Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PZ 39/11
POSTANOWIENIE
Dnia 25 stycznia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec (przewodniczący,
sprawozdawca)
SSN Bogusław Cudowski
SSN Zbigniew Myszka
w sprawie z powództwa R. S.
przeciwko P. Spółce Gazownictwa sp. z o.o.
o przywrócenie do pracy,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 25 stycznia 2012 r.,
zażalenia powoda na postanowienie Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych […]
z dnia 8 września 2011 r.,
oddala zażalenie.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 8 września 2011 r. Sąd Okręgowy odrzucił zażalenie
R. S. na postanowienie tego Sądu z dnia 2 sierpnia 2011 r. w przedmiocie
uzupełnienia wyroku z dnia 17 czerwca 2011 r. orzeczeniem o kosztach
postępowania poniesionych przez powoda przed Sądem pierwszej instancji w
postaci uiszczonej przez niego opłaty od pozwu.
W uzasadnieniu podniesiono, że sądem właściwym do rozpoznania
zażalenia na postanowienie sądu okręgowego orzekającego jako sąd drugiej
instancji jest Sąd Najwyższy (art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c.), a nie sąd apelacyjny, a
2
samo zażalenie jest niedopuszczalne z uwagi na fakt, że powód uiścił opłatę od
pozwu w czasie trwania postępowania przed Sądem Rejonowym i Sąd ten - jako
sąd pierwszej instancji - oddalając powództwo uczynił to na koszt powoda,
natomiast postanowieniem z dnia 2 sierpnia 2011 r. Sąd Okręgowy dokonał
częściowej zmiany postanowienia w tym przedmiocie. W tym zakresie Sąd
Okręgowy powołał się na postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 czerwca
2010 r., II CZ 45/10, w którym stwierdzono, że niedopuszczalne jest zażalenie do
Sądu Najwyższego na zawarte w wyroku sądu drugiej instancji postanowienie
dotyczące kosztów poniesionych przed sądem pierwszej instancji.
W zażaleniu skarżący zarzucił naruszenie art. 394 § 1 pkt 9 k.p.c., poprzez
jego niezastosowanie oraz art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 i art.
373 k.p.c., poprzez ich błędne zastosowanie i wniósł o uchylenie zaskarżonego
postanowienia i przekazanie zażalenia do rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu.
W uzasadnieniu zażalenia podniesiono, że Sąd Okręgowy był co prawda
sądem drugiej instancji meriti, natomiast sądem pierwszej instancji w zakresie
zaskarżonym zażaleniem, gdyż żaden sąd wcześniej w tym postępowaniu nie
orzekał o kosztach sądowych w sprawie. Dopiero uchylenie wyroku tego Sądu
przez Sąd Najwyższy i przekazanie mu sprawy do ponownego rozpoznania
uprawniało ten Sąd do rozstrzygnięcia o kosztach sądowych. W ocenie skarżącego,
sąd jest sądem pierwszej lub drugiej instancji nie w zależności od tego, czy daną
kwestię rozpoznaje po raz pierwszy lub drugi, a sporna kwestia była przedmiotem
rozpoznania przez Sąd Okręgowy, a zatem sąd pierwszej instancji. W tym zakresie
skarżący powołał się na pogląd wyrażony w postanowieniu Sądu Najwyższego z
dnia 2 kwietnia 1998 r., II UZ 26/98 oraz wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia
27 marca 2007 r., SK 3/05.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zażalenie nie zawiera usprawiedliwionych zarzutów.
Skarżący w pierwszym rzędzie podważa trafność stanowiska Sądu drugiej
instancji, że zażalenie na postanowienie w przedmiocie kosztów procesu (błędnie
kwalifikowanych przez skarżącego jako koszty sądowe) wydane przez sąd
3
okręgowy będący formalnie sądem drugiej instancji przysługuje do Sądu
Najwyższego, a nie do sądu apelacyjnego. Tymczasem wynika to wprost z art. 394
§ 1 pkt 9 k.p.c., zgodnie z którym zażalenie na postanowienie sądu pierwszej
instancji w przedmiocie zwrotu kosztów procesu przysługuje do sądu drugiej
instancji oraz z art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c., w myśl którego zażalenie na
postanowienie sądu drugiej instancji co do kosztów procesu, które nie były
przedmiotem rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji przysługuje do Sądu
Najwyższego. Nic innego nie wynika również z wyrażonego przez Trybunał
Konstytucyjny w wyroku z dnia 27 marca 2007 r., SK 3/05 (OTK-A 2007 nr 3, poz.
