I CZ 34/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:09-01-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt I CZ 34/12
POSTANOWIENIE
Dnia 29 czerwca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący)
SSN Zbigniew Kwaśniewski
SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca)
w sprawie ze skargi I. J. o wznowienie postępowania
w sprawie z powództwa I. J.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych i Krajowej Radzie Komorniczej w
W. o zapłatę, zakończonego prawomocnym wyrokiem
Sądu Okręgowego w W. z dnia 5 lutego 2010 r., po rozpoznaniu na posiedzeniu
niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 29 czerwca 2012 r.,
zażalenia skarżącej na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 9 grudnia 2011 r., w przedmiocie kosztów postępowania zażaleniowego,
1. oddala zażalenie i przyznaje adwokatowi M. S. od Skarbu
Państwa - Sądu Apelacyjnego w W. kwotę 450 (czterysta
pięćdziesiąt) zł, powiększoną o należny podatek od towarów i
usług, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej
skarżącej w postępowaniu zażaleniowym;
2. zasądza od skarżącej na rzecz Krajowej Rady Komorniczej
w W. kwotę 300 (trzysta) zł tytułem zwrotu kosztów
postępowania zażaleniowego.
Uzasadnienie
2
Sąd Okręgowy w Warszawie postanowieniem z dnia 20 lipca 2011 r. odrzucił
skargę I. J. o wznowienie postępowania w sprawie z powództwa skarżącej
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych i Krajowej Radzie Komorniczej w
W. o zapłatę, zakończonej prawomocnym wyrokiem tego Sądu z dnia 5 lutego
2010 r.
Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia z dnia 9 grudnia 2011 r. oddalił
zażalenie I. J. na powyższe postanowienie i zasądził od niej na rzecz pozwanej
Krajowej Rady Komorniczej w W. kwotę 3.617 zł tytułem zwrotu kosztów
postępowania zażaleniowego.
W zażaleniu na postanowienie Sądu Apelacyjnego powódka zarzuciła
naruszenie art. 102 k.p.c. przez jego niezastosowanie. W konkluzji wniosła
o zmianę zaskarżonego postanowienia i nieobciążanie jej kosztami postępowania
zażaleniowego, ewentualnie o uchylenie tego orzeczenia i przekazanie w tym
zakresie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi drugiej instancji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 102 k.p.c., w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd
może nie obciążyć kosztami strony przegrywającej. Przytoczony przepis,
realizujący zasadę słuszności, stanowi wyjątek od ogólnej reguły obciążania stron
kosztami procesu, zgodnie z którą strona przegrywająca sprawę jest zobowiązana
zwrócić przeciwnikowi, na jego żądanie, wszystkie koszty niezbędne do celowego
dochodzenia praw i celowej obrony (art. 98 § 1 k.p.c.). Artykuł. 102 k.p.c.,
odwołując się do „wypadków szczególnie uzasadnionych", pozostawia sądowi
orzekającemu swobodę oceny, czy fakty związane z przebiegiem procesu, jak
i dotyczące sytuacji życiowej strony, stanowią podstawę do nie obciążania jej
kosztami procesu (por. postanowienie SN z dnia 13 grudnia 2007 r., I CZ 110/07,
niepubl.). Do kręgu „ wypadków szczególnie uzasadnionych" należą okoliczności
zarówno związane z samym przebiegiem procesu, jak i leżące na zewnątrz. Do
pierwszych zalicza się np. charakter żądania poddanego rozstrzygnięciu, jego
znaczenia dla strony, subiektywne przekonanie strony o zasadności roszczeń,
przedawnienie, do drugich - sytuację majątkowe i życiową strony, z zastrzeżeniem,
że nie jest wystarczające powołanie się jedynie na trudną sytuację majątkowa,
nawet jeśli była podstawą zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia
3
pełnomocnika z urzędu. Całokształt okoliczności, które mogłyby uzasadniać
zastosowanie tego wyjątku powinny być ocenione z uwzględnieniem zasad
współżycia społecznego (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia
2011 r., I CZ 26/11, niepubl., z dnia 25 sierpnia 2011 r., II CZ 51/11, niepubl.).
