Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CSK 181/10
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 1 kwietnia 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Dariusz Dończyk (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Barbara Myszka
Protokolant Bożena Kowalska
w sprawie z powództwa P. K. sp. z o.o. w K.
przeciwko Powiatowi L.
o zapłatę ewentualnie o ustalenie,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 1 kwietnia 2011 r.,
skargi kasacyjnej strony powodowej
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 9 lutego 2010 r.,
1) oddala skargę kasacyjną;
2) nie obciąża powoda kosztami postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
2
Wyrokiem Sądu Okręgowego w K. z dnia 10 lipca 2009 r. oddalono
powództwo wniesione przez P. K. Spółkę z o.o. w K. przeciwko Powiatowi L. o
zapłatę kwoty 197.279,91 zł wraz ustawowymi odsetkami lub na wypadek
nieuwzględnienia tego żądania, o ustalenie, że na stronę pozwaną, jako następcę
prawnego Samodzielnego Zakładu Opieki Zdrowotnej w L., przeszedł obowiązek
zapłaty kwot: 50.380 zł i 48.047,12 zł stwierdzonych prawomocnymi nakazami
zapłaty: z dnia 12 lutego 2003 r., I Nc 18/03 oraz z dnia 18 lutego 2003 r., I Nc
22/03, wydanymi przez Sąd Okręgowy w J. Sąd pierwszej instancji ustalił, że
uchwałą nr XXI/102/2003 z dnia 19 grudnia 2003 r. Rada Powiatu L. postanowiła
zlikwidować Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w L., ustalając datę
otwarcia likwidacji na dzień 30 grudnia 2003 r., a termin zakończenia czynności
likwidacyjnych – na dzień 31 grudnia 2006 r., który jednak został przedłużony i
ustalony na dzień 31 grudnia 2009 r. uchwałą Rady Powiatu L. z dnia 25 maja 2006
r.
Umową cesji z dnia 28 grudnia 2006 r. C. T. Spółka z o.o. w W. przeniosła
na powódkę wierzytelność przysługującą jej wobec Samodzielnego Publicznego
Zakładu Opieki Zdrowotnej w L., zasądzoną prawomocnym nakazem zapłaty z dnia
23 stycznia 2002 r. wydanym przez Sąd Okręgowy. I-P-HURT Spółka z o.o. w Z.
przeniosła na powódkę wierzytelności przysługujące jej wobec Samodzielnego
Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Ll, a zasądzone prawomocnymi
nakazami zapłaty m.in. z dnia 12 i 18 lutego 2003 r., w sprawach o sygn. I Nc 18/03
i I Nc 22/03, wydanymi przez Sąd Okręgowy w J.
Według Sądu pierwszej instancji, powództwo o ustalenie nie zasługiwało na
uwzględnienie, gdyż powód nie miał interesu prawnego w wytoczeniu takiego
powództwa, jeżeli jest możliwe powództwo o świadczenie.
Pozwany nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania Samodzielnego
Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w L. Zgodnie z art. 60 ust. 6 ustawy z dnia
30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U. Nr 91, poz. 408 ze zm.,
dalej: „u.z.o.z.”), zobowiązania i należności samodzielnego publicznego zakładu
3
opieki zdrowotnej po jego likwidacji stają się zobowiązaniami i należnościami
właściwej jednostki samorządu terytorialnego. Przepis ten, zgodnie ze
stanowiskiem zajętym przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 16 lipca 2005 r., III
CZP 34/05, należy wykładać w związku z art. 60 ust. 4b tej ustawy, według którego
obligatoryjnym elementem uchwały o likwidacji samodzielnego publicznego zakładu
opieki zdrowotnej jest data zakończenia czynności likwidacyjnych. Chodzi więc o
datę ustaloną formalnie w uchwale o likwidacji, a nie datę ostatniej czynności
likwidacyjnej.
Pozwany Powiat miał również prawo przedłużyć uchwałą czas likwidacji
zakładu opieki zdrowotnej, przesuwając datę zakończenia czynności
likwidacyjnych, co zostało potwierdzone w orzecznictwie Naczelnego Sądu
Administracyjnego. Dlatego dla rozstrzygnięcia sprawy nie miał znaczenia sposób
prowadzenia postępowania likwidacyjnego.
