Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PK 298/11
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 13 czerwca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący)
SSN Beata Gudowska
SSN Halina Kiryło (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa P. K.
przeciwko Pałacowi Młodzieżowemu /…/
o przywrócenie do pracy i ustalenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 13 czerwca 2012 r.,
skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Okręgowego w G.
z dnia 29 lipca 2011 r.,
1. oddala skargę kasacyjną;
2. zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 120 (sto
dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa
procesowego w postępowaniu kasacyjnym.
2
UZASADNIENIE
Powód P. K. pozwem z dnia 2 czerwca 2010 roku wystąpił przeciwko
pozwanemu Pałacowi Młodzieży /…/ o uznanie dokonanego przez pracodawcę
wypowiedzenia stosunku pracy za bezskuteczne, a po upływie okresu
wypowiedzenia umowy – o przywrócenie do pracy oraz odszkodowanie.
Sąd Rejonowy– Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 9
lutego 2011 r. oddalił powództwo.
Rozstrzygnięcie oparto na następujących ustaleniach: powód P. K. był
zatrudniony w pozwanym Pałacu Młodzieży począwszy od dnia 1 września 1996 r.
na stanowisku nauczyciela - instruktora, trenera koszykówki, ze statusem
nauczyciela mianowanego, począwszy od dnia 11 grudnia 2000 r. Powód nie był
członkiem zakładowej organizacji związkowej, jak również nie korzystał z jej
ochrony. W związku z wydanym w dniu 1 kwietnia 2010 r. przez Przychodnię
Lekarską „N. " spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością orzeczeniem lekarskim,
powód wystąpił do pracodawcy z wnioskiem o wyrażenie zgody na skorzystanie z
płatnego urlopu dla poratowania zdrowia. Pozwany w dniu 30 kwietnia 2010 r.
wyraził zgodę na wykorzystanie przez powoda urlopu dla poratowania zdrowia w
okresie od 10 października 2010 r. do 1 sierpnia 2011 r. Organ prowadzący
pozwaną palcówkę w dniu 26 maja 2010 r. zadecydował o likwidacji dwóch etatów
nauczycieli zajęć koszykówki w roku szkolnym 2010/2011. Decyzja dotyczyła
powoda oraz J. K., zatrudnionych w Pracowni Rekreacyjnej i Turystycznej, a u jej
podstaw legł niewłaściwy stan techniczny sali gimnastycznej znajdującej się na
terenie pozwanej placówki, jak również powstanie dzielnicowych ośrodków sportu,
przejmujących w tym zakresie zajęcia sportowe prowadzone przez Urząd Miasta,
także w zakresie zajęć koszykówki.
W okresie od 21 maja 2010 r. do 13 czerwca 2010 r. powód przebywał na
zwolnieniu lekarskim. W dniu 31 maja 2010 r. pozwany wypowiedział łączący strony
stosunek pracy z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, ze
skutkiem rozwiązującym na dzień 31 sierpnia 2010 r. Jako podstawę tej treści
oświadczenia woli podano art. 20 ust. 1 pkt oraz ust. 3 Karty Nauczyciela, a jako
przyczynę - zmiany organizacyjne uniemożliwiające dalsze zatrudnienie powoda w
3
pełnym wymiarze zajęć. W treści wypowiedzenia pracodawca pouczył powoda o
możliwości złożenia wniosku o przejście w stan nieczynny. W związku z powyższą
decyzją pozwany cofnął również udzieloną zgodę na wykorzystanie przez powoda
urlopu dla poratowania zdrowia.