Skarżąca, uzasadniając potrzebę zastosowania art. 102 k.p.c., powołała się
wyłącznie na swoją trudną sytuację majątkową, wskazując, że utrzymuje się
z niskiej emerytury, z której potrącane są alimenty na rzecz dziecka, korzysta także
z pomocy materialnej ze strony osób trzecich i nie posiada innego majątku.
Jak wskazano wyżej, sam stan majątkowy, czy sytuacja finansowa strony
nie stanowi przesłanki decydującej o zwolnieniu od obowiązku poniesienia kosztów
procesu. Okoliczności te mogą uzasadniać zwolnienie strony - całkowicie lub
częściowo - od kosztów sądowych, co wiąże się z zagwarantowaniem jej prawa do
sądu. W przypadku kontynuowania procesu przegranego w pierwszej, jak też
wniesienia nadzwyczajnego środka zaskarżenia od orzeczenia sądu drugiej
instancji, strona powinna liczyć się z obowiązkiem pokrycia kosztów obrony strony
przeciwnej. Przyjąć zatem należało, że powódka nie wykazała przesłanek, które
uzasadniałyby zastosowanie art. 102 k.p.c.
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
w związku z art.
3941
§ 3 k.p.c. orzekł, jak w sentencji, rozstrzygając o kosztach postępowania
zażaleniowego stosownie do § 19 w związku z § 6 pkt 3 i § 13 ust. 2 pkt 2
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348) oraz
art. 98 § 1 w związku z art. 108 §1 zdanie pierwsze k.p.c. i § 6 pkt 3 w związku
z § 12 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września
2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez
Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego
ustanowionego z urzędu (Dz. U. nr 163, poz. 1349 ze zm.).
es
POSTANOWIENIE
Dnia 29 czerwca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący)
SSN Zbigniew Kwaśniewski
SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca)
w sprawie ze skargi I. J. o wznowienie postępowania
w sprawie z powództwa I. J.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych i Krajowej Radzie Komorniczej w
W. o zapłatę, zakończonego prawomocnym wyrokiem
Sądu Okręgowego w W. z dnia 5 lutego 2010 r., po rozpoznaniu na posiedzeniu
niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 29 czerwca 2012 r.,
zażalenia skarżącej na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 9 grudnia 2011 r., w przedmiocie kosztów postępowania zażaleniowego,
1. oddala zażalenie i przyznaje adwokatowi M. S. od Skarbu
Państwa - Sądu Apelacyjnego w W. kwotę 450 (czterysta
pięćdziesiąt) zł, powiększoną o należny podatek od towarów i
usług, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej
skarżącej w postępowaniu zażaleniowym;
2. zasądza od skarżącej na rzecz Krajowej Rady Komorniczej
w W. kwotę 300 (trzysta) zł tytułem zwrotu kosztów
postępowania zażaleniowego.
Uzasadnienie
2
Sąd Okręgowy w Warszawie postanowieniem z dnia 20 lipca 2011 r. odrzucił
skargę I. J. o wznowienie postępowania w sprawie z powództwa skarżącej
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych i Krajowej Radzie Komorniczej w
W. o zapłatę, zakończonej prawomocnym wyrokiem tego Sądu z dnia 5 lutego
2010 r.
Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia z dnia 9 grudnia 2011 r. oddalił
zażalenie I. J. na powyższe postanowienie i zasądził od niej na rzecz pozwanej
Krajowej Rady Komorniczej w W. kwotę 3.617 zł tytułem zwrotu kosztów
postępowania zażaleniowego.
