Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I UZ 174/10
POSTANOWIENIE
Dnia 4 lutego 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec (przewodniczący)
SSN Romualda Spyt
SSA Krzysztof Staryk (sprawozdawca)
w sprawie z odwołania K. W.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych o wysokość emerytury,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 4 lutego 2011 r.,
zażalenia ubezpieczonej na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 20 października 2010 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
Zakład Ubezpieczeń Społecznych w decyzji z dnia 28 listopada 2007 r.
przyznał K. W. prawo do emerytury od dnia osiągnięcia wieku emerytalnego – 26
listopada 2007 r. w wysokości 1.055,37 zł, przyjmując do ustalenia podstawy
wymiaru świadczenia wynagrodzenie, które stanowiło podstawę wymiaru składek
na ubezpieczenie społeczne z 10 lat kalendarzowych 1987 - 1996. Wskaźnik
wysokości podstawy wymiaru emerytury wyniósł 71,05%.
K. W. odwołała się od tej decyzji – domagając się zastosowania wyższego
wskaźnika wysokości podstawy wymiaru – 89,82% poprzez uwzględnienie w
podstawie wymiaru świadczenia wynagrodzeń z 20 lat kalendarzowych
przypadających w całym okresie ubezpieczenia, w tym z okresu zatrudnienia w
Zakładach O. w wysokości średnich wynagrodzeń dziewiarza falowarek, przy
2
uwzględnieniu 10% premii regulaminowej, dodatków: za prace nocną i w godzinach
nadliczbowych, dodatku stażowego w wysokości 5% (poczynając od roku 1975)
oraz deputatu węglowego.
Wyrokiem z dnia 14 grudnia 2009 r. Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych zmienił wyżej opisaną decyzję ZUS z dnia 28 listopada
2007 r. w ten sposób, że do przeliczenia emerytury wnioskodawczyni przyjął
wynagrodzenia z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania
ubezpieczeniu, to jest z lat 1973 - 1974, 1976, 1980 -1991, 1993 – 1997 w kwotach
szczegółowo wskazanych w wyroku, przy czym z lat 1973, 1974 i 1976 - w
wysokościach odpowiednio: 20.944,40 zł, 23.000,00 zł, 24.850,00 zł oraz deputat
węglowy w wysokości 55 zł miesięcznie.
Sąd Okręgowy ustalił, że w okresie od 3 października 1972 r. do 30 listopada
1997 r. wnioskodawczyni zatrudniona była w Zakładach Przemysłu Dziewiarskiego
O., przy czym z okresu tego udokumentowała wpisami do legitymacji
ubezpieczeniowej zarobki z lat 1980 - 1997. Natomiast z okresu od dnia 3
października 1972 r. do 31 grudnia 1979 r. brak jest dokumentacji płacowej. W
ocenie Sądu Okręgowego, na podstawie materiału dowodowego zebranego w
sprawie, możliwe jest dokonanie wyliczenia zarobków wnioskodawczyni z okresu
zatrudnienia Zakładach wyłącznie przy wykorzystaniu danych o stawkach
godzinowych, wynikających z tak zwanych angaży i przy uwzględnieniu
normatywnego czasu pracy, a z okresu od 3 października 1972 r. do 30 listopada
1972 r., z którego brak informacji o stawce godzinowej, przyjęcie, jako
wynagrodzenia wnioskodawczyni, najniższego wynagrodzenia w uspołecznionych
zakładach pracy. Sąd Okręgowy uznał, że poza tak obliczonym wynagrodzeniem
zasadniczym wnioskodawczyni w latach 1972 - 1979 uzyskiwała deputat węglowy
w wysokości 55 zł.
