Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III SPP 29/10
POSTANOWIENIE
Dnia 5 stycznia 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Kazimierz Jaśkowski (przewodniczący)
SSN Halina Kiryło (sprawozdawca)
SSN Andrzej Wróbel
w sprawie ze skargi M. J.
na przewlekłość postępowania Sądu Apelacyjnego w […]
w sprawie I S …/10,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 5 stycznia 2011 r.,
odrzuca skargę.
UZASADNIENIE
Powód M. J. wniósł skargę o stwierdzenie przewlekłości postępowania
toczącego się przez Sądem Apelacyjnym i zasądzenie na jego rzecz
odszkodowania w kwocie 2.000 złotych.
W uzasadnieniu skargi podał, że w sprawie toczącej się przed Sądem
Rejonowym w T. pod sygn. akt IC …/09/5 z powództwa M. J. przeciwko
Powszechnemu Zakładowi Ubezpieczeń S.A. oraz Ł. M. złożone zostało w dniu 8
grudnia 2009 r. zażalenie na postanowienie tegoż Sądu z dnia 20 listopada 2009 r.
o odmowie zawieszenia postępowania. Sąd pierwszej instancji nie nadał biegu
temu środkowi odwoławczemu. W tej sytuacji skarżący wniósł do Sądu
Okręgowego w K. skargę o stwierdzenie przewlekłości postępowania przed Sądem
Rejonowym w T. Sąd Okręgowy do tej pory nie podjął czynności w przedmiocie
tejże skargi. W konsekwencji tego skarżący wniósł do Sądu Apelacyjnego w […]
2
skargę o stwierdzenie przewlekłości postępowania przed Sądem Okręgowym w
Katowicach. Sąd Apelacyjny również nie podjął żadnych czynności w tym zakresie
– nie wydał orzeczenia, ani nie wezwał strony o wpis. Bezczynność Sądu
Apelacyjnego nie ma żadnego uzasadnienia. Z uwagi na wartość przedmiotu sporu,
żądane odszkodowanie w wysokości 2.000 złotych wydaje się rozsądne.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Inicjując rozważania w przedmiotowej sprawie warto podkreślić, że
unormowania ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa
strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym
lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez
nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. Nr 179, poz. 1843 ze zm.) stanowi realizację
przepisu art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i
Podstawowych Wolności z dnia 4 listopada 1950 r., podpisanej przez Polskę w dniu
26 listopada 1991 r. i ratyfikowanej w dniu 19 listopada 1992 r. (Dz.U. Nr 85, poz.
427), przyznającemu każdemu prawo do rzetelnego i publicznego rozpoznania jego
sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły sąd ustanowiony ustawą, przy
rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o
zasadności każdego oskarżenia w wytaczanej przeciwko niemu sprawie karnej oraz
art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, który stanowi, iż każdy ma prawo do sprawiedliwego i
jawnego rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy,
niezależny, bezstronny i niezawisły sąd.
W judykaturze zauważa się, iż celem unormowanej w ustawie instytucji
skargi jest wywołanie szybkiej reakcji sądu właściwego do jej rozpoznania na
zarzut, że postępowanie w sprawie jest przewlekłe. Formą tej reakcji jest zaś
wydanie w krótkim terminie (zgodnie z art. 11 ustawy – dwumiesięcznym)
postanowienia, w którym kwestia przewlekłości zostaje rozstrzygnięta. W świetle
art. 7 ustawy obowiązkiem sądu pozostającego pod zarzutem przewlekłego
prowadzenia sprawy jest więc niezwłoczne przekazanie skargi sądowi właściwemu
do jej rozpoznania, a rzeczą sądu właściwego – rozpoznanie skargi w ustawowym
terminie.
3
Akcentuje się przy tym incydentalny (wpadkowy) charakter postępowania
wywołanego skargą. Nie jest ono postępowaniem odrębnym w stosunku do tego,
którego dotyczy zarzut przewlekłości. Przeciwnie – prowadzone jest ono w ramach
postępowania co do istoty sprawy, a rozpoznanie skargi odbywa się w trybie
postępowania odwoławczego, przy odpowiednim zastosowaniu przepisów o
postępowaniu zażaleniowym. Nie można zatem twierdzić, że skarga wszczyna
nową ( odrębną) sprawę. Mimo zawartej w art. 1 ust. 1 ustawy deklaracji, że akt
ten "reguluje zasady i tryb wnoszenia oraz rozpoznawania skargi" - co mogłoby
wskazywać, że jest to uregulowanie całościowe, uwzględniające specyficzny
charakter skargi jako środka prawnego niemieszczącego się w klasycznym
podziale środków zaskarżenia w postępowaniu cywilnym - to jednak art. 8 ust. 2
ustawy stanowi, że w sprawach nieuregulowanych w ustawie do postępowania
toczącego się na skutek skargi sąd stosuje odpowiednio przepisy o postępowaniu
zażaleniowym obowiązujące w postępowaniu, którego skarga dotyczy. Oznacza to
nie tylko możliwość stosowania obowiązujących w procedurach cywilnej, karnej
oraz administracyjnej przepisów dotyczących zażalenia, ale przede wszystkim
wskazuje, że skarga jest quasi - zażaleniem, a sąd okręgowy lub apelacyjny, który
ją rozpoznaje, orzeka jako sąd drugiej instancji. Tryb postępowania wywołanego
skargą jest przy tym jednoinstancyjny. Postanowienie rozstrzygające skargę na
przewlekłość postępowania nie zamyka drogi do rozstrzygnięcia sprawy co do
istoty. Jeśli jest postanowieniem uwzględniającym skargę, to nawet otwiera etap,
który ma służyć szybszemu zrealizowaniu głównego celu, jakim jest
rozstrzygnięcie sprawy merytorycznie przez wydanie orzeczenia co do istoty
(postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 31 marca 2005 r., V KZ 9/05, OSP 2005,
nr 11, poz. 134; z dnia 1 kwietnia 2005 r., SPK 19/05, OSNKW 2005, nr 7 – 8,
poz. 67; z dnia 17 sierpnia 2005 r., I CNP 7/05, LEX nr 583719; z dnia 24 sierpnia
2005 r., V CNP 7/05, LEX nr 369421 i z dnia 9 grudnia 2005 r., III SO 18/05, OSNP
2005, nr 15 – 16, poz. 167).
Przyjęcie tezy o incydentalnym i zarazem nadzorczym charakterze skargi na
naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez
nieuzasadnionej zwłoki ma swoje dalsze implikacje. Skoro skarga nie wszczyna
odrębnego postępowania, a postępowanie wywołane jej wniesieniem nie zostało
4
wymienione w art. 3 ustawy wśród taksatywnie wyszczególnionych rodzajów
postępowań, w których dopuszczalne jest złożenie tegoż środka prawnego, to
należy uznać, że w postępowaniu o naruszenie prawa strony do rozpoznania
sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki nie przysługuje
skarga na przewlekłość postępowania (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
16 czerwca 2005r., KSP 5/05, OSNKW 2005, nr 9, poz. 88).
Przenosząc powyższe rozważania na płaszczyznę niniejszej sprawy wypada
stwierdzić, iż przedmiotowa skarga jako niedopuszczalna podlega odrzuceniu z
mocy art. 370 k.p.c. w związku z art. 309 § 2 k.p.c. oraz art. 8 ust. 2 ustawy z dnia
17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy
w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez
prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. Nr 179,
poz. 1843 ze zm.).