Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I UK 236/11
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 10 stycznia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Bogusław Cudowski (przewodniczący)
SSN Romualda Spyt
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec (sprawozdawca)
w sprawie z odwołania Roberta R.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
z udziałem zainteresowanych: R. Spółki Akcyjnej i Marka R.
o składki,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 10 stycznia 2012 r.,
skargi kasacyjnej ubezpieczonego od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 8 grudnia 2010 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
2
Wyrokiem z dnia 24 stycznia 2006 r. Sąd Okręgowy zmienił decyzję Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych (zwanego dalej Zakładem) z dnia 5 stycznia 2004 r. i
stwierdził, że Robert R. (zwany dalej wnioskodawcą) jako członek zarządu nie
odpowiada za zobowiązania „R. " S.A. (zwanej dalej zainteresowaną) z tytułu
nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne od listopada do grudnia 1999
r., od lutego do marca i od maja do września 2000 r. w łącznej kwocie 50.676,73 zł,
na ubezpieczenie zdrowotne od czerwca do września 2000 r. w łącznej kwocie
6.256,77 zł oraz na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń
Pracowniczych za okres od czerwca do lipca i za wrzesień 2000 r. w łącznej kwocie
1.716,85 zł.
W uwzględnieniu apelacji Zakładu powyższy wyrok został w całości uchylony
przez Sąd Apelacyjny, a sprawa przekazana Sądowi pierwszej instancji do
ponownego rozpoznania.
Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 20
stycznia 2009 r. zmienił zaskarżoną decyzję i stwierdził, że wnioskodawca jako
członek zarządu nie odpowiada za zobowiązania zainteresowanej z tytułu
ubezpieczeń społecznych za okresy wskazane w zaskarżonej decyzji. Podstawę
rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia.
Zainteresowana Spółka została zawiązana umową sporządzoną w formie
aktu notarialnego w dniu 21 listopada 1996 r. Przedmiotem jej działalności było,
między innymi, utworzenie, zarządzanie i prowadzenie rynku hurtowego, na którym
dokonywany będzie obrót produktami rolno-spożywczymi, ogrodniczymi i
przemysłowymi oraz prowadzone pośrednictwo w handlu tymi produktami i
dokonywanie inwestycji w tym celu. W okresie od 10 grudnia 1996 r. do 30
października 2000 r. funkcję członka jednoosobowego zarządu pełnił
wnioskodawca. W dniu 3 lipca 1999 r. Zwyczajne Walne Zgromadzenie
Akcjonariuszy zainteresowanej podjęło uchwałę o zatwierdzeniu sprawozdania
zarządu oraz sprawozdania finansowego za 1998 r., udzieleniu pokwitowania
Radzie Nadzorczej i zarządowi z wykonania obowiązków w 1998 r., pokryciu straty
bilansowej za 1998 r. z przyszłych dochodów Spółki uzyskanych w najbliższych,
kolejno po sobie następujących latach podatkowych i kontynuowaniu jej
3
działalności pomimo wykazania w sporządzonym przez zarząd bilansie straty
przewyższającej 1/3 części kapitału akcyjnego. Do końca 1999 r. aktywa Spółki
pokrywały jej pasywa. Sytuacja ekonomiczna Spółki uległa zdecydowanej poprawie
na przełomie lat 1999 i 2000 w związku z rozwojem dużych sieci handlowych, z
którymi zawarła ona korzystne umowy handlowe. W I i II kwartale 2000 r. Spółka
poszerzyła krąg odbiorców. Dodatkowo w czerwcu 2000 r., po uprzedniej
szczegółowej analizie finansowej i zdolności kredytowej, Spółka otrzymała kredyt
obrotowy finansowany przez Bank Spółdzielczy, poręczony przez Państwowy Bank
Gospodarstwa Krajowego. We wrześniu 2000 r. Spółka otrzymała darowiznę z
Unijnego Funduszu Phare w postaci profesjonalnych maszyn. W tym okresie w
Spółce było zatrudnionych 10 osób. W dniu 15 lipca 2000 r. Zwyczajne Walne
Zgromadzenie Akcjonariuszy podjęło uchwały, na mocy których zatwierdzono
sprawozdanie zarządu z działalności Spółki oraz sprawozdanie finansowe za 1999
r. Postanowiono: wypracowany w 1999 r. zysk przeznaczyć na pokrycie części strat
z lat poprzednich oraz kontynuować działalność Spółki mimo wykazanej straty
przewyższającej sumę kapitału zapasowego i rezerwowego oraz 1/3 kapitału
akcyjnego, przyjąć złożoną w dniu 17 grudnia 1998 r. przez Skarb Państwa ofertę
przystąpienia do Spółki i objęcia akcji III emisji serii D o wartości równej wartości
wniesionego aportu w postaci niezabudowanej nieruchomości o obszarze 15.244
m2
składającej się z działek oznaczonych w ewidencji numerami: 1006/7, 1003/10,
1003/37, położonej w Ł. w obrębie K., dla której to Sąd Rejonowy prowadzi księgę
wieczystą o numerze /.../. Nie podjęło uchwały w sprawie udzielenia pokwitowania
Radzie Nadzorczej i zarządowi Spółki z wykonania przez nich obowiązków w
1999 r. Zainteresowana nie czyniła starań o zawarcie umowy w formie aktu
notarialnego, na mocy którego doszłoby do przeniesienia własności na jej rzecz
opisanej wyżej nieruchomości. W prowadzonej dla niej księdze wieczystej jako
właściciela wskazano Skarb Państwa.
