Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PK 2/12
POSTANOWIENIE
Dnia 23 marca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jerzy Kuźniar
w sprawie z powództwa J. T.
przeciwko Agencji Nieruchomości Rolnych
o odszkodowanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 23 marca 2012 r.,
skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Okręgowego
z dnia 1 września 2011 r.,
odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania i nie
obciąża powoda kosztami postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 1 września 2011 r., Sąd Okręgowy zmienił, na skutek
apelacji pozwanej Agencji Nieruchomości Rolnych, wyrok Sądu Rejonowego z dnia
28 marca 2011 r. w sprawie z powództwa J. T., w ten sposób, że w pkt 1) oddalił
powództwo, w pkt 2) nie obciążył powoda kosztami postępowania za instancję
odwoławczą. W sprawie powód dochodził zasądzenia od pozwanej Agencji
odszkodowania za czas pozostawania bez pracy i nie otrzymywania wynagrodzenia
za pracę w okresie od dnia 1 listopada 2007 r. do dnia 22 stycznia 2009 r., po
przesadzeniu, że jego oświadczenie woli z dnia 12 lipca 2007 r. w przedmiocie
rozwiązania umowy o pracę łącząca go z pozwaną było nieważne. W ocenie Sądu
2
drugiej instancji powodowi przysługiwały roszczenia wynikające z przepisów prawa
pracy (wynagrodzenie zgodnie z art. 80 i 81 k.p.) w miejsce błędnie
uwzględnionego przez Sąd pierwszej instancji roszczenia o naprawienie szkody
spowodowanej utraceniem korzyści w oparciu o przepis art. 415 k.c.
Powyższy wyrok zaskarżył skargą kasacyjną w całości pełnomocnik
wnioskodawcy, zarzucając naruszenie prawa materialnego – „przez niewłaściwe
zastosowanie art. 80 i 81 § 1 k.p. i błędną wykładnię art. 80 i 81 § 1 k.p. oraz art.
415 k.c., przez co powód, który poprzez zawinione działanie pozwanego został
wprowadzony w błąd składając nieważne oświadczenie woli o rozwiązaniu umowę
o pracę na zasadzie porozumienia stron, nie może dochodzić odszkodowania za
czas pozostawania bez prawa do wykonywania pracy w okresie od dnia 1 sierpnia
2007 r. do dnia 21 stycznia 2009 r.”, wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i
oddalenie apelacji pozwanej, wraz z orzeczeniem o kosztach postępowania.
We wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania wskazano, że w
sprawie występuje potrzeba wykładni przepisów prawnych – art. 415 k.c. „w
kontekście dochodzenia odszkodowania przez pracownika, który pod wpływem
błędu złożył nieważne oświadczenie woli o rozwiązaniu umowy o pracę na zasadzie
porozumienia stron oraz wykładnię przepisów art. 80 i 81 § 1 k.p. w wyżej
wymienionym kontekście”. Ponadto wskazano na istotne zagadnienie prawne - „czy
pracownik, którego prawa pracownicze zostały naruszone przez pracodawcę
poprzez wprowadzenie w błąd pracownika, co doprowadziło do złożenia przez
niego nieważnego oświadczenia woli o rozwiązaniu umowy o pracę na zasadzie
porozumienia stron, winien dochodzić za czas de facto pozostawania bez pracy
odszkodowania w oparciu o przepisy kodeksu cywilnego dotyczące naprawienia
szkody, czy też powinien dochodzić swoich praw w oparciu o przepisy prawa pracy
dotyczące wynagrodzenia za pracę”.
W odpowiedzi na skargę kasacyjną pełnomocnik pozwanej wniósł o odmowę
przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania, ewentualnie o jej oddalenie, wraz z
zasądzeniem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu kasacyjnym.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
3
Wstępnie trzeba przypomnieć, że ograniczenia dopuszczalności wnoszenia
skargi kasacyjnej wynikają z konstytucyjnej roli Sądu Najwyższego w systemie
organów wymiaru sprawiedliwości. Zgodnie bowiem z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z
dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U. Nr 240, poz. 2052 ze zm.)
