Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 stycznia 2013 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 17 stycznia 2013 r. we Wrocławiu

sprawy z wniosku D. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o emeryturę

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

od wyroku Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Opolu

z dnia 7 sierpnia 2012 r. sygn. akt V U 1448/12

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 7 sierpnia 2012 r. Sąd Okręgowy w Opolu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w punkcie I zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 9 listopada 2011 r. oraz z dnia 27 lutego 2012 r. i przyznał wnioskodawczyni D. P. prawo do emerytury poczynając od dnia 14 kwietnia 2009 r., w punkcie II oddalił odwołanie w pozostałym zakresie, a w punkcie III zniósł między stronami koszty postępowania.

Rozstrzygnięcie to Sąd I instancji wydał w oparciu o następująco ustalony stan faktyczny:

Wnioskodawczyni D. P., urodzona (...), zamieszkała na terenie Niemiec od 2 listopada 1990 r., gdzie była ostatnio zatrudniona do 31 grudnia 2005 r., w dniu 23 kwietnia 2008 r. złożyła do ZUS Oddział w O. (za pośrednictwem niemieckiego organu rentowego) wniosek o emeryturę.

Na podstawie przedstawionej dokumentacji ZUS ustalił, że na przestrzeni lat od 1965 r. do 1989 r. wnioskodawczyni udokumentowała łącznie 24 lata, 8 miesięcy i 4 dni polskich okresów składkowych, nieskładkowych i uzupełniających.

Decyzją z dnia 16 grudnia 2009 r. ZUS Oddział w O. odmówił wnioskodawczyni prawa do emerytury z polskiego systemu ubezpieczeń społecznych. W uzasadnieniu tej decyzji wskazano, że w związku z przesiedleniem wnioskodawczyni do Niemiec w dniu 2 listopada 1990 r. ma do niej zastosowanie umowa z dnia 9 października 1975 r. (pomiędzy RFN a PRL o zaopatrzeniu emerytalnym i wypadkowym). Podstawową zasadą tej umowy jest to, że do wypłacania świadczeń rentowych (także emerytalnych) właściwą jest instytucja ubezpieczeniowa tego państwa, na którego terytorium osoba uprawniona ma miejsce stałego pobytu. Instytucja ta winna uwzględnić przebyte okresy ubezpieczenia w drugim państwie według obowiązujących ją przepisów tak, jakby były przebyte na obszarze własnego państwa. Z tych powodów ZUS odmówił wnioskodawczyni prawa do polskiej emerytury.

Wnioskodawczyni odwołała się od decyzji z 16 grudnia 2009 r. do Sądu Okręgowego w Opolu, a następnie, po wydaniu przez ten Sąd negatywnego dla niej rozstrzygnięcia, do Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu, który wyrokiem z 21 lipca 2011 r. uchylił zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego w Opolu oraz poprzedzającą go decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. i sprawę przekazał bezpośrednio organowi rentowemu do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia Sąd Apelacyjny wyraził pogląd, iż w sprawie nie mają zastosowania przepisy umowy polsko-­niemieckiej z 9 października 1975 r. o zaopatrzeniu emerytalnym i wypadkowym, gdyż wnioskodawczyni prawo do emerytury według prawa polskiego nabyłaby po osiągnięciu wieku emerytalnego w 2009 r. przy uwzględnieniu wyłącznie polskich okresów ubezpieczenia, tj. w czasie obowiązywania umowy zawartej między Polską a Niemcami z dnia 8 grudnia 1990 r. o zabezpieczeniu społecznym. Umowa ta odstąpiła od zasad terytorialności w zakresie przyznawania świadczeń emerytalnych, do których uprawnienia powstały po 31 grudnia 1990 r. Z tych względów Sąd Apelacyjny uchylił zaskarżoną decyzję nakazując organowi rentowemu merytoryczne rozpoznanie wniosku D. P. o emeryturę.

