II CZ 40/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:09-01-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CZ 40/12
POSTANOWIENIE
Dnia 13 czerwca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jan Górowski (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Bogumiła Ustjanicz (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Gminy Miasto S.
przeciwko A. R. i D. R.
o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 13 czerwca 2012 r.,
zażalenia pozwanych
na postanowienie o kosztach zawarte w wyroku Sądu Okręgowego w S.
z dnia 6 grudnia 2011 r.,
zmienia zaskarżone postanowienie zawarte w punkcie
2 wyroku Sądu Okręgowego z dnia 6 grudnia 2011 r. o tyle, że
zasądzoną nim kwotę 10 250 zł podwyższa do kwoty 11 150 zł
(jedenaście tysięcy sto pięćdziesiąt) oraz zasądza od powódki
na rzecz pozwanych 150 zł (sto pięćdziesiąt) tytułem zwrotu
kosztów procesu w postępowaniu zażaleniowym.
Uzasadnienie
2
Zaskarżonym postanowieniem zawartym w punkcie 2 wyroku
z dnia 6 grudnia 2011 r. Sąd Okręgowy w S. zasądził od powódki Gminy S. na
rzecz pozwanych A. R. i D. R. kwotę 10250 zł tytułem kosztów postępowania
apelacyjnego i kasacyjnego. Z uzasadnienia tego orzeczenia wynika, że
powództwo zostało oddalone, a zatem powódka obowiązana jest zwrócić
pozwanym poniesione koszty procesu, stosownie do art. 98 § 1 k.p.c. Z uwagi na
to, że postępowanie w rozpoznawanej sprawie obejmowało postępowanie przed
Sądem pierwszej instancji, zainicjowane przez pozwanych postępowanie
apelacyjne, postępowanie kasacyjne, wywołane skargą pozwanych oraz ponowne
rozpoznanie sprawy przez Sąd Okręgowy, wobec uchylenia wyroku przez Sąd
Najwyższy i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, jak też orzeczenia o
kosztach postępowania kasacyjnego. W odniesieniu do postępowania
apelacyjnego i kasacyjnego zasądzeniu podlegała kwota 10250 zł, stanowiąca
sumę opłat sądowych od apelacji i kasacji w wysokości 8000 zł, wynagrodzenie
pełnomocnika w postępowaniu apelacyjnym 1350 zł i w postępowaniu kasacyjnym
900 zł.
W zażaleniu pozwani domagali się zmiany kwestionowanego postanowienia
przez zasądzenie na ich rzecz dodatkowo kwoty 900 zł, obejmującej
wynagrodzenie pełnomocnika, związane z jego udziałem w ponownym rozpoznaniu
sprawy przez Sąd Okręgowy.
W odpowiedzi na zażalenie powódka wniosła o jego odrzucenie, podnosząc,
że wyrok Sądu Okręgowego nie zawiera części oddalającej w pozostałym zakresie
wniosek o zasądzenie kosztów procesu, a zatem brak substratu zaskarżenia, skoro
pozwani nie domagali się uzupełnienia orzeczenia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Przewidziana w art. 108 § 1 k.p.c. zasada koncentracji i unifikacji kosztów
nakłada na sąd obowiązek zamieszczenia rozstrzygnięcia o kosztach postępowania
w każdym orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie. Rozstrzygnięcie
to powinno objąć wszystkie koszty poniesione przez strony w toku całego
postępowania. Jeśli mimo tego obowiązku sąd nie orzekł w ogóle o kosztach
3
postępowania, to stronie przysługuje wniosek o uzupełnienie tego orzeczenia.
Częściowe natomiast uwzględnienie wniosku strony o zasądzenie kosztów
postępowania, bez oddalenia tego żądania w pozostałej części, umożliwia
zaskarżenie zażaleniem tego postanowienia, ponieważ takie rozstrzygnięcie
zawiera w sobie domniemanie oddalenia nieuwzględnionej części (por. uchwały
Sądu Najwyższego z dnia 12 listopada 1971 r., III CZP 57/71, OSP 1972/6/105,
z dnia 11 lipca 1972 r., III CZP 14/72, OSNC 1972/12/215). Utrwalone stanowisko
Sądu Najwyższego ma zastosowanie także w rozpoznawanej sprawie,
a zatem przyjąć należało, że zażalenie powodów jest dopuszczalne.
Postępowanie apelacyjne wszczynane jest tylko raz wniesieniem apelacji.