Tym samym Sąd Okręgowy nie uwzględnił przy wyliczeniu zarobków
wnioskodawczyni w latach 1972 – 1979: premii regulaminowej w wysokości 10%
płacy zasadniczej, dodatku za pracę nocną, dodatku za pracę w godzinach
nadliczbowych oraz dodatku stażowego w wysokości 5%. Jak wskazał w
uzasadnieniu zaskarżonego rozstrzygnięcia, wnioskodawczyni nie była bowiem w
stanie wykazać, że wszystkie wyżej wymienione składniki wynagrodzenia jej
3
przysługiwały oraz w jakiej były wysokości. Nie było także podstaw do tego, by
ustalić wynagrodzenie wnioskodawczyni na podstawie danych ze sprawozdań
MPL-ZP-1, w których podano średnie wynagrodzenia dziewiarzy falowarek. a to
dlatego, że wnioskodawczyni zatrudniona była na innym stanowisku, to jest
napychacza i pomocnika dziewiarza.
Apelację od powyższego wyroku wniósł pełnomocnik wnioskodawczyni,
zaskarżając go w całości. Wyrokowi zarzucił naruszenie prawa materialnego
poprzez niezastosowanie przepisów rozdziału 4 rozporządzenia Rady Ministrów z
dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe i
zasad wypłaty tych świadczeń oraz przyjętej linii orzecznictwa w tym zakresie oraz
naruszenie przepisów postępowania, to jest art. 233 k.p.c. poprzez przyjęcie
dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodów, co miało istotny wpływ na wynik
sprawy, w szczególności poprzez pominięcie dowodów z dokumentów
wskazujących składniki wynagrodzenia uzyskiwanego przez powódkę w okresie
zatrudnienia w O., zeznań świadków i wnioskodawczyni oraz dokumentów w
postaci sprawozdań MPL, wskazujących średnie wynagrodzenia osiągane przez
pracowników na poszczególnych stanowiskach w okresie objętym sprawozdaniem.
Wskazując na powyższe pełnomocnik wnioskodawczyni wniósł o zmianę
zaskarżonego wyroku w całości i zmianę zaskarżonej decyzji ZUS poprzez
przeliczenie należnej powódce emerytury w oparciu o najbardziej korzystne i
jednocześnie potwierdzone załączonymi do akt sprawy dokumentami (karty
akordowe, paski), zeznaniami świadków, wyjaśnieniami wnioskodawczyni oraz
sprawozdaniami wskazującymi godzinową stawkę średnią dziewiarza falowarek,
powiązaną bezpośrednio ze stanowiskiem pracy zapisanym w angażach
napychacza w oparciu o przedstawione w wariancie V opinii biegłego przeliczenie
świadczenia; bądź ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania Sądowi I instancji oraz zasądzenie od pozwanego na
rzecz wnioskodawczyni zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa
procesowego według norm przepisanych.
Sąd Apelacyjny Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych postanowieniem
z dnia 20 października 2010 roku apelację wnioskodawczyni, jako niedopuszczalną
4
odrzucił na podstawie art. 373 k.p.c. w związku z art. 370 k.p.c. Sąd wskazał, że
apelacja dotyczy kwestii, która nie została ujęta w zaskarżonym wyroku, gdyż Sąd
Okręgowy nie orzekł o całości żądania wnioskodawczyni i nie oddalił odwołania w
pozostałej, uwzględnionej w wyroku części.
Postanowienie to zaskarżył w całości zażaleniem pełnomocnik K. W.
Postanowieniu zarzucił naruszenie przepisów postępowania art. 370 k.p.c. -
poprzez uznanie, iż apelacja jako niedopuszczalna podlega odrzuceniu. Wniósł o
zmianę zaskarżonego postanowienia w całości i zasądzenie na rzecz
wnioskodawczyni zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa
procesowego według norm przepisanych.
W uzasadnieniu zażalenia podniósł, że apelacja od wyroku Sądu
Okręgowego z dnia 14 grudnia 2009 r. została wniesiona przeciwko całości wyroku.
