Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CSK 545/11
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 29 czerwca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący)
SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca)
SSN Grzegorz Misiurek
Protokolant Beata Rogalska
w sprawie z powództwa A. R., A. R. i K. R.
przeciwko S. S.A.
o odszkodowanie, zadośćuczynienie i rentę,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 29 czerwca 2012 r.,
skarg kasacyjnych powodów A. R. i A. R. oraz strony pozwanej od wyroku Sądu
Apelacyjnego
z dnia 2 czerwca 2011 r.,
I. uchyla zaskarżony wyrok w:
- punkcie I (pierwszym) w podpunktach 3 (trzecim), 4
(czwartym), 5 (piątym), 6 (szóstym) oraz w 7 (siódmym) w części
dotyczącej powoda A. R.
- punkcie II (drugim) oddalającym apelacje
- punktach III (trzecim) i IV (czwartym)
i w tym zakresie przekazuje sprawę Sądowi Apelacyjnemu do
ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania
kasacyjnego;
II. odrzuca skargę kasacyjną strony pozwanej w części dotyczącej
rozstrzygnięć zawartych w punkcie I (pierwszym) podpunkty 1
(pierwszy) i 2 (drugi).
2
Uzasadnienie
Sąd pierwszej instancji uwzględnił w części powództwo żony zmarłego M. R.
– A. R., oraz jego rodziców – K. R. i A. R., zasądzając na rzecz:
- powódki A. R. kwotę 100 tys. zł tytułem odszkodowania oraz rentę w
wysokości 1000 zł miesięcznie,
- powódki K. R. kwotę 50 tys. zł tytułem odszkodowania oraz rentę w
wysokości 200 zł miesięcznie,
- powoda A. R. kwotę 50 tys. zł tytułem odszkodowania oraz rentę w
wysokości 200 zł miesięcznie,
- powodów K. i Adama R. kwotę 20.101,38 zł tytułem zwrotu kosztów
pogrzebu ich syna.
Uznał, że strona pozwana odpowiada za śmierć M. R. w trakcie jego pracy w
zakładzie pozwanej Spółki, spowodowaną niezachowaniem przez pracodawcę
wymogów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.
W wyniku częściowego uwzględnienia apelacji powoda A. R. oraz apelacji
strony pozwanej, Sąd Apelacyjny, wyrokiem reformatoryjnym zasądził na rzecz:
- powódki A. R. kwotę 45.000 zł tytułem odszkodowania,
- powódki K. R. kwotę 27.000 zł tytułem odszkodowania,
- powoda A. R. kwotę łączną 117.000 zł obejmującą kwotę 27.000 zł tytułem
odszkodowania oraz kwotę 90.000 zł tytułem zadośćuczynienia,
- powodów K. i A. R. kwotę 18.091,24 zł tytułem odszkodowania za
poniesione koszty pogrzebu syna, oddalając powództwo w pozostałej części
oraz oddalając obie apelacje w pozostałym zakresie.
W uzasadnieniu wyroku Sądu drugiej instancji uznano za bezzasadne
zarzuty strony pozwanej kwestionujące samą zasadę jej odpowiedzialności
odszkodowawczej. Sąd Apelacyjny uznał, że skazanie prawomocnym wyrokiem
karnym dyrektora Oddziału strony pozwanej powoduje, że osobą zobowiązaną do
3
naprawienia szkody jest strona pozwana, a nie jej dyrektor jako osoba fizyczna
(art. 416 k.c.). Ustalenie tym wyrokiem karnym, że wózek widłowy nie był
wyposażony w żadną z alternatywnych konstrukcji wymienionych obowiązującym
przepisem prawa powoduje niedopuszczalność dowodzenia obecnie okoliczności
przeciwnych tym ustaleniom, a to wobec związania wynikającego z mocy art. 11
k.p.c., stwierdził Sąd drugiej instancji.
Sąd Apelacyjny zarazem uznał, odmiennie niż Sąd I instancji, że reżim
prawny odpowiedzialności strony pozwanej powinien być wywodzony z art. 435 § 1
k.c., co oznacza oparcie odpowiedzialności pozwanego na zasadzie ryzyka,
a wspomniany wyrok karny w zasadzie uniemożliwia skuteczną ekskulpację
pozwanego, bowiem z uwagi na treść wyroku karnego nie sposób byłoby dowieść
wyłącznej winy poszkodowanego w spowodowaniu szkody.