W przypadku zaskarżenia orzeczenia sądu drugiej instancji i uchylenia tego
orzeczenia przez Sąd Najwyższy oraz przekazania sprawy Sądowi drugiej instancji
celem ponownego rozpoznania sprawy, postępowanie apelacyjne toczące się
ponownie, stanowi kontynuację postępowania zainicjowanego wniesieniem
apelacji. Nie jest to zatem nowe, inne postępowanie w rozumieniu § 13 ust. 1 pkt 2
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348
ze zm.). Czynności sądowe podejmowane przez Sąd Okręgowy i strony przy
ponownym rozpoznaniu sprawy związane są w dalszym ciągu z rozpoznaniem
apelacji złożonej od wyroku sądu pierwszej instancji. Stosownie do art. 98 § 1 k.p.c.
rozstrzygnięcie o kosztach dotyczy kosztów procesu łączących się z rozpoznaniem
sprawy. Pełnomocnikom stron przysługiwało zatem za postępowanie apelacyjne
jedno wynagrodzenie, a złożony, dwuetapowy przebieg tego postępowania
powinien zostać uwzględniony przy określaniu wysokości wynagrodzenia.
Stanowisko tej treści, podzielane w rozpoznawanej sprawie, wyrażone zostało
w postanowieniach Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 2011 r., IV CZ 109/10,
niepubl. i z dnia 6 kwietnia 2011 r., I CZ 108/10, niepubl. Przy rozstrzyganiu
o kosztach postępowania apelacyjnego sąd drugiej instancji powinien mieć zatem
na względzie ostateczny wynik tego postępowania oraz koszty poniesione przez
strony, a w odniesieniu do wysokości wynagrodzenia pełnomocników stron
przesłanki przewidziane w art. 109 § 2 k.p.c. i w § 2 ust. 1 i 2 wymienionego
4
rozporządzenia. Z uzasadnienia Sądu Okręgowego nie wynika, że rozważone
zostały w miarodajnym zakresie wszystkie te czynniki, które mają wpływ na
wysokość wynagrodzenia pełnomocnika powodów, skoro przyznał je w granicach
minimalnej stawki. Na podzielenie zasługuje wniosek powodów o podwyższenie
tego wynagrodzenia, ponieważ niezbędny nakład pracy pełnomocnika związany
z charakterem sprawy i przyczynieniem się do wyjaśnienia spornych w niej kwestii
przemawiał za ustaleniem wynagrodzenia na wyższym poziomie, obejmującym
podwójną minimalną stawkę.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39816
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. zmienił zaskarżone postanowienie.
Orzeczenie o kosztach postępowania zażaleniowego oparte zostało na zasadzie
odpowiedzialności za wynik sporu przewidzianej w art. 98 § 1 w związku z art.
39821
k.p.c. oraz § 6 pkt 2 w związku z § 12 ust. 2 wymienionego rozporządzenia.
jw
POSTANOWIENIE
Dnia 13 czerwca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jan Górowski (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Bogumiła Ustjanicz (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Gminy Miasto S.
przeciwko A. R. i D. R.
o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 13 czerwca 2012 r.,
zażalenia pozwanych
na postanowienie o kosztach zawarte w wyroku Sądu Okręgowego w S.
z dnia 6 grudnia 2011 r.,
zmienia zaskarżone postanowienie zawarte w punkcie
2 wyroku Sądu Okręgowego z dnia 6 grudnia 2011 r. o tyle, że
zasądzoną nim kwotę 10 250 zł podwyższa do kwoty 11 150 zł
(jedenaście tysięcy sto pięćdziesiąt) oraz zasądza od powódki
na rzecz pozwanych 150 zł (sto pięćdziesiąt) tytułem zwrotu
kosztów procesu w postępowaniu zażaleniowym.
Uzasadnienie
2
Zaskarżonym postanowieniem zawartym w punkcie 2 wyroku
z dnia 6 grudnia 2011 r. Sąd Okręgowy w S. zasądził od powódki Gminy S. na
rzecz pozwanych A. R. i D. R. kwotę 10250 zł tytułem kosztów postępowania
apelacyjnego i kasacyjnego. Z uzasadnienia tego orzeczenia wynika, że
powództwo zostało oddalone, a zatem powódka obowiązana jest zwrócić
pozwanym poniesione koszty procesu, stosownie do art. 98 § 1 k.p.c. Z uwagi na
to, że postępowanie w rozpoznawanej sprawie obejmowało postępowanie przed
Sądem pierwszej instancji, zainicjowane przez pozwanych postępowanie
apelacyjne, postępowanie kasacyjne, wywołane skargą pozwanych oraz ponowne
rozpoznanie sprawy przez Sąd Okręgowy, wobec uchylenia wyroku przez Sąd
Najwyższy i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, jak też orzeczenia o
kosztach postępowania kasacyjnego. W odniesieniu do postępowania
apelacyjnego i kasacyjnego zasądzeniu podlegała kwota 10250 zł, stanowiąca
sumę opłat sądowych od apelacji i kasacji w wysokości 8000 zł, wynagrodzenie
pełnomocnika w postępowaniu apelacyjnym 1350 zł i w postępowaniu kasacyjnym
900 zł.
