Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CSK 60/11
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 2 grudnia 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Hubert Wrzeszcz (przewodniczący)
SSN Wojciech Katner (sprawozdawca)
SSN Anna Kozłowska
w sprawie z powództwa T. P. sp. z o.o. w K.
przeciwko Gminie Miejskiej K.
o ustalenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 2 grudnia 2011 r.,
skargi kasacyjnej strony powodowej
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 30 września 2010 r.,
oddala skargę kasacyjną.
2
Uzasadnienie
Powodowa T. P. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K.
wniosła w pozwie skierowanym przeciwko Gminie Miejskiej K. o ustalenie, że
aktualizacja opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości
gruntowej, położonej w K., dokonana pismem o wypowiedzeniu z dnia 4 września
2007 r. jest nieuzasadniona.
Wyrokiem z dnia 21 października 2009 r. Sąd Okręgowy ustalił od firmy T. P.
Spółki z o.o. w K. na rzecz Gminy Miejskiej K., począwszy od dnia 1 stycznia 2008
r. opłatę roczną z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości położonej w K. w
wysokości 879 021,12 złotych. Sąd ustalił wartość rynkową przedmiotowej
nieruchomości, według stanu na dzień dokonania aktualizacji opłaty z tytułu
użytkowania wieczystego, t.j. na dzień 4 września 2007 r. na kwotę 29 300 704
złotych. Opłata roczna wynosi 3% ustalonej wartości nieruchomości na podstawie
art. 79 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (jedn.
tekst Dz. U. z 2000 r. Nr 46, poz. 543 ze zm.). Apelację od powołanego wyroku
Sądu Okręgowego wniosła powódka, zarzucając Sądowi pierwszej instancji
naruszenie przepisów postępowania cywilnego, tj. art. 286 w związku z art. 217 § 1
i 2 k.p.c. poprzez ich niezastosowanie i pominięcie dowodu z uzupełniającej, ustnej
opinii biegłej; art. 299 w związku z art. 217 § 1 i 2 k.p.c. poprzez ich
niezastosowanie i pominiecie dowodu z przesłuchania stron; art. 214 § 1 k.p.c.
poprzez jego niezastosowanie i nie odroczenie wyznaczonej rozprawy oraz art. 233
§ 1 k.p.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie i ocenę wiarygodności i mocy
dowodowej obu opinii biegłej, jak też błędu w ustaleniach faktycznych, będącego
skutkiem naruszenia wskazanych przepisów postępowania, polegających na
wadliwym przyjęciu wartości nieruchomości w wysokości 29 300 704 złotych.
Wyrokiem z dnia 30 września 2010 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację
powódki od zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego. Uznał, że brak było podstaw
do jej uwzględnienia zwłaszcza dlatego, że ustalona w toku postępowania
apelacyjnego wartość przedmiotowej nieruchomości okazała się wyższa od tej,
3
która była podstawą do wyliczenia w zaskarżonym wyroku wysokości opłaty rocznej
za użytkowanie wieczyste tej nieruchomości, należnej od strony powodowej.
W skardze kasacyjnej powodowa Spółka zarzuciła zaskarżonemu wyrokowi
Sądu Apelacyjnego naruszenie przepisów postępowania cywilnego, tj. art. 289
w związku z art. 271 § 1 i 391 § 1 k.p.c. poprzez uniemożliwienie pełnomocnikowi
strony powodowej zadawanie przesłuchiwanej biegłej sądowej pytań
wykraczających poza uchybienia jej opinii z dnia 19 sierpnia 2009 r. wskazywane
w apelacji, co jest sprzeczne z prawem do rzetelnego procesu sądowego (art. 6
ust. 1 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka); art. 286 w związku z art. 289, art.
271 § 1, 235 § 1 i 391 § 1 k.p.c. poprzez niewezwanie biegłej sądowej na rozprawę
dnia 30 września 2010 r. w celu umożliwienia zadania jej pytań dotyczących jej
opinii z dnia 14 czerwca 2010 r., co narusza zasadę bezpośredniości w sytuacji,
gdy strona żąda ustnego wyjaśnienia złożonej na piśmie opinii przez biegłego.
Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy
do ponownego rozpoznania wraz z rozstrzygnięciem o kosztach postępowania
kasacyjnego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna dotyczy wyłącznie zarzutów naruszenia wskazanych
przepisów postępowania cywilnego w zakresie rzetelności przeprowadzonego
przez Sąd drugiej instancji postępowania dowodowego. Skarżąca Spółka podniosła
w szczególności, że mając uzasadnione zarzuty wobec opinii biegłej sądowej nie
mogła zadawać jej pytań na rozprawie, albo dlatego, że w apelacji niektórych
wątpliwości nie wskazała, ponieważ zastrzeżenia do opinii sformułowała jedynie
przykładowo, albo dlatego, że biegła nie została wezwana na rozprawę, mimo że
wydała opinię uzupełniającą na piśmie, a do treści tej opinii skarżąca miała
zastrzeżenia.
Należy stwierdzić, że co do zasady podstawą skargi kasacyjnej nie mogą
być zarzuty odnoszące się do ustalonego stanu faktycznego oraz do oceny
dowodów (art. 3983
§ 3 k.p.c.), a Sąd Najwyższy jest związany ustalonym przez
sąd pierwszej i drugiej instancji stanem faktycznym i dokonaną oceną dowodów
(art. 39813
§ 2 k.p.c.). Dlatego tylko wyjątkowo do tych kwestii można się odnosić,
4
jeżeli zaskarżone orzeczenie nie poddaje się kontroli kasacyjnej ze względu na
stwierdzone wady postępowania rozpoznawczego.