Sąd Okręgowy w dalszej kolejności ustalił, że sytuacja ekonomiczna Spółki
pogorszyła się pod koniec 2000 r. W maju 2001 r. rozwiązała ona umowy o pracę
ze wszystkimi pracownikami z przyczyn dotyczących pracodawcy. W dniu 19
czerwca 2001 r. Zwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy w drodze uchwały
zatwierdziło sprawozdanie finansowe za 2000 r., udzieliło wnioskodawcy - jako
4
członkowi zarządu - absolutorium z wykonania obowiązków za 2000 r. oraz podjęło
uchwałę o kontynuacji działalności Spółki. Bilans ekonomiczny Spółki na dzień 31
grudnia 2000 r. wykazał, że posiadała ona należności i roszczenia w wysokości
164.532,31 zł oraz zobowiązania publicznoprawne na kwotę 64.127,64 zł. Po
stronie aktywów i pasywów bilans wykazał sumę 701.838,74 zł. Spółka starała się
w miarę możliwości realizować swoje zobowiązania, zdarzało się, że czyniła to z
opóźnieniem, co było uzależnione od odraczanych terminów płatności z
kontrahentami. W okresie od powstania do końca 2000 r. nie toczyło się przeciwko
Spółce żadne postępowanie sądowe.
Z dalszym ustaleń Sądu pierwszej instancji wynika, że zainteresowana
posiadała zadłużenie wobec Zakładu począwszy od 1999 r. W dniu 18 czerwca
1999 r. został zawarty układ ratalny miedzy Spółką a Zakładem, zerwany z uwagi
na niewywiązywanie z niego przez zainteresowaną, co spowodowało wszczęcie
egzekucji przez Urząd Skarbowy. Inicjatywa Spółki z dnia 19 stycznia 2000 r. w
przedmiocie zawarcia nowego układu ratalnego zakończyła się niepowodzeniem.
W dniu 23 maja 2000 r. doszło do zajęcia przez Zakład w toku prowadzonej
egzekucji rachunków bankowych zainteresowanej w PKO BP S.A. oraz Banku
Spółdzielczym. W dniu 8 sierpnia 2000 r. Spółka dokonała wpłaty na poczet
zadłużenia z tytułu składek w łącznej kwocie 10.309,24 zł, a w dniu 28 sierpnia
2000 r. wystąpiła do Zakładu o umożliwienie spłaty zobowiązań bez stosowania
środków egzekucyjnych. Postępowanie egzekucyjne z rachunków bankowych stało
się bezskuteczne w 2001 r. Prowadzone przez Zakład postępowanie wyjaśniające
wykazało, że zainteresowana posiada znane mu dwa rachunki bankowe, środki
trwałe, które zostały przewłaszczone przez banki z uwagi na niespłacone kredyty
bankowe oraz nie jest wpisana jako właściciel w księdze wieczystej prowadzonej
dla niezabudowanej nieruchomości położonej w Ł. Zakład nie wydał formalnego
postanowienia o bezskuteczności egzekucji. W dniu 12 września 2002 r. Urząd
Skarbowy przesłał Zakładowi wystawione na zainteresowaną tytuły wykonawcze z
informacją, że pod wskazanym adresem Spółka nie prowadzi działalności. W dniu
20 grudnia 2006 r. Sąd Rejonowy wydał wyrok, w którym ustalił, między innymi, iż
wnioskodawca był prezesem zarządu zainteresowanej Spółki w okresie od 16
5
marca 1999 r. do 15 lipca 2000 r. i uniewinnił go od zarzucanego czynu
wypełniającego znamiona art. 286 § 1 w związku z art. 12 k.k.