Wyrokiem z dnia 9 lutego 2010 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację powódki,
wniesioną od wyroku Sądu Okręgowego, uznając za prawidłowe ustalenia
faktyczne i ich ocenę prawną Sądu pierwszej instancji. Dodatkowo ustalił, że
uchwałą Rady Powiatu L. z dnia 21 października 2009 r. nr 238/2009 zmieniono
termin zakończenia czynności likwidacyjnych na dzień 31 grudnia 2010 r. oraz, że
w dniu 6 listopada 2009 r. Wojewoda […] wydał decyzję o wykreśleniu
Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w L. z rejestru zakładów
opieki zdrowotnej.
Wyrok Sądu Apelacyjnego, w części dotyczącej roszczenia o zapłatę kwoty
101.231,04 zł, został zaskarżony skargą kasacyjną przez powódkę. W ramach
pierwszej podstawy kasacyjnej z art. 3983
§ 1 k.p.c. powódka zarzuciła naruszenie:
art. 60 ust. 6 oraz art. 60 ust. 6 w zw. z art. 60 ust. 4b pkt 5 u.z.o.z. oraz z art. 5 i
art. 354 k.c. W ramach drugiej podstawy kasacyjnej zarzuciła naruszenie: art. 227,
232 oraz art. 233 § 1 k.p.c. Powódka wniosła o uchylenie wyroku z zaskarżonej
części i przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania.
Powódka wniosła również o przedstawienie Trybunałowi Konstytucyjnemu przez
Sąd Najwyższy pytania prawnego o zgodność z Konstytucją art. 12 ust. 8 lit. i
ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U. z 2001 r. Nr
4
142, poz. 1592 ze zm.) oraz art. 36 albo 60 ust. 3 u.z.o.z. w połączeniu z art. 43
ust. 1 bądź art. 60 ust. 4b tej ustawy z uwagi na brak ograniczeń w tych przepisach
w określeniu terminu zakończenia czynności likwidacyjnych przez radę powiatu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Publiczne samodzielne zakłady opieki zdrowotnej, zgodnie z art. 35b
u.z.o.z., pokrywają z posiadanych środków i uzyskiwanych przychodów koszty
działalności i zobowiązań, w tym również, jak stanowi art. 60 ust. 1 ustawy, we
własnym zakresie ujemny wynik finansowy. W razie osiągnięcia przez samodzielny
publiczny samodzielny zakład opieki zdrowotnej ujemnego wyniku finansowego,
który nie może być pokryty przez ten zakład we własnym zakresie, zgodnie z art. 60
ust. 3 u.z.o.z., organ, który utworzył samodzielny publiczny zakład opieki
zdrowotnej, wydaje rozporządzenie lub podejmuje uchwałę o zmianie formy
gospodarki finansowej zakładu lub jego likwidacji. Wymagania dotyczące treści
uchwały i rozporządzenia o likwidacji zakładu opieki zdrowotnej zawarte są w art.
60 ust. 4b u.z.o.z., według którego powinny one zawierać m.in. oznaczenie dnia
zakończenia czynności likwidacyjnych (art. 60 ust. 4b pkt 5). Przepis ten zawiera
szczególne wymogi, wobec przewidzianych w art. 43 tej ustawy, w stosunku do
uchwały albo rozporządzenia o postawieniu publicznego zakładu opieki zdrowotnej
w stan likwidacji. Zgodnie z art. 43 ust. 1 u.z.o.z., likwidacja zakładu następuje
w drodze rozporządzenia lub uchwały o likwidacji publicznego zakładu opieki
zdrowotnej organu, który utworzył ten zakład, które powinny określić sposób i formę
zapewnienia osobom korzystającym z oznaczonych rodzajowo świadczeń
zdrowotnych likwidowanego zakładu dalsze, nieprzerwane udzielanie tych
świadczeń, bez istotnego ograniczenia ich dostępności, warunków udzielania
i jakości oraz termin zakończenia działalności. Projekt rozporządzenia lub uchwały
o likwidacji publicznego zakładu opieki zdrowotnej wymaga opinii wojewody oraz
opinii właściwych organów gminy i powiatu, których ludności zakład udziela
świadczeń zdrowotnych, a także sejmiku województwa, jeżeli zasięg działania
zakładu obejmuje województwo lub jej znaczną część (art. 43 ust. 2). Jak stanowi
art. 43 ust. 4 u.z.o.z., rozporządzenie lub uchwała o likwidacji publicznego zakładu
opieki zdrowotnej stanowi, po upływie określonego w nim terminu zakończenia
5
działalności, podstawę do skreślenia zakładu z dniem zakończenia jego
działalności z rejestru zakładów opieki zdrowotnej prowadzonego przez wojewodę.
