratury Wojskowej: płk. J. Żak.
Sąd Najwyższy w sprawie ppłk. rez. Wiesława J., wobec którego na
podstawie art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k. umorzono postępowanie karne o czyny
określone w art. 271 § 3 k.k. w zb. z art. 284 k.k i innych, po rozpoznaniu w
Izbie Wojskowej na posiedzeniu w dniu 14 października 2010 r., zażalenia
prokuratora, na niekorzyść oskarżonego, na postanowienie Wojskowego
Sądu Okręgowego w P. z dnia 10 sierpnia 2010 r.,
u c h y l i ł zaskarżone postanowienie i sprawę ppłk. rez. Wiesława J.
p r z e k a z a ł do ponownego rozpoznania Wojskowemu Sądowi Okręgo-
wemu w P.
2
U Z A S A D N I E N I E
Prokurator Wojskowej Prokuratury Okręgowej w P. oskarżył ppłk. rez.
Wiesława J., kpt. rez. Józefa S., st. chor. rez. Dariusza L., cyw. Grzegorza
M., cyw. Romana I., cyw. Marka S. o popełnienie przestępstw z art. 271 § 3
k.k. w zw. z art. 284 § 1 i innych k.k.
Wojskowy Sąd Okręgowy w P. na rozprawie w dniu 25 lutego 2010 r.,
na podstawie art. 34 § 3 k.p.k., postanowił wyłączyć do odrębnego prowa-
dzenia sprawy ppłk. rez. Wiesława J. i Grzegorza M., albowiem „wobec
złożenia wniosków przez pozostałych oskarżonych o dobrowolne poddanie
się karze łączne rozpoznanie sprawy wszystkich oskarżonych jest niemoż-
liwe”.
Wyrokiem Wojskowego Sądu Okręgowego w P. z dnia 4 marca 2010
r., (...) oskarżeni Józef S., Dariusz L., Roman I. i Marek S. zostali uznani za
winnych popełnienia zarzucanych im czynów i skazani na odpowiednie ka-
ry pozbawienia wolności. Wyrok ten uprawomocnił się w dniu 12 marca
2010 r.
Wojskowy Sąd Okręgowy w P. na rozprawie w dniu 10 czerwca 2010
r., na podstawie art. 35 § 1 k.p.k. w zw. z art. 650 § 1 k.p.k. i art. 34 § 1
k.p.k., stwierdził swą niewłaściwość do rozpoznania sprawy oskarżonego
cyw. Grzegorza M. i sprawę według właściwości przekazał do rozpoznania
Sądowi Rejonowemu w S., a na rozprawie w dniu 10 sierpnia 2010 r., na
podstawie art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k., umorzył postępowanie karne przeciwko
oskarżonemu ppłk. rez. Wiesławowi J. o czyny zarzucane mu w akcie
oskarżenia z powodu powagi rzeczy osądzonej, albowiem w wyroku Woj-
skowego Sądu Okręgowego w P. z dnia 4 marca 2010 r. (...) prawomocnie
ustalono sprawstwo tego oskarżonego. Na powyższe postanowienie zaża-
lenie, na niekorzyść oskarżonego, wniósł prokurator Wojskowej Prokuratu-
3
ry Okręgowej w P. Na podstawie art. 438 pkt 2 k.p.k. zarzucił „obrazę prze-
pisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia, a to art. 17 § 1 pkt
7 k.p.k. poprzez jego błędne zastosowanie i przyjęcie, iż postępowanie co
do wyżej opisanych czynów osk. Wiesława J. zostało prawomocnie zakoń-
czone z uwagi na wydanie przez Wojskowy Sąd Okręgowy w P. wyroku z
dnia 4 marca 2010 r. (...) skazującego współsprawców przedmiotowych
występków; kpt. rez. Józefa S., st. chor. rez. Dariusza L. i cyw. Marka S., w
którym to orzeczeniu nie wyeliminowano z opisu czynów osk. Wiesława J.