Oznacza to, iż wnioskodawczyni nie zgodziła się z ustaleniem dokonanym przez
Sąd Okręgowy wysokości wynagrodzenia uzyskiwanego przez nią w latach 1973,
1974, 1976, 1980 - 1991, 1993 - 1997, a także nie zgodziła się z
nieuwzględnieniem przez Sąd Okręgowy premii regulaminowej w wysokości 10%
płacy zasadniczej, dodatku za pracę nocną, za pracę w godzinach nadliczbowych
oraz dodatku stażowego w wysokości 5 %. Sąd Okręgowy uwzględnił jedynie przy
wyliczeniu jej wynagrodzenia angaże z Zakładów Przemysłu Dziewiarskiego oraz
otrzymywany deputat węglowy w wysokości 55 zł. Nie doliczył do wynagrodzenia
wnioskodawczyni w wymienionych w sentencji wyroku latach premii, dodatku
stażowego, dodatku za pracę w nocy oraz za pracę w godzinach nadliczbowych.
Przyjął ponadto w okresach od 3 października 1972 r. do 31 października 1979 r.,
od 1 do 4 stycznia 1972 r. i od 9 maja do 9 września 1972 r. kwoty najniższego
wynagrodzenia. Z wyliczeniami takimi oraz z przyjęciem przez Sąd Okręgowy do
wyliczenia jej emerytury wskazanych lat wnioskodawczyni się nie zgodziła, gdyż
wysokość wynagrodzenia byłaby zaniżona w stosunku do wysokości
wynagrodzenia rzeczywiście przez nią uzyskiwanego, (wykazanego dokumentem w
postaci karty akordowej, pasków uzyskiwanych wynagrodzeń wnioskodawczyni), a
tym samym, świadczenie emerytalne uległo nieuzasadnionemu - sprzecznemu z
załączonymi dokumentami i zeznaniami powołanych świadków zmniejszeniu.
5
Wnosząc apelację od całości wyroku wnioskodawczyni zaskarżyła przede
wszystkim rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego co do wysokości wynagrodzeń ze
wskazanych przez Sąd lat, z pominięciem tych w których odnalazły się szczątkowe
dokumenty płacowe. Zaznaczyć należy, iż rozstrzygnięcie to znajduje się w
sentencji wyroku Sądu Okręgowego i w związku z tym nie ma podstaw do uznania,
iż apelacja jest niedopuszczalna jako skierowana przeciwko orzeczeniu
nieistniejącemu.
Podkreślenia wymaga ponadto fakt, iż Sąd Okręgowy odniósł się do kwestii
nieuwzględnienia premii regulaminowej w wysokości 10% płacy zasadniczej,
dodatku za pracę nocną za pracę w godzinach nadliczbowych oraz dodatku
stażowego w wysokości 5 % w uzasadnieniu wyroku. Nie uwzględnił on odwołania
wnioskodawczyni w tym zakresie, gdyż wnioskodawczyni zdaniem Sądu, nie była w
stanie wykazać, że wszystkie składniki wynagrodzenia jej przysługiwały i w jakiej
wysokości. Sąd Okręgowy wyjaśnił następnie szczegółowo powyższe przyczyny
nieuwzględnienia odwołania we wskazanym zakresie nie wskazując, z jakiej
przyczyny nie uwzględnił załączonych dokumentów i zeznań świadków.
Uzasadnienie wyroku jest jego integralną częścią i zawiera wskazania co do
faktycznej i prawnej podstawy rozstrzygnięcia. Według wnioskodawczyni Sąd
Okręgowy pomimo tego, iż w sentencji wyroku formalnie nie oddalił żądania
wnioskodawczyni w zakresie uwzględnienia przy wyliczaniu zarobków za lata 1972-
1979 premii regulaminowej w wysokości 10% płacy zasadniczej, dodatku za pracę
nocną za pracę w godzinach nadliczbowych oraz dodatku stażowego w wysokości
5%, to odnosząc się do tej kwestii w uzasadnieniu wyroku tj. podając konkretne
powody, dla których żądanie powyższe nie mogło zostać uwzględnione, należy
uznać iż Sąd dokonał rozstrzygnięcia sprawy w tym zakresie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest niezasadne.