Treść powołanych wyżej przepisów uzasadnia wniosek, że nadrzędnym
celem, jaki musi być zagwarantowany w trakcie likwidacji publicznego zakładu
opieki zdrowotnej, w tym również samodzielnego publicznego zakładu opieki
zdrowotnej, w razie niemożności pokrycia ujemnego wyniku finansowego, jest
zapewnienie dalszego i nieprzerwanego udzielania osobom korzystającym
z oznaczonych rodzajowo świadczeń zdrowotnych likwidowanego zakładu dalsze
i nieprzerwane udzielanie takich świadczeń, bez istotnego ograniczenia ich
dostępności, warunków udzielania i jakości. W odniesieniu do samodzielnego
publicznego zakładu opieki zdrowotnej proces likwidacji powinien także
doprowadzić do zaspokojenia wierzycieli likwidowanego zakładu, a następnie
przejęcia pozostałych składników mienia przez podmiot, który utworzył ten zakład
(por. art. 53a u.z.o.z.). W postępowaniu obejmującym likwidację samodzielnego
publicznego zakładu opieki zdrowotnej muszą być pogodzone sprzeczne ze sobą
cele: publiczny (osób korzystających ze świadczeń zdrowotnych likwidowanego
zakładu) oraz prywatny (wierzycieli likwidowanego zakładu opieki zdrowotnej).
Właśnie ze względu na konieczność uwzględnienia interesu publicznego wydanie
rozporządzenia lub uchwały o likwidacji publicznego zakładu opieki zdrowotnej
poprzedza procedura konsultacji przewidziana w art. 43 ust. 2 u.z.o.z. Określenie
dnia zakończenia czynności likwidacyjnych, o którym mowa w art. 60 ust. 4b pkt 5
u.z.o.z., powinno uwzględniać wszystkie cele, jakie ma zapewnić przeprowadzenie
postępowania likwidacyjnego samodzielnego publicznego zakładu opieki
zdrowotnej. Jest to istotny argument za przyjęciem wykładni art. 60 ust. 6 w zw.
z art. 60 ust. 4b pkt 5 u.z.o.z. zgodnej z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca
2005 r., III CZP 34/05 (OSNC 2006, nr 6, poz. 97), według której zobowiązania
i należności postawionego w stan likwidacji samodzielnego publicznego zakładu
opieki zdrowotnej stają się zobowiązaniami i należnościami jego organu
założycielskiego z dniem zakończenia czynności likwidacyjnych, określonych
w uchwale o likwidacji. Wykładnia art. 60 ust. 6 u.z.o.z., zgodna z powołaną wyżej
uchwałą Sądu Najwyższego, jest również podzielana w orzecznictwie Trybunału
6
Konstytucyjnego (por. uzasadnienie postanowienia Trybunału Konstytucyjnego
z dnia 19 maja 2009 r., Ts 82/08, OTK-B 2009, nr 3, poz. 196).
Za taką wykładnią przemawiają także argumenty wynikające z wykładni
językowej. Jak to wyjaśnił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 14 lipca
2005 r., III CZP 34/05, treść pojęcia „po likwidacji” zakładu opieki zdrowotnej,
o którym mowa w art. 60 ust. 6 u.z.o.z., należy ustalić z uwzględnieniem
sformułowania użytego w art. 60 ust. 4b pkt 5 u.z.o.z. – „dnia zakończenia
czynności likwidacyjnych” – określonego w uchwale (bądź rozporządzeniu)
o likwidacji samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej. Przed upływem
dnia zakończenia czynności likwidacyjnych – wskazanego w uchwale bądź
rozporządzeniu o likwidacji – nie można bowiem przyjąć, że zachodzi stan „po
likwidacji” tego zakładu w rozumieniu art. 60 ust. 6 u.z.o.z. Zakończenie
postępowania likwidacyjnego następuje więc z chwilą upływu terminu zakończenia
czynności likwidacyjnych, określonego w uchwale o likwidacji tego zakładu.
