Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 84/10
POSTANOWIENIE
Dnia 26 listopada 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Józef Frąckowiak
SSN Marta Romańska
w sprawie z powództwa C. K.
przeciwko Górniczej Fabryce N.(...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w R.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 26 listopada 2010 r.,
zażalenia powoda
na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 13 kwietnia 2010 r., sygn. akt I ACa (…),
I. oddala zażalenie;
II. przyznaje adw. S. S. ze Skarbu Państwa - Sądu Apelacyjnego kwotę 2700
(dwa tysiące siedemset) zł, podwyższoną o stawkę podatku od towarów i
usług, z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi w
postępowaniu zażaleniowym.
Uzasadnienie
C. K. w pozwie z dnia 13 marca 2009 r. wniósł o zasądzenie od pozwanej
Górniczej Fabryki N.(...) Spółki z o.o. w R. kwoty 188.449 zł tytułem zapłaty za
wykonanie w latach 2004 - 2005 na podstawie umowy o dzieło dziesięciu
transformatorów oraz za bezumowną dzierżawę tych transformatorów.
Wyrokiem z dnia 30 listopada 2009 r. Sąd Okręgowy w L. oddalił powództwo.
2
Powód wniósł o sporządzenie uzasadnienia wyroku Sądu pierwszej instancji i
doręczenie mu go wraz z orzeczeniem. Już po złożeniu tego wniosku zgłosił się jako
pełnomocnik powoda L. S. (będący rzecznikiem patentowym) i wniósł o dokonanie
doręczenia do jego rąk, przedstawiając dokument pełnomocnictwa udzielonego mu w
dniu 27 września 2007 r. Z dokumentu wynika, że L. S. został w związku z łączącym go
z powodem stałym stosunkiem zlecenia umocowany do występowania w jego imieniu
„(…) we wszystkich sprawach, w których jako osoba fizyczna lub przedsiębiorca jest
stroną postępowania administracyjnego, rejestrowego, spornego oraz odwoławczego,
sądowego, sądowoegzekucyjnego, sądowoadministracyjnego, w tym dotyczących spraw
gospodarczych, praw na dobrach niematerialnych (…)”. W szczególności został on
upoważniony do reprezentowania powoda w sprawie roszczeń przeciwko pozwanemu.
Po doręczeniu wyroku z uzasadnieniem L. S. jako pełnomocnikowi, i nadaniu biegu
wniesionej przez niego apelacji, Sąd Apelacyjny wezwał go do złożenia umowy stałego
stosunku zlecenia, który powołał w treści pełnomocnictwa jako jego podstawę. L. S.
złożył umowę zawartą z powodem w dniu 17 lutego 2006 r., z treści której wynika, iż jej
przedmiotem jest udzielanie „(…) przedsiębiorcy „W.(...)”, pomocy prawnej w zakresie
działalności gospodarczej oraz prawnej ochrony własności intelektualnej i przemysłowej
(…)”, w tym reprezentowanie przed osobami trzecimi, sądami i innymi organami
państwa.
Zaskarżonym postanowieniem z dnia 13 kwietnia 2010 r. Sąd odwoławczy
odrzucił apelację powoda z uwagi na brak zdolności postulacyjnej wnoszącego
ją pełnomocnika. W ocenie Sądu, w sprawie nie doszło do skutecznego umocowania
pełnomocnika, gdyż przedmiot rozpoznawanej sprawy nie mieści się w zakresie
udzielonego przez powoda zlecenia (art. 87 § 1 k.p.c.). Przedmiot umowy zlecenia
został określony jako udzielanie pomocy prawnej w zakresie działalności gospodarczej
oraz prawnej ochrony własności intelektualnej i przemysłowej przedsiębiorcy C. K., a
powód wniósł w sprawie powództwo, gdy nie prowadził już działalności gospodarczej (z
dniem 21 kwietnia 2006 r. został wykreślony z ewidencji działalności gospodarczej).
Także pełnomocnictwo zostało udzielone po zakończeniu tej działalności i ma ono
charakter pełnomocnictwa ogólnego z uwzględnieniem spraw dotyczących roszczeń
przeciwko pozwanemu. Ponieważ rozstrzygnięcie sprawy nie wiąże się ani nie wynika z
okoliczności faktycznych objętych udzielonym uprzednio zleceniem, pełnomocnictwo to
nie może znaleźć oparcia w złożonej przez pełnomocnika umowie zlecenia. Sam fakt
zlecenia udzielenia pomocy prawnej w dochodzeniu należności przed sądem nie może
3
w świetle art. 87 k.p.c. stanowić podstawy skutecznego umocowania pełnomocnika w
sprawie. W tym zakresie Sąd odwoławczy powołał się na stanowisko wyrażone w
wyroku Sądu Najwyższego z dnia 18 sierpnia 2009 r. (I PKN 51/09, niepubl.).
Ubocznie Sąd drugiej instancji zauważył, że zleceniobiorca nie mógł w sprawie
reprezentować powoda jako rzecznik patentowy, gdyż nie jest to sprawa z zakresu
własności przemysłowej.
