Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 15 grudnia 2011 r.
III KRS 27/11
Rozpatrywanie i ocena kandydatów do pełnienia urzędu na stanowiskach
sędziowskich w sądach powszechnych (art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 12
maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa, Dz.U. Nr 126, poz. 714 ze zm.)
obejmuje kompetencję Krajowej Rady Sądownictwa do badania stopnia dojrza-
łości zawodowej kandydatów.
Przewodniczący SSN Jerzy Kwaśniewski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Halina Kiryło, Maciej Pacuda.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 grudnia 2011 r.
sprawy z odwołania Agnieszki T. od uchwały Krajowej Rady Sądownictwa […] z dnia
16 czerwca 2011 r. w sprawie nieprzedstawienia wniosku o powołanie do pełnienia
urzędu sędziego,
o d d a l i ł odwołanie.
U z a s a d n i e n i e
Uchwałą z dnia 16 czerwca 2011 r. […] Krajowa Rada Sądownictwa postano-
wiła, że referendarz sądowy Agnieszka T. nie zostanie przedstawiona Prezydentowi
Rzeczypospolitej Polskiej z wnioskiem o powołanie do pełnienia urzędu sędziego
Sądu Rejonowego w K. W Sądzie Rejonowym w K., w którym Agnieszka T. zgłosiła
swoją kandydaturę, o trzy wolne stanowiska sędziowskie ubiegało się czterdziestu
trzech kandydatów. Agnieszka T. w 2003 r. ukończyła studia prawnicze na Uniwer-
sytecie Ś. z oceną bardzo dobrą. W okresie od listopada 2003 r. do października
2005 r. była zatrudniona w kancelarii adwokackiej na stanowisku pracownika kance-
laryjnego. W dniu 24 października 2005 r. podjęła pracę w Sądzie Okręgowym w K.
na stanowisku asystenta sędziego, gdzie była zatrudniona do 31 maja 2007 r. Po
odbyciu aplikacji sądowej, we wrześniu 2007 r. złożyła egzamin sędziowski, uzysku-
jąc ocenę bardzo dobrą. Od 27 marca 2008 r. była zatrudniona w Sądzie Rejonowym
2
w K. na stanowisku asystenta sędziego. Z dniem 16 czerwca 2008 r. została miano-
wana referendarzem sądowym w Sądzie Rejonowym w M. Dokonujący oceny pracy
kandydatki na stanowisku referendarza sądowego w Sądzie Rejonowym w M. sę-
dziowie sądu okręgowego Katarzyna S. oraz Sławomir J. uznali, że wyniki lustracji
uzasadniają pozytywną ocenę poziomu merytorycznego orzecznictwa kandydatki
świadczącego o dobrej znajomości stosowanych przepisów, zarówno z zakresu
prawa cywilnego, jak i procedury cywilnej, z uwzględnieniem przepisów z zakresu
postępowania wieczystoksięgowego, a także z dziedziny prawa karnego. Zdaniem
sędziów opiniujących, także analiza spraw objętych kontrolą skargową uzasadnia
pozytywną ocenę orzecznictwa opiniowanej. Dane statystyczne oraz brak w referacie
spraw starych powyżej 6 miesięcy świadczą o właściwym nakładzie pracy oraz su-
mienności i systematyczności w wykonywaniu obowiązków. Pracując w kilku wy-
działach kandydatka wykazała się wszechstronną wiedzą (z prawa cywilnego, postę-
powania wieczystoksięgowego oraz karnego). Uzyskała pozytywną opinię przełożo-
nych. Posiada cechy pozwalające na ubieganie się o stanowisko sędziego. Przepro-
wadzona ocena stwarza podstawy do rekomendacji kandydatki na stanowisko sę-
dziego sądu rejonowego. Kolegium Sądu Okręgowego w K. na posiedzeniu w dniu
15 lutego 2011 r. jednogłośnie pozytywnie zaopiniowało kandydaturę Agnieszki T. Na
posiedzeniu Zgromadzenia Przedstawicieli Sędziów Okręgu Sądu Okręgowego w K.
w dniu 16 lutego 2011 r. na kandydatkę oddano 18 głosów „za”, 48 „przeciw” (15 gło-
sów było nieważnych). Minister Sprawiedliwości w opinii z dnia 1 kwietnia 2011 r.
