Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III PZ 9/11
POSTANOWIENIE
Dnia 18 października 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jerzy Kwaśniewski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Halina Kiryło
SSN Maciej Pacuda
w sprawie z powództwa M. M.
przeciwko UNIQA Towarzystwu Ubezpieczeń Spółce Akcyjnej
o wynagrodzenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 18 października 2011 r.,
zażalenia powódki na postanowienie Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych […]
z dnia 20 czerwca 2011 r.,
1. uchyla zaskarżone postanowienie w jego pkt III i zasądza
od pozwanej na rzecz powódki 60 zł (sześćdziesiąt) tytułem
kosztów postępowania zażaleniowego przed Sądem
Okręgowym;
2. zasądza od pozwanej na rzecz powódki 120 zł (sto
dwadzieścia) tytułem zwrotu kosztów postępowania
zażaleniowego przed Sądem Najwyższym.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 10 grudnia 2010 r. Sąd Rejonowy – Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w sprawie z powództwa M. M. przeciwko UNIQUA
Towarzystwo Ubezpieczeń S.A. o wynagrodzenie: umorzył postępowanie (pkt 1.),
zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 99,90 zł tytułem zwrotu kosztów
procesu (pkt 2.).
Postanowienie o kosztach postępowania zawarte w pkt 2. powyższego
postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 10 grudnia 2010 r. powódka zaskarżyła
zażaleniem.
Postanowieniem z dnia 18 kwietnia 2011 r. Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych oddalił zażalenie (pkt I.) oraz zasądził od powódki na
rzecz pozwanej kwotę 225 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt
II.).
Powódka punkt II. postanowienia Sądu Okręgowego z dnia 18 kwietnia 2011
r. zaskarżyła zażaleniem. Zaskarżonemu postanowieniu zarzuciła naruszenia art.
98 § 1 i 3 k.p.c. w związku z art. 99 k.p.c. oraz § 12 ust. 1 pkt 1 w związku z § 11
ust. 1 pkt 2 i § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września
2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez
Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego
ustanowionego z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.). Skarżąca wniosła o
zmianę zaskarżonego postanowienia przez zasądzenie od powódki na rzecz
pozwanej wyłącznie kwoty 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego
oraz o zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów postępowania
zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm
przepisanych. W uzasadnieniu zażalenia zarzucono, że Sąd Okręgowy przyjął
błędną wartość przedmiotu zaskarżenia i w związku z tym wadliwie ustalił
wynagrodzenie pełnomocnika strony pozwanej.
Sąd Okręgowy uznał to zażalenie za oczywiście zasadne i dlatego w trybie
art. 395 § 2 k.p.c. postanowieniem z dnia 20 czerwca 2011 r. uchylił zaskarżony
punkt II swego postanowienia z dnia 18 kwietnia 2011 r. (pkt I.); zasądził od
powódki na rzecz pozwanej kwotę 60 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego
3
w postępowaniu wywołanym zażaleniem powódki na postanowienie o kosztach
procesu zawarte w punkcie II postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 10 grudnia
2010 r., w sprawie o sygn. akt IX P 296/10 (pkt II.); oraz odstąpił od obciążania
pozwanej kosztami postępowania zażaleniowego (pkt III.).
Sąd Okręgowy stwierdził, że konieczność zasądzenia prawidłowych kosztów
postępowania zażaleniowego wynika w sposób oczywisty z tego, że właściwą
wartość przedmiotu zaskarżenia stanowi kwota 801 zł, której dotyczyło zaskarżone
postanowienie o kosztach.
Odnosząc się natomiast do wniosku powódki o zasądzenie na jej rzecz od
pozwanej kosztów zastępstwa procesowego w rozpoznawanym postępowaniu
zażaleniowym Sąd Okręgowy uznał, że „omyłkowe ustalenie wysokości
wynagrodzenia pełnomocnika przez Sąd – którą to omyłkę skorygowano – nie
powinno skutkować powstaniem dla strony dodatkowych kosztów”.
Powyższe w ocenie Sądu przesądza o zaistnieniu – w odniesieniu do
przedmiotowego postępowania zażaleniowego – określonego w przepisie art. 102
k.p.c. przypadku szczególnego, przemawiającego za nieobciążaniem strony
pozwanej kosztami przedmiotowego postępowania zażaleniowego.