Sąd Apelacyjny odrzucił apelację wnioskodawczyni na podstawie art. 373
k.p.c. w zw. z art. 370 k.p.c. Na wstępie należy wskazać, że w zażaleniu na to
postanowienie pełnomocnik K. W. w sposób nieprecyzyjny zarzucił postanowieniu
6
naruszenie tylko art. 370 k.p.c., co już nie pozwala na uwzględnienie podniesionego
zarzutu.
Stosownie do art. 47714
§ 2 i art. 47714a
k.p.c. sądy w sprawach z zakresu
ubezpieczeń społecznych, w postępowaniu wywołanym odwołaniem od decyzji
organu rentowego rozstrzygają o prawidłowości zaskarżonej decyzji w granicach jej
treści i przedmiotu (podobnie - wyrok Sądu Najwyższego z 23.04.2010 r. w sprawie
II UK 309/09 - LEX nr 604210).
Przedmiotem rozpoznania w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych
jest przede wszystkim żądanie wnioskodawcy (ubezpieczonego). Jeżeli to
roszczenie organ rentowy błędnie zakwalifikował, wydając decyzję rentową w
oparciu o błędną podstawę prawną, sąd ubezpieczeń społecznych nie może
oddalić odwołania z powołaniem się na związanie tą podstawą (wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 2.10.2008 r. w sprawie I UK 88/08 - OSNP 2010/7-8/100).
Podzielając te konstatacje należy wskazać, że w niniejszej sprawie
przedmiotem żądania wnioskodawczyni K. W. było przyznanie prawa do emerytury
i ustalenie jej wysokości w sposób jak najbardziej korzystny dla ubezpieczonej.
Organ rentowy przyznał K. W. prawo do emerytury, przyjmując do ustalenia
podstawy wymiaru świadczenia wynagrodzenie, które stanowiło podstawę wymiaru
składek na ubezpieczenie społeczne z 10 lat kalendarzowych 1987 – 1996,
ustalając wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury - 71,05%.
W odwołaniu wnioskodawczyni kwestionowała jedynie wysokość ustalonego
wskaźnika i przez to wysokość przyznanej jej emerytury. Sąd Okręgowy w wyroku z
dnia 14 XII 2009 r. nie odniósł się wprost do zaskarżonej decyzji ZUS – choćby
poprzez wskazanie, czy przyznaje wnioskodawczyni prawo do emerytury według
wyższego wskaźnika wysokości podstawy wymiaru. Wydał wyrok, w którym przyjął
do ustalenia wysokości ubezpieczonej wynagrodzenia z 20 lat kalendarzowych
wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, to jest z lat 1973 - 1974,
1976, 1980 -1991, 1993 - 1997, przy czym z lat 1973, 1974 i 1976. W uzasadnieniu
wyroku Sąd wskazał, że częściowo uwzględnił odwołanie; podając, których
składników wynagrodzenia nie zaakceptował przy ustalaniu podstawy wymiaru
emerytury w poszczególnych latach. Sentencja nie zawiera jednak rozstrzygnięcia
o oddaleniu odwołania w pozostałej części.
7
W ocenie Sądu Najwyższego, jeżeli do określonej części żądania strony,
dotyczącego wysokości emerytury, Sąd ustosunkował się jedynie w uzasadnieniu
wyroku, pomijając tę część w sentencji wyroku, a strona nie żądała uzupełnienia
wyroku we właściwym trybie i terminie, to brak orzeczenia o pominiętym żądaniu
nie daje podstawy do wniesienia apelacji od nie wydanego orzeczenia.
W wyroku z dnia 7.03.2006r. sygn. akt I UK 195/05 (OSNP 2007/3-4/55) Sąd
Najwyższy stwierdził, że sąd ubezpieczeń społecznych, przyznając prawo do
emerytury, ma obowiązek ustalić wszystkie jej warunki, nawet gdy organ rentowy w
decyzji negatywnie ocenił tylko niektóre z nich, bez rozpoznania pozostałych (art.