Wówczas też, zgodnie z art. 60 ust. 6 u.z.o.z., zobowiązania i należności
postawionego w stan likwidacji samodzielnego publicznego zakładu opieki
zdrowotnej stają się zobowiązaniami i należnościami podmiotu, którego organ
utworzył ten zakład (m.in. Skarbu Państwa lub właściwej jednostki samorządu
terytorialnego). W razie odmiennej wykładni sformułowania „po likwidacji” zakładu
opieki zdrowotnej, przyjmującej, że oznacza ono faktyczne zakończenie czynności
likwidacyjnych, wymóg, zawarty w art. 60 ust. 4b pkt 5 u.z.o.z., wskazania
w uchwale o likwidacji zakładu opieki zdrowotnej dnia zakończenia czynności
likwidacyjnych, byłby pozbawiony znaczenia prawnego. Takiej interpretacji tego
przepisu sprzeciwia się zakaz dokonywania wykładni per non est. Ponadto, jak to
zauważyć Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 14 lipca 2005 r., III CZP
34/05, wymóg określony w art. 60 ust. 4b pkt 5 u.z.o.z. dotyczy tylko uchwały
dotyczącej likwidacji samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej
z przyczyny określonej w art. 60 ust. 3 ustawy. Należy to wiązać ze specyficzną
regulacją prawną zawartą w art. 60 ust. 6 u.z.o.z., która przewiduje przejęcie
z mocy prawa po zakończeniu likwidacji samodzielnego publicznego zakładu
opieki zdrowotnej – przez wskazane w tym przepisie podmioty – zobowiązań
i należności tego zakładu. Wymaga to jednoznacznego i jednolitego dla wszystkich
7
wierzycieli określenia chwili, w której następuje skutek, o którym mowa w tym
przepisie. Trafnie Sąd Apelacyjny uznał, że jeżeli użyty w art. 60 ust. 6 u.z.o.z.
zwrot „po zakończeniu likwidacji” nie miałby odniesienia do terminu, o którym mowa
w art. 60 ust. 4b pkt 5 ustawy, oznaczałoby to konieczność badania odrębnie
w stosunku do każdego z wierzycieli, kiedy faktycznie zostały zakończone
czynności likwidacyjne, gdyż każdy z wierzycieli mógłby twierdzić i dowodzić
w postępowaniach sądowych przeciwko tym podmiotom, że miało to miejsce
w innej chwili.
Realizacja w trakcie postępowania likwidacyjnego także celu publicznego,
o którym mowa w art. 43 ust. 2 u.z.o.z., może prowadzić do wydłużenia tego
postępowania kosztem szybkości zaspokojenia pretensji wierzycieli likwidowanego
zakładu opieki zdrowotnej. Jednakże w zamian wierzyciele takiego zakładu
otrzymują korzyść, wynikającą z art. 60 ust. 6 u.z.o.z., polegającą na przejęciu
zobowiązań zakładu opieki zdrowotnej „po jego likwidacji” przez wymienione w tym
przepisie podmioty, w tym Skarb Państwa i jednostki samorządu terytorialnego.
Efektem takiego rozwiązania, z jednej strony, jest to, że wierzyciele samodzielnego
publicznego zakładu opieki zdrowotnej nie są narażeni na ryzyko, jakie ponoszą
wierzyciele innych podmiotów, niewypłacalności a w konsekwencji upadłości
swojego dłużnika, z drugiej zaś strony, funkcjonujące samodzielne publiczne
zakłady opieki zdrowotnej nie są narażone na niemożność efektywnego
wykonywania swoich zadań w zakresie świadczenia usług zdrowotnych ze względu
na obawę kontrahentów tego zakładu o ich sytuację finansową.
