Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III SK 19/10
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 4 listopada 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Kazimierz Jaśkowski (przewodniczący)
SSN Halina Kiryło
SSN Andrzej Wróbel (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa PGE Zespołu Elektrowni […]
przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki
o wydanie świadectwa pochodzenia z kogeneracji,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 4 listopada 2010 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie
z dnia 21 października 2009 r.,
1. oddala skargę kasacyjną,
2. zasądza od pozwanego Prezesa Urzędu Regulacji
Energetyki na rzecz powoda kwotę 270 (dwieście
siedemdziesiąt) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania
kasacyjnego.
2
UZASADNIENIE
Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (Prezes Urzędu) decyzją z dnia 9
kwietnia 2008 r. umorzył przedsiębiorstwu Zespół Elektrowni […](powódka)
świadectwo pochodzenia z kogeneracji i numerze K0000165/TPU/01/01272/2008,
bez zaliczenia energii elektrycznej dla której przedmiotowe świadectwo zostało
wydane na poczet wypełnienia obowiązku, o którym mowa w art. 9a ust. 8 pkt 1
Prawa energetycznego, ponieważ energia elektryczna została wytworzona w
jednostce kogeneracji w okresie, w którym koszty wytworzenia tej energii
wynikające z nakładów, o których mowa w art. 45 ust. 1a Prawa energetycznego,
były uwzględniane w kosztach działalności przedsiębiorstw energetycznych
zajmujących się przesyłaniem lub dystrybucją energii elektrycznej.
Powódka zaskarżyła powyższa decyzję odwołaniem, zarzucając naruszenie
art. 9e ust. 14 w zw. z art. 9l ust. 8d oraz art. 9a ust. 8e Prawa energetycznego i art.
2 pkt 7 ustawy z dnia 29 czerwca 2007 r. o zasadach pokrywania kosztów
powstałych u wytwórców w związku z przedterminowych rozwiązaniem umów
długoterminowych sprzedaży mocy i energii elektrycznej (Dz. U. Nr 130, poz. 905,
dalej jako ustawa z 29 czerwca 2007 r.).
Sąd Okręgowy w Warszawie wyrokiem z dnia 30 grudnia 2008 r., uchylił
decyzję Prezesa Urzędu. Sąd Okręgowy ustalił, że powódka złożyła za
pośrednictwem operatora systemu elektroenergetycznego wniosek o wydanie
świadectwa pochodzenia potwierdzającego wytworzenie energii elektrycznej w
wysokosprawnej kogeneracji wymienionej w art. 9l ust. 1 pkt 2 Prawa
energetycznego. We wniosku podano, że koszty wytworzenia energii elektrycznej w
tej jednostce kogenerqacji są objęte dyspozycją art. 45 ust. 1a Prawa
energetycznego, ale tylko w odniesieniu do czterech z ośmiu bloków
energetycznych. Według Sądu Okręgowego decyzja o umorzeniu świadectw
pochodzenia energii wytworzonej w skojarzeniu w blokach energetycznych, które
nie są objęte dyspozycją art. 45 ust. 1a Prawa energetycznego, nie była zasadna.
Wniosek powódki dotyczył energii wytworzonej w okresie od 1 do 31 stycznia 2008
r., który to okres przypadał po wejściu w życie art. 9a ust. 8e Prawa
energetycznego, dodanego do art. 9a na mocy przepisów ustawy z 29 czerwca
3
2007 r. Wniosek ten dotyczył energii wytworzonej w blokach energetycznych, które
nie były objęte umowami długoterminowymi, zatem koszty energii wytworzonej w
tych blokach nie uwzględniały kosztów wynikających z nakładów inwestycyjnych
ponoszonych w latach 1993-1998. Sąd Okręgowy zaaprobował stanowisko
Prezesa Urzędu, zgodnie z którym przepisy Prawa energetycznego stanowią o
jednostkach kogeneracji, a nie blokach energetycznych, jednakże należy odróżnić
źródło pochodzenia energii nawet, jeżeli jej wytwarzania odbywa się w ramach
jednej jednostki kogeneracji. Taką wykładnię przepisów prawa energetycznego
potwierdza zachowanie Prezesa Urzędu, który w toku postępowania
administracyjnego czynił ustalenia co do ilości energii wytworzonej w
poszczególnych blokach energetycznych powódki.
Prezes Urzędu zaskarżył wyrok Sądu Okręgowego apelacją zarzucając
naruszenie art. 9a ust. 8d i art. 45 ust. 1a Prawa energetycznego oraz art. 233 § 1
k.p.c.
Sąd Apelacyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 21 października 2009 r.,
soddalił apelację Prezesa Urzędu. Zdaniem Sądu Apelacyjnego przepis art. 9a ust.