32) poglądu, do którego odwołuje się skarżący, że „w zakresie orzekania o
kosztach za sąd pierwszej instancji należy uznać ten sąd, który orzekał o zwrocie
kosztów w danym zakresie po raz pierwszy”. Oznacza to bowiem tylko tyle, że
postanowienie, w którym sąd drugiej instancji po raz pierwszy orzekł o kosztach
procesu jest zaskarżalne zgodnie z konstytucyjną zasadą dwuinstancyjności
postępowania sądowego (art. 176 ust. 1 Konstytucji RP). Sąd ten pozostaje jednak
formalnie sądem drugiej instancji, a od wydanego przez niego postanowienia
przysługiwać może wyłącznie zażalenie do Sądu Najwyższego. Natomiast
powołanie się przez skarżącego w omawianej kwestii na postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 2 kwietnia 1998 r., II UZ 26/98 (OSNAPiUS 1999 nr 9, poz.
320) jest niezrozumiałe, gdyż w ogóle nie odnosi się ono do rozważanego
zagadnienia. Już tylko z tego względu wniosek skarżącego o „uchylenie w całości
zaskarżonego postanowienia i przekazanie odrzuconego zażalenia (…) Sądowi
Apelacyjnemu do rozpoznania” nie może być uwzględniony.
Wbrew sugestii skarżącego, rozstrzygnięcie przez sąd drugiej instancji - w
następstwie wydania orzeczenia reformatoryjnego - o kosztach procesu przed
sądem pierwszej instancji, nie jest orzeczeniem co do kosztów procesu, które nie
były przedmiotem rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji. Oznacza to, że - ze
względu na treść art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c. - postanowienie w tym przedmiocie nie
podlega kontroli Sądu Najwyższego. W judykaturze wyrażany jest bowiem zgodnie
pogląd, że sądem pierwszej instancji rozstrzygającym o kosztach procesu jest ten
sąd, do którego kognicji należało orzekanie po raz pierwszy o zwrocie tych
kosztów. Zażalenie do Sądu Najwyższego służy zatem tylko na postanowienie sądu
4
drugiej instancji co do kosztów procesu i to w takim zakresie, w jakim mogło być
ono wydane przez ten sąd po raz pierwszy w orzeczeniu kończącym postępowanie
apelacyjne. W konsekwencji zażalenie do Sądu Najwyższego na podstawie art.
3941
§ 1 pkt 2 k.p.c. przysługuje na postanowienie sądu drugiej instancji o kosztach
postępowania apelacyjnego, a także o kosztach postępowania kasacyjnego w
przypadku uprzedniego uchylenia przez Sąd Najwyższy wyroku sądu drugiej
instancji i przekazania sprawy temu sądowi do ponownego rozpoznania oraz
rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego (art. 108 § 2 w związku z
art. 391 § 1 i art. 39821
k.p.c., por. np. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia
23 czerwca 2010 r., II CZ 45/10, OSNC 2010 nr 12, poz. 171; z dnia 27 stycznia
2011 r., II PZ 53/10, LEX nr 784936; z dnia 5 maja 2011 r., II PK 181/10, LEX nr
863979 i orzeczenia w nich powołane). Orzeczenia o kosztach postępowania
pierwszoinstancyjnego, wydanego w konsekwencji reformatoryjnego orzeczenia
przez sąd drugiej instancji, nie można zatem uznać za orzeczenie tego sądu co do
kosztów procesu, które nie były przedmiotem rozstrzygnięcia przez sąd pierwszej
instancji, a tym samym za orzeczenie, na które - zgodnie z art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c.
- przysługuje zażalenie do Sądu Najwyższego. Sąd odwoławczy rozstrzygając
bowiem o kosztach procesu przed pierwszą instancją rozstrzyga w istocie o
kosztach procesu, które były uprzednio przedmiotem rozstrzygnięcia przez sąd
pierwszej instancji.
Trafnie zatem przyjął Sąd drugiej instancji, że skoro Sąd Rejonowy orzekał o
kosztach procesu, to wniesione przez powoda zażalenie w części dotyczącej
rozstrzygnięcia o kosztach procesu w postępowaniu przed tym Sądem podlegało -
jako niedopuszczalne – odrzuceniu.
Z tych względów zażalenie podlega oddaleniu na podstawie art. 3941
§ 3 w
związku z art. 39814
k.p.c.