jako sprawcy kierowniczego bądź współsprawcy przestępstw” i wniósł o
uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponowne-
go rozpoznania Wojskowemu Sądowi Okręgowemu w P. W uzasadnieniu
zażalenia podniesiono, że oskarżony ppłk rez. Wiesław J. de facto nie zo-
stał prawomocnie skazany za zarzucane mu przestępstwa, jakkolwiek błę-
dem ze strony wyrokującego sądu w sprawie pozostałych oskarżonych było
przyjęcie opisów czynów przedstawionych w akcie oskarżenia, w których
ten oskarżony został określony jako sprawca polecający inkryminowane
postępowanie pozostałym oskarżonym. W tej sytuacji, wydając wyrok wo-
bec pozostałych oskarżonych Sąd meriti powinien posłużyć się określe-
niem zastępującym nazwisko tego sprawcy lub współsprawcy, który w
chwili wydania wyroku nie był osądzony. Na poparcie swojego stanowiska
autor zażalenia odwołał się do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego
1991 r., V KRN 386/90, OSNKW 1991, z. 7-9, poz. 42 i wyroku Sądu Ape-
lacyjnego w Krakowie z dnia 26 czerwca 1996 r., II AKa 121/96, KZS 1996,
z. 7-8, poz. 62. Skarżący odwołał się również do treści art. 4 Kodeksu kar-
nego wykonawczego określającego zakres znaczeniowy pojęcia „skazany”.
Sąd Najwyższy po wysłuchaniu prokuratora Naczelnej Prokuratury
Wojskowej popierającego zażalenie rozważył, co następuje.
Zażalenie prokuratora jest zasadne. Decyzja procesowa Sądu pierw-
szej instancji była rażąco błędna i podlegała uchyleniu, a w następstwie
4
tego sprawa oskarżonego ppłk. rez. Wiesława J. została przekazana do
ponownego rozpoznania temu Sądowi z następujących powodów.
W pełni należało zgodzić się z wywodami autora zażalenia, że wobec
oskarżonego ppłk. rez. Wiesława J. postępowanie karne co do tego same-
go czynu nie zostało prawomocnie zakończone (art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k.).
Sąd Najwyższy na potrzeby rozpoznawania zażalenia prokuratora przed-
stawił wyżej stan prawny i faktyczny, który doprowadził do wydania zaskar-
żonego postanowienia. Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że Sąd pierw-
szej instancji w sposób rażąco błędny zinterpretował treść art. 8 § 1 k.p.k.,
a w szczególności art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k. Dla Sądu Najwyższego jest rze-
czą oczywistą, że wobec oskarżonego ppłk. rez. Wiesława J. prawomocnie
nie zakończyło się postępowanie karne. Jakkolwiek ustawa karno-
procesowa nie zawiera definicji zwrotu „postępowanie karne”, to przyjąć
należy, że jest to „prawnie uregulowana działalność zmierzająca do reali-
zacji prawa karnego materialnego” (por. T. Grzegorczyk, J. Tylman: Polskie
postępowanie karne, Warszawa 2003, s. 44, jak i postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 29 stycznia 2004 r., I KZP 40/03, OSNKW 2004, z. 2,
poz. 22). W zaistniałej sytuacji procesowej czyny zarzucone temu oskarżo-
nemu de facto nie zostały rozpoznane i osądzone na skutek wydania wyro-
ku Wojskowego Sądu Okręgowego w P. z dnia 4 marca 2010 r., a zatem
orzeczenie to nie mogło powodować skutku w postaci tego, „że czyn roz-
poznany staje się rzeczą osądzoną (res iudicata) i nie może być przedmio-
tem innego postępowania o to samo” (por. postanowienie Sądu Apelacyj-
nego w Rzeszowie z dnia 1 października 1998 r., II AKz 92/98, Prok. i Pr.
1999, nr 6, poz. 19, M. Rogalski: Przesłanka powagi rzeczy osądzonej w
procesie karnym, Kraków 2005, s. 311). Podsumowując wywody stwierdzić
należało, że w wypadku rozpoznawania sprawy oskarżonego, na skutek
wydanego postanowienia o rozpoznaniu jego sprawy w warunkach art. 34
§ 3 k.p.k., wydany uprzednio prawomocny wyrok w sprawie współdziałają-
5
cych z nim oskarżonych nie powoduje wystąpienia negatywnej przesłanki
dopuszczalności procesu karnego w postaci res iudicata i nie uzasadnia
umorzenia postępowania karnego przeciwko temu oskarżonemu na pod-
stawie art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k.
W związku z powyższym, w uwzględnieniu zażalenia prokuratora na-
leżało uchylić zaskarżone postanowienie i sprawę oskarżonego ppłk. rez.
Wiesława J. przekazać do ponownego rozpoznania Wojskowemu Sądowi
Okręgowemu P. ze szczególnym podkreśleniem unormowania zawartego
w art. 442 § 3 k.p.k.