Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 84/12
W Y R O K
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 24 maja 2012 r.
Sąd Najwyższy – Izba Karna w składzie:
SSN Krzysztof Cesarz (przewodniczący)
SSN Małgorzata Gierszon
SSA del. do SN Andrzej Stępka (sprawozdawca)
Protokolant: Anna Kowal
w sprawie Pawła E.
skazanego z art. 91 § 4 k.k.s. i inne
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu – bez udziału stron, w trybie art.
535 § 5 k.p.k.
w dniu 24 maja 2012 roku
kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego
od wyroku Sądu Okręgowego w Z. z dnia 31 maja 2011r.,
utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego w Z.
z dnia 22 listopada 2010 r.,
I. uchyla zaskarżony wyrok oraz utrzymany nim w mocy wyrok
Sądu Rejonowego w Z. z dnia 22 listopada 2010 r., w części
dotyczącej orzeczonych w ust. 4, 5 i 6 tego wyroku należności
publicznoprawnych;
2
U Z A S A D N I E N I E
Urząd Celny w Z. oskarżył Pawła E.;
- w pkt. I aktu oskarżenia o to, że w dniu 1 lutego 2010 roku na drodze K-18, na
wysokości miejscowości R. przewoził w samochodzie osobowym marki Seat
Cordoba, 4.500 paczek papierosów marki Jin Ling pochodzenia zagranicznego, o
wartości celnej 3.600,00 złotych, w ilości i rodzaju wskazującym na zamiar
wprowadzenia ich do obrotu, nie oznaczonych ceną detaliczną, które to papierosy
zostały przywiezione z zagranicy bez uprzedniego oznaczenia polskimi znakami
akcyzy, przez co nastąpiło uszczuplenie należności celnej w kwocie 2.074,00
złotych, podatku akcyzowego w kwocie 46.925,00 złotych oraz podatku VAT w
kwocie 11.572,00 złotych, a tym samym stanowią przedmiot przestępstwa
skarbowego określonego w art. 86 § 4 k.k.s. w zw. z art. 54 § 2 k.k.s. w zw. z
art. 63 § 6 k.k.s. w zw. z art. 7 § 1 k.k.s. – a więc oskarżył go o przestępstwo
skarbowe z art. 91 § 4 k.k.s. w zw. z 65 § 3 k.k.s. w zw. z art. 7 § 1 k.k.s. w zw.
z art. 37 § 1 pkt 3 k.k.s.,
- w pkt II. aktu oskarżenia o to, że w dniu 25 lutego 2010 roku w rejonie
miejscowości N. przewoził w samochodzie osobowym marki Rover, 4.000
paczek papierosów marki Jin Ling pochodzenia zagranicznego, o wartości
celnej 3.200,00 złotych, w ilości i rodzaju wskazującym na zamiar
wprowadzenia ich do obrotu, nie oznaczonych ceną detaliczną, które to
papierosy zostały przywiezione z zagranicy bez uprzedniego oznaczenia
polskimi znakami akcyzy, przez co nastąpiło uszczuplenie należności celnej w
kwocie 1.843,00 złotych, podatku akcyzowego w kwocie 41.712,00 złotych oraz
podatku VAT w kwocie 10.286,00 złotych, a tym samym stanowią przedmiot
przestępstwa skarbowego określonego w art. 86 § 4 k.k.s. w zw. z art. 54 § 2
k.k.s. w zw. z art. 63 § 6 k.k.s. w zw. z art. 7 § 1 k.k.s. – a więc oskarżył go o
przestępstwo skarbowe z art. 91 § 4 k.k.s. w zw. z art. 65 § 3 k. k. s. w zw. z art.
7 § 1 k.k. s. w zw. z art. 37 § 1 pkt 3 k.k.s.
3
Sąd Rejonowy w Z., wyrokiem z dnia 22 listopada 2010 roku, uznał oskarżonego
Pawła E. za winnego popełnienia obydwu zarzucanych mu aktem oskarżenia
czynów i zakwalifikował je z art. 65 § 3 k.k.s. w zw. z art. 91 § 4 k.k.s. w zw.
z art. 7 § 1 k.k.s.
Następnie ustalając, że obydwa czyny zostały dokonane w warunkach opisanych
w art. 37 § 1 pkt 3 k.k.s., na podstawie art. 65 § 3 k.k.s. w zw. z art. 7 § 2 k.k.s.
w zw. z art. 38 § 1 pkt 2 k.k.s. wymierzył oskarżonemu karę 6 miesięcy
ograniczenia wolności zobowiązując go do wykonywania nieodpłatnej,
kontrolowanej pracy na cele społeczne na rzecz ZGKiM w wymiarze 20 godzin
w stosunku miesięcznym.