W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, iż pracodawca
podjął prawidłową - w świetle art. 20 ust. 1 pkt 1 Karty Nauczyciela - decyzję o
wypowiedzeniu powodowi stosunku pracy. Materiał dowodowy potwierdził bowiem
fakt przeprowadzenia u pozwanego zmian organizacyjnych uniemożliwiających
zatrudnienie powoda w pełnym wymiarze zajęć (brak zaplecza technicznego do
prowadzenie zajęć koszykówki i przejęcie tychże zajęć przez dzielnicowe ośrodki
sportu mieszczące się przy szkołach). Prawidłowości decyzji pracodawcy nie
podważa okoliczność, iż aktualnie zajęcia o charakterze ogólnorozwojowym z
najmłodszymi dziećmi prowadzi nowo zatrudniony pracownik. Powyższe zajęcia są
prowadzone jedynie w wymiarze 4 godzin tygodniowo i nie dotyczą zajęć
koszykówki o profilu realizowanym przez powoda. Sąd pierwszej instancji
podkreślił, iż fakt prowadzenia przez powoda podobnych zajęć w okresie
poprzedzającym wypowiedzenie mu stosunku pracy, jak również zajęć
niezwiązanych z zakresem jego obowiązków (kurs na kartę motorowerową) wynikał
bezsprzecznie z braku możliwości zapewnienia mu zadań w dotychczasowym
zakresie oraz w rozmiarze wynikającym ze stosunku pracy. Powód w okresie
zatrudnienia nie wyrażał zgody zarówno na zmianę stanowiska jego pracy, jak
również na zmniejszenie wymiaru etatu, obawiając się utraty nabytych przywilejów.
W ocenie Sądu Rejonowego, pracodawca wypowiadając przedmiotowy stosunek
pracy nie naruszył również treści art. 73 ust. 1 Karty Nauczyciela. Powoływany
przez powoda przepis art. 41 k.p. nie znajduje w ogóle zastosowania do nauczycieli
mianowanych, w tym w szczególności do rozwiązania stosunku pracy z
mianowanym nauczycielem z przyczyn wskazanych w art. 20 ust. 1 Karty
Nauczyciela.
Apelację od powyższego wyroku wywiódł powód, zaskarżając orzeczenie w
całości oraz wnosząc o jego zmianę i uwzględnienie powództwa lub o uchylenie
wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej
instancji.
4
Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 29
lipca 2011 r. oddalił apelację.
Sąd drugiej instancji podzielił stanowisko Sądu Rejonowego w kwestii
zasadności wypowiedzenia przez pozwanego stosunku pracy z powodem,
dokonanego z mocy art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela. Apelujący nie kwestionował
zresztą istnienia przyczyn uzasadniających rozwiązanie z nim stosunku pracy w
tym trybie. Stawiał natomiast zarzut niedopuszczalności wypowiedzenia przez
pracodawcę stosunku pracy w oparciu o art. 20 Karty Nauczyciela w sytuacji
wcześniejszego udzielenia pracownikowi zgody na urlop dla poratowania zdrowia.
Z przepisu art. 73 ust. 1 Karty Nauczyciela, a także z utrwalonego
orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, iż prawo do urlopu dla poratowania
zdrowia jest prawem podmiotowym pracownika. W okresie tego urlopu stosunek
pracy nauczyciela jest chroniony. Przeniesienie nauczyciela w stan nieczynny na
jego wniosek (lub wypowiedzenie mu stosunku pracy) po rozpoczęciu urlopu jest
sprzeczne z celem urlopu i uzasadnia żądanie uznania tego przeniesienia
(wypowiedzenia) za bezskuteczne. W okresie urlopu nie można też zmienić na
niekorzyść warunków zatrudnienia nauczyciela. Urlop dla poratowania zdrowia jest
bowiem usprawiedliwioną nieobecnością w pracy o określonym przez ustawodawcę
przeznaczeniu. Podkreślić jednak należy, że urlop dla poratowania zdrowia
przysługuje tylko i wyłącznie nauczycielowi zatrudnionemu, czyli pozostającemu w
stosunku pracy. Tymczasem w niniejszym przypadku o ile samo udzielenie
powodowi urlop dla poratowania zdrowia nastąpiło w czasie trwania stosunku
pracy, o tyle później, wskutek zmiany okoliczności, okazało się, że urlop przypada
on już na okres po ustaniu zatrudnienia. Brak więc było jakichkolwiek przeszkód,
aby pracodawca mógł rozwiązać z powodem stosunek pracy. Mógł też dokonać
tego w czasie usprawiedliwionej nieobecności powoda w pracy, gdyż art. 41 k.p. nie
ma zastosowania do nauczycieli mianowanych.