Sąd odwoławczy zakwestionował jako błędne stanowisko Sądu I instancji,
że związanie wynikające z art. 11 k.p.c. pozbawia pozwanego możliwości obrony
z powołaniem się na przyczynienie się poszkodowanego do powstania szkody
(art. 362 k.c.), a nadto stwierdził, że do wypadku doszło na skutek wielu przyczyn,
spośród których zdecydowaną większość stanowiły jednak zaniedbania
pozwanego, a zwłaszcza przyczyna zasadnicza – niedopełnienie obowiązku
wyposażenia wózka widłowego w konstrukcję zabezpieczającą. Sąd ten stwierdził,
że gdyby wypełniono ten obowiązek, to szkoda w ogóle nie powstałaby.
Z drugiej jednak strony, wśród przyczyn wypadku było naruszenie przez
poszkodowanego przepisów i zasad ruchu wewnątrzzakładowego, polegające na
poruszaniu się z nadmierną prędkością i niezachowaniu zasad szczególnej
ostrożności, stwierdził Sąd Apelacyjny uznając zarazem, że gdyby poszkodowany
zachował wymaganą szczególną staranność, to byłby w stanie uniknąć wywrócenia
się wózka.
W tym stanie rzeczy, w ocenie Sądu drugiej instancji, zaistniały przesłanki do
zastosowania art. 362 k.c. i określenia stopnia pomniejszenia należnych powodom
odszkodowań na co najwyżej 10%. Sąd ten nie podzielił zarzutów strony pozwanej
co do nieprzeprowadzenia dowodów zmierzających do wyjaśnienia wpływu jej
zaniedbań w wyposażeniu wózka widłowego na jego stateczność.
4
Przesądzając o uznaniu za usprawiedliwione co do zasady roszczeń
odszkodowawczych powodów w świetle art. 446 § 3 k.c. z powodu znacznego
pogorszenia ich sytuacji życiowej, Sąd Apelacyjny dopatrzył się jednak podstaw do
obniżenia zasądzonych z tego tytułu kwot. W odniesieniu do powódki A. R. przyjął,
że ta przesłanka ustawowa odnosić się może do perspektywy kilkuletniej, a nie
rozciągniętej na całe życie, a w odniesieniu do pozostałych powodów (rodziców
zmarłego) także do kilkuletniej tylko perspektywy wspólnego zamieszkiwania syna z
rodzicami.
Sąd Apelacyjny nie dopatrzył się podstaw do uwzględnienia roszczenia
powódki A. R. o przyznanie renty z mocy art. 446 § 2 k.c., a to wobec braku po jej
stronie stanu istotnego pogorszenia jej sytuacji materialnej (art. 60 § 2 k.r.i.o.),
ponieważ w okolicznościach sprawy powódka nie mogłaby liczyć na alimenty od
męża na mocy tego przepisu.
Brak podstaw do uwzględnienia roszczenia pozostałych powodów (rodziców
zmarłego) o rentę uzasadnia brak po ich stronie niedostatku (art. 133 § 2 k.r.i.o.),
ponieważ powód A. R. zachowuje zdolność do pracy zarobkowej, a powódka K. R.
otrzymuje świadczenie emerytalne, co nie pozwala uznać aby w chwili śmierci ich
syna istniały przesłanki aktualizujące jego obowiązek alimentacyjny wobec
rodziców.
Sąd odwoławczy uznał zasadność roszczenia powodów na podstawie
art. 446 § 1 k.c. o zwrot całości poniesionych kosztów pogrzebu syna, przy
równoczesnym braku podstaw do uznania ich za rażąco zawyżone.
Zasadność roszczenia powoda A. R. dochodzonego na podstawie art. 448
k.c. w zw. z art. 24 k.c. o zasądzenie zadośćuczynienia za doznaną krzywdę
uzasadnił sąd naruszeniem dobra osobistego powoda w postaci więzi rodzinnej,
spowodowanym stratą jedynego syna, co czyni krzywdę powoda bardzo dotkliwą.
Wyrok Sądu Apelacyjnego zaskarżyli powodowie A. R. i A. R. oraz strona
pozwana.
