Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III UZ 2/12
POSTANOWIENIE
Dnia 27 marca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Maciej Pacuda (przewodniczący)
SSN Halina Kiryło
SSN Jerzy Kwaśniewski (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku F. S.
przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego
o prawo do renty rolniczej,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 27 marca 2012 r.,
zażalenia wnioskodawcy na postanowienie Sądu Apelacyjnego […]
z dnia 17 stycznia 2012 r.,
1. oddala zażalenie,
2. przyznaje adwokatowi J. Ś. od Skarbu Państwa - Sądu
Apelacyjnego kwotę 120 zł (sto dwadzieścia) powiększoną o
stawkę podatku od towarów i usług tytułem nieopłaconej
pomocy prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu
zażaleniowym.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 7 grudnia 2011 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację
ubezpieczonego F. S. od wyroku Sądu Okręgowego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych z dnia 6 października 2011 r. Ubezpieczony nie był obecny przy
2
ogłoszeniu wyroku. W dniu 9 grudnia 2011 r. ubezpieczony złożył wniosek o
ustanowienie pełnomocnika z urzędu. Postanowieniem z dnia 22 grudnia 2011 r.
Sąd Apelacyjny uwzględnił ten wniosek. W dniu 13 stycznia 2012 r. ustanowiony z
urzędu pełnomocnik ubezpieczonego złożył do Sądu Apelacyjnego wniosek o
przywrócenie terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku
Sądu Apelacyjnego z dnia 7 grudnia 2011 r. oraz o sporządzenie uzasadnienia tego
wyroku. W uzasadnieniu wniosku o przywrócenie terminu pełnomocnik
ubezpieczonego powołał się na to, że o wyznaczeniu go przez Okręgową Radę
Adwokacką na pełnomocnika F. S. dowiedział się dopiero w dniu 7 stycznia 2012 r.,
zatem nie mógł oczywiście zażądać uzasadnienia wyroku w terminie tygodniowym
od jego ogłoszenia.
Postanowieniem z dnia 17 stycznia 2012 r. Sąd Apelacyjny: na podstawie
art. 168 k.p.c. w związku z art. 391 k.p.c. oddalił wniosek o przywrócenie terminu do
złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 7
grudnia 2011 r. (pkt 1.); na podstawie art. 328 § 1 k.p.c. w związku z art. 391 k.p.c.
odrzucił wniosek o sporządzenie uzasadnienia tego wyroku (pkt 2.).
W uzasadnieniu tego postanowienia zauważono, że chodzi o sprawę w
której apelację oddalono, dlatego – stosownie do art. 387 § 1 i § 3 k.p.c.
uzasadnienie sporządza się tylko wówczas, gdy strona – w terminie tygodniowym
od ogłoszenia sentencji - zażądała doręczenia jej wyroku z uzasadnieniem. Skoro
sentencja wyroku została ogłoszona w dniu 7 grudnia 2011 r., to tygodniowy termin
do żądania przez stronę jego uzasadnienia upłynął w dniu 14 grudnia 2011 r.
Pełnomocnik ubezpieczonego złożył wniosek o przywrócenie terminu do złożenia
wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku w dniu 13 stycznia 2012 r., a zatem z
kilkutygodniowym uchybieniem temu terminowi. Sąd Apelacyjny uznał, że
wskazane we wniosku okoliczności opóźnienia dotyczą wyłącznie ustanowienia
pełnomocnika już po upływie przedmiotowego terminu dla strony. Działanie, czy
zaniechanie samego pełnomocnika mogłoby mieć znaczenie jeśli przyczyniłoby się
do opóźnienia. Pełnomocnik ubezpieczonego powinien wykazać, że w terminie do
żądania uzasadnienia wyroku po stronie ubezpieczonego zaistniały okoliczności
uniemożliwiające mu złożenie przedmiotowego wniosku. Tego pełnomocnik
ubezpieczonego nie uczynił. W konsekwencji Sąd uznał, że pełnomocnik
3
wnioskodawcy nie przedstawił żadnych okoliczności usprawiedliwiających
uchybienie przez ubezpieczonego terminowi do złożenia wniosku o sporządzenie
uzasadnienia wyroku z dnia 7 grudnia 2011 r.
Postanowienie Sądu Apelacyjnego (w całości) ubezpieczony zaskarżył
zażaleniem zarzucając naruszenie przepisu art. 331 k.p.c. przez jego
niezastosowanie i odrzucenie wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku w
sytuacji, gdy istniały podstawy do jego uwzględnienia, bowiem pełnomocnik
wnioskodawcy w sposób prawidłowy złożył uzasadniony wniosek o przywrócenie
terminu do złożenia przedmiotowego wniosku dopełniając jednocześnie tej
czynności.