Powyższy wyrok został zaskarżony skargą kasacyjną powoda. Skargę
oparto na podstawie naruszenia przepisów prawa materialnego, tj. 1/ art. 20 ust. 1
pkt 2 i art. 73 ust. 1 Karta Nauczyciela, przez błędną wykładnię tych przepisów oraz
wykładnię ich wzajemnego stosunku na skutek ustalenia, że dopuszczalne jest
wypowiedzenie nauczycielowi stosunku pracy przed terminem rozpoczęcia
5
udzielonego mu wcześniej urlopu dla poratowania zdrowia; 2/ art. 61 § 1 k.c., przez
ustalenie, że dopuszczalne było „cofnięcie" udzielonego powodowi urlopu dla
poratowania zdrowia; 3/ art. 41 k.p. w związku z art. 91c Karty Nauczyciela, przez
błędną ich wykładnię w wyniku ustalenia, że urlop dla poratowania zdrowia nie był
udzielony powodowi dla kontynuacji leczenia po okresie zwolnień lekarskich.
Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku oraz poprzedzającego go wyroku
Sądu Rejonowego i uwzględnienie powództwa lub o uchylenie zaskarżonego
wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w
G.
W uzasadnieniu skargi kasacyjnej skarżący powołując szeroko orzecznictwo
Sądu Najwyższego wskazał, iż w jego ocenie w wyroku z dnia 9 września 2010 r.
(II PK 54/10) nastąpiło przynajmniej częściowe odstąpienie od stosowania uchwały
z dnia 7 grudnia 2006 r. (I PZP 4/06), w której stwierdzono, że art. 41 k.p. nie
stosuje się przy wypowiadaniu stosunku pracy nauczycielom zatrudnionym na
podstawie mianowania w sytuacji, gdy nauczyciel tuż przed rozpoczęciem urlopu
dla poratowania zdrowia przebywa na zwolnieniu lekarskim. Wyrażony w tymże
wyroku pogląd Sąd Okręgowy błędnie uznał za nieodnoszący się do sytuacji, w
jakiej znalazł się powód.
Pozwany wniósł o oddalenie skargi kasacyjnej i zasądzenie na jego rzecz od
powoda kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu kasacyjnym.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie, albowiem niesłuszne są
zarzuty naruszenia prawa materialnego przy ferowaniu zaskarżonego wyroku.
Istota niniejszego sporu sprowadza się do pytania o dopuszczalność
rozwiązania za wypowiedzeniem, w okolicznościach objętych hipotezą normy
art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (jednolity tekst:
Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 ze zm., dalej zwanej Kartą Nauczyciela) stosunku
pracy z nauczycielem mianowanym, któremu udzielono urlopu dla poratowania
zdrowia a który w dniu złożenia oświadczenia woli pracodawcy przebywał na
zwolnieniu lekarskim.
6
Szukając odpowiedzi na tak sformułowane pytanie warto poświecić parę
uwag charakterowi prawnemu urlopu dla poratowania zdrowia, unormowanego w
art. 73 Karty Nauczyciela.