W zażaleniu na to postanowienie powód, wnosząc o jego uchylenie w całości,
podniósł, że treść umowy stałego zlecenia oraz treść dokumentu pełnomocnictwa w
jednoznaczny sposób wskazuje, iż powoda i jego pełnomocnika łączył stały stosunek
zlecenia, a przedmiot sprawy wchodzi w jego zakres. Okoliczność, że umowa zlecenia
została zawarta po wykonaniu transformatorów, podobnie jak okoliczność, czy powód,
wytaczając powództwo, prowadził jeszcze działalność gospodarczą pozostaje bez
znaczenia dla oceny, czy przedmiot sprawy wchodzi w zakres stałego stosunku zlecenia
łączącego powoda z jego pełnomocnikiem.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Sąd odwoławczy w prawidłowy sposób przeprowadził badanie stosunku zlecenia,
którego źródło stanowi umowa zawarta w dniu 17 lutego 2006 r. Sąd trafnie oceniał, czy
stosunek ten między stronami rzeczywiście istnieje, czy ma on charakter stały oraz czy
przedmiot sprawy określony przez treść żądania pozwu oraz przytoczone dla jego
uzasadnienia okoliczności faktyczne mieści się w przedmiotowych ramach tego
stosunku (por. m. in. uzasadnienia postanowienia SN z dnia 15 maja 2007 r., V CZ
32/07, niepubl., uchwały SN z dnia 27 czerwca 2008 r., III CZP 51/08, OSNC 2009, nr 7-
8, poz.104, wyroku SN z dnia 18 sierpnia 2009 r., I PK 51/09, niepubl., uchwały SN z
dnia 23 września 2010 r., III CZP 52/10, dotychczas niepubl.). Należy podzielić
stanowisko Sądu, iż przedmiot sprawy w ramach tych się nie mieści, zważywszy że
powód, wytaczając powództwo, nie prowadził już działalności gospodarczej, a sprawa
nie należy do spraw z zakresu prawa własności przemysłowej. Ponieważ przedmiotem
zlecenia było udzielanie pomocy prawnej w zakresie prowadzonej przez powoda
działalności gospodarczej, z chwilą jej zakończenia łączący powoda ze zleceniobiorcą
stały stosunek zlecenia ustał. W pozostałym zakresie, obejmującym udzielanie pomocy
prawnej w dziedzinie ochrony własności intelektualnej i przemysłowej, stosunek ten
wprawdzie nie wygasł, jednakże ze względu na swoją treść nie pozostawał w związku z
wniesionym powództwem. Zważywszy, że przedmiot sprawy nie mieści się w zakresie
zlecenia, jak tego wymaga art. 87 § 1 k.p.c., powód nie mógł powołując się na łączący
4
go ze zleceniobiorcą stosunek prawny, skutecznie udzielić mu pełnomocnictwa
procesowego.
Sąd odwoławczy trafnie też uznał, że zlecenie reprezentowania powoda przed
sądem w zakresie dochodzenia określonych roszczeń nie może stanowić samodzielnej
podstawy udzielenia pełnomocnictwa w sprawie (por. np. uchwałę SN z dnia 21 maja
1991 r., III CZP 41/91, OSNC 1992, nr 2, poz. 28 oraz uchwałę SN z dnia 21 lutego
1992 r., III CZP 4/92, Wokanda 1992, nr 6, s. 4). Kwestia zastępstwa procesowego
strony w ogóle się nie mieści w zakresie pojęcia przedmiotu sprawy. Ponieważ
pełnomocnictwo nie zostało oparte na stosunku zlecenia, o który chodzi w art. 87 § 1
k.p.c., zleceniobiorca, nie będąc, ze względu na przedmiot sprawy, uprawnionym do
występowania jako rzecznik patentowy oraz nie będąc żadną z pozostałych
wymienionych w tym przepisie osób, nie mógł w sprawie reprezentować powoda. Samo
pełnomocnictwo do zastępowania zleceniodawcy przed sądami nie było w sprawie
wystarczające do skutecznego umocowania zleceniobiorcy.
W tym stanie rzeczy, zażalenie jako nieuzasadnione, Sąd Najwyższy oddalił, na
podstawie art. 39814
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.
Należy dodać, że Sąd Okręgowy, nie dostrzegłszy wątpliwości związanych ze
złożonym pełnomocnictwem, skoncentrował się na czynnościach podejmowanych przez
zgłaszającego się pełnomocnika, a nie na czynności dokonanej osobiście przez
powoda, czyli złożeniu przezeń, przed upływem 7 dni od ogłoszenia wyroku, wniosku o
doręczenie wyroku z uzasadnieniem. Co prawda w aktach jest wzmianka o „przesłaniu”
powodowi odpisu wyroku z uzasadnieniem, brak jednak dowodu jego doręczenia, a
powód twierdził, że go nie otrzymał. Jak zatem trafnie zauważył Sąd Apelacyjny, kwestia
uprawnienia powoda do zaskarżenia wyroku Sądu pierwszej instancji pozostaje, do
chwili wyjaśnienia wskazanej okoliczności, otwarta.
O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu
orzeczono stosownie do § 19 oraz § 13 ust. 2 pkt 2 w zw. z § 6 pkt 6 rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.).