8d Prawa energetycznego uniemożliwia skuteczne uzyskanie przez
przedsiębiorstwo energetyczne związane umowami długoterminowymi, świadectwa
pochodzenia energii z kogeneracji. Natomiast art. 9a ust. 8e Prawa energetycznego
wyłącza, w stosunku do przedsiębiorstw energetycznych wymienionych w art. 2 pkt
7 ustawy z 29 czerwca 2007 r., zastosowanie art. 9a ust. 8d Prawa
energetycznego. Powoduje to, że zarzut naruszenia art. 9a ust. 8 d Prawa
energetycznego jest nietrafny. Sąd Apelacyjny nie uwzględnił również zarzutu
naruszenia art. 45 ust. 1a Prawa energetycznego, ponieważ powódka jest stroną
umowy długoterminowej jedynie w odniesieniu do czterech z ośmiu bloków
energetycznych. Zdaniem Sądu Apelacyjnego terminy „jednostka kogeneracji” oraz
„przedsięwzięcia inwestycyjne” nie są tożsame, przedsięwzięcie inwestycyjne może
lecz nie musi obejmować i dotyczyć całej jednostki kogeneracji, zaś brak podstaw
do przyjęcia, że z systemu preferowania produkcji energii w kogeneracji wyłączana
powinna być cała jednostka kogeneracji w sytuacji, gdy kontraktami
długoterminowymi objęte były tylko niektóre elementy tej jednostki.
4
Prezes Urzędu zaskarżył powyższy wyrok skargą kasacyjną w całości i
wniósł o jego uchylenie, podnosząc zarzut naruszenia art. 9a ust. 8e w związku z
ust. 8d Prawa energetycznego poprzez jego zastosowanie, prowadzące do
naruszenia art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji RP, gdyż na skutek wyroku Sądu
Apelacyjnego Prezes Urzędu wydałby świadectwo z kogeneracji inkorporujące
prawa majątkowe, o których mowa w art. 9m ust. 1 pkt 1 w związku z art. 9e ust. 6
Prawa energetycznego, w sytuacji gdy powódka jest już beneficjentem pomocy
publicznej w postaci długoterminowej umowy sprzedaży mocy i energii elektrycznej,
o której mowa w ustawie z 29 czerwca 2007 r., zaś praw tych pozbawione są
przedsiębiorstwa, które nie zostały objęte przepisami tej ustawy oraz naruszenie
art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji RP poprzez ich niezastosowanie w sprawie, a także art.
3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym oraz art. 193 Konstytucji RP poprzez
niezastosowanie.
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
1. Skarga kasacyjna Prezesa Urzędu nie ma uzasadnionych podstaw.
2. Sąd Najwyższy w obecnym składzie w pełni podziela zapatrywania prawne
wyrażone w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 2010 r., sygn. akt
III SK 6/10 (niepublikowany), zgodnie z którymi skutkiem wejścia w życie art.
9a ust. 8e Prawa energetycznego jest konieczność wydania przez Prezesa
Urzędu świadectwa pochodzenia energii z kogeneracji dla podmiotu
objętego zakresem zastosowania powołanego powyżej przepisu i umorzenia
przedmiotowego świadectwa, z zaliczeniem na poczet wykonania przez to
przedsiębiorstwo energetyczne obowiązku o którym mowa w art. 9a ust. 8
pkt 1 Prawa energetycznego.
3. Przepis art. 9a ust. 8 pkt 1 Prawa energetycznego nakłada na
przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się wytwarzaniem energii
elektrycznej i sprzedające tę energię odbiorcom końcowym oraz
przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się obrotem energią elektryczną i
sprzedające tę energię odbiorcom końcowym, obowiązek uzyskania i
przedstawienia do umorzenia Prezesowi Urzędu świadectwa pochodzenia z
kogeneracji. Do wydania takiego świadectwa konieczne jest wytworzenie
5
energii w kogeneracji. Pierwotnie świadectwa takie uzyskuje wytwórca
energii z kogeneracji. Otrzymane świadectwo może przedstawić Prezesowi
Urzędu do umorzenia celem zaliczenia na poczet wykonania przez niego
obowiązku, o którym mowa w art. 9a ust. 8 pkt 1 Prawa energetycznego.
Świadectwo może być także przedmiotem obrotu. Wówczas inne
przedsiębiorstwo energetyczne, na którym ciąży obowiązek, o którym mowa
w art. 9a ust. 8 pkt 1 Prawa energetycznego, może przedstawić Prezesowi
Urzędu do umorzenia nabyte na rynku wtórnym świadectwo pochodzenia
energii z kogeneracji, celem zaliczenia na poczet wykonania obowiązku, o
którym mowa w art. 9a ust. 8 pkt 1 Prawa energetycznego.
4. Ograniczenia w zakresie wydawania świadectw pochodzenia energii
wprowadza art. 9a ust. 8d Prawa energetycznego, zgodnie z którym na
poczet wypełnienie obowiązku z art. 9a ust. 8 pkt 1 Prawa energetycznego
nie zalicza się świadectw pochodzenia z kogeneracji, które zostały uzyskane
dla energii elektrycznej wytworzonej w jednostce kogeneracji w okresie, gdy
wyższy koszt wytworzenia takiej energii był uwzględniony w taryfach
przedsiębiorstw zajmujących się przesyłem energii lub jej dystrybucją.