W zażaleniu na postanowienie Sądu Apelacyjnego powódka zarzuciła
naruszenie art. 102 k.p.c. przez jego niezastosowanie. W konkluzji wniosła
o zmianę zaskarżonego postanowienia i nieobciążanie jej kosztami postępowania
zażaleniowego, ewentualnie o uchylenie tego orzeczenia i przekazanie w tym
zakresie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi drugiej instancji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 102 k.p.c., w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd
może nie obciążyć kosztami strony przegrywającej. Przytoczony przepis,
realizujący zasadę słuszności, stanowi wyjątek od ogólnej reguły obciążania stron
kosztami procesu, zgodnie z którą strona przegrywająca sprawę jest zobowiązana
zwrócić przeciwnikowi, na jego żądanie, wszystkie koszty niezbędne do celowego
dochodzenia praw i celowej obrony (art. 98 § 1 k.p.c.). Artykuł. 102 k.p.c.,
odwołując się do „wypadków szczególnie uzasadnionych", pozostawia sądowi
orzekającemu swobodę oceny, czy fakty związane z przebiegiem procesu, jak
i dotyczące sytuacji życiowej strony, stanowią podstawę do nie obciążania jej
kosztami procesu (por. postanowienie SN z dnia 13 grudnia 2007 r., I CZ 110/07,
niepubl.). Do kręgu „ wypadków szczególnie uzasadnionych" należą okoliczności
zarówno związane z samym przebiegiem procesu, jak i leżące na zewnątrz. Do
pierwszych zalicza się np. charakter żądania poddanego rozstrzygnięciu, jego
znaczenia dla strony, subiektywne przekonanie strony o zasadności roszczeń,
przedawnienie, do drugich - sytuację majątkowe i życiową strony, z zastrzeżeniem,
że nie jest wystarczające powołanie się jedynie na trudną sytuację majątkowa,
nawet jeśli była podstawą zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia
3
pełnomocnika z urzędu. Całokształt okoliczności, które mogłyby uzasadniać
zastosowanie tego wyjątku powinny być ocenione z uwzględnieniem zasad
współżycia społecznego (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia
2011 r., I CZ 26/11, niepubl., z dnia 25 sierpnia 2011 r., II CZ 51/11, niepubl.).
Skarżąca, uzasadniając potrzebę zastosowania art. 102 k.p.c., powołała się
wyłącznie na swoją trudną sytuację majątkową, wskazując, że utrzymuje się
z niskiej emerytury, z której potrącane są alimenty na rzecz dziecka, korzysta także
z pomocy materialnej ze strony osób trzecich i nie posiada innego majątku.
Jak wskazano wyżej, sam stan majątkowy, czy sytuacja finansowa strony
nie stanowi przesłanki decydującej o zwolnieniu od obowiązku poniesienia kosztów
procesu. Okoliczności te mogą uzasadniać zwolnienie strony - całkowicie lub
częściowo - od kosztów sądowych, co wiąże się z zagwarantowaniem jej prawa do
sądu. W przypadku kontynuowania procesu przegranego w pierwszej, jak też
wniesienia nadzwyczajnego środka zaskarżenia od orzeczenia sądu drugiej
instancji, strona powinna liczyć się z obowiązkiem pokrycia kosztów obrony strony
przeciwnej. Przyjąć zatem należało, że powódka nie wykazała przesłanek, które
uzasadniałyby zastosowanie art. 102 k.p.c.
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
w związku z art.
3941
§ 3 k.p.c. orzekł, jak w sentencji, rozstrzygając o kosztach postępowania
zażaleniowego stosownie do § 19 w związku z § 6 pkt 3 i § 13 ust. 2 pkt 2
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348) oraz
art. 98 § 1 w związku z art. 108 §1 zdanie pierwsze k.p.c. i § 6 pkt 3 w związku
z § 12 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września
2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez
Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego
ustanowionego z urzędu (Dz. U. nr 163, poz. 1349 ze zm.).
es