W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał zasadność
odwołania wnioskodawcy. Powołując się na art. 116 § 1 i 2 Ordynacji podatkowej w
brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2002 r. Sąd pierwszej instancji stwierdził,
że Zakład w sposób należyty wykazał bezskuteczność egzekucji, o czym świadczy
po pierwsze - wszczęcie przez niego w pierwszej połowie 2000 r. postępowania
egzekucyjnego, skierowanego w pierwszej kolejności do posiadanych przez Spółkę
w spornym okresie dwóch rachunków bankowych, po drugie - przekazanie tytułów
wykonawczych do skarbowego organu egzekucyjnego, zwróconych wobec
ustalenia, że Spółka pod wskazanym w nich adresem nie prowadzi działalności, po
trzecie - wszczęcie w październiku 2001 r. postępowania wyjaśniającego, które
doprowadziło do ustalenia, że ruchomości Spółki zostały przewłaszczone przez
bank i nie ma możliwości skierowania do nich postępowania egzekucyjnego oraz że
wniesiona przez Skarb Państwa aportem nieruchomość w dalszym ciągu stanowi
jego własność wobec niezawarcia umowy przenoszącej własność na Spółkę. Nadto
w spornym okresie wnioskodawca pełnił funkcję członka zarządu zainteresowanej,
z której to funkcji został odwołany w dniu 30 października 2000 r., a okoliczności tej
nie niweczy przebywanie przez niego na zwolnieniu lekarskim od 28 czerwca do
4 sierpnia 2000 r.
W ocenie Sądu Okręgowego, wnioskodawca wykazał natomiast stosownie
do art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej i przepisów rozporządzenia Prezydenta
Rzeczypospolitej - Prawo upadłościowe z dnia 24 października 1934 r., że
niezgłoszenie przez niego wniosku o upadłość lub o wszczęcie postępowania
układowego nie nastąpiło z jego winy. Do dnia odwołania wnioskodawcy z funkcji
członka zarządu (30 października 2000 r.) nie zaistniały podstawy do zgłoszenia
takich wniosków, gdyż na początku 2000 r. Spółka odnotowała pierwsze zyski,
zawarła korzystne umowy z dużymi sieciami handlowymi, uzyskała dotację
funduszy unijnych w postaci ruchomości, w lipcu 2000 r. pojawił się nowy
akcjonariusz - Skarb Państwa, a w czerwcu 2000 r. uzyskała kredyt obrotowy,
przed przyznaniem którego Bank Spółdzielczy dokonał szczegółowej analizy
sytuacji finansowej Spółki oraz jej zdolności kredytowej. Gdyby Bank dopatrzył się
6
zagrożenia dla jej bytu, kredyt nie zostałby udzielony. Co prawda zainteresowana w
2000 r. regulowała swoje zobowiązania z opóźnieniem oraz miała zaległości
płatnicze wobec Zakładu, jednakże nie uzasadnia to stwierdzenia, że były podstawy
do wystąpienia z wnioskiem o ogłoszenie upadłości. Spółka nie zaprzestała w tym
okresie spłaty zadłużenia wobec Zakładu, gdyż w dniu 8 sierpnia 2000 r. dokonała
wpłaty na poczet zaległych składek w łącznej kwocie 10.300,24 zł, a pod koniec
sierpnia 2000 r. czyniła starania o zawarcie układu ratalnego, który jednak nie
doszedł do skutku. Te okoliczności wskazują, że sytuacja finansowa
zainteresowanej w 2000 r. nie stanowiła zagrożenia dla jej bytu.
Wyrokiem z dnia 8 grudnia 2010 r. Sąd Apelacyjny zmienił powyższy wyrok i
oddalił odwołanie.
