III CZP 82/11
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:12-02-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt III CZP 82/11
POSTANOWIENIE
Dnia 26 stycznia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jacek Gudowski (przewodniczący)
SSN Józef Frąckowiak
SSN Iwona Koper (sprawozdawca)
Protokolant Katarzyna Grzegorczyk
w sprawie z powództwa K. K.
przeciwko małoletniej M. K. reprezentowanej
przez przedstawicielkę ustawową K. Z.
o obniżenie alimentów,
na posiedzeniu jawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 26 stycznia 2012 r.,
na skutek zagadnienia prawnego przedstawionego
przez Sąd Okręgowy w B.
postanowieniem z dnia 6 października 2011 r.,
"Czy możliwa jest zmiana wysokości renty alimentacyjnej
wynikającej z orzeczenia sądowego w drodze umowy zawartej
między zobowiązanym a uprawnionym, a jeśli tak to czy w toku
późniejszego rozpoznania sprawy o zmianę wysokości obowiązku
alimentacyjnego sąd obowiązany jest badać czy w chwili zawarcia
takiej umowy istniały przesłanki z art. 138 k.r.i.o.?"
odmawia podjęcia uchwały.
2
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 15 lutego 2002 r., orzekającym rozwód małżeństwa K. K. i
K. K. - obecnie Z., Sąd Okręgowy w B. zasądził od K. K. na rzecz małoletniej córki
M. K. alimenty w kwocie po 1000 zł miesięcznie. W dniu 22 października 2004 r.
byli małżonkowie zawarli porozumienie, mocą którego ze względu na trudną
sytuacje finansową zobowiązanego obniżyli wysokość zasądzonych od niego
alimentów do kwoty 500 zł miesięcznie. Wcześniejsze powództwo K. K. o obniżenie
alimentów na rzecz małoletniej córki zostało oddalone wyrokiem z dnia 6 kwietnia
2004 r. W 2010 r. K. Z. wystąpiła do komornika z wnioskiem o egzekucję zaległych
alimentów za okres od października 2004 r. w kwocie wynikającej z wyroku
rozwodowego. W trakcie tego postępowania, w dniu 12 stycznia 2010 r., dłużnik
zapłacił do rąk byłej żony zaległą należność w kocie 36.000 zł.
W obecnej sprawie z powód K. K. domagał się obniżenia alimentów
zasądzonych wyrokiem rozwodowym, uzasadniając żądanie pogorszeniem jego
sytuacji finansowej w związku ze zmianą sytuacji życiowej. Sąd Rejonowy w B.
oddalił powództwo jako bezzasadne uznając, że powód nie wykorzystuje należycie
swoich możliwości zarobkowych, które są dostateczne, by mógł łożyć alimenty w
zasądzonej kwocie.
W apelacji powód zarzucił naruszenie art. 138 kro przez błędne przyjęcie,
że nie nastąpiła taka zmiana jego sytuacji życiowej i finansowej, która uzasadnia
obniżenie zasądzonych od niego wyrokiem sądowym alimentów, błąd w ustaleniach
faktycznych Sądu Rejonowego w następstwie pominięcia faktów dotyczących
jego obecnej sytuacji, oraz naruszenie art. 233 k.p.c. przez przyjęcie większych niż
faktyczne możliwości zarobkowych powoda i pominięcie możliwości zarobkowych
matki dziecka.
Przy rozpoznawaniu apelacji Sąd Okręgowy powziął wątpliwości odnośnie
do możliwości obniżenia wysokości alimentów wynikających z orzeczenia
sądowego w drodze umowy między uprawnionym i zobowiązanym, oraz znaczenia
takiej umowy przy rozpoznawaniu późniejszej sprawy o obniżenie alimentów
3
zasądzonych wyrokiem sądowym, formułując w związku z nimi przedstawione
Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienia prawne. Potrzebę udzielenia
na nie odpowiedzi uzasadniał brakiem jednolitości poglądów prezentowanych
w doktrynie i judykaturze w kwestiach, których dotyczą.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie ze stanowiskiem utrwalonym w orzecznictwie Sądu Najwyższego
i akceptowanym przez doktrynę, przedmiotem zagadnienia prawnego
przedstawionego Sądowi Najwyższemu na podstawie art. 390 § 1 k.p.c. może być
jedynie taka poważna wątpliwość prawna, której wyjaśnienie w formie uchwały jest
niezbędne do rozstrzygnięcia sprawy (m.in. postanowienia z dnia 27 sierpnia
1996 r., III CZP 91/96, OSNC 1997, nr 1, poz. 9, z dnia 6 marca 1998 r., III CZP
73/97, Lex nr 50797, z dnia 7 czerwca 2001, III CZP 33/01 Lex nr 52571, z dnia
30 maja 2003 r., III CZP 30/03, Lex nr 109 444, uchwała z dnia 23 września 2004 r.,
III CZP 48/04, OSNC 2005, nr 9, poz. 153).