Mimo, że nazwa urlopu oraz regulacja art. 73 ust. 1 i 10 Karty Nauczyciela
jednoznacznie wskazują na cel tej instytucji, jakim jest poprawa stanu zdrowia
nauczyciela w następstwie przeprowadzenia leczenia zaleconego przez leczącego
wnioskodawcę lekarza ubezpieczenia zdrowotnego, urlop nie jest świadczeniem o
charakterze ubezpieczeniowym, związanym z zaistnieniem prawnie chronionego
ryzyka czasowej lub długotrwałej utraty zdolności do pracy wskutek choroby. Nie
jest quasi zasiłkiem chorobowym, ani quasi świadczeniem rehabilitacyjnym, ani tym
bardziej quasi rentą okresową. Jest świadczeniem pracowniczym, przysługującym
w ramach stosunku pracy łączącego pracownika (jakim w myśl art. 2 k.p. jest
nauczyciel zatrudniony - stosownie do art. 10 ust. 1 Karty Nauczyciela - na
podstawie mianowania lub umowy o pracę) z konkretnym pracodawcą (jakim w
świetle art. 3 k.p. jest szkoła jako jednostka organizacyjna zatrudniająca
pracowników). Ustawodawca posłużył się przy tym terminem „urlop”, który w prawie
pracy oznacza usprawiedliwiony okres zwolnienia pracownika z obowiązku
świadczenia pracy o określonym przeznaczeniu. Urlop dla poratowania zdrowia jest
zatem odmianą urlopu pracowniczego, najbardziej zbliżoną w swej konstrukcji i celu
do urlopu wypoczynkowego, stąd nie można z obydwu tych instytucji korzystać w
tym samym czasie (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 1988 r., III PZP,
LEX nr 55402). Nie jest jednak świadczeniem powszechnym, należnym wszystkim
pracownikom, lecz regulowanym przepisami szczególnymi, zawartymi w
pragmatyce służbowej, przywilejem przysługującym tej grupie zawodowej i to przy
spełnieniu ściśle określonych kryteriów, a owo uprzywilejowanie nauczycieli wyraża
się nie tylko w możliwości uzyskania przedmiotowego urlopu, ale także w tym, że w
trakcie korzystania z niego nauczyciel zachowuje w myśl art. 73 ust. 5 Karty
Nauczyciela prawo do comiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego wraz z
dodatkiem za wysługę lat oraz prawo do innych świadczeń pracowniczych, w tym
dodatków socjalnych z art. 54 Karty Nauczyciela.
Warto zauważyć, że w przypadku urlopów pracowniczych normowanych
przepisami Kodeksu pracy, urlopu zawsze udziela pracodawca (art. 1542
, art. 161,
7
art. 163, art. 1672
, art. 168, art. 174 i art. 1741
k.p.) i czyni to na wniosek
pracownika (art. 162, art. 164, art. 1672
, art. 174 i art. 1741
k.p.) lub bez tego
wniosku, zgodnie z planem urlopowym (art. 163 k.p.). Zatem pracownik „otrzymuje”
urlop od pracodawcy, a nie „bierze” go sam, nawet jeśli udzielenie urlopu w danej
sytuacji jest obowiązkiem pracodawcy (art. 161, art. 163, art. 1672
, art. 168 k.p.).
Podobnie kwestia ta została uregulowana w art. 73 ust. 1 Karty Nauczyciela, który
stanowi, że urlopu dla poratowania zdrowia udziel dyrektor szkoły na wniosek
nauczyciela. Wniosek zainteresowanego nauczyciela jest więc konieczną
przesłanką formalną zastosowania instytucji urlopu dla poratowania zdrowia, a
chociaż decyzja o uwzględnieniu wniosku należy do dyrektora szkoły, to w razie
spełnienia przez wnioskodawcę ustawowych przesłanek nabycia prawa do urlopu
jego udzielenie jest w zasadzie obowiązkiem pracodawcy, skoro ustawodawca nie
posłużył się kwantyfikatorem „może” udzielić, co czyniłoby decyzję dyrektora szkoły
uznaniową. W razie odmowy udzielania urlopu dla poratowania zdrowia nauczyciel
może dochodzić swoich roszczeń w tym przedmiocie na drodze sądowej w trybie
przepisów o postępowaniu odrębnym z zakresu prawa pracy.