Sąd drugiej instancji podzielił stanowisko Sądu Okręgowego co do czynnego
pełnienia przez wnioskodawcę funkcji członka jednoosobowego zarządu Spółki w
spornym okresie oraz spełnienia przesłanki bezskuteczności egzekucji wobec
Spółki, zakwestionował natomiast ocenę tego Sądu, że na datę zakończenia
pełnienia funkcji członka zarządu przez wnioskodawcę sytuacja ekonomiczna
Spółki nie uzasadniała wystąpienia z wnioskiem o ogłoszenie upadłości lub
zawarcie układu, gdyż podstawową przesłanką do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie
upadłości jest sytuacja, gdy przedsiębiorca zaprzestał płacenia długów, natomiast
krótkotrwałe wstrzymanie płacenia długów wskutek przejściowych trudności nie
stanowi podstawy do ogłoszenia upadłości (art. 1 § 1 i art. 2 Prawa
upadłościowego). Z powołaniem się na sporządzoną w postępowaniu
odwoławczym opinię biegłej z zakresu księgowości i finansów Sąd drugiej instancji
stwierdził, że stan na 31 grudnia 2000 r. niewątpliwie wskazywał na utratę płynności
finansowej i konieczność wystąpienia z wnioskiem o ogłoszenie upadłości oraz
biegłego z zakresu ekonomiki przedsiębiorstw, że problemy finansowe Spółki nie
były problemami przejściowymi, w okresie swej krótkiej działalności kumulowała
ona długi, a stan istniejący od maja 2000 r. wskazywał na utratę płynności
finansowej uzasadniającej wystąpienie z wnioskiem o ogłoszenie upadłości.
Zdaniem Sądu Apelacyjnego, nie można więc mówić o krótkotrwałym jedynie
wstrzymaniu płacenia długów wskutek przejściowych trudności (art. 2 Prawa
upadłościowego), gdyż dla zastosowania wskazanego przepisu konieczne jest
7
wystąpienie łącznie obu przesłanek, którymi są, po pierwsze - „krótkotrwałe
wstrzymanie płacenia długów” i po drugie - „spowodowane przejściowymi
trudnościami”. W stanie faktycznym sprawy nie można mówić o przejściowych
trudnościach, skoro od maja 2000 r. doszło nie tylko do zaprzestania płacenia
długów przez Spółkę, ale również do jej załamania gospodarczego i „przewyżki”
stanu biernego nad stanem czynnym. W tej sytuacji za nieistotne uznał Sąd drugiej
instancji okoliczności związane z zaspokajaniem poszczególnych wierzycieli, w tym
organu rentowego. Niezależnie bowiem od tego, jakie działania podejmował zarząd
w zakresie zaspakajania wierzycieli, to wszyscy wierzyciele nie byli i nie mogli być
zaspokojeni, zadłużenie było kumulowane, saldo zadłużenia wobec Zakładu
narastało od listopada 1999 r. mimo dokonywania częściowych wpłat, a od maja
2000 r. powstał stan charakteryzujący się „przewyżką” stanu biernego nad
czynnym, który dalej narastał. Wniosek o ogłoszenie upadłości winien być zatem
zgłoszony przed 30 października 2000 r., a wnioski opinii biegłego są zgodne z
oceną samego wnioskodawcy wyrażoną w kierowanym do Zakładu piśmie z
sierpnia 2000 r. Wnioskodawca posiadał zatem świadomość istniejącej sytuacji i
niemożności zaspokojenia wszystkich wierzycieli, co - niezależnie od ocen i decyzji
podejmowanych przez inne osoby czy ciała kolegialne - obligowało go do złożenia
wniosku o ogłoszenie upadłości.
W skardze kasacyjnej wnioskodawca zarzucił: 1) naruszenie prawa
materialnego, tj. art. 116 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja
podatkowa (jednolity tekst: Dz. U. z 2005 r., Nr 8, poz. 60 ze zm.) w związku z art.