Żalący się wniósł o:
1) na podstawie art. 380 k.p.c w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. i
art. 39821
k.p.c. o rozpoznanie postanowienia Sądu Apelacyjnego
w przedmiocie oddalenia wniosku o przywrócenie terminu do
złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku;
2) o uchylenie zaskarżonego postanowienia w przedmiocie
odrzucenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku i
przekazanie sprawy w tym zakresie do ponownego rozpoznania
przez Sąd Apelacyjny;
3) zasądzenie kosztów postępowania w tym kosztów pomocy prawnej
udzielonej z urzędu nieuiszczonej dotychczas ani w całości ani w
części oraz kwoty 30 zł z tytułu opłaty sądowej od zażalenia.
W uzasadnieniu zażalenia podniesiono, że uchybienie przez
ubezpieczonego terminowi do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia
wyroku wiąże się, ze złożonym przez ubezpieczonego wnioskiem o ustanowienie
pełnomocnika z urzędu; „fakt ten zrodził po jego stronie przekonanie”, że
ustanowiony w sprawie pełnomocnik podejmie czynności umożliwiające skuteczne
wniesienie skargi kasacyjnej. Ponieważ jednak pełnomocnik ubezpieczonego został
ustanowiony już po upływie siedmiodniowego terminu do złożenia wniosku o
sporządzenie uzasadnienia wyroku, to dopiero wówczas miał on rzeczywistą
możliwość złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku. W związku z
4
tym z przyczyn niezawinionych nie był w stanie w terminie tygodniowym od
ogłoszenia sentencji zażądać doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Z niekwestionowanych w zażaleniu okoliczności jasno wynika, że strona
(ubezpieczony) działała w sprawie bez pełnomocnika aż do ustanowienia
pełnomocnika z urzędu postanowieniem Sądu Apelacyjnego z dnia 22 grudnia
2011 r. Strony nie zastępował pełnomocnik w czasie biegu terminu do
zażądania doręczenia jej wyroku z uzasadnieniem. Termin ten upłynął w dniu 14
grudnia 2011 r.
Jeżeli uchybienie terminowi dotyczy strony działającej osobiście (bez
pełnomocnika), to przywrócenie terminu mogłoby wynikać ze względu na brak winy
tej działającej osobiście strony (art. 168 § 1 k.p.c.). Brak winy strony należało
uprawdopodobnić we wniosku o przywrócenie terminu. Wynika to z art. 169 § 2
k.p.c. Obowiązek uprawdopodobnienia okoliczności uzasadniających wniosek o
którym mowa w tym przepisie – co należy ponownie podkreślić – odnosi się do
strony działającej w sprawie bez pełnomocnika. Tymczasem w przedmiotowym
wniosku o przewrócenie terminu, pełnomocnik ubezpieczonego powołał się
wyłącznie na okoliczności ustanowienia pełnomocnika z urzędu, że ustanowienie to
nastąpiło już po upływie terminu przewidzianego dla strony do zażądania
doręczenia jej wyroku z uzasadnieniem. W tej sytuacji, skoro wniosek o
przywrócenie terminu nie podawał żadnych okoliczności (przyczyn), które
dotyczyłyby strony, które wyjaśniałyby powody dla których strona nie zachowała
terminu, nie nasuwa wątpliwości wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonego
postanowienia ustalenie Sądu Apelacyjnego, że nie są uprawnopodobnieniem
braku winy strony, okoliczności nie dotyczące przyczyn niezachowania terminu, ale
dotyczące wyłącznie działania pełnomocnika ustanowionego później.
Nie jest także wystarczającym uprawdopodobnieniem braku winy strony
okoliczność powołana w rozpoznawanym zażaleniu, ta mianowicie, że
ubezpieczony w dniu 9 grudnia 2011 r., to jest przed upływem przedmiotowego
terminu, wystąpił do Sądu z wnioskiem o ustanowienie mu pełnomocnika z urzędu.
5
W zażaleniu nie zostały przedstawione żadne okoliczności, które mogłyby
wskazywać i uprawdopodobnić, że zaniechanie przez ubezpieczonego złożenia
wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku wynika z usprawiedliwionego
przekonania ubezpieczonego, - jak to określono w zażaleniu – iż ustanowiony w
sprawie pełnomocnik podejmie czynności, umożliwiające wniesienie skargi
kasacyjnej. Wnoszący zażalenie w żaden sposób nie uprawdopodobnił swego
twierdzenia, a chodzi przecież o prostą dostępną stronie działającej bez adwokata
czynność procesową oraz o sytuację, w której strona chociaż wystąpiła o
ustanowienie jej adwokata z urzędu, to przecież nie może przewidywać, że uzyska
możliwość działania w jej imieniu przez pełnomocnika przed upływem
tygodniowego terminu określonego w art. 387 § 1 k.p.c.
Z powyższych przyczyn wobec bezzasadności zażalenia należało je oddalić
stosownie do art. 39814
k.p.c. w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.