Skarga kasacyjna powódki zaskarża wyrok w pkt I.5., tj. oddalającym
powództwo o zapłatę odszkodowania w części obejmującej kwotę 55.000 zł oraz
o zapłatę renty. Skarżąca zarzuca błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie
5
art. 446 § 2 k.c. poprzez błędne posłużenie się przesłanką art. 60 § 2 k.r.i.o., błędną
wykładnię art. 446 § 3 k.c. oraz niewłaściwe zastosowanie art. 362 k.c. w sytuacji
braku adekwatnego związku przyczynowego między niezachowaniem
podwyższonej ostrożności przez pracownika a jego śmiercią.
Powód A. R. zaskarżył wyrok w punkcie I.5 i w pkt II, tj. w części oddalającej
roszczenia o zapłatę kwoty 23.000 zł tytułem odszkodowania i kwoty 2010,14 zł
tytułem zwrotu części kosztów pogrzebu oraz w części oddalającej jego apelację o
zapłatę kwoty 110.000 zł tytułem zadośćuczynienia. Skarżący ten zarzuca błędną
wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 448 k.c., niewłaściwe zastosowanie art.
362 k.c. oraz błędną wykładnię art. 446 § 3 k.c.
Z kolei skarga kasacyjna pozwanej Spółki zaskarża wyrok w pkt I 1-4 i 6-7
oraz w pkt II i III, zarzucając błędną interpretację i niewłaściwe zastosowanie art. 11
k.p.c., a w konsekwencji powyższego wadliwą subsumpcję art. 362 k.c. w zw. z art.
416 k.c. i art. 361 § 1 k.c. Nadto skarżąca zarzuca błędną wykładnię i niewłaściwe
zastosowanie art. 435 k.c., art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c. i art. 32 ust. 1
Konstytucji RP. Zarzuty mieszczące się w ramach drugiej podstawy kasacyjnej
obejmują naruszenie art. 227 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. i w zw. z art. 286
k.p.c. oraz art. 328 § 2 k.p.c. wobec ujawnienia się w uzasadnieniu zaskarżonego
wyroku wewnętrznej sprzeczności.
Powódki A. R. i K. R. w odpowiedzi na skargę kasacyjną strony pozwanej
wniosły o jej odrzucenie w części zaskarżającej wyrok w odniesieniu do obu
powódek, a to z powodu nieosiągania progu wartości przedmiotu zaskarżenia w
odniesieniu do każdej z powódek jako współuczestniczek formalnych.
Powód A. R. wniósł o oddalenie w całości skargi kasacyjnej pozwanej.
Z kolei strona pozwana w piśmie procesowym z dnia 16 października
2011 r., nazwanym „Replika pozwanego...”, wniosła o nieuwzględnienie wniosku
powódek o odrzucenie jej skargi kasacyjnej, zarzucając bezzasadność tego
wniosku,
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
6
Ponieważ najdalej idącą jest skarga kasacyjna pozwanej Spółki, a to dlatego,
że kwestionuje pośrednio samą zasadę własnej odpowiedzialności cywilnej, przeto
w pierwszej kolejności należało odnieść się do zgłoszonych w tej skardze zarzutów,
ale tylko w części, w której skarga ta okazała się dopuszczalna.
Rację miały powódki zarzucając niedopuszczalność skargi kasacyjnej strony
pozwanej w części zaskarżającej wyrok w punkcie I podpunkty 1 i 2, ponieważ
wartość przedmiotu zaskarżenia, w odniesieniu do zawartych w nich
rozstrzygnięć, jest niższa od minimalnego progu określającego dopuszczalność
skargi kasacyjnej w art. 3982
§ 1 k.p.c. Z punktu widzenia dopuszczalności skargi
kasacyjnej nie ma znaczenia okoliczność, że roszczenia powodów (żony i rodziców
zmarłego) oparte są na tej samej podstawie faktycznej i prawnej, i to nawet w
sytuacji, w której podstawę faktyczną ich żądań stanowi to samo zdarzenie, a
mianowicie śmierć męża i syna powodów. Takiej łączności wewnętrznej między
współuczestnikami materialnymi nie podważa także okoliczność, że rodzaj i
wysokość roszczeń każdego z powodów są zróżnicowane, w sytuacji gdy jedno i to
samo zdarzenie jest podstawą faktyczną i prawną ich żądań.