31 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
(jednolity tekst: Dz. U. z 2009 r., Nr 205, poz. 1585 ze zm., powoływanej dalej jako
ustawa systemowa), poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i w konsekwencji
ustalenie, iż wnioskodawca ponosi odpowiedzialność za zobowiązania składkowe
na ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych
świadczeń Pracowniczych za okres od listopada 1999 r. do września 2000 r., na
skutek wadliwego ustalenia momentu właściwego dla zainicjowania postępowania
upadłościowego jako maj 2000 r., który to błąd był wynikiem nieprawidłowej
wykładni art. 5 § 1 i 2 i art. 2 oraz art. 1 § 1 Rozporządzenia Prezydenta
Rzeczypospolitej - Prawo upadłościowe z dnia 24 października 1934 r. (jednolity
8
tekst: Dz. U. z 1991 r., Nr 118, poz. 512 ze zm.) mającego zastosowanie w
niniejszej sprawie i uznania, iż podstawą do ogłoszenia upadłości w omawianym
okresie była utrata płynności finansowej, podczas gdy - wedle przepisów wyżej
wymienionego Prawa upadłościowego - wniosek o ogłoszenie upadłości można
uznać za zgłoszony we „właściwym czasie" tylko wtedy, gdy nie upłynęło więcej niż
dwa tygodnie od chwili, gdy bądź to przedsiębiorca zaprzestał płacenia długów,
bądź też długi te przewyższały wartość jego majątku, zaś z chwilą zakończenia
pełnienia przez wnioskodawcę funkcji członka zarządu Spółka nie zaprzestała
płacenia długów ani też długi nie przewyższały wartości jej majątku, a nadto
poprzez odniesienie przesłanki zaprzestania płacenia długów jedynie w stosunku
do jednego wierzyciela - organu rentowego; 2) naruszenie przepisów postępowania
mające istotny wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 156, art. 224 § 1, art. 227,
art. 286 i art. 382 k.p.c., poprzez nieprzeprowadzenie dowodu z uzupełniającej
ustnej opinii biegłego i nieodroczenie rozprawy mimo istnienia ku temu ważnej
przyczyny i jej zamknięcie w sytuacji usprawiedliwionego niestawiennictwa na
rozprawę biegłego (zawiadomionego o terminie telefonicznie) celem złożenia
uzupełniającej opinii ustnej, mimo złożonego pisemnego wniosku pełnomocnika
wnioskodawcy o wezwanie biegłego na rozprawę, faktycznego wezwania biegłego
przez Sąd Apelacyjny na rozprawę wyznaczoną na dzień 30 listopada 2010 r.
(poprzedzającą wydanie wyroku) oraz mimo wniosku pełnomocnika wnioskodawcy
- kwestionującego zupełność opinii tego biegłego - o odroczenie rozprawy, co
znajduje swoje odzwierciedlenie w protokole rozprawy, a w konsekwencji
nieprzeprowadzenie przez Sąd wszystkich dowodów istotnych dla rozstrzygnięcia w
sprawie.
Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego
wyroku i przekazanie sprawy Sądowi drugiej instancji do ponownego rozpoznania,
zaś w razie uwzględnienia wyłącznie zarzutu naruszenia prawa materialnego - o
uchylenie zaskarżonego wyroku i oddalenie apelacji organu rentowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Skarga kasacyjna jest usprawiedliwiona, gdyż w ostateczności zasadne
okazały się zarzuty obrazy przepisów postępowania.
9
Zgodnie z art. 156 k.p.c. sąd, nawet na zgodny wniosek stron, może
odroczyć posiedzenie tylko z ważnej przyczyny. Z przepisu tego wynika, że sąd,
podejmując decyzję w przedmiocie odroczenia posiedzenia, zawsze musi ocenić
czy istnieją ku temu ważne przyczyny, a więc takie, których nieuwzględnienie
prowadziłoby do uchybień procesowych mogących stanowić - jako naruszających
zasady postępowania - podstawę zaskarżenia wyroku. Niewątpliwie ważną
przyczyną odroczenia posiedzenia jest konieczność przeprowadzenia dowodu
mającego istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c.). Pozostaje
to w ścisłym związku z art. 224 § 1 k.p.c., w myśl którego przewodniczący zamyka
rozprawę po przeprowadzeniu dowodów i udzieleniu głosów stronom. W
judykaturze Sądu Najwyższego przyjmuje się zgodnie, że do naruszenia tego
przepisu dochodzi wtedy, gdy sąd nie przeprowadził dowodów mających istotne
znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy i przedwcześnie postanowił o zamknięciu
rozprawy (por. np. wyroki z dnia 7 lutego 2000 r., I CKN 321/98, OSNC 2000 nr 10,
poz. 178, w którym stwierdzono, że kontradyktoryjność procesu oraz obowiązek
zapewnienia stronom możliwości obrony swoich praw pozwala przewodniczącemu
na zamknięcie rozprawy, gdy wskazane, istotne dla sprawy dowody zostały
przeprowadzone, a strony miały sposobność wyrażenia swojego stanowiska; z dnia
24 maja 2001 r., I PKN 409/00, OSNAPiUS 2003 nr 6, poz. 148 i z dnia 4 listopada
2010 r., III UK 25/10, LEX nr 794799). Stosownie do art. 286 k.p.c. sąd może
zażądać ustnego wyjaśnienia opinii złożonej na piśmie, może też w razie potrzeby
zażądać dodatkowej opinii od tych samych lub innych biegłych. Wbrew stanowisku
skarżącego (co jednak nie wpływa na ocenę zasadności podniesionych przez niego
zarzutów obrazy prawa procesowego), w orzecznictwie Sądu Najwyższego
przeważa pogląd, że ocena potrzeby dokonania czynności określonych w tym
przepisie pozostawiona jest sądowi orzekającemu. Oznacza to, że sąd
rozpoznający sprawę powinien w każdej sytuacji rozważyć i racjonalnie ocenić
potrzebę, a nawet konieczność, wezwania biegłego na rozprawę w celu wyjaśnienia
pojawiających się wątpliwości (por. wyroki z dnia 24 czerwca 2008 r., I UK 373/07,
LEX nr 496398 i z dnia 28 października 2008 r., I UK 84/08, OSNP 2010 nr 9-10,
poz. 120). Żądanie ustanego wyjaśnienia opinii staje się obowiązkiem sądu między
innymi wówczas, gdy strona zgłasza zastrzeżenia do opinii pisemnej lub wyraża
10
zamiar zadawania biegłemu pytań celem uzyskania dodatkowych wyjaśnień (por.