W zażaleniu pozwani domagali się zmiany kwestionowanego postanowienia
przez zasądzenie na ich rzecz dodatkowo kwoty 900 zł, obejmującej
wynagrodzenie pełnomocnika, związane z jego udziałem w ponownym rozpoznaniu
sprawy przez Sąd Okręgowy.
W odpowiedzi na zażalenie powódka wniosła o jego odrzucenie, podnosząc,
że wyrok Sądu Okręgowego nie zawiera części oddalającej w pozostałym zakresie
wniosek o zasądzenie kosztów procesu, a zatem brak substratu zaskarżenia, skoro
pozwani nie domagali się uzupełnienia orzeczenia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Przewidziana w art. 108 § 1 k.p.c. zasada koncentracji i unifikacji kosztów
nakłada na sąd obowiązek zamieszczenia rozstrzygnięcia o kosztach postępowania
w każdym orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie. Rozstrzygnięcie
to powinno objąć wszystkie koszty poniesione przez strony w toku całego
postępowania. Jeśli mimo tego obowiązku sąd nie orzekł w ogóle o kosztach
3
postępowania, to stronie przysługuje wniosek o uzupełnienie tego orzeczenia.
Częściowe natomiast uwzględnienie wniosku strony o zasądzenie kosztów
postępowania, bez oddalenia tego żądania w pozostałej części, umożliwia
zaskarżenie zażaleniem tego postanowienia, ponieważ takie rozstrzygnięcie
zawiera w sobie domniemanie oddalenia nieuwzględnionej części (por. uchwały
Sądu Najwyższego z dnia 12 listopada 1971 r., III CZP 57/71, OSP 1972/6/105,
z dnia 11 lipca 1972 r., III CZP 14/72, OSNC 1972/12/215). Utrwalone stanowisko
Sądu Najwyższego ma zastosowanie także w rozpoznawanej sprawie,
a zatem przyjąć należało, że zażalenie powodów jest dopuszczalne.
Postępowanie apelacyjne wszczynane jest tylko raz wniesieniem apelacji.
W przypadku zaskarżenia orzeczenia sądu drugiej instancji i uchylenia tego
orzeczenia przez Sąd Najwyższy oraz przekazania sprawy Sądowi drugiej instancji
celem ponownego rozpoznania sprawy, postępowanie apelacyjne toczące się
ponownie, stanowi kontynuację postępowania zainicjowanego wniesieniem
apelacji. Nie jest to zatem nowe, inne postępowanie w rozumieniu § 13 ust. 1 pkt 2
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348
ze zm.). Czynności sądowe podejmowane przez Sąd Okręgowy i strony przy
ponownym rozpoznaniu sprawy związane są w dalszym ciągu z rozpoznaniem
apelacji złożonej od wyroku sądu pierwszej instancji. Stosownie do art. 98 § 1 k.p.c.
rozstrzygnięcie o kosztach dotyczy kosztów procesu łączących się z rozpoznaniem
sprawy. Pełnomocnikom stron przysługiwało zatem za postępowanie apelacyjne
jedno wynagrodzenie, a złożony, dwuetapowy przebieg tego postępowania
powinien zostać uwzględniony przy określaniu wysokości wynagrodzenia.
Stanowisko tej treści, podzielane w rozpoznawanej sprawie, wyrażone zostało
w postanowieniach Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 2011 r., IV CZ 109/10,
niepubl. i z dnia 6 kwietnia 2011 r., I CZ 108/10, niepubl. Przy rozstrzyganiu
o kosztach postępowania apelacyjnego sąd drugiej instancji powinien mieć zatem
na względzie ostateczny wynik tego postępowania oraz koszty poniesione przez
strony, a w odniesieniu do wysokości wynagrodzenia pełnomocników stron
przesłanki przewidziane w art. 109 § 2 k.p.c. i w § 2 ust. 1 i 2 wymienionego
4
rozporządzenia. Z uzasadnienia Sądu Okręgowego nie wynika, że rozważone
zostały w miarodajnym zakresie wszystkie te czynniki, które mają wpływ na
wysokość wynagrodzenia pełnomocnika powodów, skoro przyznał je w granicach
minimalnej stawki. Na podzielenie zasługuje wniosek powodów o podwyższenie
tego wynagrodzenia, ponieważ niezbędny nakład pracy pełnomocnika związany
z charakterem sprawy i przyczynieniem się do wyjaśnienia spornych w niej kwestii
przemawiał za ustaleniem wynagrodzenia na wyższym poziomie, obejmującym
podwójną minimalną stawkę.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39816
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. zmienił zaskarżone postanowienie.
Orzeczenie o kosztach postępowania zażaleniowego oparte zostało na zasadzie
odpowiedzialności za wynik sporu przewidzianej w art. 98 § 1 w związku z art.
39821
k.p.c. oraz § 6 pkt 2 w związku z § 12 ust. 2 wymienionego rozporządzenia.
jw