477 14
§ 2 k.p.c.). Oznaczenie zaskarżonego apelacją wyroku polega na oznaczeniu
sądu orzekającego w pierwszej instancji, sygnatury i daty wydania zaskarżonego
wyroku, imion i nazwisk (lub nazw) stron oraz przedmiotu sprawy. Należy wskazać
również zakres zaskarżenia, tj. czy jest ono zaskarżone w całości czy części, co
przesądza o zakresie rozpoznania sprawy (art. 378 § 1) i granicach prawomocności
wyroku (art. 363 § 3).
Także w wyroku z dnia 28.04.2010 r. w sprawie II UK 330/09 (LEX nr
604220) Sąd Najwyższy wskazał, że przepis zawarty w zdaniu drugim art. 118 ust.
1a ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS nakłada na Sąd przyznający
prawo do świadczenia obowiązek zamieszczenia z urzędu w sentencji wyroku
rozstrzygnięcia w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego odnośnie do
nieustalenia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, tj. zarówno
stwierdzającego taką odpowiedzialność, jak i jej brak. Jeżeli zatem w sentencji
wyroku zmieniającego decyzję i przyznającego prawo do świadczenia brak jest
takiego orzeczenia, stronie przysługuje wniosek o uzupełnienie wyroku w tym
zakresie (art. 351 § 1 k.p.c.). W sytuacji, gdy żadna ze stron w przewidzianym
terminie takiego wniosku nie złoży, wykluczone jest skuteczne zaskarżenie wyroku
co do tego przedmiotu, bo wówczas środek zaskarżenia jako skierowany przeciwko
orzeczeniu nieistniejącemu musi być uznany za niedopuszczalny (art. 370 k.p.c.).
Akceptując to stanowisko i odnosząc je do niniejszej sprawy Sąd Najwyższy
uznał, że o podmiotowo - przedmiotowym zakresie rozstrzygnięcia sprawy
dotyczącej przyznania prawa do emerytury i jej wysokości - decyduje nie treść
uzasadnienia wyroku lecz jego sentencja, której nieodzowne elementy określa art.
8
325 k.p.c. Brak w sentencji rozstrzygnięcia co do określonego przedmiotu czyni
wyrok w tym zakresie nieistniejącym, co uniemożliwia skuteczne zaskarżenie go w
tej części (podobnie: w postanowieniu Sądu Najwyższego: z dnia 11 września
2002 r., V CKN 1165/00, LEX nr 57221, czy z dnia 25 lutego 1997 r., II CKN 15/97,
OSNC 1997 nr 6 - 7, poz. 89).
Konkludując, według Sądu Najwyższego - przepisy dotyczące przyznawania
prawa do emerytur nakładają na Sąd przyznający prawo do świadczenia obowiązek
zamieszczenia w sentencji wyroku rozstrzygnięcia w przedmiocie wysokości
przyznanego świadczenia, a także istotnych elementów odnoszących się do jej
ustalenia, jak np. wskaźnika wysokości podstawy wymiaru świadczenia.
Jeżeli zatem w sentencji wyroku zmieniającego decyzję i przyznającego
prawo do świadczenia brak będzie takiego orzeczenia, stronie będzie przysługiwał
wniosek o uzupełnienie wyroku w tym zakresie (art. 351 § 1 k.p.c.). W sytuacji, gdy
żadna ze stron w przewidzianym terminie takiego wniosku nie złoży, wykluczone
będzie skuteczne zaskarżenie wyroku co do tego przedmiotu, bo wówczas środek
zaskarżenia jako skierowany przeciwko orzeczeniu nieistniejącemu musi być
uznany za niedopuszczalny (art. 373 w zw. z art. 370 k.p.c.).