pozytywnie ocenił kandydaturę Agnieszki T. Zespół członków Krajowej Rady Sądow-
nictwa przeprowadził w dniu 14 czerwca 2011 r. rozmowę z kandydatką. W toku
rozmowy wyjaśniła ona, że pierwszy raz „startuje” na wolne stanowisko sędziowskie,
chociaż referendarzem sądowym jest już od 2007 r.; że udział w konkursie był dla
niej trudną decyzją z uwagi na ilość pracy na takim stanowisku. Obawiała się czy
poradzi sobie z pracą. Kandydatka wskazała, że chciałaby pracować w wydziale ro-
dzinnym, gdyż tam akurat rozstrzyga się sprawy bardzo delikatnej wagi. Jej zdaniem
poradziłaby sobie na takim stanowisku. Podołałaby również pracy w wydziale kar-
nym, gdyż po studiach pracowała w kancelarii zajmującej się głównie sprawami kar-
nymi.
Oceniając kandydaturę Agnieszki T. Krajowa Rada Sądownictwa wzięła pod
uwagę również to, że kandydatka nie otrzymała poparcia środowiska sędziowskiego
na Zgromadzeniu Przedstawicieli Sędziów Okręgu Sądu Okręgowego w K. w dniu 16
3
lutego 2011 r. Ponadto, zdaniem Krajowej Rady Sądownictwa, posiada ona mniejszy
stopień dojrzałości zawodowej potrzebnej do wykonywania zawodu sędziego w po-
równaniu do pozostałych, „startujących” na trzy wolne stanowiska sędziowskie kontr-
kandydatów. Kandydatka w rozmowie z zespołem Krajowej Rady Sądownictwa wy-
raziła wątpliwości co do podołania przez nią obowiązkom związanym z wykonywa-
niem zawodu sędziego, w tym obawy przed tym czy ilość pracy na takim stanowisku
nie przekraczałaby jej możliwości. Krajowa Rada Sądownictwa miała na uwadze lep-
sze kandydatury w osobach: referendarza sądowego Sabiny C., referendarza sądo-
wego Macieja R. oraz referendarza sądowego Alicji W. Maciej R. i Alicja W. otrzymali
równie wysokie oceny na dyplomie ukończenia studiów prawniczych i egzaminie sę-
dziowskim, co Agnieszka T., przy identycznym poparciu Kolegium (opinie jednogło-
śnie pozytywne) oraz nieco wyższym wyniku głosowań na posiedzeniu Zgromadze-
nia Przedstawicieli Sędziów Okręgu Sądu Okręgowego w K. (odpowiednio 19 głosów
„za” i 48 „przeciw” oraz 22 głosy „za” i 46 „przeciw”). Z kolei na wybór kandydatury
Sabiny C. miało wpływ większe doświadczenie zawodowe kandydatki i różnorodność
wykonywanych zadań w sądzie (inspektor w sądzie okręgowym, asystent sędziego w
sądzie okręgowym, referendarz sądowy w sądzie rejonowym), a także wysokie po-
parcie środowiska sędziowskiego (jednogłośnie pozytywna opinia Kolegium oraz 47
głosów „za” przy 29 głosach „przeciw” na posiedzeniu Zgromadzenia Przedstawicieli
Sędziów Okręgu Sądu Okręgowego w K.). Powyżej przedstawione okoliczności spo-
wodowały, że na posiedzeniu Krajowej Rady Sądownictwa w dniu 16 czerwca 2011 r.
na Agnieszkę T. nie oddano głosów „za”, oddano 8 głosów „przeciw” przy 8 głosach
„wstrzymujących się”. W konsekwencji Krajowa Rada Sądownictwa stwierdziła, że
kandydatura Agnieszki T. nie uzyskała wymaganej bezwzględnej większości głosów.
Powyższą uchwałę Krajowej Rady Sądownictwa zaskarżyła odwołaniem do
Sądu Najwyższego Agnieszka T.; zarzucając jej sprzeczność z prawem przez naru-
szenie art. 30 Konstytucji RP, wniosła o uchylenie zaskarżonej uchwały i przekazanie
sprawy do ponownego rozpatrzenia przez Krajową Radę Sądownictwa. W ocenie
odwołującej się zaskarżona uchwała narusza art. 30 Konstytucji RP, przez nieposza-
nowanie przy ocenie kandydatury Agnieszki T. jej godności osobistej i naruszenie tej
godności, co przejawiło się w schematycznym i stereotypowym podejściu Krajowej
Rady Sądownictwa do wyrażanych przez nią wątpliwości towarzyszących podjęciu
decyzji o ubieganiu się o stanowisko sędziowskie. Z uzasadnienia zaskarżonej
uchwały nie wynika, aby Krajowa Rada Sądownictwa przy ocenie jej stopnia dojrza-
4
łości zawodowej wzięła pod uwagę inne okoliczności, aniżeli treść wyjaśnień odwo-
łującej się. Odwołująca się podniosła także, że dokonywanie tak daleko idących ocen
jedynie na podstawie zdawkowych informacji, jakimi dysponowała Krajowa Rada Są-
downictwa, jest zaprzeczeniem zindywidualizowanego podejścia do człowieka. W
ocenie odwołującej się wszystkie te okoliczności wskazują na to, że doszło do naru-
szenia prawa i że naruszenie to „miało na tyle istotne znaczenie, że w zasadniczy
sposób wpłynęło na treść przyjętego w uchwale rozstrzygnięcia”.
