Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 17 czerwca 2011 r.
II UZ 15/11
Sprawa, w której przedmiotem sporu jest wysokość podstawy wymiaru
składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jest
sprawą z zakresu ubezpieczeń społecznych, w której nie ma obowiązku uisz-
czenia opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (art. 2 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy z
dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej, Dz.U. Nr 225, poz. 1635 ze zm.).
W konsekwencji, koszty wynikające z uiszczenia opłaty skarbowej od pełno-
mocnictwa w takiej sprawie, nie stanowią kosztów niezbędnych do celowego
dochodzenia praw lub celowej obrony (art. 98 § 1 i 3 k.p.c.).
Przewodniczący SSN Jerzy Kuźniar, Sędziowie SN: Józef Iwulski, Romualda
Spyt (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 17 czerwca
2011 r. sprawy z wniosku S.-T. Spółki z o.o. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Spo-
łecznych-Oddziałowi w W. z udziałem Jana B. o ubezpieczenie społeczne, na skutek
zażalenia organu rentowego na postanowienie zawarte w wyroku Sądu Apelacyjnego
we Wrocławiu z dnia 30 listopada 2010 r. […]
1. z m i e n i ł zaskarżone postanowienie i zasądził od Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych Oddziału we Wrocławiu na rzecz Jana B. kwotę 120 zł tytułem zwrotu
kosztów procesu.
2. oddalił wniosek organu rentowego o zasądzenie zwrotu kosztów postępo-
wania zażaleniowego.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 30 listopada 2010 r. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu - Sąd
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego -
Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu z dnia 26 kwietnia 2010 r.
oraz poprzedzającą go decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału w W. z
2
dnia 22 czerwca 2009 r. w ten sposób, że ustalił, iż podstawa wymiaru składek na
ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe Jana B. z tytułu
zatrudnienia w „S.-T." Spółce z o.o. z siedzibą przy ul. A. w W. w styczniu 2009 r.
wynosiła 1.126,00 zł oraz zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału w
W. - na rzecz wnioskodawcy - „S.T." Spółki z o.o. - kwotę 137 zł tytułem zwrotu
kosztów procesu, w tym 120 zł zastępstwa procesowego w postępowaniu
apelacyjnym. Pełnomocnik organu rentowego wniósł zażalenie na postanowienie o
zasądzeniu kosztów procesu powiększonych o opłatę skarbową od pełnomocnictwa
w postępowaniu apelacyjnym na rzecz wnioskodawcy w kwocie 17 zł. Zarzucił
naruszenie przepisów art. 98 k.p.c., przez zasądzenie od pozwanego organu
rentowego kosztów procesu w kwocie 137 zł będącej sumą zasądzonych kosztów
zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym w kwocie 120 zł oraz opłaty
skarbowej w wysokości 17 zł za pełnomocnictwo procesowe, przy jednoczesnym
pominięciu przez Sąd treści art. 114 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o
systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585
ze zm.), na podstawie którego organ rentowy zwolniony jest od ponoszenia opłat
skarbowych.
W uzasadnieniu zażalenia stwierdzono, że „w ocenie organu rentowego Sąd
Apelacyjny uznając, że do kosztów procesu zaliczane są wszelkie koszty ponoszone
przez podmioty postępowania, w tym także opłata skarbowa od pełnomocnictwa
procesowego, bezpodstawnie jednak obciążył organ rentowy jako stronę
przegrywającą proces kwotą 17 zł stanowiącą wyżej wskazaną opłatę skarbową,
gdyż pominął treść art. 114 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych,
zgodnie z którym w zakresie prowadzonej działalności określonej w ustawie Zakład
nie ponosi opłat skarbowych i sądowych. Ustawodawca w przepisie tym wprost
uregulował tę kwestię, która nie budzi żadnych wątpliwości interpretacyjnych.”
