Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III PO 7/11
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 24 stycznia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Kazimierz Jaśkowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Halina Kiryło
SSN Jerzy Kwaśniewski
Protokolant Anna Pęśko
w sprawie z odwołania K. S.
od decyzji Prokuratora Generalnego z dnia 22 lipca 2011 roku, w przedmiocie
odmowy wyrażenia zgody na dalsze zajmowanie stanowiska prokuratora po
ukończeniu 65 roku życia,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych w dniu 24 stycznia 2012 r.,
oddala odwołanie.
UZASADNIENIE
Prokurator Prokuratury Apelacyjnej w […] K. S. wniosła odwołanie od decyzji
Prokuratora Generalnego z dnia 22 lipca 2011 r., PG IX K […], podjętej na
podstawie art. 62a ust. 2 i 3 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze
2
(jednolity tekst: Dz. U. z 2008 r. Nr 7, poz. 39 ze zm.) w związku z art. 69 § 1
ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr
98, poz. 1070 ze zm.). Zaskarżoną decyzją odmówiono wyrażenia zgody na dalsze
zajmowanie przez skarżącą stanowiska prokuratora po ukończeniu 65 roku życia.
W uzasadnieniu tej decyzji Prokurator Generalny podniósł, że skarżąca we
wniosku nie sprecyzowała okresu, na jaki ma być udzielona zgoda na dalsze
zajmowanie stanowiska. W tym wniosku skarżąca zaznaczyła, że wyrażenie zgody
na dalsze zajmowanie stanowiska umożliwi jej uzyskanie od dnia 1 października
2011 r. prawa do wyższej stawki wynagrodzenia zasadniczego, co jest istotne z
uwagi na świadczenia wynikające z tytułu stanu spoczynku. Ponadto podkreśliła, iż
chciałaby otrzymać nagrodę roczną. Podniosła też, iż w prokuraturze pracuje ponad
35 lat i nigdy dotychczas nie korzysta z dodatkowych urlopów, a składanie licznych
próśb na koniec pracy zawodowej spowodowane jest jej obecną sytuacją życiową.
Prokurator Apelacyjny pismem z dnia 23 marca 2011 r. negatywnie
zaopiniował wniosek Pani Prokurator podzielając tym samym opinię Kolegium
Prokuratury Apelacyjnej w […], które na posiedzeniu w dniu 23 marca 2011 r.
podjęto uchwałę negatywnie opiniującą przedmiotowy wniosek. Prokurator
Apelacyjny odniósł się również do argumentów zawartych w podaniu skarżącej,
podnosząc, iż nie mogą one stanowić wystarczającego uzasadnienia do wyrażenia
zgody na dalsze zajmowanie stanowiska prokuratora powyżej 65 roku życia.
Przedstawił też, iż przeniesienie Pani Prokurator w stan spoczynku nie
zdestabilizuje pracy Prokuratury Apelacyjnej w […], tym bardziej, że z uwagi na zły
stan zdrowia skarżącej nie ma gwarancji, że będzie ona faktycznie wykonywała
czynności służbowe. Podkreślił ponadto, że w obecnej sytuacji kadrowej wyrażanie
zgody na dalsze zajmowanie stanowiska prokuratora po ukończeniu 65 roku życia
znacznie utrudnia, a niekiedy wręcz uniemożliwia awans prokuratorom, którzy nie
tylko spełniają wymogi formalne, ale też ze względów merytorycznych w pełni
zasługują na taki awans.
Krajowa Rada Prokuratury uchwałą nr …/2011 z dnia 29 czerwca 2011 roku
w sprawie wyrażenia opinii dotyczącej wniosku Pani K. S. pozytywnie zaopiniowała
ten wniosek.