Bezzasadny jest także zarzut naruszenia art. 60 ust. 6 w zw. z art. 60 ust. 4b
u.z.o.z., art. 5 i art. 354 k.c. polegający na błędnej wykładni i w jej następstwie
uznaniu, że na stronę pozwaną na dzień wyrokowania nie przeszły zobowiązania
Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w L. w likwidacji. Wykładni
art. 60 ust. 6 w zw. z art. 60 ust. 4b u.z.o.z. nie zmienia uwzględnienie w procesie
interpretacji tej normy art. 5 i art. 354 k.c. Artykuł 5 k.c. zakazuje czynienia ze
swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym
przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Przepis ten
nie może stanowić podstawy dla skonstruowania prawa podmiotowego, w oparciu o
które dochodzone jest powództwo, może natomiast uzasadniać oddalenie
8
powództwa sprzecznego z zasadami współżycia społecznego albo sprzecznego ze
społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa, na podstawie którego roszczenie
jest dochodzone przez powoda. W konsekwencji art. 5 k.c. nie mógł stanowić
uzasadnienia dla takiej interpretacji art. 60 ust. 6 u.z.o.z. w oparciu, o którą
wyeliminowano by konieczność uwzględnienia także treści art. 60 ust. 4b u.z.o.z.,
co w konsekwencji prowadziłoby do ustalenia, że długi Samodzielnego Publicznego
Zakładu Opieki Zdrowotnej w likwidacji w L. przeszły na pozwanego z chwilą
faktycznego zakończenia czynności likwidacyjnych wobec tego zakładu. Natomiast
art. 354 k.c. określa reguły wykonywania zobowiązania przez dłużnika (art. 354 § 1
k.c.) i współdziałania wierzyciela przy wykonywaniu zobowiązania (art. 354 § 2
k.c.). Nie dotyczy więc materii objętej sporem, tj. daty przejęcia przez pozwanego, z
mocy szczególnego przepisu ustawy (art. 60 ust. 6 u.z.o.z.), zobowiązań
likwidowanego samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej. Przepis ten
miałby zastosowanie w odniesieniu do pozwanego dopiero z chwilą przejścia na
ten podmiot długów Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w
likwidacji w L.
Uchwała organu samorządu terytorialnego o likwidacji samodzielnego
publicznego zakładu opieki zdrowotnej utworzonego przez ten organ podlega
kontroli sądowoadministracyjnej. W orzecznictwie sądów administracyjnych
zaakceptowano praktykę dokonywania zmian treści uchwał o likwidacji
samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej w zakresie ustalonego
w nich dnia zakończenia czynności likwidacyjnych (por. wyroki Naczelnego Sądu
Administracyjnego z dnia 6 września 2007 r., II OSK 784/07, Orzecznictwo
w Sprawach Samorządowych 2008, nr 2, poz. 47 oraz z dnia 9 listopada 2007 r.,
OSK 1304, Legalis). Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym w powołanych wyżej
sprawach przez Naczelny Sąd Administracyjny, uchwała o likwidacji samodzielnego
publicznego zakładu opieki zdrowotnej nie tworzy praw nabytych dla wierzycieli,
a ponadto podjęcie omawianej uchwały musi być interpretowane zgodnie
z przepisami Konstytucji, co oznacza konieczność odpowiedniego uwzględnienia
przepisów o finansach jednostki samorządu terytorialnego skoro, zgodnie z art. 16
ust. 2 Konstytucji, samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne w imieniu
własnym i na własną odpowiedzialność. Stanowisko dotyczące możliwości zmiany
9
uchwały organu samorządu terytorialnego w części określającej dzień zakończenia
czynności likwidacyjnych jest akceptowane także w orzecznictwie Trybunału
Konstytucyjnego (por. uzasadnienie postanowienia Trybunału Konstytucyjnego
z dnia 8 stycznia 2009 r., Ts 82/2008, OTK-B 2009, nr 3, poz. 195).
W związku z brakiem w obowiązujących przepisach ograniczeń w określeniu
przez organ samorządu terytorialnego terminu zakończenia czynności
likwidacyjnych samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej powódka
wniosła o zwrócenie się przez Sąd Najwyższy do Trybunału Konstytucyjnego
z pytaniem prawnym dotyczącym zgodności art. 12 ust. 8 lit. i ustawy z dnia
5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592
ze zm.) oraz art. 36 albo 60 ust. 3 u.z.o.z. w połączeniu z art. 43 ust. 1 bądź art. 60
ust. 4b tej ustawy z Konstytucją. Sformułowane przez powódkę pytanie prawne, ma
niewątpliwie związek z treścią uzasadnienia postanowienia Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 8 stycznia 2009 r., Ts 82/2008, wydanego w sprawie
zainicjowanej skargą konstytucyjną powódki, kwestionującej zgodność art. 60 ust. 6
u.z.o.z. z Konstytucją. Trybunał Konstytucyjny, odmawiając nadania skardze
dalszego biegu, wskazał powołane wyżej przepisy, jako mogące podlegać ocenie
co do ich zgodności z Konstytucją w związku z tym, że obowiązujące przepisy
dotyczące procedury podejmowania uchwał w przedmiocie likwidacji
samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej nie zawierają żadnych
ograniczeń co do terminu zakończenia czynności likwidacyjnych. Tak uzasadniony
zarzut niekonstytucyjności tych przepisów – w ocenie Trybunału – ma postać
zarzutu pominięcia ustawodawczego albo zaniechania ustawodawczego, co może
być przedmiotem kontroli Trybunału Konstytucyjnego.
