Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CSK 410/11
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 27 czerwca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Dariusz Zawistowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Jan Górowski
SSA Andrzej Niedużak
Protokolant Izabela Czapowska
w sprawie z powództwa S. B.
przeciwko Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z siedzibą w Warszawie
o zapłatę,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej
w dniu 27 czerwca 2012 r.,
skargi kasacyjnej powoda
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 11 lutego 2011 r.,
1. oddala skargę kasacyjną
2. nie obciąża powoda kosztami postępowania kasacyjnego
na rzecz strony pozwanej.
2
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w B. wyrokiem z dnia 22 września 2010 r. oddalił powództwo
S. B. o zapłatę 300000 zł wniesione przeciwko Kasie Rolniczego Ubezpieczenia
Społecznego (KRUS). Ustalił, że Sąd Apelacyjny w wyroku z dnia 13 grudnia 2006
r. stwierdził, iż powód od dnia 1 października 2004 r. podlega ubezpieczeniu
społecznemu rolników. Z uwagi na treść tego orzeczenia KRUS w dniu 9 lutego
2007 r. wydał decyzję podobnej treści. Na jej podstawie zostały wydane dwa
zaświadczenia, z których wynikało, że konto powoda w KRUS wykazuje
zadłużenia (zaświadczenie z dnia 5 kwietnia 2007 r. i z dnia 25 czerwca 2007 r.).
Powód w dniu 17 kwietnia 2007 r. złożył w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji
Rolnictwa (ARiMR) wniosek o dofinansowanie realizacji projektu w zakresie
„Inwestycje w gospodarstwach rolnych" w wysokości 300000 zł. Po odmowie
udzielenia powodowi tego dofinasowania złożył on odwołanie do Prezesa ARiMR,
który utrzymał w mocy decyzję dyrektora K. Oddziału ARiMR. W uzasadnieniu tych
decyzji wskazano, że powód nie dołączył do wniosku zaświadczenia o niezaleganiu
z płatnościami wobec KRUS, co stanowiło brak formalny wniosku. Skarga powoda
do WSW w Warszawie została oddalona wyrokiem z dnia 15 maja 2008 r. Decyzja
KRUS z dnia 9 lutego 2007 r. została zmieniona wyrokiem Sądu Okręgowego w B.,
który stwierdził, że powód od dnia 1 października 2004 r. nie podlega rolniczemu
ubezpieczeniu społecznemu. Po wydaniu tego orzeczenia dyrektor K. -
Oddziału ARiMR odmówił wznowienia postępowania w sprawie przyznania
powodowi dofinansowania.
W ocenie Sądu Okręgowego brak było w sprawie podstaw do zastosowania
art. 4171
k.c., gdyż decyzja KRUS z dnia 9 lutego 2007 r. nie była decyzją
ostateczną. Oceniając zasadność roszczenia powoda na gruncie art. 417 k.c.
Sąd Okręgowy uznał, że powód nie wykazał aby działanie strony pozwanej nosiło
cechy bezprawności. W jego ocenie szkoda w postaci odmowy udzielenia dotacji
nie była również bezpośrednio konsekwencją decyzji wydanej przez KRUS. Powód
poprzez nieuregulowanie składek do KRUS mimo natychmiastowej wykonalności
3
decyzji postąpił wbrew obowiązującym przepisom i przyczynił się do wydania
decyzji odmawiającej udzielenia dotacji.
Apelacja powoda została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego z
dnia 11 lutego 2011 r. Sąd drugiej instancji podzielił ustalenia faktyczne i ocenę
prawną Sądu Okręgowego. Podkreślił, że wyrok Sądu Okręgowego w B. z dnia 6
lutego 2008 r. i wyrok Sądu Apelacyjnego oddalający apelację od tego wyroku
nie stanowiły prejudykatu w rozumieniu art. 4171
§ 2 k.c. Wydanie tych orzeczeń
nie prowadziło również do stwierdzenia bezprawności działania strony pozwanej.
W skardze kasacyjnej powód zarzucił naruszenie art. 417 § 1 k.c. oraz art.
4171
§ 2 k.c. poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, naruszenie
art. 361 § 1 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, naruszenie art. 361 § 2
k.c. poprzez jego niezastosowanie, naruszenie art. 9 k.p.a. w zw. z art. 52 ust. 1
ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz
naruszenie art. 3 § 1 i art. 170 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo
o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.).