W następstwie wyroku Sądu Apelacyjnego decyzją z 9 listopada 2011 r. organ rentowy ponownie odmówił D. P. prawa do emerytury wskazując w uzasadnieniu, że w stosunku do niej ma zastosowanie umowa polsko-niemiecka z 9 października 1975 r. o zaopatrzeniu emerytalnym i wypadkowym.

Z kolei - w wykonaniu zarządzenia Sądu Okręgowego w Opolu z dnia 31 stycznia 2012 r. o zwrocie akt sprawy organowi rentowemu celem wydania decyzji zawierającej pełną podstawę faktyczną i prawną oraz obejmującej wszelkie przesłanki warunkujące przyznanie prawa do spornego świadczenia - decyzją z 27 lutego 2012 r. ZUS ponownie odmówił wnioskodawczyni prawa do emerytury wskazując w uzasadnieniu, że bez znaczenia jest fakt, że prawo do emerytury nabyła w 2009 r., tj. po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego 60 lat, gdyż w stosunku do niej zastosowanie znajduje umowa polsko-niemiecka z 9 października 1975 r. o zaopatrzeniu emerytalnym i wypadkowym.

Organ rentowy ustalił przy tym, że wnioskodawczyni legitymuje się posiadaniem 28 lat, 5 miesięcy i 2 dni polskich okresów składkowych, nieskładkowych i uzupełniających.

Mając za podstawę powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie wnioskodawczyni zasługiwało na częściowe uwzględnienie. Sąd ten wskazał, że w sprawie nie mają zastosowania przepisy umowy polsko – niemieckiej z 9 października 1975 r. o zaopatrzeniu emerytalnym i wypadkowym, gdyż wnioskodawczyni prawo do emerytury według prawa polskiego może nabyć dopiero po osiągnięciu wieku emerytalnego, tj. w czasie obowiązywania umowy zawartej pomiędzy Polską a Niemcami z dnia 8 grudnia 1990 r. o zaopatrzeniu społecznym. Dlatego też, na podstawie przepisu art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wnioskodawczyni, która w dniu 14 kwietnia 2009 r. ukończyła 60 lat i legitymuje się wymaganymi przez ustawę okresami ubezpieczenia w Polsce, od tego dnia nabyła prawo do emerytury z polskiego systemu ubezpieczeń społecznych. Natomiast zdaniem tego Sądu D. P. nie spełniła warunków umożliwiających przyznanie jej świadczenia przed ukończeniem 60 lat, na podstawie art. 29 w zw. z art. 46 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wobec czego jej odwołanie w tej części podlegało oddaleniu.

Powyższy wyrok, w części dotyczącej punktu I, zaskarżył apelacją organ rentowy, zarzucając naruszenie prawa materialnego, a to przepisu art. 6 i art. 7 ust. 2 Rozporządzenia Rady (EWG) Nr 1408/71 w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność gospodarczą na własnych rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we wspólnocie (Dz.U.UE.L z 1997 r., poz. 281/1 z późn. zm.), poprzez ich nie zastosowanie i w konsekwencji przyjęcie, że przepisami nadal obowiązującymi są przepisy umowy między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o zabezpieczeniu społecznym z dnia 8 grudnia 1990 r. (Dz. U. z 1991 r., nr 108, poz. 468), natomiast do wnioskodawczyni, która przesiedliła się do Niemiec przed 1 stycznia 1990 r. i nadal tam zamieszkuje, nie mają zastosowania przepisy umowy pomiędzy Polską Rzeczpospolitą Ludową a Republiką Federalną Niemiec o zaopatrzeniu emerytalnym i wypadkowym z dnia 9 października 1975 r. (Dz. U. z 1976 r., Nr 16, poz. 101), co skutkowało przyznaniem wnioskodawczyni emerytury na podstawie przepisów prawa polskiego.