Jednakże dodany na mocy ustawy z 29 czerwca 2007 r. przepis art. 9a ust.
8e Prawa energetycznego wyłącza zastosowanie przepisu art. 9a ust. 8d
Prawa energetycznego do świadectw pochodzenia z kogeneracji
uzyskanych przez wytwórców, o których mowa w art. 2 pkt 7 ustawy z 29
czerwca 2007 r.
5. W powołanym powyżej wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 2010
r., sygn akt III SK 6/10 (niepublikowany) wyjaśniono, że zdaniem Sądu
Najwyższego przepis art. 9a ust. 8e Prawa energetycznego modyfikuje
zakres zastosowania art. 9a ust. 8d Prawa energetycznego w ten sposób, że
przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się wytwarzaniem energii
elektrycznej może zwolnić się z obowiązku, o którym mowa w art. 9a ust. 8
pkt 1 Prawa energetycznego, przedstawiając do umorzenia świadectwo
pochodzenia z kogeneracji uzyskane dla energii objętej umowami
długoterminowymi, ponieważ przepisu art. 9a ust. 8d Prawa energetycznego
nie stosuje się do przedsiębiorstw, o których mowa w art. 2 pkt 7 ustawy z 29
6
czerwca 2007 r.. Wytwórcy energii w rozumieniu tego przepisu mogą zatem
zaliczyć świadectwa pochodzenia na poczet wykonania przez siebie
obowiązku z art. 9a ust. 8 pkt 1 Prawa energetycznego.
6. Taka wykładnia art. 9a ust. 8e Prawa energetycznego nie powoduje
uprzywilejowania jego adresatów względem innych wytwórców energii. Takie
uprzywilejowanie mogłoby wystąpić, gdyby wytwórcy energii z art. 9a ust. 8e
Prawa energetycznego uzyskali przychód ze sprzedaży świadectw
pochodzenia energii z kogeneracji. Brak takiego uprzywilejowania w sytuacji,
gdy świadectwo uzyskane dla określonej ilości energii, umarzane jest przez
wytwórcę tej energii w celu wykonania ciążącego na nim obowiązku, o
którym mowa w art. 9a ust. 8 pkt 1 Prawa energetycznego. Umorzenie
świadectwa pochodzenia energii z zaliczeniem na poczet wykonania
obowiązku uzyskania i przedstawienia przedmiotowych świadectw do
umorzenia, potwierdza jedynie, że wytwórca w zakresie wynikającym z treści
świadectwa, wywiązał się z obowiązku o którym mowa w art. 9a ust. 8 pkt 1
Prawa energetycznego. Umorzenie świadectwa pochodzenia takiej energii, z
zaliczeniem jego wykonania na rzecz przedstawiającego takie świadectwo
wytwórcy, jest neutralne z punktu widzenia funkcjonowania rynku i nie
prowadzi to do uprzywilejowania wytwórcy objętego umowami
długoterminowymi, kosztem wytwórców nie objętych takimi umowami.
7. Z powyższego wynika, że wyrok Sądu Apelacyjnego nie narusza art. 9a ust.
8e w związku z ust. 8d Prawa energetycznego, ani nie prowadzi do
uprzywilejowania niektórych wytwórców energii w sposób sprzeczny z art. 32
Konstytucji RP. Tym samym Sąd Apelacyjny nie mógł naruszyć art. 3 ustawy
o Trybunale Konstytucyjnym i art. 193 Konstytucji RP nie kierując pytania o
zgodność przepisów prawa energetycznego z Konstytucją.
8. Poza zakresem kognicji Sądu Najwyższego w niniejszej sprawie, z uwagi na
związanie podstawami skargi kasacyjnej (wyrok SN z 1 września 2010 r.,
sygn akt III SK 13/2010) pozostaje kwestia dopuszczalności różnicowania
świadectw pochodzenia energii z kogeneracji, wydawanych dla tego samego
wnioskodawcy, na świadectwa zaliczane wyłącznie na poczet wykonania
przez wytwórcę energii, do którego stosuje się art. 9a ust. 8e Prawa
7
energetycznego, obowiązku z art. 9a ust. 8 pkt 1 Prawa energetycznego
oraz świadectwa będące nośnikiem praw majątkowych i mogące być
przedmiotem obrotu, w sytuacji gdy tylko część energii wytworzonej w
kogeneracji przez danego wytwórcę objęta była umowami
długoterminowymi, których dotyczy ustawa z 29 czerwca 2007 r.
9. Mając powyższe na względzie, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji
wyroku. O kosztach orzeczono zgodnie z art. 98 w zw. z art. 108 § 1 oraz
art. 39821
k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.