Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CSK 114/10
POSTANOWIENIE
Dnia 27 października 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Antoni Górski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Dariusz Dończyk
SSA Jan Kremer
w sprawie z wniosku Rudzkiej Agencji Rozwoju „I.” Spółki z o.o.
przy uczestnictwie C. I. G. Spółki z o.o. o wykreślenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 27 października 2010 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy od postanowienia Sądu Okręgowego […]
z dnia 7 sierpnia 2009 r.,
oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
2
Postanowieniem z dnia 7 sierpnia 2009 r. Sąd Okręgowy oddalił apelację
wnioskodawcy Agencji Rozwoju „I.” Sp. z o.o. od postanowienia Sądu Rejonowego
z dnia 13 marca 2009 r., oddalającego wniosek o wykreślenie z rejestru danych C.
I. G. Sp. z o.o.. W sprawie dokonano następujących ustaleń.
Wnioskodawca, jako jedyny wspólnik C. I. G. Spółka z o.o., złożył wniosek o
wykreślenie z urzędu przez sąd rejestrowy ww. spółki z rejestru danych,
argumentując, że spółka ta została wpisana do rejestru przedsiębiorców pomimo
naruszenia art. 169 k.s.h. Umowa spółki została zawarta w dniu 8 czerwca 2001 r.,
zaś zgłoszona do rejestru dopiero w dniu 29 marca 2002 r. Wpis zatem spółki do
rejestru jest, w ocenie wnioskodawcy, wpisem niedopuszczalnym z racji
przekroczenia półrocznego terminu od zawarcia umowy do złożenia wniosku o
zarejestrowanie spółki. Wnioskodawca twierdził ponadto, że C. I. G.j Spółka z o.o.
nie funkcjonuje w obrocie prawnym, nie nabyła żadnych uprawnień i nie zaciągnęła
żadnych zobowiązań.
Postanowieniem z dnia 4 listopada 2008 roku, referendarz sądowy oddalił
wniosek uznając, że z uwagi na to, iż od wpisu spółki do rejestru upłynął okres 5 lat,
naruszenie dyspozycji art. 169 k.s.h. nie stanowi przyczyny rozwiązania spółki i
wykreślenia jej danych z rejestru. Wpis spółki do rejestru dokonany
postanowieniem Sądu Rejonowego z dnia 8 maja 2002r., ma charakter ostateczny
i nie może być podważony.
W związku z wniesieniem skargi postanowienie referendarza sądowego
z dnia 4 listopada 2008 r. straciło moc i Sąd rozpoznający skargę rozpoznaje
sprawę jako Sąd pierwszej instancji. Ustalono, że umowa spółki C. I. G.j Spółka z
o.o. zawarta została w dniu 8 czerwca 2001 roku, zaś zgłoszenie jej zawiązania
nastąpiło dopiero w dniu 29 marca 2002 roku. Spółka została wpisana do rejestru
przedsiębiorców pod nr 0000110792 na mocy postanowienia Sądu Rejonowego z
dnia 8 maja 2002 roku. Jakkolwiek zarówno zgłoszenie, jak i wpis spółki do rejestru
nastąpiło zatem po upływie sześciu miesięcy od dnia zawarcia umowy spółki, to
jednak w ocenie Sądu wpis ten ma charakter ostateczny i nie może być w żaden
sposób podważony, a zatem ma on charakter sanujący. W toku postępowania Sąd
ustalił aktualny skład zarządu C. I. G. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.
3
Wskazano, że rezygnacja M. K. z funkcji prezesa zarządu jest nieskuteczna, zaś
skład zarządu ujawniony w rejestrze przedsiębiorców C. I. G.j Spółka z o.o.
pozostaje aktualny.
Sąd Okręgowy podzielił stanowisko Sądu Rejonowego. Stwierdzono, że
analiza przepisów art. 169, 170 w zw. z art. 21 k.s.h. nie pozwala na podjęcie
działań zmierzających do wykreślenia spółki z rejestru z urzędu.
Postanowienie Sądu Okręgowego zaskarżył wnioskodawca skargą
kasacyjną w całości. Jako podstawy skargi wskazano naruszenie art. 378 § 1 k.p.c.,
art. 379 pkt 2 k.p.c. i art. 386 § 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. w zw. z art. 12
ust. 3 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym przez nie
wzięcie z urzędu pod uwagę nieważności postępowania. Ponadto zarzucono
naruszenie art. 12 ust. 3 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze
Sądowym w zw. z art. 169 i w zw. z art. 21 § 4 ustawy z dnia 15 września 2000 r.
przez błędną wykładnię.
Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
1. Nietrafny jest zarzut popełnienia przez Sąd Okręgowy uchybień formalnych,
które – zdaniem skarżącego – miały mieć wpływ na wynik sprawy, a nawet
prowadzić do nieważności postępowania. Zarzut ten został skonstruowany na
tej podstawie, że M. K. – prezes jednoosobowego zarządu spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością C. I. G., której wykreślenia z rejestru sądowego domaga się
wnioskodawca, złożył rezygnację ze stanowiska w trakcie niniejszego
postępowania. W przekonaniu wnioskodawcy spowodowało to, że brak było
organu upoważnionego do reprezentowania uczestnika w niniejszej sprawie, co
pociąga za sobą wskazane przez skarżącego ujemne konsekwencje
procesowe. Skarżący pomija jednak okoliczność, która ma tu zasadnicze
znaczenie, a mianowicie, że M. K. figuruje w dalszym ciągu w Krajowym
Rejestrze Sądowym jako prezes zarządu spółki, uprawniony do jej
reprezentowania. W tej sytuacji Sąd obowiązany był dokonywać doręczeń na
wskazany w rejestrze adres (art. 133 § 2a k.p.c.), a skoro korespondencji
4
skierowanej na ten adres nie odbierano, uzasadnionym było pozostawienie jej w
aktach ze skutkiem doręczenia (art. 139 § 3 k.p.c.). Postępowanie Sądu w tej
kwestii było więc zgodne z obowiązującymi przepisami, co przesądza o
bezzasadności podstawy procesowej skargi kasacyjnej.
2. Chybione są także zarzuty powołane w materialnoprawnej podstawie skargi
kasacyjnej, w tym podstawowy zarzut naruszenia art. 12 ust. 3 KRS.
W sprawie jest bezsporne, że umowa spółki zawarta została w dniu
8 czerwca 2001 r., a wniosek o jej zarejestrowanie zgłoszono dopiero w dniu
29 marca 2002 r., czyli po upływie półrocznego terminu przewidzianego w art. 169
k.s.h. Należy zgodzić się ze skarżącym, że w tej sytuacji uwzględnienie wniosku
o zarejestrowanie spółki nastąpiło z naruszeniem tego przepisu. Skarżący pomija
jednak, że na skutek zarejestrowania spółka uzyskała osobowość prawną,
w związku z czym akt rejestracji sanował ewentualne uchybienia i braki natury
formalnej istniejące w chwili rozpoznawania wniosku (por. uchwałę Sądu
Najwyższego z dnia 10 stycznia 1992 R., III CZP 140/91, OSNCP 1992 r., nr 6
poz. 109 oraz postanowienie z dnia 5 maja 2005 r., IV CK 18/05, niepubl).
W konsekwencji nie jest możliwe wykreślenie na podstawie art. 12 ust. 3 KRS
samego podmiotu wpisanego do rejestru, jak tego domaga się wnioskodawca, a co
najwyżej poszczególnych danych o tym podmiocie, jeżeli byłyby one
niedopuszczalne ze względu na obowiązujące przepisy prawa (zob. postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 17 września 2008 r., III CSK 56/08, niepubl.). Za takim
stanowiskiem przemawia brzmienie art. 12 ust. 3 K.R.S., zgodnie z którym, jeżeli
w Rejestrze są zamieszczone dane niedopuszczalne ze względu na obowiązujące
przepisy prawa, sąd rejestrowy, po wysłuchaniu na posiedzeniu zainteresowanych
lub po wezwaniu do złożenia oświadczenia pisemnego, wykreśla je z urzędu.
Wymaga podkreślenia, że ustawa nie posługuje się tu pojęciem niedopuszczalności
wpisu samego podmiotu do rejestru, lecz używa terminu „niedopuszczalnych
danych”, z czego należy wnosić, że chodzi o dane dotyczące wpisanego już
w rejestrze podmiotu. Konsekwentnie, w art. 18 ust 1 ustawy o KRS ustawa
stanowi, że podmiot wpisany do Rejestru ponosi odpowiedzialność za szkodę
wyrządzona zgłoszeniem do rejestru nieprawdziwych danych, jeżeli podlegały
obowiązkowi wpisu na jego wniosek, a także niezgłoszeniem danych podlegających
5
obowiązkowi wpisu do Rejestru w ustawowym terminie (...). W doktrynie twierdzi się
trafnie, że ustawodawca nie wprowadził instytucji „nieważności spółki", lecz określił
zdarzenia, które mogą stanowić podstawę jej rozwiązania. W przypadku wpisu
spółki do rejestru nie wchodzi więc w grę zastosowanie art. 12 ust. 3 ustawy o KRS
i wykreślenie wpisu, jako niedopuszczalnego. Potwierdzeniem tej tezy jest art. 21
pkt 1 KSH, zgodnie z którym podstawą rozwiązania spółki może być niezawarcie
umowy o jej utworzeniu. Nawet w tak krańcowej sytuacji spółka nie podlega więc
wykreśleniu na podstawie art. 12 ust, 3 KRS, lecz najpierw może być na tej
podstawie rozwiązana, a wykreślenie jej z rejestru nastąpi dopiero po
przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego. Ustawodawca wyraźnie daje tu
prymat zasadzie pewności obrotu i zaufania do rejestru nad poprawnością
czynności podejmowanych przed zarejestrowaniem spółki. Prowadzi to do konkluzji
o bezzasadności zarzutu naruszenia art. 12 ust. 3 KRS.
Z podanych przyczyn skarga kasacyjna podlegała oddaleniu jako
bezpodstawna (art. 39814
k.p.c.).
md