Postanowienie Sądu Okręgowego z 20 czerwca 2011 r. w jego punkcie III.
powódka zaskarżyła zażaleniem zarzucając naruszenie art. 98 k.p.c. przez jego
niezastosowanie oraz błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 102 k.p.c.
przez przyjęcie, że w przedmiotowej sprawie zachodzą „wypadki szczególnie
uzasadnione” nieobciążenia strony przegrywającej kosztami procesu.
Żaląca się wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia przez zasądzenie
od pozwanej na rzecz powódki kosztów postępowania zażaleniowego, w tym
kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych; ewentualnie o
uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania Sądowi pierwszej instancji; o zasądzenie od pozwanej na rzecz
powódki kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według
norm przepisanych.
W uzasadnieniu zażalenia wskazano, że Sąd w zaskarżonym postanowieniu
pominął zupełnie pozycję i rolę strony powodowej w postępowaniu zażaleniowym.
Wydanie przez Sąd Okręgowy błędnego postanowienia wymuszało wniesienie
4
zażalenia. Powódka poniosła koszty sądowe w postaci opłaty od zażalenia, a także
działała w przedmiotowej sprawie za pomocą profesjonalnego pełnomocnika.
Żaląca nie zgadza się ze stanowiskiem Sądu oznaczającym, iż odpowiedzialność
za „omyłki Sądu” będzie ponosiła powódka. Niezrozumiałe dla strony powodowej
jest niezasądzenie od strony przegrywającej postępowania kosztów postępowania
tylko dlatego, że na skutek błędu Sądu orzekającego strona musiała wnieść
zażalenie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może
zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów procesu albo nie obciążać
jej w ogóle kosztami. Przepis ten wprowadził wyjątek od zasady odpowiedzialności
strony przegrywającej sprawę za koszty procesu, ustanowionej w art. 98 § 1 k.p.c.
Art. 102 k.p.c. nie konkretyzuje pojęcia wypadków szczególnie uzasadnionych, co
oznacza pozostawienie dokonania ich kwalifikacji sądowi przy uwzględnieniu
całokształtu okoliczności danej sprawy. Z tego względu w orzecznictwie przyjmuje
się, że jakkolwiek ustalenie, czy w sprawie zachodzi „wypadek szczególnie
uzasadniony”, zależy od swobodnej oceny sądu, to ocena ta musi uwzględniać
wszystkie okoliczności, które mogą mieć wpływ na jej podjęcie (postanowienie SN z
dnia 11 lutego 2010 r., I CZ 112/09, LEX nr 564753). Wskazuje się też, że
urzeczywistniający zasadę słuszności art. 102 k.p.c., stanowiąc wyjątek od zasady
odpowiedzialności za wynik sporu, nie podlega wykładni rozszerzającej i związany
jest z obowiązkiem strony podania okoliczności zezwalających na przyjęcie, że
zachodzi „szczególnie uzasadniony wypadek” (por. postanowienie z dnia 18
października 2010 r. I PZ 15/10; postanowienia Sądu Najwyższego z 17 marca
2010 r., II CZ 105/09, niepubl.; z 11 lutego 2010 r., I CZ 112/09, LEX 564753; z 2
grudnia 2009 r., I CZ 92/09, niepubl.).
W ocenie Sądu Najwyższego okoliczności niniejszej sprawy – wbrew
stanowisku zaskarżonego postanowienia – nie stwarzały sytuacji wypadku
szczególnie uzasadnionego w rozumieniu art. 102 k.p.c. Zaskarżone postanowienie
pozbawiło powódkę możliwości zwrotu kosztów poniesionych przez nią w związku z
5
wniesieniem zażalenia, które – jak to Sąd Okręgowy ustalił – było zasadne i to na
zasadzie oczywistości. W takiej sytuacji zażalenie powódki na postanowienie o
kosztach było konieczne do uchylenia wadliwego rozstrzygnięcia. Strona
postępowania – dla której jedynym środkiem zaskarżenia wadliwego postanowienia
Sądu – jest zakwestionowanie tego postanowienia w przewidziany do tego sposób,
nie powinna być pozbawiona zwrotu poniesionych w tym zakresie kosztów, według
ogólnej zasady z art. 98 § 1 k.p.c., chociażby wadliwość postanowienia sądu nie
wynikała bezpośrednio z czynności strony przeciwnej.
W związku z powyższym Sąd Najwyższy na podstawie art. 3941
§ 3 k.p.c. w
związku z odpowiednio stosowanym art. 39816
k.p.c. postanowił jak w sentencji.