3
Prokurator Generalny stwierdził, że w aktualnym stanie prawnym, prokurator
przechodzi w stan spoczynku z chwilą ukończenia 65 roku życia, chyba że
Prokurator Generalny, na wniosek zainteresowanego prokuratora, po
przedstawieniu zaświadczenia stwierdzającego, że jest zdolny, ze względu na stan
zdrowia do pełnienia obowiązków prokuratora oraz po zasięgnięciu opinii
właściwego prokuratora przełożonego, a także Krajowej Rady Prokuratury wyrazi
prokuratorowi zgodę na dalsze zajmowanie stanowiska. Jest to zasada ustawowa,
a ewentualnie wyrażenie zgody przez Prokuratora Generalnego na zajmowanie
stanowiska prokuratora po ukończeniu 65 lat, ma charakter fakultatywny i jest
uzależnione od całokształtu okoliczności, a więc zarówno przesłanek obiektywnych,
jak i subiektywnych, dotyczących konkretnego prokuratora. Możliwość dalszego
pozostawania na stanowisku prokuratora jest traktowana jako wyjątek, uzasadniony
szczególnymi okolicznościami, mającymi oparcie w interesie służby lub leżącymi po
stronie prokuratora. Spełnienie wskazanych w przepisie art. 62a ust. 2 ustawy o
prokuraturze warunków pozytywnych nie jest równoznaczne z obowiązkiem
wyrażenia zgody na dalsze pozostawanie przez prokuratora w służbie. Podniesione
przez skarżącą w uzasadnieniu wniosku okoliczności dotyczące uzyskania prawa
do wyższej stawki wynagrodzenia zasadniczego, czy też chęć otrzymania nagrody
rocznej, nie mogą być uznane za wystarczającą podstawę do odstępstwa od
ustalonej reguły. Podobny pogląd wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 grudnia
2006 roku, sygn. akt III PO 7/09 – „dobry stan zdrowia, chęć „doczekania” w stanie
czynnym jubileuszu 45-lecia pracy zawodowej, zadowolenie z wykonywanej pracy,
czy służenie doświadczeniem zawodowym młodszemu pokoleniu prokuratorów nie
mogą być uznane za przesłanki automatycznie przemawiające za potrzebą
dalszego pozostawania na stanowisku prokuratora”.
W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji podniesiono także, iż po stronie Pani
Prokurator K. S. nie zachodzą okoliczności szczególne, przemawiające za
pozostawaniem jej na stanowisku prokuratora po dniu 2 września 2011 roku, a ona
sama poinformowała we wniosku, iż przebywała na zwolnieniu lekarskim i w dacie
jego złożenia nie przedłożyła koniecznego zaświadczenia lekarskiego o stanie
zdrowia, o którym mowa w art. 62a ust. 2 ustawy o prokuraturze. W okresie od dnia
12 stycznia 2011 r. do dnia 3 czerwca 2011 r. skarżąca przebywała na
4
długotrwałym zwolnieniu lekarskim. Wezwana przez Krajową Radę Prokuratury do
uzupełnienia wniosku z dnia 1 marca 2011 r. zainteresowana dołączyła
zaświadczenie lekarskie z dnia 27 maja 2011 r., z którego wynika, iż brak jest
przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania przez nią pracy na stanowisku
prokuratora. W dacie wystawienia zaświadczenia o stanie zdrowia skarżąca
pozostawała nadal na zwolnieniu lekarskim. Jednocześnie skarżąca przedstawiła w
przedmiotowym wniosku, iż złożyła prośbę o urlop dla poratowania zdrowia,
załączając zaświadczenie lekarskie z dnia 16 lutego 2011 r., z treści którego
wynika, że „ze względu na charakter schorzeń celowe i zasadne jest udzielenie
urlopu dla poratowania zdrowia”. Decyzją z dnia 9 marca 2011 r. Prokurator
Generalny nie uwzględnił powyższej prośby, z uwagi na brak dostatecznych
podstaw do udzielenia takiego urlopu.
Przeniesienie skarżącej w stan spoczynku nie zdestabilizuje pracy
Prokuratury Apelacyjnej, gdyż brak jest po stronie tejże Prokuratury szczególnego
interesu uzasadniającego jej dalsze wykonywanie obowiązków służbowych.
Ponadto w jednostce tej pracują prokuratorzy, którzy posiadają odpowiednie
kwalifikacje niezbędne do przejęcia obowiązków skarżącej, bez ryzyka zaburzenia
prawidłowego funkcjonowania tej jednostki prokuratury. W chwili obecnej w
Prokuraturze Apelacyjnej w […] w ramach długotrwałych delegacji czynności
służbowe wykonuje 14 prokuratorów prokuratury okręgowej, oczekujących na
awans zawodowy. W chwili obecnej Prokuratura Apelacyjna dysponuje limitem 60
etatów, z czego wszystkie są obsadzone. Aktualnie na delegacji w tej jednostce
pozostaje 14 prokuratorów prokuratury okręgowej z całego okręgu apelacji, aż 10
potencjalnie posiada możliwość uzyskania tytułu prokuratora prokuratury
apelacyjnej. Natomiast spośród 244 prokuratorów z tytułem prokuratora prokuratury
okręgowej w niniejszej apelacji, znaczna większość potencjalnie posiada możliwość
uzyskania tytułu prokuratora prokuratury apelacyjnej.