Charakter współuczestnictwa po stronie powodowej nie przesądza jednak
o dopuszczalności skargi kasacyjnej strony pozwanej w części zaskarżającej wyrok
w pkt I podpunkty 1 i 2. Nawet bowiem przyjęcie, że pomiędzy powodami zachodzi
współuczestnictwo materialne, o którym mowa w art. 72 § 1 pkt 1 in fine k.p.c. nie
oznacza, że także na etapie postępowania kasacyjnego ustalenie wartości
przedmiotu zaskarżenia następuje poprzez zsumowanie wartości uwzględnionych
roszczeń wobec wszystkich powodów (por. postanowienie SN z dnia 13 grudnia
2011 r., IV CSK 377/11, niepubl.).
Z tych przyczyn orzeczono w pkt II sentencji na podstawie art. 3986
§ 3 k.p.c.
o odrzuceniu w części skargi kasacyjnej strony pozwanej, tj. w części
zaskarżającej wyrok w punkcie I podpunkty 1 i 2, jako w tej części niedopuszczalnej
z mocy art. 3982
§ 1 k.p.c.
Zasadnym okazał się natomiast zarzut kasacyjny strony pozwanej
naruszenia art. 11 k.p.c. przez jego błędną interpretację i w konsekwencji
niewłaściwe zastosowanie, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.
7
Sąd odwoławczy błędnie podzielił pogląd Sądu pierwszej instancji, że wyrok Sądu
karnego, skazujący dyrektora oddziału strony pozwanej, w sposób wiążący
przesądził o przypisaniu stronie pozwanej odpowiedzialności za skutki śmiertelnego
zdarzenia. Nie sposób zgodzić się z generalizującą oceną prawną Sądu
odwoławczego, że było niedopuszczalnym dowodzenie przez stronę pozwaną
okoliczności przeciwnych temu co wynika z ustaleń zawartych w prawomocnym
wyroku skazującym dyrektora oddziału strony pozwanej (s. 17 uzasadnienia),
a także ze stanowiskiem tego Sądu, że wyrok karny w zasadzie uniemożliwia
skuteczną ekskulpację pozwanego i że z uwagi na treść wyroku karnego
nie sposób byłoby dowieść, że szkoda nastąpiła w niniejszej sprawie z wyłącznej
winy poszkodowanego (s. 18 uzasadnienia zaskarżonego wyroku).
Zważyć bowiem należy, że strona pozwana będąca osobą prawną nie była
osobą oskarżoną w postępowaniu karnym (prawomocnie skazany został dyrektor
oddziału pozwanej Spółki, a więc nawet nie piastun organu tej osoby prawnej),
a zatem znajduje do niej zastosowanie art. 11 zd. 2 k.p.c. Oznacza to, że pozwana
może powoływać się w postępowaniu cywilnym na wszelkie okoliczności
wyłączające albo ograniczające jej odpowiedzialność cywilną, z wyjątkiem jedynie
tych okoliczności, które stanowią przedmiot wiążących dla sądu cywilnego ustaleń
wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego
co do popełnienia przestępstwa.
Jako przypadki odpowiedzialności cywilnej objętej zakresem zastosowania
art. 11 zd. drugie k.p.c. wymienia się zwykle odpowiedzialność odszkodowawczą
osoby nieoskarżonej w postępowaniu karnym, w którym zapadł prawomocny wyrok
skazujący, za cudzy czyn.
W judykaturze jednoznacznie przesądzono, że przepis ten uniemożliwia
obalenie w postępowaniu cywilnym ustaleń prawomocnego wyroku skazującego co
do popełnienia przestępstwa. Innymi słowy, zdanie drugie art. 11 k.p.c. wyraża tylko
to, że osoba ponosząca odpowiedzialność cywilną za cudze czyny może, bez
podważania ustaleń co do popełnienia przestępstwa zawartych w prawomocnym
wyroku skazującym, bronić się wszelkimi zarzutami przysługującymi jej z mocy
przepisów prawa cywilnego. Zakres związania sądu w postępowaniu cywilnym,
8
wynikający z art. 11 zd. pierwsze k.p.c. obejmuje ustalenia prawomocnego wyroku
karnego, ale jedynie co do popełnienia przestępstwa i tylko w tym zakresie
wyłączona jest możliwość obalania tych ustaleń przez osobę, która nie
była oskarżoną (wyrok SN z dnia 5 marca 2009 r., II CSK 484/08, niepubl.).