Nie negując stanowiska powódki, że brak w obowiązujących przepisach
ograniczeń dotyczących określenia i ewentualnie zmiany w uchwałach organów
samorządu terytorialnego terminu zakończenia czynności likwidacyjnych wobec
samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej może budzić wątpliwości
co do zgodności tych przepisów z Konstytucją, w ocenie Sądu Najwyższego, nie
zachodziły przesłanki z art. 193 Konstytucji do przedstawienia pytania prawnego
Trybunałowi Konstytucyjnemu. Zgodnie z tym przepisem, przedstawienie
Trybunałowi Konstytucyjnemu pytania prawnego co do zgodności aktu
10
normatywnego z Konstytucją może nastąpić wówczas, gdy od odpowiedzi na to
pytanie prawne zależy rozstrzygnięcie sprawy. Zgodnie z art. 39813
§ 1 k.p.c., Sąd
Najwyższy rozpoznaje skargę kasacyjną w granicach podstaw kasacyjnych,
a z urzędu bierze pod rozwagę tylko nieważność postępowania. W skardze
kasacyjnej powódka zarzuciła naruszenie art. 60 ust. 6 u.z.o.z. oraz art. 60 ust. 6
w zw. z art. 60 ust. 4b pkt 5 u.z.o.z., art. 5 i 354 k.c. przez błędną wykładnię tych
przepisów. Dla rozstrzygnięcia skargi kasacyjnej, w tym zakresie, zbadanie przez
Trybunał Konstytucyjny zgodności z Konstytucją przepisów wskazanych w pytaniu
prawnym sformułowanym w skardze kasacyjnej, nie miało znaczenia. Zarzuty
skargi kasacyjnej, podniesione w ramach podstawy naruszenia prawa
materialnego, wiązały się bowiem z niewłaściwą wykładnią użytego w art. 60 ust. 6
u.z.o.z. zwrotu „po likwidacji” zakładu opieki zdrowotnej, z uwzględnieniem – co
kwestionowała powódka – art. 60 ust. 4b pkt 5 u.z.o.z., przewidującego określenie
w uchwale o likwidacji samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej „dnia
zakończenia czynności likwidacyjnych”. Na wykładnię art. 60 ust. 6 w zw. z art. 60
ust. 4 b pkt 5 u.z.o.z. nie miałby wpływu wyrok Trybunału Konstytucyjnego uznający
za niekonstytucyjne przepisy wskazane przez powódkę w pytaniu prawnym
zawartym w skardze kasacyjnej. Natomiast zgodność art. 60 ust. 6 oraz art. 60 ust.
4 b pkt 5 u.z.o.z. z Konstytucją nie budziła wątpliwości.
Przedstawienie przez sąd pytania prawnego Trybunałowi Konstytucyjnemu
co do zgodności z Konstytucją określonego przepisu może nastąpić nie tylko
wówczas, gdy przepis ten stanowi bezpośrednią podstawę rozstrzygnięcia, lecz
także wtedy, gdy stanowi jeden z elementów uwzględnianych w procesie wykładni
i stosowania prawa przez sąd w rozstrzyganej sprawie i w tym sensie
rozstrzygnięcie o zgodności bądź niezgodności tego przepisu z Konstytucją może
mieć znaczenie dla rozstrzyganej sprawy. Uwzględniając ten aspekt, udzielenie
odpowiedzi przez Trybunał Konstytucyjny na sformułowane w skardze kasacyjnej
pytanie prawne miałoby znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, jeżeli w następstwie
tego orzeczenia możnaby podważyć uchwały podjęte przez Radę Powiatu L. o
wyznaczeniu, a następnie przedłużeniu dnia zakończenia czynności likwidacyjnych.