W odwołaniu od tej decyzji skarżąca zarzuciła:
1.naruszenie art. 62a ust.2 ustawy o prokuraturze w związku z art. 69 § 1
Prawa o ustroju sądów powszechnych albowiem wydając zaskarżoną decyzję
Prokurator Generalny przekroczył granicę swobodnego uznania wyznaczonego
treścią art. 62a ust. 2 ustawy o prokuraturze poprzez daleko posuniętą dowolność
5
korzystania z przypisanej mu kompetencji w przedmiocie niewyrażania zgody na
dalsze zajmowanie stanowiska prokuratora po ukończeniu 65 roku życia, bez
wyważenia wszystkich okoliczności związanych z interesem służby i interesem
prokuratora;
2.naruszenie art. 24 pkt 11 ustawy o prokuraturze poprzez przekazanie
wniosku o dalsze zajmowanie stanowiska prokuratora po ukończeniu 65 roku życia
do Kolegium Prokuratury Apelacyjnej w […], nie zaś bezpośrednio do Krajowej
Rady Prokuratorów, celem jego zaopiniowania, pomimo tego, że ten pierwszy
organ nie był upoważniony do realizacji tego zadania, co sprawiło, że pomimo
pozytywnej opinii Krajowej Rady Prokuratorów, Prokurator Generalny podejmując
decyzję opierał się w głównej mierze na uchwale odjętej przez Kolegium
Prokuratury Apelacyjnej w […].
Zdaniem skarżącej Prokurator Generalny przekroczył granicę swobodnego
uznania wyznaczonego treścią art. 62a ust. 2 ustawy o prokuraturze poprzez
zaniechanie rzetelnej analizy wniosku z dnia 1 marca 2011 r., z którego
jednoznacznie wynikało, iż głównym celem jest prośba o wyrażenie zgody na
dalsze zajmowanie stanowiska prokuratora wyłącznie do końca 2011 r.
Pozostawanie w służbie do końca 2011 r. miało istotne znaczenie, albowiem z
dniem 1 października 2011 r. nabywała uprawnienia do III stawki awansowej, jak
również przysługiwałaby jej nagroda roczna. W prokuraturze przepracowała ponad
35 lat, zaś w zawodzie prawnika 42 lata. Dlatego też wniosek o dalsze zajmowanie
stanowiska prokuratora po ukończeniu 65 roku życia na okres jedynie 4 miesięcy
nie powinien spotkać się z odmowną decyzją. Podnoszony w uzasadnieniu decyzji
Prokuratora Generalnego zarzut o niesprecyzowaniu okresu, na jaki ma być
udzielona zgoda na zajmowanie stanowiska po ukończeniu 65 roku życia jest
nieprawdziwy, albowiem okres ten został wskazany w treści wniosku, o którym
mowa. Świadczy to o powierzchownej i nierzetelnej analizie przedmiotowego
wniosku. Nie uwzględniono też pozytywnej opinii Krajowej Rady Prokuratorów
podjętej uchwałą nr 341/2011 z dnia 29 czerwca 2011 r. pomimo, iż wyłącznie
Krajowa Rada Prokuratorów ma decydujący wpływ na obiektywne ocenianie tego
typu wniosków. Przy podejmowaniu decyzji wzięto pod uwagę wyłącznie opinię
Kolegium Prokuratury Apelacyjnej w […[, która w świetle ustawy o prokuraturze nie
6
jest władna do opiniowania tego typu wniosków. Taka pozaustawowa praktyka
rozpoznawania wniosków o kontynuowanie służby po ukończeniu 65 roku życia jest
stosowana wyłącznie w Prokuraturze Apelacyjnej w […] i nie znajduje oparcia w
przepisach prawa.
Podniesiono też, że Prokurator Generalny przedstawił stanowisko, iż
„możliwość dalszego pozostawania na stanowisku jest traktowana jako wyjątek
uzasadniony szczególnymi okolicznościami, mającymi oparcie w interesie służby
lub leżącymi po stronie prokuratora” – a czymże jest przedłużenie wyłącznie o 4
miesiące okresu pozostawania na stanowisku, jak nie wyjątkiem leżącym po stronie
prokuratora? Zdaniem skarżącej nie można również utożsamiać jej konkretnego
przypadku z powołanym w uzasadnieniu decyzji Prokuratora Generalnego
poglądem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z dnia 14 stycznia 2010 r. (III
PO 7/09) kiedy to „chęć doczekania” w stanie czynnym jubileuszu 45-lecia pracy
zawodowej związana była z jednorazową wypłatą gratyfikacji, zaś w jej sytuacji z
uzyskaniem uprawnienia do III stawki awansowej, która determinowała wysokość
otrzymanego świadczenia do końca życia. Rozumiejąc potrzebę pokoleniowej
wymiany kadr prokuratorskich, o której mowa w uzasadnieniu decyzji Prokuratora
Generalnego, należy zaznaczyć, że przedłużenie okresu pozostawania na
stanowisku prokuratora o dodatkowe cztery miesiące po ukończeniu 65 roku życia
w żaden sposób nie miałoby wpływu na poprawę sytuacji kadrowej Prokuratury
Apelacyjnej w […].