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest uzasadnione, ale z innych przyczyn niż wskazywane przez
skarżącego. Stosownie do treści art. 98 § 1 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obo-
wiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego
dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). W myśl § 3 tego artykułu, do
niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata (także radcę
3
prawnego) zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone
w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty
nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony. Nie powinno budzić wątpli-
wości, że ciążący na stronie reprezentowanej przez adwokata (radcę prawnego) ob-
owiązek zapłaty opłaty skarbowej od dokumentu pełnomocnictwa należy do kosztów
niezbędnych do celowego dochodzenia praw lub celowej obrony. Uiszczenie tej
opłaty - w sytuacji, w której strona nie korzysta z odpowiedniego zwolnienia w tym
zakresie - stanowi dopełnienie wymagania przewidzianego w obowiązujących przepi-
sach prawa i jest zarazem warunkiem formalnoprawnej zgodności sporządzenia do-
kumentu pełnomocnictwa z prawem. Tym samym uiszczenie opłaty skarbowej od
dokumentu stwierdzającego ustanowienie pełnomocnika jest poniesieniem wydatku,
który z obiektywnego punktu widzenia jest konieczny do realizacji praw strony w po-
stępowaniu sądowym. Skoro ustawodawca w art. 98 § 3 k.p.c. zaliczył wynagrodze-
nie jednego adwokata do kosztów niezbędnych, to nie inaczej - aczkolwiek na pod-
stawie art. 98 § 1 k.p.c. - należy zakwalifikować koszt poniesionej przez stronę opłaty
skarbowej ściśle związanej z udzieleniem temu adwokatowi pełnomocnictwa proce-
sowego (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 12 marca 2003 r., III CZP 2/03,
OSNC 2003 nr 12, poz. 161).
Skarżący całkowicie błędnie wywodzi, że jego ustawowe zwolnienie od opłaty
skarbowej oznacza, że nie ma on obowiązku zwrotu kosztów procesu w takiej części,
w jakiej pokrywają one tę opłatę, do której zobowiązana byłaby strona przeciwna.
Tak więc opłata skarbowa od pełnomocnictwa udzielonego przez stronę przeciwną
(odwołującego się), byłaby wydatkiem pełnomocnika tej strony i wchodziłaby w skład
kosztów procesu, gdyby obowiązek jej uiszczenia wynikał z przepisów obowiązują-
cego prawa. Stosownie do art. 2 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o
opłacie skarbowej (Dz.U. Nr 225, poz. 1635 ze zm.), nie podlega opłacie skarbowej
złożenie dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa albo jego odpisu,
wypisu lub kopii w sprawie z ubezpieczenia społecznego. Nie ulega wątpliwości, że
niniejsza sprawa, w której przedmiotem sporu jest wysokość podstawy wymiaru skła-
dek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jest sprawą z
zakresu ubezpieczeń społecznych, w której nie ma obowiązku uiszczania opłaty
skarbowej od pełnomocnictwa. W konsekwencji przyjąć należy, że koszty uiszczonej
opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, które z mocy ustawy nie podlega tej opłacie,
nie stanowią kosztów niezbędnych do celowego dochodzenia praw lub celowej
4
obrony i nie ma podstaw do zasądzenia równowartości tej opłaty od strony przegry-
wającej proces.
Mając na uwadze powyższe Sąd Najwyższy na mocy art. 398116
k.p.c. w
związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. zmienił zaskarżone postanowienie w sposób wynikający
z sentencji. Biorąc zaś pod uwagę, że zmiana zaskarżonego postanowienia nie jest
wynikiem podzielenia zarzutów skarżącego, które okazały się oczywiście bezzasad-
ne, lecz na skutek dostrzeżenia uchybienia niewytkniętego w zażaleniu, Sąd Najwyż-
szy doszedł do przekonania, że wniosek o zasądzenie od strony przeciwnej kosztów
postępowania zażaleniowego nie może zostać uwzględniony (art. 109 § 2 k.p.c.).
========================================