Rzecz jednak w tym, że istota zarzutu powódki niekonstytucyjności obowiązujących
rozwiązań w przedmiocie likwidacji samodzielnego publicznego zakładu opieki
11
zdrowotnej polega na zaniechaniu ustawodawczym bądź pominięciu
ustawodawczym przez zaniechanie określenia przez ustawodawcę ograniczeń
dotyczących określania przez organy samorządu terytorialnego terminu
zakończenia czynności likwidacyjnych. Dotyczy to w takim samym stopniu
pierwszej uchwały o likwidacji samodzielnego publicznego zakładu opieki
zdrowotnej, jak również następnych uchwał organów samorządu terytorialnego
zmieniających tę uchwałę. Ewentualny wyrok Trybunału Konstytucyjnego,
stwierdzający niezgodność z Konstytucją wskazanych w skardze kasacyjnej
przepisów z powodu braku określonej regulacji prawnej nie spowodowałby utraty
mocy obowiązującej tych przepisów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 lipca
2010 r., II CSK 3/10, OSNC 2011, nr 2, poz. 19). Takie orzeczenia, jak to wyjaśnił
Sąd Najwyższy w powołanym wyroku, powinno stanowić impuls dla ustawodawcy
zmiany istniejącego stanu prawnego zgodnie z orzeczeniem Trybunału
Konstytucyjnego. Takie orzeczenie nie eliminowałoby z porządku prawnego także
normy zawartej w art. 60 ust. 4b pkt 5 u.z.o.z. Uwzględniając powyższe
uzasadniony jest wniosek, że orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego stwierdzające
niekonstytucyjność przepisów dotyczących procedury likwidacji samodzielnych
publicznych zakładów opieki zdrowotnej z powodu braku regulacji ograniczających
organy samorządu terytorialnego do określenia terminu zakończenia czynności
likwidacyjnych (ewentualnie przesłanek uwzględnianych przy jego ustanawianiu
bądź przedłużeniu) mogłoby oddziaływać jedynie na sytuację prawną powódki na
przyszłość, po zmianie stanu prawnego przez ustawodawcę, gdyż nie stanowiłoby
podstawy do uchylenia skutków prawnych wynikających z dotychczas podjętych
uchwał Rady Powiatu w L., w których określono terminy zakończenia czynności
likwidacyjnych.
Biorąc pod uwagę dokonaną wykładnię przepisów prawa materialnego, za
bezzasadne należy uznać podniesione w skardze zarzuty naruszenia przepisów
postępowania: art. 227 i 232 k.p.c. spowodowane, według skargi kasacyjnej,
ustaleniem istotnych okoliczności sprawy bez należytego przeprowadzenia
postępowania dowodowego z pominięciem przeprowadzenia dowodów
zawnioskowanych przez powoda. Zaniechanie przeprowadzenia tych dowodów,
było uzasadnione w świetle art. 227 k.p.c., skoro nie zmierzały one do wykazania
12
okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, według, mających zastosowanie
do oceny zgłoszonego żądania, przepisów prawa materialnego. Natomiast zarzut
naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. uzasadniony nierozważeniem w sposób
wszechstronny i bezstronny całego materiału dowodowego nie może być
przedmiotem oceny w ramach rozpoznania skargi kasacyjnej, gdyż, zgodnie z art.
3983
§ 3 k.p.c., podstawą skargi kasacyjnej nie mogą być zarzuty dotyczące
ustalenia faktów lub oceny dowodów.
Z tych względów skarga kasacyjna jako pozbawiona uzasadnionej podstawy
podlegała oddaleniu na podstawie art. 39814
k.c. O kosztach postępowania
orzeczono na podstawie art. 102 w zw. z art. 391 § 1 i art. 39821
k.p.c.,
uwzględniając, że dochodzone w pozwie żądanie nie mogło być uwzględnione tylko
dlatego, że w trakcie sporu sądowego pozwany podjął uchwałę, przesuwającą
wcześniejszy termin zakończenia czynności likwidacyjnych Samodzielnego
Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w L.
md