Prokurator Generalny wniósł o oddalenie odwołania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Odwołanie jest nieuzasadnione. Zgodnie z art. 62a ustawy o prokuraturze,
prokurator może dalej zajmować stanowisko jeżeli Prokurator Generalny na
wniosek prokuratora po przedstawieniu zaświadczenia stwierdzającego, ze jest
zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków prokuratora, oraz po
zasięgnięciu opinii właściwego prokuratora przełożonego, wyrazi prokuratorowi
zgodę na dalsze zajmowanie stanowiska. Ustalone orzecznictwo Sądu
Najwyższego przyjmuje, że Prokurator Generalny podejmuje decyzję na podstawie
7
swobodnego uznania, a jej kontrola przez Sąd Najwyższy ograniczona jest do
oceny, czy nie zostały przekroczone granice tego uznania. Inaczej mówiąc, Sąd
Najwyższy nie może wkraczać w ustawowe kompetencje Prokuratora Generalnego
i dokonywać oceny, czy zainteresowany prokurator ma nadal sprawować swoją
funkcję, lecz jedynie bada, czy decyzja Prokuratora Generalnego nie jest arbitralna
lub podjęta przy użyciu niedozwolonych kryteriów. Wymiana pokoleniowa
prokuratorów jest przesłanką, którą Prokurator Generalny może brać pod uwagę
przy ocenie zasadności wniosku prokuratora o wyrażenie zgody na dalsze
zajmowanie stanowiska (por. wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 2010 r., III
PO 1/10).
Zarzut przekroczenia przez Prokuratora Generalnego granic swobodnego
uznania jest nieuzasadniony także z tego względu, że skarżąca całkowicie pomija
jej stan zdrowia, powodujący konieczność korzystania z licznych zwolnień
lekarskich, szczegółowo wymienionych w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Sama
też oceniła swój stan zdrowia jako niewystarczający do właściwego wykonywania
obowiązków prokuratora, gdyż złożyła (bezskutecznie) wniosek o udzielenie urlopu
dla poratowania zdrowia. W takiej sytuacji nie jest wyjątkową okolicznością leżącą
po stronie prokuratora, mogącą uzasadnić wyrażenie zgody na dalsze zajmowanie
stanowiska, możliwość uzyskania wyższe stawki awansowej w nieodległym okresie
lub innej korzyści majątkowej. W tym zakresie Sąd Najwyższy podziela motywy
wyroku z dnia 14 stycznia 2010 r., III PO 7/09 (LEX nr 578147). Nie jest
uzasadniony zarzut odwołania że Prokurator Generalny błędnie przyjął, iż we
wniosku nie oznaczono okresu, na jaki ma być udzielona zgoda na dalsze
zajmowanie stanowiska. Okres ten nie został bowiem wyraźnie określony – co nie
ma zresztą istotnego znaczenia w sprawie – a możliwość uzyskania wyższej stawki
awansowej i nagrody roczne były wskazane jako argumenty do uzyskania
pozytywnej decyzji Prokuratora Generalnego.
Także bezzasadny jest zarzut naruszenia art. 24 pkt 11 ustawy o
prokuraturze. Przed skierowaniem wniosku prokuratora do zaopiniowania – zgodnie
z tym przepisem – przez Krajową Radę Prokuratury, prokurator apelacyjny, na
podstawie art. 22 pkt 7 ustawy o prokuraturze, może zwrócić się do kolegium
8
prokuratury apelacyjnej o wyrażenie opinii w tej sprawie. Potwierdza to wyrok z 9
lutego 2005 r., III PO 61/04 (OSNP 2005 nr 20, poz. 326).
Z tych względów na podstawie art. 39814
k.p.c. w związku z art. 62a ust. 1 i
3a orzeczono jak w sentencji.
/tp/