Nadto na podstawie art. 26 § 2 k.k.s. zobowiązał oskarżonego do uiszczenia na
rzecz Urzędu Celnego;
- kwoty 3.917,00 złotych tytułem uiszczenia uszczuplonych należności celnych
w terminie 3 lat od dnia uprawomocnienia się wyroku (ust.4),
- kwoty 88.637,00 złotych tytułem uiszczenia uszczuplonego podatku
akcyzowego w terminie 3 lat od dnia uprawomocnienia się wyroku (ust.5),
- kwoty 21.858 złotych tytułem uiszczenia uszczuplonego podatku VAT w
terminie 3 lat od dnia uprawomocnienia się wyroku (ust.6).
Na podstawie art. 22 § 2 pkt. 2 k.k.s. w zw. z art. 29 pkt. 1 k.k.s. orzekł
przepadek na rzecz Skarbu Państwa przedmiotów pochodzących bezpośrednio z
przestępstwa skarbowego w postaci 4000 paczek papierosów poprzez
zniszczenie,
- na podstawie art. 22 § 2 pkt 2 k.k.s. w zw. z art. 29 pkt 1 k.k.s. orzekł
przepadek na rzecz Skarbu Państwa przedmiotów pochodzących bezpośrednio z
przestępstwa skarbowego w postaci 4500 paczek papierosów poprzez
zniszczenie,
- na podstawie art. 22 § 2 pkt 2 k.k.s. w zw. z art. 29 pkt 2 k.k.s. orzekł
przepadek na rzecz Skarbu Państwa przedmiotu służącego do popełnienia
przestępstwa skarbowego, przechowywanych w aktach. Na podstawie art. 624 §
4
1 k.p.k. i art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach
karnych (t.j. Dz. U. Nr 49 z 1983 r., poz. 223 z póź. zm.) zwolnił Sąd
oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych i opłaty.
Apelację od tego wyroku wniósł obrońca oskarżonego. Opierając jej podstawy
o przepis art. 438 pkt. 1 i 2 k.p.k. zarzucił wyrokowi:
- naruszenie prawa materialnego, a to art. 26 § 2 k.k.s. poprzez jego
zastosowanie przy jednoczesnym przyjęciu art. 37 § 1 k.k.s.,
- naruszenie prawa procesowego, mogące mieć wpływ na treść zaskarżonego
wyroku, a to art. 424 k.p.k. poprzez brak uzasadnienia podstawy prawnej
orzeczenia przepadku samochodu osobowego.
W konkluzji apelujący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie
sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.
Rozpoznając wniesioną apelację Sąd Okręgowy w Z., wyrokiem z dnia 31 maja
2011 roku, utrzymał w mocy zaskarżony wyrok, uznając apelację za oczywiście
bezzasadną. Na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. i art. 634 k.p.k. zwolniono
oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.
Kasację od tego wyroku wniósł na korzyść skazanego Prokurator
Generalny. Na podstawie art. 113 § 1 k.k.s., art. 523 § 1 k.p.k., art. 526 § 1 k.p.k.
i art. 537 § 1 i 2 k.p.k. zarzucił sądowi rażące i mające istotny wpływ na treść
orzeczenia naruszenie przepisu prawa procesowego, a mianowicie art. 433 § 1
k.p.k. w zw. z art. 440 k.p.k. polegające na przeprowadzeniu niewłaściwej
kontroli odwoławczej i utrzymaniu w mocy rażąco niesprawiedliwego, gdyż
wydanego z naruszeniem przepisu art. 15 § 2 k.k.s. wyroku Sądu I instancji.
Naruszenie to polegało na zobowiązaniu oskarżonego Pawła E. do uiszczenia
należności publicznoprawnych i równoczesnym orzeczeniu w stosunku do niego
przepadku przedmiotów mimo, iż - zgodnie z treścią art. 15 § 2 k.k.s. - w
następstwie orzeczenia przepadku przedmiotów obowiązek uiszczenia
należności publicznoprawnych dotyczących tych przedmiotów wygasł.
5
W konkluzji autor kasacji wniósł o uchylenie w zaskarżonej części wyroku Sądu
Okręgowego w Z. oraz utrzymanego nim w mocy wyroku Sądu Rejonowego w
Z. w zakresie dotyczącym orzeczonych należności publicznoprawnych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja Prokuratora Generalnego była oczywiście zasadna w rozumieniu
art. 535 § 5 k.p.k. i należało uwzględnić ją w całości. Słuszny okazał się zarzut
rażącego naruszenia przepisów prawa procesowego (art. 433 § 1 k.p.k. w zw. z
art. 440 k.p.k.) mający istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku.
