Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE Z DNIA 21 CZERWCA 2012 R.,
III KO 34/12
„Sprawą” w rozumieniu art. 40 i art. 41 k.p.k. jest postępowanie zmie-
rzające do rozstrzygnięcia o przedmiocie postępowania.
Przewodniczący: sędzia SN D. Świecki (sprawozdawca).
Sędziowie SN: P. Kalinowski, Z. Puszkarski.
Sąd Najwyższy w sprawie Grzegorza K., po rozpoznaniu w Izbie Karnej
na posiedzeniu w dniu 21 czerwca 2012 r. wystąpienia o rozpoznanie wnio-
sku skazanego o wyłączenie sędziów w części dotyczącej sędziów Sądu
Apelacyjnego w G.
p o s t a n o w i ł wystąpienia nie uwzględnić.
U Z A S A D N I E N I E
Występując ze wskazaną powyżej inicjatywą, Przewodniczący Wydziału
Karnego Sądu Apelacyjnego w G. wskazał, że przed Sądem Okręgowym w
W. zawisła sprawa (...), której przedmiotem jest rozpoznanie zażalenia ska-
zanego Grzegorza K. na postanowienie Sądu Rejonowego w W. o nie-
uwzględnieniu wniosku skazanego o odroczenie wykonania kary pozbawienia
wolności. Przed rozpoznaniem zażalenia skazany złożył wniosek o wyłącze-
nie od rozpoznania sprawy wskazanych imiennie sędziów Sądu Okręgowego
w W., a także sędziów Sądu Apelacyjnego w G. od rozpoznania wniosku o
wyłączenie sędziów. Wniosek skazany umotywował istnieniem uzasadnio-
2
nych wątpliwości co do bezstronności sędziów, wynikających z „niechęci do
jego osoby” oraz „kierunkowego nastawienia” do sprawy z jego udziałem.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Wystąpienie o wyłączenie sędziów Sądu Apelacyjnego w G. od rozpo-
znania wniosku o wyłączenie sędziów Sądu Okręgowego w W. nie mogło zo-
stać uwzględnione z uwagi na brak podstawy z art. 42 § 4 k.p.k. Przepis ten
ma bowiem zastosowanie tylko wówczas, gdy w wyniku wyłączenia poszcze-
gólnych sędziów od orzekania w sprawie nie można utworzyć składu sądu do
rozpoznania wniosku o wyłączenie kolejnego sędziego, którego też wniosek
dotyczy, a któremu w związku z wyłączeniem innych sędziów, sprawa została
przekazana do rozpoznania. Taka sytuacja procesowa w niniejszej sprawie
nie wystąpiła, ani przed Sądem Okręgowym w W., ani przed Sądem Apela-
cyjnym w G. Inicjatywa podjęta przez Sąd Okręgowy w W. w związku z wnio-
skiem skazanego o wyłączenie wszystkich sędziów tego Sądu od rozpozna-
nia wniesionego przez niego zażalenia, a następnie przez Sąd Apelacyjny w
G. z powodu wniosku skazanego o wyłączenie wszystkich sędziów tego Sądu
od rozpoznania wniosku o wyłączenie sędziów Sądu Okręgowego w W., wy-
nika z niedostatecznego uwzględnienia istoty instytucji wyłączenia sędziego.
Trzeba bowiem przypomnieć, że zgodnie z art. 40 § 1 i art. 41 § 1 k.p.k. wy-
łączenie dotyczy sędziego wyznaczonego do udziału w sprawie (podkr. SN).
„Sprawą” w rozumieniu tych przepisów jest postępowanie zmierzające do
rozstrzygnięcia o przedmiocie postępowania. W rozpoznawanej sprawie bę-
dzie to kwestia odroczenia skazanemu wykonania kary pozbawienia wolno-
ści. Oznacza to, że wniosek o wyłączenie sędziego może zostać skutecznie
złożony tylko w stosunku do sędziego, a w składach kolegialnych sądu – sę-
dziów, którzy zostali wyznaczeni do rozpoznania sprawy. Nie dotyczy zaś
bezpośrednio pozostałych sędziów danego sądu, gdyż nie można wyłączyć
sędziego „na przyszłość” od rozpoznania sprawy w trybie postępowania o wy-
łączenie sędziego. Takie wyłączenie może nastąpić jedynie z uwagi na dobro
3
wymiaru sprawiedliwości na podstawie 37 k.p.k. Wówczas bowiem dochodzi
do wyłączenia wszystkich sędziów danego sądu od rozpoznania sprawy, ale
jest to zawsze wyłączenie sądu, a nie sędziów. Skoro, jak wskazano wyżej,
wniosek o wyłączenie może dotyczyć tylko sędziego (sędziów) wyznaczone-
go do rozpoznania sprawy, to wskazanie we wniosku wszystkich sędziów da-
nego sądu nie zmienia tej zasady i nie wyłącza innych sędziów od jego roz-
poznania. Należy bowiem w takiej sytuacji procesowej wniosek o wyłączenie
wszystkich sędziów odczytać jako skutecznie złożony tylko w stosunku do
sędziego (sędziów) wyznaczonego do rozpoznania sprawy (art. 118 § 1
k.p.k.). Dopiero, gdyby ten sędzia (sędziowie) został wyłączony od rozpozna-
nia sprawy, a następnie po kolei wyłączeni zostali poszczególni sędziowie
danego sądu i pozostał tylko jeden, którego też wniosek dotyczy, to wówczas
sędzia ten powinien przekazać wniosek do rozpoznania sądowi wyższego
rzędu w trybie 42 § 4 zd. 2 k.p.k. W konsekwencji, sędziowie wymienieni we
wniosku o wyłączenie wszystkich sędziów danego sądu, którzy nie zostali
wyznaczeni do rozpoznania sprawy, mogą rozpoznać ten wniosek, gdyż
wniosek o wyłączenie od udziału w sprawie ich bezpośrednio nie dotyczy.
Dlatego też w niniejszej sprawie nie było podstawy prawnej do przeka-
zania wniosku skazanego o wyłączenie wszystkich sędziów Sądu Okręgowe-
go w W. do Sądu Apelacyjnego w G., a tym bardziej do wystąpienia przez ten
Sąd do Sądu Najwyższego. Taki sposób procedowania wyraźnie sprzyja
przedłużeniu postępowania, który to cel – z uwagi na uzasadnienie wniosku o
wyłączenie – jest w tej sprawie wyraźnie widoczny. Nadto stwarza niepo-
trzebne przekonanie, że sędziowie obu tych Sądów mogą być zasadnie po-
dejrzewani o brak bezstronności, skoro ex officio wystąpiono do innego sądu
o ich wyłączenie od rozpoznania sprawy w sytuacji, w której poza subiektyw-
nym przekonaniem skazanego nie zostały wskazane powody mogące wywo-
łać uzasadnioną (podkr. SN) wątpliwość co do ich bezstronności (art. 41 § 1
k.p.k.).
4
Z tych wszystkich względów Sąd Najwyższy orzekł, jak w postanowie-
niu.