W judykaturze podkreśla się, że skoro z brzmienia przepisu art. 73 ust. 1
Karty Nauczyciela wynika, iż urlop dla poratowania zdrowia przysługuje
nauczycielowi zatrudnionemu, to znaczy, że w chwili wystąpienia z wnioskiem o
jego udzielenie nauczyciel musi pozostawać w stosunku pracy (przy uwzględnieniu
występującej w orzecznictwie sądowym kontrowersji na temat uprawnień do tegoż
urlopu w razie zastosowania tej formy zmiany stosunku pracy, jaką jest
przeniesienia w stan spoczynku – por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca
1999 r., I PKN 156/99, OSNP 2000 nr 19, poz. 714 oraz z dnia 26 września 2001 r.,
I PKN 656/00, Prok. i Pr. 2002 nr 5, s. 47), a sam urlop może być przedmiotem
roszczenia nauczyciela tylko w czasie trwania tego stosunku (wyroki Sądu
Najwyższego z dnia 21 lipca 1999 r., I PKN 58/99, OSNP 2000 nr 19, poz. 715 i z
dnia 25 lipca 2006 r., I PK 47/06, Pr. Pracy 2006 nr 12, s. 36). Podczas korzystania
nauczyciela z urlopu dla poratowania zdrowia stosunek pracy nie tylko nadal trwa,
ale podlega ochronie przed rozwiązaniem (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 19
września 1996 r., I PRN 70/96, OSNAPiUS 1997 nr 7, poz. 113 oraz z dnia 9
września 2010 r., II PK 54/10, LEX nr 661502) lub zmianą w postaci przeniesienia
8
nauczyciela w stan spoczynku (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 kwietnia
2001 r., I PKN 377/00, OSNP 2003 nr 5, poz. 115). Jednocześnie skoro celem
urlopu dla poratowania zdrowia jest odzyskanie przez nauczyciela pełnej zdolności
do pracy, zastosowanie tej instytucji traci sens, gdy nauczyciel nabywa prawo do
świadczeń z ubezpieczenia emerytalnego, stąd okres udzielenia urlopu jest z mocy
art. 73 ust. 2 Karty Nauczyciela ograniczony końcową datą miesiąca
poprzedzającego miesiąc nabycia przez nauczyciela uprawnień emerytalnych, a
pracodawca nie ma obowiązku udzielenia tegoż urlopu nauczycielowi
zatrudnionemu w pełnym wymiarze zajęć i mającemu stwierdzone prawo do
emerytury (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 maja 1994 r., I PZP 24/94,
OSNCP 1994 nr 5, poz. 82).
Reasumując należy stwierdzić, że uregulowany w art. 73 Karty Nauczyciela
urlop dla poratowania zdrowia jest szczególnym świadczeniem pracowniczym,
zbliżonym do instytucji urlopu wypoczynkowego, przysługującym w ramach
istniejącego indywidualnego stosunku pracy łączącego nauczyciela ze szkołą, a
jego celem jest - przy zagwarantowaniu trwałości tego stosunku oraz możliwości
korzystania przez pracownika z dotychczasowych uprawnień w zakresie
wynagrodzenia i innych świadczeń pracowniczych, w tym socjalnych - zapewnienie
nauczycielowi możliwości poddania się zalecanemu leczeniu dla odzyskania pełniej
zdolności do pracy i kontynuowania zatrudnienia.
Skoro urlop dla poratowania zdrowia przysługuje w trakcie trwania stosunku
pracy, Sądu Najwyższego w wyroku z dnia 7 listopada 1995 r., I PRN 83/95,
OSNAPiUS 1996 nr 12, poz. 169 z glosą krytyczną P. Kucharskiego w OSP 1997
nr 10, poz. 189) wyraził pogląd, że złożenie przez nauczyciela, na podstawie art. 73
Karty Nauczyciela, wniosku o udzielenie urlopu dla poratowania zdrowia w
określonym terminie nie jest przeszkodą do rozwiązania z nim stosunku pracy, na
podstawie art. 20 tej ustawy, przed terminem wskazanym jako początek urlopu,
albowiem żadem przepis prawa nie przewiduje tego rodzaju zakazu rozwiązania
stosunku pracy z nauczycielem. Sąd Najwyższy w obecnym składzie podziela to
stanowisko.
