Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 159/11
POSTANOWIENIE
Dnia 22 marca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Antoni Górski (przewodniczący)
SSN Kazimierz Zawada (sprawozdawca)
SSN Anna Owczarek
w sprawie z powództwa "O. GmbH" Sp. z o.o.
przeciwko Przedsiębiorstwu Produkcyjno-Handlowo-Usługowemu "R."
Sp. z o.o. i K. B.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 22 marca 2012 r.,
zażalenia strony powodowej na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 27 września 2011 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie.
Uzasadnienie
2
Strona powodowa wszczęła niniejszą sprawę o zapłatę w dniu 25 maja
2004 r. Postanowieniem z dnia 5 sierpnia 2004 r. została zwolniona od kosztów
sądowych w całości. Wszczęcie sprawy i zwolnienie strony powodowej od kosztów
sądowych nastąpiło zatem jeszcze podczas obowiązywania ustawy z dnia
13 czerwca 1967 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (jedn. tekst:
Dz. U. 2002.9.88 ze zm.).
Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 14 lipca 2011 r. oddalił powództwo.
Dnia 22 sierpnia 2011 r. strona powodowa reprezentowana przez adwokata złożyła
apelację z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych.
Postanowieniem z dnia 27 września 2011 r. Sąd Apelacyjny odrzucił
apelację na podstawie art. 373 w związku z art. 370 k.p.c. W uzasadnieniu wyjaśnił,
że całkowite zwolnienie strony powodowej od kosztów sądowych uzyskane w dniu
5 sierpnia 2004 r. pozostało w mocy na gruncie ustawy z dnia 28 lipca 2005 r.
o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (jedn. tekst: Dz. U. 2010.90.594
ze zm.), która weszła w życie w dniu 2 marca 2006 r. Z art. 14 ust. 2 i art. 100 ust. 2
tej ustawy w pierwotnym brzmieniu wynikało, że od wszelkich pism podlegających
opłacie wnoszonych przez stronę zwolnioną od kosztów sądowych pobiera się
opłatę podstawową w wysokości 30 zł. Mimo że powołane przepisy zostały przez
art. 1 pkt 1 i pkt 17 ustawy z dnia 14 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. 2007.21.123) uchylone z dniem 10 marca
2007 r., od apelacji wniesionej w sprawie przez stronę powodową należała się
opłata podstawowa na podstawie tych przepisów, ponieważ zgodnie z art. 2 ustawy
z dnia 14 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych miały one nadal zastosowanie w sprawach wszczętych przed jej
wejściem w życie. Strona powodowa, reprezentowana przez adwokata, opłaty tej
nie uiściła. W konsekwencji Sąd powinien, zgodnie z art. 1302
§ 3 k.p.c., odrzucić
apelację bez wzywania do uiszczenia brakującej opłaty. Artykuł 1302
§ 3 k.p.c.,
mimo iż uchylony z dniem 1 lipca 2009 r. przez art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 5 grudnia
2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych
3
ustaw (Dz. U. 234.1571), miał tu zastosowanie na podstawie art. 8 ust. 1 tej ustawy,
stanowiącego, że jej przepisy stosuje się - z nieaktualnymi w sprawie wyjątkami -
dopiero do tych postępowań, które zostały wszczęte po dniu jej wejścia w życie.