W niniejszej sprawie, w której spór dotyczy jedynie określenia wartości
nieruchomości, stanowiącej podstawę wyliczenia należności z tytułu użytkowania
wieczystego, taka sytuacja nie występuje. W postępowaniu przed Sądami pierwszej
i drugiej instancji zostały przedstawione na zlecenie sądu trzy opinie pisemne,
a biegła, która je sporządziła była przesłuchiwana i wyjaśniła wątpliwości
podnoszone przez stronę powodową. Niezadowolenie powodowej Spółki z trzeciej
opinii uzupełniającej, która nie zmieniała treści poprzednich opinii co do istoty sporu
nie może uzasadniać dopuszczenia kolejnych dowodów z opinii biegłych.
W orzecznictwie jest wyrażony słuszny pogląd, że stosując do biegłych
odpowiednio przepisy dotyczące świadków (art. 289 k.p.c.), przeprowadzenie
dowodu z opinii biegłego nie może ograniczać się do złożenia przez biegłego
pisemnej opinii do akt sprawy, a biegły powinien zostać wezwany na rozprawę, aby
strony mogły mu zadawać pytania (wyrok SN z dnia 14 października 1977 r., III PR
142/77, Lex nr 8013; wyrok SN z dnia 14 listopada 1983 r., I CR 332/83, Lex
nr 8573). W przypadku rozpoznawania sprawy w kolejnej instancji ma to znaczenie
wtedy, gdy strona podnosi nowe zarzuty do treści opinii, a w tej sprawie zarzuty do
opinii były takie same, jak już wcześniej zostały wyjaśnione.
Sąd pierwszej instancji odniósł się starannie do opinii biegłej w uzasadnieniu
wyroku, a Sąd drugiej instancji przeprowadził postępowanie dowodowe
uzupełniające i biegła sporządziła opinię pisemną uzupełniająca, po uprzedniej
opinii ustnej. Zaskarżony wyrok został prawidłowo uzasadniony, nie są w tej kwestii
formułowane w skardze zarzuty a powołaniem się na art. 387 k.p.c., a opinia biegłej
umożliwiała jej sądową kontrolę (por. wyrok SN z dnia 19 maja 1998 r., II UKN
55/98, OSNP 1999, nr 10, poz. 351). Z treści skargi kasacyjnej nie wynika, jakie
skutki miałoby przynieść kolejne przesłuchiwanie biegłej, a w skardze jest tylko
wyrażane przypuszczenie, że tak mogłoby być, przy czym nie zostały wskazane
żadne okoliczności, które miałyby to chociaż uprawdopodobnić. Nie są podniesione
wątpliwości, które miałyby zostać wyjaśnione poprzez pytania, podane nawet tylko
przykładowo, jakie na rozprawie strona powodowa zamierzała zadać biegłej, a na
skutek jej niewezwania stało się to niemożliwe. Ponadto, w uzasadnieniu
5
zaskarżonego wyroku wyjaśniona została zasadność przyjętej metody obliczania
wartości nieruchomości i nie zostało to podważone w sposób, który miałby
wskazywać na taką nieprawidłowość tej metody, która by ją eliminowała na rzecz
innej metody. Z tych względów niezasadne są zarzuty skargi kasacyjnej odnośnie
do naruszenia art. 289 w związku z art. 271 § 1 i art. 235 § 1 k.p.c. co do
naruszenia zasady bezpośredniości, poprzez uniemożliwienie stronie powodowej
zadawania biegłej pytań na rozprawie, zwłaszcza jeśli miałyby one wychodzić, jak
się podnosi w skardze, poza wskazywane w apelacji uchybienia jej opinii, skoro są
one w ogóle w skardze nieprzedstawione. Nie można w tej sytuacji zarzucać
nierzetelności przeprowadzonego postępowania sądowego z powoływaniem się na
postanowienia Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.
Brak jest również podstaw do kwestionowania opinii biegłej na skutek
uchylenia przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K., decyzją z dnia 23
marca 2011 r. decyzji Prezydenta Miasta K. w sprawie ustalenia dodatkowej opłaty
rocznej od powodowej Spółki z tytułu niedotrzymania terminów zagospodarowania
przedmiotowej nieruchomości. Rozstrzygnięcie to podjęte ze względu na
zakwestionowanie operatu szacunkowego powołanego biegłego zapadło w
postępowaniu administracyjnym i nie ma dla niniejszej sprawy żadnego znaczenia.
Sąd powszechny ma samodzielność w kwestii ustalenia opłaty rocznej z tytułu
użytkowania wieczystego (zob. wyrok SN z dnia 18 września 2003 r., I CK 66/02,
OSNC 2004, nr 11, poz. 177). Ponadto, Sąd drugiej instancji przeprowadził własne
postępowanie dowodowe i nie kierował się operatem szacunkowym,
przedstawionym w postępowaniu administracyjnym. W załączonych do skargi
obszernych pismach uzupełniających wskazywane są przez powódkę okoliczności
faktyczne i prawne albo już zawarte w samej skardze, albo pozostające poza
rozpoznawaną sprawą.
Z tego względu Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
k.p.c. oddalił skargę
kasacyjną.