Również w postanowieniu z dnia 10.11. 2009 r. w sprawie sygn. akt II PZ
19/09 (LEX nr 574537) Sąd Najwyższy zajął stanowisko, że w dwuinstancyjnym
postępowaniu sądowym kontroli apelacyjnej można poddać tylko rozstrzygnięcie,
które wynika z orzeczenia Sądu pierwszej instancji (art. 367 § 1 k.p.c.). W ocenie
dopuszczalności apelacji znaczenie ma zatem ustalenie, czy Sąd pierwszej
instancji orzekł o żądaniu objętym apelacją. Zaskarżenie od nieistniejącego
rozstrzygnięcia nie jest dopuszczalne. Nie można oprzeć apelacji na zarzucie, że
sąd nie orzekł o całości żądania strony. W takim wypadku stronie przysługuje
wniosek o uzupełnienie wyroku lub prawo wytoczenia odrębnego powództwa.
Odnosząc te konstatacje do niniejszej sprawy należy wskazać, że w ocenie
dopuszczalności apelacji znaczenie ma zatem ustalenie, czy Sąd pierwszej
instancji orzekł o żądaniu objętym apelacją. W uzasadnieniu wyroku Sąd Okręgowy
stwierdził, z jakich przyczyn uwzględnił jedynie wynagrodzenie, objęte jego
sentencją. Sentencja wyroku Sądu pierwszej instancji nie zawiera rozstrzygnięcia
co do wszystkich roszczeń objętych apelacją.
9
Nie można oprzeć apelacji na zarzucie, że sąd nie orzekł o całości żądania
strony. W takim wypadku stronie przysługuje wniosek o uzupełnienie wyroku lub
prawo wytoczenia odrębnego powództwa (T. Ereciński - Apelacja i kasacja w
procesie cywilnym. Wyd. Prawnicze, W-wa 1996 r., str. 18 i nast.).
W sprawie, której zakres nie zależy od treści żądania pozwu, a sąd -
oddalając częściowo roszczenie, zgłoszone w pozwie, wbrew wynikowi
postępowania - nie rozpoznał roszczenia nieobjętego żądaniem, powód, który nie
zgłosił w terminie wniosku o uzupełnienie wyroku w trybie art. 351 § 1 in fine k.p.c.,
może wytoczyć o to roszczenie nowe powództwo (wyrok Sądu Najwyższego z 4
listopada 1996 r., II PR 436/66, OSNC 1967 z. 4, poz. 79; także wyrok z 5 lipca
1967 r., I PR 197/67, LEX nr 6192). Również w postanowieniu z dnia 16.01.2009r.
w sprawie V CZ 88/08 (LEX nr 523655) Sąd Najwyższy uznał, że apelacja nie
przysługuje od orzeczenia nieistniejącego.
Odmienne stanowisko zajmował Sąd Najwyższy jedynie w sprawach
dotyczących przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy – z uwagi na specyfikę
tego rodzaju spraw. Przykładowo w postanowieniu z dnia 25.01.2008 r. sygn. akt III
UZ 17/07 (OSNP 2009/7-8/110) wyrażono pogląd, że dopuszczalna jest apelacja
uprawnionego do renty z tytułu niezdolności do pracy od wyroku zmieniającego
decyzję organu rentowego i niezawierającego orzeczenia o oddaleniu odwołania, w
której skarżący kwestionuje oznaczoną w wyroku datę przyznania prawa. W
uzasadnieniu tego orzeczenia wskazano, że postępowanie w sprawach z zakresu
ubezpieczeń społecznych jest postępowaniem odrębnym i w zakresie wyrokowania
rządzi się odmiennymi regułami niż "proces cywilny". Zgodnie z art. 47714
§ 2 k.p.c.,
w razie uwzględnienia odwołania sąd zmienia zaskarżoną decyzję i orzeka co do
istoty sprawy. Orzeczenie co do istoty sprawy w przypadku rozpoznawania
odwołania od decyzji odmawiającej przyznania prawa do świadczeń musi
zastępować decyzję uwzględniającą to żądanie. Musi więc zawierać wszystkie
elementy, jakie powinny się znajdować w decyzji organu rentowego. W przypadku
wadliwego określenia któregoś z wymaganych elementów, błąd sądu pierwszej
instancji może być naprawiony tylko w drodze zaskarżenia wyroku tego sądu. Jeżeli
sąd pierwszej instancji zmienia decyzję organu rentowego odmawiającą przyznania
prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, musi określić w wyroku, czy
10
przyznaje rentę z tytułu całkowitej czy częściowej niezdolności do pracy, oznaczyć
datę początkową prawa do renty, określić, czy renta jest stała czy okresowa i w tym
ostatnim przypadku oznaczyć datę końcową trwania przyznanego prawa (art. 59 i
art. 62 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 ze zm.).