Zdanie drugie art. 11 k.p.c. nie uchyla oczywiście samej zasady związania
określonej w art. 11 zd. pierwsze k.p.c., lecz daje tylko wyraz temu, że zasada
związania ustaleniami prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia
przestępstwa nie przesądza jeszcze sama przez się, w świetle przepisów prawa
cywilnego, o istnieniu odpowiedzialności cywilnej osoby, która nie była oskarżona.
Istota związania z art. 11 zd. pierwsze k.p.c. polega bowiem na wyłączeniu
możliwości dokonywania w postępowaniu cywilnym odmiennych ustaleń, ale
jedynie co do popełnienia przestępstwa, przeciwnych do tych, których dokonał sąd
w prawomocnym wyroku skazującym. Omawiany przepis nie ogranicza natomiast
dopuszczalności samodzielnego ustalenia przez sąd cywilny okoliczności
zdarzenia, które nie są przedmiotem ustaleń prawomocnego wyroku skazującego
co do popełnienia przestępstwa, a które mogą mieć znaczenie dla powstania,
ograniczenia albo wyłączenia odpowiedzialności cywilnej (por. wyrok SN z dnia
2 lutego 2012 r., II CSK 330/11, niepubl.).
Zasadność zarzutu strony pozwanej naruszenia art. 11 k.p.c. przez jego
niewłaściwe zastosowanie w następstwie uprzedniej błędnej interpretacji tego
przepisu, przesądziła o uwzględnieniu skargi kasacyjnej strony pozwanej w części,
w której była ona dopuszczalna. Nie sposób bowiem zaakceptować poglądu Sądu
drugiej instancji, jakoby prawomocny wyrok skazujący wydany w postępowaniu
karnym, w którym pozwana Spółka nie była oskarżoną, uniemożliwiał pozwanej
skuteczne dowodzenie jakichkolwiek okoliczności ograniczających albo
wyłączających jej odpowiedzialność cywilną. Odpowiedzialność cywilna pozwanej
co do zasady jest na obecnym etapie sprawy kwestią otwartą i na tym etapie,
tj. postępowania kasacyjnego, niemożliwą do stanowczego przesądzenia.
Wystąpienie lub brak przesłanek przesądzających o istnieniu, ograniczeniu
lub wyłączeniu odpowiedzialności cywilnej pozwanej Spółki wymaga uprzednio
stanowczego wskazania na przepis materialnoprawny mający w ocenie Sądu
stanowić podstawę prawną odpowiedzialności cywilnej strony pozwanej.
9
Tymczasem w tej kwestii stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego
wyroku dalekie jest od jednoznaczności. Najpierw Sąd Apelacyjny skłania się do
aprobaty stanowiska Sądu Okręgowego, przyjmującego odpowiedzialność
pozwanej opartą na zasadzie winy, skoro powołuje się na art. 416 k.c.
(s. 16 uzasadnienia) i błędnie utożsamia winę organu osoby prawnej z winą
dyrektora oddziału tej osoby prawnej, bez uprzedniego ustalenia, czy dyrektor
oddziału jest równocześnie piastunem któregokolwiek z organów Spółki.
Następnie Sąd Apelacyjny stwierdza jednak, że reżim prawny, w oparciu
o który odpowiada strona pozwana, powinien być wywodzony z art. 435 § 1 k.c.,
co oznacza oparcie odpowiedzialności pozwanej na zasadzie ryzyka, a co nie
wyklucza zastosowania art. 362 k.c. (s. 18 uzasadnienia).
Brak stabilnego stanowiska Sądu odwoławczego w kwestii stanowczego
przesądzenia materialnoprawnej podstawy odpowiedzialności cywilnej strony
pozwanej ma oczywisty wpływ na brak możliwości oceny adekwatnych dla
określonej podstawy odpowiedzialności cywilnej przesłanek, które mogą ograniczać
albo wyłączać odpowiedzialność deliktową, czy to opartą na zasadzie winy, czy na
zasadzie ryzyka. Możliwości ich dowodzenia przez pozwanego całkowicie nie
wyłącza – jak to wcześniej wykazano – zastosowanie art. 11 k.p.c., przy przyjęciu
prawidłowej interpretacji tego przepisu.