W odpowiedzi na odwołanie Krajowa Rada Sądownictwa wniosła o oddalenie
odwołania w całości. Wskazano, że Krajowa Rada Sądownictwa podjęła zaskarżoną
uchwałę po wszechstronnym rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy, co znaj-
duje odzwierciedlenie w treści jej uzasadnienia; wzięto pod uwagę doświadczenie
zawodowe odwołującej się, wnioski płynące z załączonych do wniosku opinii wizyta-
cyjnych i służbowych na temat pracy odwołującej się, uzyskane przez nią oceny ze
studiów i z egzaminu sędziowskiego, siłę udzielonego jej poparcia środowiska sę-
dziowskiego, a także wyjaśnienia kandydatki złożone w trakcie rozmowy z zespołem
Krajowej Rady Sądownictwa przeprowadzonej w dniu 14 czerwca 2011 r. Dokonując
oceny dojrzałości zawodowej Agnieszki T., Krajowa Rada Sądownictwa nie naruszyła
granic swobodnego uznania. Poza tym, jak wynika z uzasadnienia zaskarżonej
uchwały, ocena ta miała charakter jedynie uzupełniający i nie wpłynęła na stanowisko
Rady w takim stopniu, jak wynik głosowania podczas Zgromadzenia Przedstawicieli
Sędziów Okręgu Sądu Okręgowego w K.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kompetencje Krajowej Rady Sądownictwa - konstytucyjnego organu stojącego
na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów (art. 186 oraz art. 187 Kon-
stytucji RP) - zostały określone w obecnie obowiązującej ustawie z dnia 12 maja
2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz.U. Nr 126, poz. 714; dalej jako „ustawa o
KRS”). Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 1 tej ustawy do kompetencji Rady należy między
innymi rozpatrywanie i ocena kandydatów do pełnienia urzędu na stanowiskach sę-
dziowskich w sądach powszechnych (por. art. 2 ust. 1 pkt 2 poprzednio obowiązują-
cej ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa - Dz.U. z 2010 r.
Nr 11, poz. 67 ze zm.; dalej jako: „poprzednia ustawa o KRS”). W świetle art. 44 ust.
1 ustawy o KRS (por. art. 13 ust. 2 poprzedniej ustawy o KRS) kognicja Sądu Naj-
5
wyższego do oceny uchwał Krajowej Rady Sądownictwa obejmuje badanie, czy
uchwała nie pozostaje w sprzeczności z prawem. Sąd Najwyższy nie jest właściwy
dla dokonania wyboru najlepszego kandydata z spośród osób starających się o sta-
nowisko sędziego. Taka kompetencja jest domeną Krajowej Rady Sądownictwa,
natomiast weryfikacja rozstrzygnięć Rady przez Sąd Najwyższy polega zasadniczo
na kontroli zachowania przewidzianej procedury (por. wyroki Sądu Najwyższego z
dnia 15 lipca 2009 r., III KRS 7/09 i III KRS 11/09, niepublikowane, oraz z dnia 20
października 2009 r., III KRS 13/09, Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyj-
nego 2011 nr 11, poz. 93). W konsekwencji określonego ukształtowania kognicji
Sądu Najwyższego w zakresie kontroli postępowania dotyczącego przedstawienia
Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej wniosku o powołanie sędziego, kontrola
sądowa obejmuje w szczególności badanie, czy w danym postępowaniu zachowane
zostały właściwe kryteria oceny zgłaszających się kandydatów oraz czy przeprowa-
dzono wymagane czynności organów sądowych. Analiza tego, czy uchwała nie po-
zostaje w sprzeczności z prawem, dotyczy w szczególności przestrzegania przez
Radę ustawowych warunków powoływania na stanowisko sędziego, określonych w
ustawie z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. Nr 98,
poz. 1070 ze zm.; dalej jako: „usp”) oraz reguł proceduralnych obowiązujących w
postępowaniu przed tym organem, określonych zwłaszcza w rozdziale 3 ustawy o
KRS, w szczególności zaś w art. 33, art. 42 oraz w art. 44 powołanej ustawy.