Osoba, której prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przyznano wyrokiem
sądu, może w drodze apelacji żądać zmiany tego wyroku przez przyznanie renty z
tytułu całkowitej niezdolności do pracy zamiast z tytułu częściowej niezdolności do
pracy lub przez przyznanie renty stałej zamiast okresowej. Podobnie dopuszczalna
jest apelacja uprawnionego do renty z tytułu niezdolności do pracy od wyroku
zmieniającego decyzję organu rentowego i niezawierającego orzeczenia o
oddaleniu odwołania, w której skarżący kwestionuje oznaczoną w tym wyroku datę
przyznania prawa. Chociaż treść żądania co do daty początkowej prawa do renty
można wyinterpretować z treści wniosku, co uzasadniałoby częściowe oddalenie
odwołania, to ewentualne wady w zakresie tego elementu wyroku należy traktować
tak samo, jak błędy w innych elementach (rodzaj renty lub okres jej trwania), co do
których nie ma wymagania ich określenia we wniosku.
Również w wyroku z dnia 4.07.2007 r. sygn. akt II UK 280/06 (OSNP
2008/17-18/260) Sąd Najwyższy zajął stanowisko, że w sprawie o przyznanie renty
z tytułu niezdolności do pracy (sprawa o świadczenia powtarzające się), w
postępowaniu apelacyjnym można rozszerzyć żądanie, dochodząc przyznania
świadczenia za dalszy okres. Oznacza to, że w sprawie o rentę z tytułu
niezdolności do pracy, nie jest wyłączone orzekanie o tym świadczeniu za okres
późniejszy niż określony w decyzji organu rentowego. Przepis art. 47714
§ 4 k.p.c.
odnoszący się do rozpoznawania odwołania od decyzji organu rentowego, nie ma
zastosowania w postępowaniu apelacyjnym, a nadto nie ma zastosowania w
sprawie, w której decyzja organu rentowego została wydana przed dniem 1
stycznia 2005 r. (data jego wejścia w życie).
Reasumując – pełnomocnik K. W. powinien był wnieść o uzupełnienie
wyroku Sądu Okręgowego poprzez rozstrzygnięcie o wysokości emerytury,
ustalonego wskaźnika wysokości podstawy wymiaru oraz w części dotyczącej
oddalenia odwołania w pozostałym zakresie, nie uwzględnionym przez Sąd.
11
Ponieważ tego nie uczynił – nie mógł skutecznie wnieść apelacji, dotyczącej
nieuwzględnionego roszczenia. Sąd Apelacyjny zasadnie zatem przyjął, że
apelacja była niedopuszczalna i podlegała odrzuceniu. W takiej sytuacji strona
może wytoczyć nowe powództwo o roszczenie, o którym Sąd nie orzekł w wyroku.
W przypadku nierozpoznania przez sąd w postępowaniu w sprawie z
ubezpieczenia społecznego całości żądań zawartych w odwołaniu - przy braku
wniosku o uzupełnienie wyroku - datą wniesienia odwołania od decyzji organu
rentowego jest data pierwotnego odwołania, nie zaś data złożenia wniosku o
orzeczenie o jego nierozpoznanej części (podobnie: postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 8.02.2007r. w sprawie II UK 129/06 - OSNP 2008/5-6/83).
Z tych motywów oddalono zażalenie, stosownie do art. 3941
§ 3 i art. 39814
k.p.c.