W zażaleniu strona powodowa zakwestionowała zasadność odrzucenia
apelacji, podnosząc z powołaniem się na uchwały Sądu Najwyższego z dnia
13 października 2006 r., III CZP 75/06 (OSNC 2007, nr 6, poz. 96) i z dnia
7 grudnia 2006 r., III CZP 110/06 (OSN 2007, nr 9, poz. 135), że w sprawach,
w których należało stosować art. 14 ust. 2 i art. 100 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca
2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w brzmieniu sprzed nowelizacji
dokonanej z mocą od dnia 10 marca 2007 r., profesjonalny pełnomocnik wnoszący
o zwolnienie strony od kosztów sądowych nie miał obowiązku uiszczenia razem
ze składanym pismem opłaty podstawowej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Podniesiony w zażaleniu zarzut dokonania przez Sąd Apelacyjny wykładni
przepisów prawa niezgodnej z wskazanymi orzeczeniami Sądu Najwyższego jest
chybiony. Wyrażony w orzecznictwie Sądu Najwyższego pogląd, na który powołuje
się strona powodowa (oprócz cytowanych uchwał, zob. w szczególności jeszcze
postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 9 lutego 2007 r., I PZ 33/06, OSNP 2008,
nr 9-10, poz. 134, i z dnia 9 marca 2007 r., V CZ 13/07, LEX nr 558635), odnosi się
do takich tylko przypadków, w których strona reprezentowana przez
profesjonalnego pełnomocnika w chwili wniesienia pisma połączonego z wnioskiem
o zwolnienie od kosztów sądowych nie była jeszcze od tych kosztów zwolniona,
a w sprawie – jak wiadomo – strona powodowa w chwili wniesienia apelacji była
już od tych kosztów zwolniona.
Zażalenie zasługiwało jednak na uwzględnienie z innych przyczyn niż w nim
powołane.
Strona powodowa, mimo iż była już w całości zwolniona od kosztów
sądowych, zawarła w apelacji wniosek o zwolnienie jej od tych kosztów.
W okolicznościach sprawy wniosek ten mógł zmierzać jedynie do zwolnienia
strony powodowej od kosztów sądowych w zakresie opłaty podstawowej.
Jego uwzględnienie wykluczał jednak art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r.
4
o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, mający zastosowanie w sprawie na
podstawie art. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych. Niemniej wniosek ten powinien być przez Sąd
rozpoznany i rozstrzygnięty, i to nie tylko przy uwzględnieniu art. 14 ust. 2 ustawy
z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, ale i przy
uwzględnieniu art. 112 ust. 3 tej ustawy w brzmieniu ustawy z dnia 17 grudnia
2009 r. o zmianie ustaw – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych
ustaw (Dz. U. 2010.7.45). Według tego ostatniego przepisu, jeżeli pismo
podlegające opłacie w wysokości stałej lub stosunkowej obliczonej od wskazanej
przez stronę wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia,
zostało wniesione przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego,
a wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych złożony przed upływem terminu do
opłacenia pisma został oddalony, tygodniowy termin do opłacenia pisma biegnie od
dnia doręczenia stronie postanowienia, a gdy postanowienie zostało wydane na
posiedzeniu jawnym - od dnia jego ogłoszenia. Przepis ten miał zastosowanie
w niniejszej sprawie na podstawie art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r.
o zmianie ustaw – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw.
Według art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o zmianie ustaw – Kodeks
postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, w sprawach wszczętych
przed dniem jej wejścia w życie przepisy dotychczasowe stosuje się tylko do czasu
zakończenia postępowania w danej instancji. Ponieważ w chwili wejścia w życie tej
ustawy w sprawie toczyło się postępowanie przed sądem pierwszej instancji,
przepisy dotychczasowe mogły mieć zastosowanie tylko do czasu zakończenia
tego postępowania, do apelacji zaś, wszczynającej postępowanie odwoławcze,
należało stosować już przepisy nowe, w tym art. 112 ust. 3 ustawy z dnia 28 lipca
2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w brzmieniu ustawy z dnia
17 grudnia 2009 r. o zmianie ustaw - Kodeks postępowania cywilnego oraz
niektórych innych ustaw.
Mający zastosowanie w sprawie na obecnym etapie postępowania przepis
art. 112 ust. 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych w brzmieniu ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o zmianie ustaw - Kodeks
5
postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw wykluczał więc
zastosowanie w niej art. 1302
§ 3 k.p.c.
Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł na podstawie art. 39815
§ 1
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. jak w sentencji.
jw