Rozpatrując zarzut odwołania dotyczący art. 30 Konstytucji RP należy w
pierwszym rzędzie stwierdzić, że odwołująca się nie zarzuciła naruszenia jakiegokol-
wiek z przepisów prawa dotyczących ustrojowej pozycji (właściwości) Krajowej Rady
Sądownictwa oraz trybu w jakim rozpatruje ona sprawy do niej należące. Poza za-
kresem zaskarżenia pozostają w szczególności zastosowane w sprawie przepisy
dotyczące trybu postępowania w zakresie rozpatrywania kandydatur na wolne sta-
nowiska sędziowskie. Osoba, która na swój wniosek poddaje się procedurze mającej
na celu wybór kandydatów na wolne stanowisko sędziowskie, nie może kwestiono-
wać właściwości Krajowej Rady Sądownictwa do badania i oceny stopnia dojrzałości
zawodowej kandydatki aspirującej na urząd sędziego, w tym dokonywania oceny w
relacji do innych kandydatów porównawczej.
Uzasadnienie zaskarżonej uchwały pozwala na kontrolę postępowania Krajo-
wej Rady Sądownictwa pod kątem dochowania przez nią wymagania wszechstron-
nego rozważenia wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Po-
6
dejmując uchwałę Krajowa Rada Sądownictwa - jak to wynika z uzasadnienia za-
skarżonej uchwały - wypowiedziała się co do kandydatury Agnieszki T. - po uwzględ-
nieniu wypowiedzi i ocen wyrażonych przez wszystkie osoby i organy zaangażowane
w procedurze kwalifikacyjnej kandydata na stanowisko sędziego Sądu Rejonowego
w K. KRS uwzględniła również wyniki rozmowy z odwołującą się przeprowadzonej w
trakcie procedury kwalifikacyjnej przez zespół członków Krajowej Rady Sądownictwa.
W takim sposobie wyrażenia przez Krajową Radę Sądownictwa należącej do niej
kompetencji nie ma niczego niewłaściwego. Krajowa Rada Sądownictwa podjęła za-
skarżoną uchwałę po wszechstronnym rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy,
co znajduje odzwierciedlenie w treści jej uzasadnienia. Trzeba mieć na uwadze to, że
o trzy wolne stanowiska sędziowskie w Sądzie Rejonowym w K. ubiegało się 43 kan-
dydatów. Konfrontując kandydaturę odwołującej się z pozostałymi kandydaturami
Krajowa Rada Sądownictwa wzięła pod uwagę doświadczenie zawodowe odwołują-
cej się, wnioski płynące z opinii sędziów oceniających pracę odwołującej się i służ-
bowych na temat jej pracy odwołującej, uzyskane przez nią oceny ze studiów i z eg-
zaminu sędziowskiego, stopień udzielonego jej poparcia środowiska sędziowskiego,
a także wyjaśnienia kandydatki złożone w trakcie rozmowy z zespołem Krajowej
Rady Sądownictwa przeprowadzonej w dniu 14 czerwca 2011 r. Dokonując oceny
dojrzałości zawodowej Agnieszki T., Krajowa Rada Sądownictwa nie naruszyła gra-
nic swobodnego uznania. Oceny tej Krajowa Rada Sądownictwa dokonała w kon-
frontacji z oceną innych kontrkandydatur, nie pomijając przy tym żadnych okoliczno-
ści wynikających z toku postępowania kwalifikacyjnego w sprawie. Podkreślić trzeba,
że w rozstrzygnięciu Krajowej Rady Sądownictwa nie zawiera się negatywne okre-
ślenie kwalifikacji Agnieszki T. z punktu widzenia przymiotów osoby starającej się o
urząd sędziego. Istotą rozstrzygnięcia jest bowiem wybór innej osoby, jako kandy-
data lepszego, bez jednakże jakiejkolwiek dyskwalifikacji odwołującej się.
Mając powyższe na uwadze, stwierdzając, że odwołanie jest bezzasadne, Sąd
Najwyższy orzekł jak w sentencji.
========================================