W oparciu o te podstawy apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie odwołanie wnioskodawczyni w przedmiocie prawa do emerytury oraz zasądzenie od wnioskodawczyni na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za obie instancje.

Sąd Apelacyjny zważył:

Apelacja organu rentowego nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń w zakresie stanu faktycznego sprawy, jak też zastosował właściwe przepisy prawne, które przytoczył i przeanalizował w pisemnym uzasadnieniu wyroku. Sąd Apelacyjny, w składzie rozpoznającym przedmiotową sprawę w pełni przychyla się do powyższych ustaleń oraz dokonanej przez Sąd I instancji wykładni przepisów, a także do stanowiska wyrażonego przez Sąd Apelacyjny w wyroku z dnia 21 lipca 2011 r.

W sprawie istota sporu dotyczy zastosowania w stosunku do wnioskodawczyni, która od 2 listopada 1990 r. mieszka na terenie Niemiec, odpowiednich przepisów prawa, która to kwestia miałaby wpływ na jej roszczenie. Organ rentowy bowiem, powołując się konsekwentnie na postanowienia polsko – niemieckiej umowy z dnia 9 października 1975 r. o zaopatrzeniu emerytalnym i wypadkowym, odmawia przyznania D. P. prawa do emerytury.

W pierwszej kolejności podkreślenia wymaga, że w wyroku z dnia 21 lipca 2011 r. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w sposób stanowczy stwierdził, że w wobec tego, iż wnioskodawczyni spełniła wszystkie warunki do przyznania jej prawa do emerytury z dniem ukończenia 60 roku życia, tj. 14 kwietnia 2009 r., wbrew poglądowi organu rentowego, zastosowanie do niej mają przepisy umowy zawartej pomiędzy Polską a Niemcami z dnia 8 grudnia 1990 r. o zaopatrzeniu społecznym. Takie stanowisko słusznie przyjął także Sąd Okręgowy, a dodatkowo znajduje ono potwierdzenie w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2010 r. II UK 152/09, gdzie w sposób wyraźny wskazano, że umowa między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Republiką Federalną Niemiec o zaopatrzeniu emerytalnym i wypadkowym podpisana w W. dnia 9 października 1975 r. nie ma zastosowania do osób, które uprawnienia emerytalne nabyły po 31 grudnia 1990 r., choćby przed tą datą zamieszkały na terytorium Niemiec. W orzeczeniu tym Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że w związku z treścią przepisu art. 27 ust. 1 zdanie pierwsze umowy z 1990 r. decydująca dla stosowania właśnie tego kontraktu jest data nabycia uprawnień do świadczeń. Wobec tego, jeśli spełnienie wszystkich wymaganych przesłanek nastąpi po dniu 31 grudnia 1990 r., to w takiej sytuacji znajdują zastosowanie postanowienia umowy polsko – niemieckiej z 1990 r. W związku z tym nie ma tu znaczenia okoliczność, że wnioskodawczyni przesiedliła się na terytorium Niemiec przed tą datą (por. uzasadnienie wyroku SN z 20.01.2010 r., II UK 152/09, LEX 852271).

Dodatkowo wskazać należy, że kwestia nabycia przez wnioskodawczynię uprawnień do emerytury z polskiego systemu ubezpieczeń społecznych od 14 kwietnia 2009 r., mimo zamieszkiwania od 2 listopada 1990 r. na terenie Niemiec, jest także zgodna z przepisami wspólnotowymi, gdzie zarówno z treści Rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych i ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie - art. 7 ust. 2 lit c) (załącznik III), jak i Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego - (załącznik II) wynika, że zachowuje moc Umowa z 1975 r. o zaopatrzeniu emerytalnym i wypadkowym w zakresie określonym w art. 27 ust. 2 – 4 Umowy z dnia 8 grudnia 1990 r. o zaopatrzeniu emerytalnym.

Z tych względów Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelację organu rentowego jako bezzasadną.

R.S.