W rozpoznawanej sprawie taki związek między przedstawionym
zagadnieniem prawnym a podjęciem decyzji co do rozpoznania środka
odwoławczego nie występuje.
Kwestia zawarcia przez strony pozasądowej umowy obniżającej wysokość
zasądzonych od powoda wyrokiem rozwodowym alimentów, wokół której
koncentrują się sformułowane przez Sąd Okręgowy zagadnienia prawne, pozostaje
poza twierdzeniami faktycznymi uzasadniającymi żądanie pozwu i jego prawnym
uzasadnieniem. Z faktu jej zawarcia zarówno strony, jak Sąd Rejonowy
w motywach swojego wyroku nie wyprowadzają żadnych skutków prawnych dla
oceny zasadności powództwa. Nie dotyczą jej również zarzuty apelacji powoda,
konsekwentnie wywodzącego żądanie obniżenia alimentów zasądzonych wyrokiem
sądowym z treści art. 138 kro i stanowiącego przesłankę jego zastosowania
pogorszenia własnej sytuacji życiowej i finansowej.
W tej sytuacji rozstrzygnięcie przedstawionego zagadnienia prawnego,
pozostaje bez znaczenia dla rozstrzygnięcia o zasadności wniesionej przez powoda
apelacji.
4
Z tych względów, na podstawie art. 390 § 1 k.p.c. w zw. z art. 61 § 1 ustawy
z dnia 23 listopada 2002 r., o Sądzie Najwyższym (Dz. U. Nr 240, poz. 2052
ze zm.) orzeczono, jak w postanowieniu.
jw
POSTANOWIENIE
Dnia 26 stycznia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jacek Gudowski (przewodniczący)
SSN Józef Frąckowiak
SSN Iwona Koper (sprawozdawca)
Protokolant Katarzyna Grzegorczyk
w sprawie z powództwa K. K.
przeciwko małoletniej M. K. reprezentowanej
przez przedstawicielkę ustawową K. Z.
o obniżenie alimentów,
na posiedzeniu jawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 26 stycznia 2012 r.,
na skutek zagadnienia prawnego przedstawionego
przez Sąd Okręgowy w B.
postanowieniem z dnia 6 października 2011 r.,
"Czy możliwa jest zmiana wysokości renty alimentacyjnej
wynikającej z orzeczenia sądowego w drodze umowy zawartej
między zobowiązanym a uprawnionym, a jeśli tak to czy w toku
późniejszego rozpoznania sprawy o zmianę wysokości obowiązku
alimentacyjnego sąd obowiązany jest badać czy w chwili zawarcia
takiej umowy istniały przesłanki z art. 138 k.r.i.o.?"
odmawia podjęcia uchwały.
2
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 15 lutego 2002 r., orzekającym rozwód małżeństwa K. K. i
K. K. - obecnie Z., Sąd Okręgowy w B. zasądził od K. K. na rzecz małoletniej córki
M. K. alimenty w kwocie po 1000 zł miesięcznie. W dniu 22 października 2004 r.
byli małżonkowie zawarli porozumienie, mocą którego ze względu na trudną
sytuacje finansową zobowiązanego obniżyli wysokość zasądzonych od niego
alimentów do kwoty 500 zł miesięcznie. Wcześniejsze powództwo K. K. o obniżenie
alimentów na rzecz małoletniej córki zostało oddalone wyrokiem z dnia 6 kwietnia
2004 r. W 2010 r. K. Z. wystąpiła do komornika z wnioskiem o egzekucję zaległych
alimentów za okres od października 2004 r. w kwocie wynikającej z wyroku
rozwodowego. W trakcie tego postępowania, w dniu 12 stycznia 2010 r., dłużnik
zapłacił do rąk byłej żony zaległą należność w kocie 36.000 zł.
