Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I UK 369/11
POSTANOWIENIE
Dnia 22 marca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Korzeniowski
w sprawie z odwołania S. B.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o emeryturę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 22 marca 2012 r.,
skargi kasacyjnej ubezpieczonego od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 30 marca 2011 r.,
odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
Uzasadnienie
Pozwany decyzją z 25 listopada 2009 r. odmówił wnioskodawcy S. B.
emerytury z braku 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Sąd Okręgowy
wyrokiem z 8 marca 2010 r. zmienił tę decyzję i przyznał mu emeryturę. Ustalił, że
wnioskodawca od 15 kwietnia 1969 r. do 7 listopada 1992 r. był zatrudniony w
Zakładach Sprzętu Motoryzacyjnego i pracował na stanowisku ślusarza-szlifierza.
Stale i w pełnym wymiarze świadczył pracę na stanowisku szlifierza. Stanowisko to
wymienia rozporządzenie z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego
pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym
charakterze – dział III, poz. 78. Sąd Apelacyjny uwzględnił apelację pozwanego i
wyrokiem z 30 marca 2011 r. zmienił wyrok Sądu Okręgowego i oddalił odwołanie
wnioskodawcy. Ustalił, że wbrew ustaleniom Sądu Okręgowego, poczynionym
wyłącznie w oparciu o zeznania świadków i wnioskodawcy, nie pracował on przez
2
cały czas od 15 kwietnia 1969 r. do 7 listopada 1992 r. na stanowisku ślusarza-
szlifierza. Pracę na tym stanowisku podjął dopiero 12 stycznia 1983 r., a wcześniej
pracował jako ślusarz, która to praca nie jest pracą w szczególnych warunkach.
Gdyby nawet przyjąć, że praca na stanowisku ślusarza-szlifierza od 12 stycznia
1983 r. do 7 listopada 1992 r. jest pracą w szczególnych warunkach z wykazu A do
rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego, Dział III, poz. 78, to wnioskodawca
nie posiada 15 lat pracy w warunkach szczególnych.
We wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznana wskazano na
podstawy przedsądu z art. 3989
§ 1 pkt 2 i 4 k.p.c.
W zakresie pierwszej podano, że odnosi się do „przepisu poz. 78 z Działu III
Wykazu A” rozporządzenia z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego
pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym
charakterze” wobec potrzeby wyjaśnienia „czy praca ślusarza wykonującego
szlifowanie lub ostrzenie wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowanie
mechaniczne w zakładzie produkcyjnym przemysłu metalowego stanowi pracę w
szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku
emerytalnego”. „Zagadnienie to sprowadza się do ustalenia czy w/w przepis ma
zastosowanie (jak chce tego sąd drugiej instancji) tylko do osób wykonujących
pracę na stanowisku szlifierza, co zapewne związane byłoby z językowym
odniesieniem do prac polegających na szlifowaniu, czy też może mieć
zastosowanie dla osób zatrudnionych na nominalnie innych stanowiskach w
przemyśle metalowym (tak jak wnioskodawca w niniejszej sprawie), lecz
wykonujących wszelkie prace związane nie tylko ze szlifowaniem, ale także
polegające na ostrzeniu wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowaniu
mechanicznym”.
Skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona – albowiem bez pogłębionej
analizy zastosowanych przez sąd przepisów prawa materialnego – w szczególności
art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy z 17
grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach (…) w związku z przepisami § 2 ust. 1, § 4
ust. 1 pkt 3 rozporządzenia z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego
pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach w związku z poz. 78 z
3
Działu III Wykaz A tego rozporządzenia można stwierdzić jednoznacznie
zasadność przytoczonych podstaw kasacyjnych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania nie przedstawia
podstaw przedsądu, które uzasadniałyby jego uwzględnienie.
Skarga przysługuje od prawomocnego wyroku i na etapie przedsądu nie
ocenia się podstaw kasacyjnych (art. 3983
§ 1 k.p.c.), lecz tylko czy wniosek o
przyjęcie jej do rozpoznania wykazuje podstawę przedsądu.