W oparciu o te zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku
i przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W ocenie skarżącego fakt, że decyzja KRUS z dnia 9 lutego 2007 r. była
decyzją ostateczną przesądza, że w sprawie ma zastosowanie art. 4171
§ 2 k.c.
Stanowisko to nie jest uzasadnione. W związku z treścią art. 36 ust. 3 ustawy
z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (uouspr) od decyzji
KRUS stwierdzającej, że powód podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników
istotnie nie przysługiwało odwołanie w postępowaniu administracyjnym i decyzja ta
miała zatem charakter decyzji ostatecznej. Z uwagi na szczególny charakter
regulacji dotyczącej zaskarżenia decyzji KRUS przysługiwało od niej odwołanie do
sądu powszechnego. W tym przypadku znajdują zastosowanie art. 4778-
47716
k.p.c.
Brzmienie art. 47714
wskazuje, że postępowania prowadzone w wyniku
rozpoznania odwołania ma charakter postępowania instancyjnego. Nie jest to
zatem postępowanie służące ustaleniu niezgodności z prawem decyzji KRUS
4
i w procesie o odszkodowanie wyrok sądu nie jest orzeczeniem prejudycjalnym
w rozumieniu art. 4171
§ 2 k.c.
Wbrew zarzutowi skargi kasacyjnej w sprawie znajdował zatem
zastosowanie art. 417 k.c. Nieuzasadniony był również zarzut błędnej wykładni tego
przepisu. Trafna była ocena Sądu Apelacyjnego, że zmiana decyzji KRUS przez
sąd w wyniku uwzględnienia odwołania nie była wystarczająca dla stwierdzenia
bezprawności działania w związku z wydaniem tej decyzji. Sąd Apelacyjny
wskazał też zasadnie, że treść decyzji KRUS była związana
z prawomocnym wyrokiem sądu, a powód nie poinformował wcześniej sądu bądź
KRUS o pobieraniu świadczeń z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej.
Było to zaś podstawą do zmiany decyzji z dnia 9 lutego 2007 r.
Zarzut naruszenia art. 9 k.p.a. w zw. z art. 52 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu
społecznym rolników powód sformułował w oparciu o stwierdzenie, że nie został
pouczony o natychmiastowej wykonalności decyzji KRUS. W sprawie brak jest
jednak ustaleń w tym zakresie, a powód nie sformułował zarzutów, które
pozwalałaby przyjąć, że stanowiło to uchybienie mające wpływ na wynik sprawy.
Uwzględniając, że w postępowaniu kasacyjnym Sąd Najwyższy nie dokonuje
własnych ustaleń faktycznych nie pozwalało to na uwzględnienie wskazanego
wyżej zarzutu.
Odpowiedzialność deliktowa może wchodzić w grę przy spełnieniu
kumulatywnie wszystkich jej przesłanek. Stwierdzenie braku jednej z nich jest
wystarczające dla oddalenia powództwa. Stwierdzenie, że bezzasadne były zarzuty
skargi kasacyjnej kwestionujące ocenę o braku przesłanki w postaci bezprawności
działania strony pozwanej czyniło zatem bezprzedmiotowym rozpoznawanie
zarzutów skargi kasacyjnej dotyczycących istnienia także kolejnej przesłanki
odpowiedzialności deliktowej w postaci istnienia adekwatnego związku
przyczynowego pomiędzy wydaniem decyzji przez KRUS i szkodą polegającą na
utracie przez powoda możliwości uzyskania dotacji z ARiMR. Uzasadnienie
zaskarżonego wyroku nie daje także podstaw dla stwierdzenia, że Sąd Apelacyjny
oceniając przyczyny, które spowodowały odmowę przyznania powodowi dotacji
5
podważył ustalenia dokonane w wyroku WSA w Warszawie z dnia 15 maja 2008 r.
i przekroczył granice kontroli zastrzeżone dla postępowania administracyjnego.
Z przyczyn wyżej wskazanych skarga kasacyjna była pozbawiona
uzasadnionych podstaw i podlegała oddaleniu na podstawie art. 39814
k.p.c.
O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono na podstawie art. 102
k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 i art. 39821
k.p.c.
jw