Prokurator Generalny trafnie zarzucił, iż wyrok Sądu Rejonowego w Z.
został wydany z rażącym naruszeniem przepisu art. 15 § 2 k.k.s. Zgodnie z
treścią tego przepisu w razie orzeczenia przepadku przedmiotów, ściągnięcia ich
równowartości pieniężnej lub obowiązku uiszczenia ich równowartości
pieniężnej, wygasa obowiązek uiszczenia należności publicznoprawnej
dotyczącej tych przedmiotów. Unormowanie to jest wyjątkiem od reguły
zawartej w art. 15 § 1 k.k.s., który stanowi, że orzeczenie zapadłe w
postępowaniu w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe
nie zwalnia od obowiązku uiszczenia należności publicznoprawnej. Ratio legis
regulacji zawartej w art. 15 § 2 k.k.s jest następstwem zasady, że przepadek
przedmiotu przestępstwa skarbowego i wykroczenia skarbowego, prowadząc do
pozbawienia sprawcy jego własności, stanowi najdalej idącą dolegliwość
majątkową i pochłania tym samym wszelką inną należność ciążącą na tym
przedmiocie w związku z popełnieniem przestępstwa (uchwała Sądu
Najwyższego z dnia 13 listopada 1967 r., sygn. IV KZP 46/67, OSNKW 1968,
z. 1, poz.12).
W przedmiotowej sprawie wbrew dyspozycji art. 15 § 2 k.k.s. Sąd
Rejonowy orzekł wobec oskarżonego Pawła E. zarówno przepadek
przedmiotów, jak i obowiązek uiszczenia należności publicznoprawnych.
Sąd orzekł bowiem w stosunku do oskarżonego:
6
- na podstawie art. 22 § 2 pkt. 2 k.k.s. w zw. z art. 29 pkt. 1 k.k.s. przepadek
8500 paczek papierosów,
- na podstawie art. 22 § 2 pkt. 2 k.k.s. w zw. z art. 29 pkt.2.k.k.s. przepadek
samochodu osobowego wraz z kluczykami i tablicami rejestracyjnymi.
Orzeczenie przepadku tych przedmiotów było obligatoryjne, albowiem zgodnie
z dyspozycją art. 30 § 3 k.k.s. w zw. z art. 29 pkt. 1 i 2 k.k.s przepadek obejmuje
przedmiot pochodzący bezpośrednio z przestępstwa skarbowego, a także
narzędzie lub inny przedmiot stanowiący mienie ruchome, które służyło lub
było przeznaczone do popełnienia przestępstwa skarbowego.
Paweł E. został także zobowiązany do uiszczenia na podstawie art. 26 § 2 k.k.s.
na rzecz Urzędu Celnego w Z.:
- kwoty 3.917 zł. tytułem uiszczenia należności celnych,
- kwoty 88.637 zł. tytułem uiszczenia uszczuplonego podatku akcyzowego,
- kwoty 21.858 zł. tytułem uiszczenia uszczuplonego podatku VAT.
Orzeczenie przepadku w/w przedmiotów wykluczało w przedmiotowej sprawie
możliwość zasądzenia od oskarżonego obowiązku uiszczenia należności
publicznoprawnych, gdyż zgodnie z treścią art. 15 § 2 k.k.s. obowiązek ten
wygasł w następstwie orzeczenia przepadku przedmiotów. Przepis ten stanowi
wyjątek od reguły niezależności odpowiedzialności administracyjno –
skarbowej od odpowiedzialności karnej skarbowej.
A zatem Sąd Rejonowy w Z. bezpodstawnie zasądził w przypadku oskarżonego
E. obowiązek uiszczenia finansowych należności będących należnościami
publicznoprawnymi w rozumieniu art. 53 § 26 k.k.s.
Sąd II instancji przy rozpoznaniu apelacji obrońcy - w której jednak nie zawarto
adekwatnego do tego uchybienia zarzutu - nie dostrzegł tego błędu i nie uchylił
orzeczenia w zakresie zasądzającym od oskarżonego należności
publicznoprawne. W tej sytuacji rażąco naruszył dyspozycję art. 433 § 1 k.pk. i
art. 440 k.p.k., gdyż winien był wyjść poza granice wniesionego środka
odwoławczego i uchylić wyrok Sądu I instancji w części dotyczącej orzeczenia
7
zobowiązującego oskarżonego do zapłaty na rzecz Urzędu Celnego
uszczuplonych należności celnych i podatkowych.
Na podstawie art. 632 pkt 2 k.p.k. kosztami procesu obciążono Skarb Państwa.