Podstawa przedsądu z art. 3989
§ 1 pkt 2 k.p.c. nie zajmuje się oceną
rozstrzygnięcia w konkretnej sprawie. Przedmiotem jej zainteresowania jest sam
przepis, że względu na poważne wątpliwości w jego wykładni lub rozbieżności w
orzecznictwie sądów. Natomiast treść wniosku nie wykracza poza zwykłą wykładnię
prawa, a ta nie jest podstawą przedsądu. Otóż potrzeba wykładni przepisu prawa,
którą ma na uwadze przesłanka przedsądu z art. 3989
§ 1 pkt 2 k.p.c. nie może
polegać na egzemplifikowaniu stanów faktycznych, które mieszczą się w zakresie
stanowiska pracy określonego w wykazie A do rozporządzenia z 7 lutego 1983 r.
Decydują tu ustalenia stanu faktycznego. W przeciwnym razie byłoby tyle
przypadków wykładni tego przepisu ile spornych spraw. Przepis nie wymaga
wykładni, gdyż sam wystarczająco jednoznacznie określa jaka pracą jest pracą w
szczególnych warunkach (Szlifowanie lub ostrzenie wyrobów i narzędzi metalowych
oraz polerowanie mechaniczne). Innymi słowy jurydycznie nie zachodzą tu
wątpliwości w wykładni w stopniu uzasadniającym odwoływanie się do podstawy
przedsądu z art. 3989
§ 1 pkt 2 k.p.c., w szczególności aby uzyskać odpowiedź na
pytanie czy praca ślusarza wykonującego szlifowanie lub ostrzenie wyrobów i
narzędzi metalowych oraz polerowanie mechaniczne w zakładzie produkcyjnym
przemysłu metalowego stanowi pracę w szczególnych warunkach. Oczywistym jest,
że nie decyduje nazwa stanowiska, lecz praca faktycznie wykonywana, jak i to, że
do emerytury na podstawie art. 32 ustawy emerytalnej wymagane jest
przepracowanie 15 lat na stanowiskach pracy wymienionych w rozporządzeniu z 7
4
lutego 1983 r., przy czym musiała to być praca wykonywana stale i w pełnym
wymiarze czasu pracy.
Podstawa przedsądu z art. 3989
§ 1 pkt 4 k.p.c. nie wykazuje, że skarga jest
oczywiście uzasadniona. Podstawy kasacyjne są odrębne od podstaw przedsądu,
co oznacza, że nie zastępują (ani ich uzasadnienie) podstaw przedsądu (art. 3984
§
1 pkt 2 i § 2 k.p.c.). Wniosek o przyjęcie skargi musi więc samodzielnie (odrębnie
od podstaw kasacyjnych) wykazać naruszenie prawa procesowego lub
materialnego, które bez wątpliwości pozwala stwierdzić, że skarga kasacyjna jest
oczywiście uzasadniona i dlatego powinna zostać przyjęta do rozpoznania.
Wniosek w ogóle nie zarzuca naruszenia prawa procesowego, stąd w ocenie
podstawy przedsądu z art. 3989
§ 1 pkt 4 k.p.c. wiąże zatem ustalenie faktyczne o
braku 15 lat pracy w szczególnych warunkach, a w tym przypadku o braku takiej
pracy, którą wymienia wykaz A, dział III, poz. 78 rozporządzenia z 7 lutego 1983 r.
W zakresie natomiast prawa materialnego przesłanka przedsądu z art. 3989
§ 1 pkt
4 k.p.c. odwołuje się zasadniczo do art. 2 Konstytucji RP („W ocenie skarżącego
kasacją prima facie widoczne jest naruszenie przez Sąd II instancji przepisu art. 2
Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w części w jakiej przepis ten dotyczy zasady
ochrony praw nabytych”). Otóż Konstytucja nie jest źródłem prawa materialnego do
emerytury. Skarżący nie dostrzega przepisu art. 67 ust. 1 Konstytucji, z którego
jednoznacznie wynika, że jest to materia ustawy zwykłej. Ten ostatni przepis jest
więc szczególny do art. 2 Konstytucji, pomijając to, że zasada ochrony praw
nabytych dotyczy praw uprzednio nabytych zgodnie z prawem, czyli po spełnieniu
warunków faktycznych i prawnych, a tego w sprawie objętej skargą nie
stwierdzono.
Z tych motywów orzeczono jak w sentencji, stosownie do art. 3989
§ 2 k.p.c.