Chybiony jest przy tym zarzut skarżącego naruszenia przez pracodawcę
art. 61 § 1 k.c., poprzez niedopuszczalne cofnięcie złożonego oświadczenia woli o
9
udzieleniu powodowi urlopu dla poratowania zdrowia. Warto zauważyć, że z mocy
art. 300 k.p. można stosować przepisy Kodeksu cywilnego do stosunków pracy, ale
jedynie w sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy, przy czym stosuje
się je nie wprost lecz odpowiednio oraz pod warunkiem , że nie są one sprzeczne z
zasadami prawa pracy rozumianymi nie tylko jako zasady o charakterze
podstawowym (art. 10 – 183
k.p.), ale także jako reguły stanowiące uogólnione
wnioski ze szczegółowych unormowań prawa pracy (por. K. Jaśkowski, E.
Maniewska: Kodeks pracy. Komentarz, Warszawa 2012, tom I, s. 843). Tymczasem
instytucja urlopów pracowniczych, w tym nauczycielskiego urlopu dla poratowania
zdrowia, jest szczegółowo uregulowana przepisami prawa pracy. Z istoty tej
instytucji wynika zaś, że udzielenie i wykorzystanie przez pracownika urlopu może
nastąpić tylko w trakcie trwania stosunku pracy. Stąd też rozwiązanie stosunku
pracy przed dniem rozpoczęciem urlopu sprawia, iż dokonana jeszcze w czasie
istnienia tego stosunku czynność pracodawcy w postaci udzielenia urlopu staje się
bezprzedmiotowa.
Stojąc na stanowisku dopuszczalności wypowiedzenia przez pozwanego
łączącego strony stosunku pracy mimo wcześniejszego udzielenia powodowi urlopu
dla poratowania zdrowia, pozostaje zastanowić się nad prawidłowością
oświadczenia woli pracodawcy w kontekście ewentualnego naruszenia art. 41 k.p.
Pierwotnie kwestia ta wywoływała rozbieżności w judykaturze (wyroki Sądu
Najwyższego z dnia 25 stycznia 2001 r., I PKN 215/00, OSNP 2002 nr 20, poz. 482
oraz z dnia 21 października 2003 r., I PK 519/02, OSNP 2004 nr 19, poz. 337).
Ostatecznie stała się ona tematem uchwały Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia
2006 r., I PZP 4/06 (OSNP 2007 nr 7 – 8, poz. 89), w której wyrażono pogląd, iż w
przypadku istnienia podstaw do rozwiązania stosunku pracy z mianowanym
nauczycielem z przyczyn wskazanych w art. 20 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela nie
stosuje się art. 41 Kodeksu pracy. W uzasadnieniu Sąd Najwyższy podkreślił, że
regulacja sposobów i trybu nawiązania, zmiany lub rozwiązania stosunku pracy
mianowanego nauczyciela jest w Karcie Nauczyciela wyczerpująca i zupełna, co
prowadzi do uznania, iż art. 41 k.p. reguluje wyłącznie zakazy wypowiadania umów
o pracę, a zatem nie można go odnosić do zakazu wypowiadania pozaumownych
stosunków pracy z nominacji ani wprost, ani odpowiednio, ani per analogiam, a
10
przeto niedopuszczalne jest jego zastosowanie ani na podstawie art. 5 k.p., ani
art. 91c Karty Nauczyciela. Oznacza to, że przepis art. 41 k.p. nie znajduje w ogóle
zastosowania do nauczycieli mianowanych, w tym w szczególności do rozwiązania
stosunku pracy z mianowanym nauczycielem z przyczyn wskazanych w art. 20 ust.
1 Karty Nauczyciela, które w przypadku całkowitej likwidacji szkoły (pkt 1) bądź
częściowej likwidacji szkoły albo w razie zmian organizacyjnych powodujących
zmniejszenie liczby oddziałów w szkole lub zmian planu nauczania
uniemożliwiających dalsze zatrudnienia nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć
(pkt 2) wymuszają obowiązek zwolnienia wszystkich nauczycieli, bądź
usprawiedliwiają redukcję zatrudnienia nauczycieli, którzy nie mogą być dalej
zatrudnieni w pełnym wymiarze zajęć. Okoliczności wskazane w art. 20 ust. 1 Karty
Nauczyciela wymuszają zatem rozwiązanie stosunku pracy, które następuje z
końcem roku szkolnego po uprzednim trzymiesięcznym wypowiedzeniu (art. 20 ust.