wyroki z dnia 13 kwietnia 1965 r., II CR 8/65, LEX nr 5778; z dnia 13 marca 1969 r.,
II CR 65/69, LEX nr 6474; z dnia 16 września 1998 r., II UKN 220/98, OSNP 1999
nr 18, poz. 597; z dnia 17 czerwca 2010 r., III CSK 297/09, LEX nr 852669). Jeżeli
strona zgłasza zastrzeżenia do pisemnej opinii biegłego i w związku z tym wnosi o
jego wezwanie na rozprawę celem uzyskania ustnych wyjaśnień w zakresie
zgłoszonych zastrzeżeń, nieuwzględnienie tego wniosku stanowi uchybienie
procesowe uzasadniające zaskarżenie wyroku, gdyż może ono prowadzić do
sprzeczności pomiędzy zebranym w sprawie materiałem a stanem rzeczywistym, a
w konsekwencji wpłynąć na wynik sprawy. Nie można przecież wykluczyć, że
dopiero ustne wyjaśnienie biegłego pozwoli na pełne wyjaśnienie sprawy (por.
wyroki z dnia 14 marca 1975 r., II CR 34/75, LEX nr 7673; z dnia 20 stycznia
1989 r., II CR 310/88, LEX nr 8940; z dnia 28 października 2008 r., I UK 84/08, LEX
nr 558574).
Sąd drugiej instancji oparł swoje rozstrzygnięcie na wnioskach
wypływających z opinii biegłego z zakresu ekonomiki przedsiębiorstw, iż czasem
właściwym do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości zainteresowanej Spółki
był maj 2000 r. z uwagi na zaprzestanie płacenia długów oraz utratę płynności
finansowej charakteryzujący się „przewyżką” stanu biernego nad stanem czynnym.
Tymczasem wnioskodawca pismem z dnia 22 września 2010 r. domagał się
wezwania biegłego na rozprawę w związku z zamiarem zadania mu pytań, a
zastrzeżenia do pisemnej opinii biegłego sprecyzował w piśmie z dnia
4 października 2010 r. Pomimo tych okoliczności i wezwania biegłego na rozprawę
apelacyjną wyznaczoną na 30 listopada 2010 r., Sąd drugiej instancji nie uwzględnił
wniosku pełnomocnika wnioskodawcy o odroczenie terminu posiedzenia celem
ponownego wezwania nieobecnego biegłego i zamknął rozprawę, bezpodstawnie
i z naruszeniem art. 382 k.p.c. odstępując od uzupełnienia wyników postępowania
dowodowego.
Zasadność zarzutów dotyczących naruszenia przepisów postępowania
zwalnia Sąd Najwyższy z konieczności rozważenia zarzutów obrazy prawa
materialnego. Brak stanowczego ustalenia podstawy faktycznej usprawiedliwia
materialnoprawne zarzuty skargi kasacyjnej, nie jest bowiem możliwe prawidłowe
11
zastosowanie prawa materialnego bez zgodnego z prawem procesowym ustalenia
podstawy faktycznej rozstrzygnięcia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia
11 kwietnia 2006 r., I PK 164/05, Monitor Prawa Pracy nr 10, s. 541).
Z powyższych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji na podstawie
art. 39815
§ 1 zdanie pierwsze i odpowiednio stosowanego art. 108 § 2 k.p.c.