W obecnej sprawie z powód K. K. domagał się obniżenia alimentów
zasądzonych wyrokiem rozwodowym, uzasadniając żądanie pogorszeniem jego
sytuacji finansowej w związku ze zmianą sytuacji życiowej. Sąd Rejonowy w B.
oddalił powództwo jako bezzasadne uznając, że powód nie wykorzystuje należycie
swoich możliwości zarobkowych, które są dostateczne, by mógł łożyć alimenty w
zasądzonej kwocie.
W apelacji powód zarzucił naruszenie art. 138 kro przez błędne przyjęcie,
że nie nastąpiła taka zmiana jego sytuacji życiowej i finansowej, która uzasadnia
obniżenie zasądzonych od niego wyrokiem sądowym alimentów, błąd w ustaleniach
faktycznych Sądu Rejonowego w następstwie pominięcia faktów dotyczących
jego obecnej sytuacji, oraz naruszenie art. 233 k.p.c. przez przyjęcie większych niż
faktyczne możliwości zarobkowych powoda i pominięcie możliwości zarobkowych
matki dziecka.
Przy rozpoznawaniu apelacji Sąd Okręgowy powziął wątpliwości odnośnie
do możliwości obniżenia wysokości alimentów wynikających z orzeczenia
sądowego w drodze umowy między uprawnionym i zobowiązanym, oraz znaczenia
takiej umowy przy rozpoznawaniu późniejszej sprawy o obniżenie alimentów
3
zasądzonych wyrokiem sądowym, formułując w związku z nimi przedstawione
Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienia prawne. Potrzebę udzielenia
na nie odpowiedzi uzasadniał brakiem jednolitości poglądów prezentowanych
w doktrynie i judykaturze w kwestiach, których dotyczą.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie ze stanowiskiem utrwalonym w orzecznictwie Sądu Najwyższego
i akceptowanym przez doktrynę, przedmiotem zagadnienia prawnego
przedstawionego Sądowi Najwyższemu na podstawie art. 390 § 1 k.p.c. może być
jedynie taka poważna wątpliwość prawna, której wyjaśnienie w formie uchwały jest
niezbędne do rozstrzygnięcia sprawy (m.in. postanowienia z dnia 27 sierpnia
1996 r., III CZP 91/96, OSNC 1997, nr 1, poz. 9, z dnia 6 marca 1998 r., III CZP
73/97, Lex nr 50797, z dnia 7 czerwca 2001, III CZP 33/01 Lex nr 52571, z dnia
30 maja 2003 r., III CZP 30/03, Lex nr 109 444, uchwała z dnia 23 września 2004 r.,
III CZP 48/04, OSNC 2005, nr 9, poz. 153).
W rozpoznawanej sprawie taki związek między przedstawionym
zagadnieniem prawnym a podjęciem decyzji co do rozpoznania środka
odwoławczego nie występuje.
Kwestia zawarcia przez strony pozasądowej umowy obniżającej wysokość
zasądzonych od powoda wyrokiem rozwodowym alimentów, wokół której
koncentrują się sformułowane przez Sąd Okręgowy zagadnienia prawne, pozostaje
poza twierdzeniami faktycznymi uzasadniającymi żądanie pozwu i jego prawnym
uzasadnieniem. Z faktu jej zawarcia zarówno strony, jak Sąd Rejonowy
w motywach swojego wyroku nie wyprowadzają żadnych skutków prawnych dla
oceny zasadności powództwa. Nie dotyczą jej również zarzuty apelacji powoda,
konsekwentnie wywodzącego żądanie obniżenia alimentów zasądzonych wyrokiem
sądowym z treści art. 138 kro i stanowiącego przesłankę jego zastosowania
pogorszenia własnej sytuacji życiowej i finansowej.
W tej sytuacji rozstrzygnięcie przedstawionego zagadnienia prawnego,
pozostaje bez znaczenia dla rozstrzygnięcia o zasadności wniesionej przez powoda
apelacji.
4
Z tych względów, na podstawie art. 390 § 1 k.p.c. w zw. z art. 61 § 1 ustawy
z dnia 23 listopada 2002 r., o Sądzie Najwyższym (Dz. U. Nr 240, poz. 2052
ze zm.) orzeczono, jak w postanowieniu.
jw