3 Karty Nauczyciela), a zatem sprawiają, że rozwiązanie stosunków pracy z
przyczyn wskazanych w art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela jest dopuszczalne tylko raz
w roku z końcem roku szkolnego.
Nie ma racji skarżący twierdząc, że Sąd Najwyższy zmodyfikował swoje
stanowisko w omawianej kwestii w wyroku z dnia 9 września 2010 r., II PK 54/10
(LEX nr 661502). Przeciwnie – w uzasadnieniu orzeczenia Sąd Najwyższy
podkreślił, że brakuje normy, a także wypowiedzi judykatury, które wprost
zakazywałyby wypowiedzenia stosunku pracy nauczycielowi mianowanemu w
okresie od uzyskania informacji o przyznaniu urlopu dla poratowania zdrowia a
przed datą jego rozpoczęcia, zaś pogląd, w myśl którego złożenie wniosku o
udzielenie urlopu dla poratowania zdrowia nie jest przeszkodą do rozwiązania
stosunku pracy, jest zgodny z prawem. Wyrok ten zapadł w stanie faktycznym, w
którym w ogóle nie zachodziły przesłanki rozwiązania stosunku pracy określone w
art. 20 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela. Natomiast fakt, że do rozwiązania stosunku
pracy w tym trybie doszło w trakcie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w
pracy, stanowił dodatkowy argument dla przyjęcia nieprawidłowości decyzji
pracodawcy. Nie można jednak nie zauważyć, iż złożenie przez pracodawcę
oświadczenia woli o wypowiedzeniu stosunku pracy w okolicznościach opisanych
hipotezą normy art. 41 k.p. Sąd Najwyższy analizował w kontekście nadużycia
11
prawa w rozumieniu art. 8 k.p. Jest to znamienne, gdyż gdyby rzeczywiści – jak
sugeruje skarżący – Sąd Najwyższy uznał, że do wypowiedzenia stosunku pracy z
mianowanym nauczycielem ma zastosowanie art. 41 k.p., wówczas pracownik
mógłby skutecznie dochodzić, na podstawie art. 45 § 1 k.p., roszczeń z tytułu
rozwiązania stosunku pracy dokonanego z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu
bez potrzeby powoływania się na art. 8 k.p.
Takiej zaś oceny wypowiedzenia przez pozwanego przedmiotowego
stosunku pracy z punktu widzenia normy art. 8 k.p. dokonał Sąd drugiej instancji w
niniejszej sprawie zauważając, że - w przeciwieństwie do sytuacji zaistniałej we
wspomnianej sprawie o sygn. akt II PK 54/10 - urlop dla poratowania zdrowia nie
stanowił kontynuacji długotrwałej niezdolności do pracy nauczyciela, lecz udzielny
został w okresie, gdy powód nie przebywał na zwolnieniu lekarskim, a późniejsze
okresy chorobowe były krótkotrwałe. Samo zaś wypowiedzenia stosunku pracy było
merytorycznie uzasadnione. Warto nadmienić, że jeszcze przed decyzją organu
prowadzącego o likwidacji etatu powoda pozwany miał trudności z zapewnieniem
skarżącemu wymaganej ilości zajęć dydaktycznych. Powód nie godził się zaś ani
na zmianę stanowiska pracy ani na zmniejszenie wymiaru etatu, ani na przejście w
stan nieczynny. W tej sytuacji trudno zatem dopatrywać się nadużycia przez
pozwanego przysługującego mu prawa wypowiedzenia łączącego strony stosunku
pracy w trakcie pobytu powoda na zwolnieniu lekarskim.
Nie podzielając zarzutów kasacyjnych Sąd Najwyższy z mocy art. 39814
k.p.c. oraz art. 108 § 1 k.p.c. w związku z art. 39821
k.p.c. orzekł jak w sentencji
wyroku.