rolą tego Sądu w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości pozostaje zapewnienie w
ramach nadzoru zgodności z prawem oraz jednolitości orzecznictwa sądów
powszechnych i wojskowych przez rozpoznawanie kasacji oraz innych środków
odwoławczych, podejmowanie uchwał rozstrzygających zagadnienia prawne i
rozstrzyganie innych spraw określonych w ustawach. Skarga kasacyjna nie jest
więc (kolejnym) środkiem zaskarżenia przysługującym od każdego rozstrzygnięcia
sądu drugiej instancji kończącego postępowanie w sprawie, z uwagi na
przeważający w jej charakterze element interesu publicznego. Służy ona kontroli
prawidłowości stosowania prawa, nie będąc instrumentem weryfikacji trafności
ustaleń faktycznych stanowiących podstawę zaskarżonego orzeczenia, gdy się
weźmie nadto pod uwagę, że Konstytucja w art. 177 ust. 1 gwarantuje jedynie
dwuinstancyjne postępowanie. Ewentualna możliwość dalszego postępowania, w
tym postępowania przed Sądem Najwyższym, stanowi uprawnienie dodatkowe,
które może zostać obwarowane szczególnymi przesłankami, w tym określonymi w
art. 3989
§ 1 k.p.c.
Zgodnie z tym przepisem Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do
rozpoznania, jeżeli:
1) w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne,
2) istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne
wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów,
3) zachodzi nieważność postępowania lub
4) skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona.
Za istotne zagadnienie prawne w rozumieniu cytowanego przepisu uznaje
się zagadnienie dotychczas niewyjaśnione i nierozwiązane w orzecznictwie, a więc
cechujące się nowością i którego rozstrzygnięcie może sprzyjać rozwojowi prawa.
W utrwalonym orzecznictwie przyjmuje się, że powołanie się na tę okoliczność
wymaga, obok sformułowania tego zagadnienia, także przytoczenia związanych z
4
nim konkretnych przepisów prawnych, wskazania, dlaczego jest ono istotne oraz
przedstawienia argumentacji wskazującej na rozbieżne oceny prawne (por.
postanowienia: z dnia 10 maja 2001 r., II CZ 35/01, OSNC 2002, nr 1, poz. 11, z
dnia 14 lutego 2003 r., I PK 306/02, Wokanda 2004, nr 7-8, poz. 51, z dnia 7
czerwca 2005 r., V CSK 3/05, Lex nr 180 841). W sytuacji gdy podstawą wniosku o
przyjęcie skargi do rozpoznania jest potrzeba wykładni przepisów prawa, konieczne
jest określenie, które przepisy wymagają wykładni Sądu Najwyższego, ze
wskazaniem, na czym polegają związane z tym poważne wątpliwości, lub z
przedstawieniem rozbieżności w orzecznictwie sądów (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 11 stycznia 2002 r., III CKN 570/01, Biuletyn SN, 2002, nr 7, s.
10). Wypada również dodać, że podobnie jak w przypadku gdy podstawą wniosku o
przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania jest występujące w sprawie zagadnienie
prawne (art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c.), nie zachodzi ona, jeżeli Sąd Najwyższy zajął już
stanowisko w kwestii tego zagadnienia prawnego lub wykładni przepisów i wyraził
swój pogląd we wcześniejszych orzeczeniach, brak nadto okoliczności
uzasadniających zmianę tego poglądu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z
dnia 16 stycznia 2003 r., I PK 230/02, OSNAPiUS – wkładka z 2003 r., nr 13, poz.
5). W sprawie – wbrew twierdzeniom skargi - nie zachodzi potrzeba dokonania
wykładni art. 415 k.c. oraz wykładni art. 80 i 81 § 1 k.p., ale w istocie kwestii
zastosowania art. 80 i 81 § 1 k.p. do ustalonego i niekwestionowanego stanu
faktycznego, a to prawidłowo uczynił Sąd drugiej instancji, szeroko powołując się
na utrwalone orzecznictwo Sądu Najwyższego.
Z tych względów na podstawie art. 3989
§ 2 k.p.c. Sąd Najwyższy odmówił
przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
O kosztach orzeczono na podstawie art. 102 k.p.c., przyjmując, że w sprawie
zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek, pozwalający na odstąpienie od
obciążania powoda kosztami postępowania kasacyjnego, mając na względzie z
jednej strony pracowniczy charakter sprawy, z drugiej zaś jej okoliczności, w tym
sposób działania pracodawcy, po wyroku uznającym nieważność złożonego przez
powoda oświadczenia woli w przedmiocie rozwiązania umowy o pracę.