Jedną z przesłanek przesądzających o wystąpieniu stanu deliktowej
odpowiedzialności odszkodowawczej, bez względu na zasadę, na której ją oparto
(wina czy ryzyko), jest istnienie adekwatnego związku przyczynowego między
szkodą a zdarzeniem. W tej kwestii zasadnie zarzucono w skardze kasacyjnej
pozwanej naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. w postaci wystąpienia sprzeczności
w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia i to w stopniu mogącym mieć istotny
wpływ na wynik sprawy. Sąd Apelacyjny stwierdził najpierw, że gdyby pozwana
wypełniła obowiązek wymaganego wyposażenia wózka widłowego, to bez względu
na wszelkie inne zaniedbania szkoda w ogóle nie powstałaby. Bezpośrednio po tym
stwierdzeniu Sąd ten wskazał na konkretne przejawy niezachowania przez M. R.
zasad szczególnej ostrożności przy poruszaniu się wózkiem stwierdzając zarazem,
że gdyby zachował on szczególną ostrożność, to byłby w stanie uniknąć
10
wywrócenia się wózka (s. 19 uzasadnienia), a zatem tragiczny skutek by nie
nastąpił. Ta oczywista wewnętrzna sprzeczność w kwestii oceny adekwatność i
przyczyny sprawczej wyrządzenia szkody powoduje, że trafny zarzut wadliwości
uzasadnienia, jako sporządzonego z naruszeniem art. 328 § 2 k.p.c., uniemożliwia
obecnie ocenę prawidłowości zastosowania art. 361 § 1 k.c., a zatem wydanie
zaskarżonego orzeczenia ocenić należy jako co najmniej przedwczesne.
Natomiast nietrafne okazały się zarzuty pozwanej naruszenia art. 227 k.p.c.
w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 286 k.p.c. ponieważ ich uzasadnienie opiera
się na kwestionowaniu oceny dowodu, co z mocy art. 3983
§ 3 k.p.c. nie może
stanowić podstawy skargi kasacyjnej.
Ocena zarzutu pozwanej niewłaściwego zastosowania art. 435 k.c. nie jest
obecnie możliwa do dokonania, a to wobec braku stanowczego przesądzenia
w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, czy Sąd Apelacyjny zastosował ten przepis,
czy też przepis art. 416 k.c., jako materialnoprawną podstawę deliktowej
odpowiedzialności odszkodowawczej strony pozwanej. Bez względu jednak na
przyjęcie określonej podstawy prawnej tej odpowiedzialności, pozwana nie jest
pozbawiona możliwości wykazywania okoliczności ograniczających czy
zwalniających ją od odpowiedzialności cywilnej, z wyłączeniem jedynie tych
okoliczności, które są przedmiotem wiążących ustaleń co do popełnienia
przestępstwa, zawartych w prawomocnym wyroku skazującym wydanym
w postępowaniu karnym.
Ocena pozostałych zarzutów, tj. naruszenia art. 362 k.c. oraz art. 448 k.c.
w zw. z art. 24 k .c. i art. 32 Konstytucji RP jest obecnie przedwczesna, ponieważ
uprzednio niezbędne jest stanowcze przesądzanie o istnieniu ewentualnego
obowiązku pozwanej naprawienia powodom szkody, opartego na konkretnej
podstawie materialnoprawnej. Dopiero po ewentualnym przesądzeniu co do zasady
odpowiedzialności pozwanej będzie zachodziła potrzeba oceny przyczynienia się
poszkodowanego do powstania lub zwiększenia szkody, a także oceny właściwej
materialnoprawnej podstawy dochodzenia roszczenia o zadośćuczynienie.
Z tych samych względów przedwczesna byłaby obecnie ocena zasadności
zarzutów podniesionych w skargach kasacyjnych powódki A. R. i powoda A. Ro.,
11
ponieważ potrzeba dokonywania oceny naruszenia objętych zarzutami przepisów
art. 362 k.c., art. 446 § 2 i § 3 k.c. i art. 448 k.c. zaktualizuje się dopiero po
ewentualnym, pozytywnym przesądzeniu co do zasady istnienia odpowiedzialności
cywilnej strony pozwanej, z jednoznacznym określeniem materialnoprawnej
podstawy tej odpowiedzialności.
W tym stanie rzeczy orzeczono w pkt I sentencji na podstawie art. 39815
§ 1
k.p.c., a o kosztach postępowania kasacyjnego na podstawie art. 108 § 2 k.p.c.