II CZ 68/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:14-12-2012
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CZ 68/12
POSTANOWIENIE
Dnia 20 lipca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący)
SSN Anna Owczarek
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)
w sprawie ze skargi K. K.
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego postanowienia
Sądu Apelacyjnego
z dnia 29 października 2007 r.,
wydanego w sprawie z powództwa K. K.
przeciwko "HDI Asekuracja" - Spółce z ograniczoną
odpowiedzialnością
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 20 lipca 2012 r.,
zażalenia powoda (skarżącego)
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 23 stycznia 2012 r.,
odrzuca zażalenie.
Uzasadnienie
2
Powód K. K. wniósł skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego postanowienia Sądu Apelacyjnego z dnia 29 października 2007 r.
Skarga ta została odrzucona, po czym skarżący wniósł o zwrot uiszczonej od niej
opłaty. Jego wniosek został oddalony. Zażalenie na postanowienie oddalające
wniosek Sąd Apelacyjny odrzucił postanowieniem z dnia 23 stycznia 2012 r.
uznając, że zostało ono sporządzone przez osobę nie mającą uprawnień
wymaganych przez art. 871
§ 1 k.p.c., ponieważ jego autorem był adwokat –
emeryt, nie wykonujący zawodu, tymczasem, zdaniem Sądu Apelacyjnego,
wykładnia celowościowa art. 87 § 1 k.p.c. , art. 4 ust. 1 i art. 4a ust. 1 ustawy z dnia
26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (tekst. jedn. Dz. U. z 2009 r., Nr 146, poz.
1188 ze zm.) prowadzi do wniosku, że pełnomocnikiem strony może być jedynie
adwokat czynny zawodowo, wykonujący swój zawód w kancelarii adwokackiej, w
zespole adwokackim lub w spółce.
Skarżący, nadal reprezentowany przez emerytowanego adwokata K. K.
wniósł zażalenie na powyższe postanowienie o odrzuceniu zażalenia, zarzucając
naruszenie art. 4 b prawa o adwokaturze poprzez jego pominięcie oraz naruszenie
art. 871
§ 2 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie. Wyjaśnił, że pełnomocnik jest
jego ojcem. Podniósł też, że art. 4 b prawa o adwokaturze nie zabrania
adwokatom – emerytom wykonywania zawodu, nie wyłącza też prawa
wykonywania zawodu w wypadku, kiedy adwokat nie ma kancelarii, nie pracuje w
spółce, ani w zespole adwokackim. Ponadto postępowanie dotyczy zwolnienia
od kosztów, nie wymagającego fachowej reprezentacji w postepowaniu przed
Sądem Najwyższym.
W konkluzji wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i rozpoznanie
jego zażalenia z dnia 19 grudnia 2012 r. oraz o zasądzenie kosztów procesu od
obydwu zażaleń w kwocie 126 zł.
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
Zagadnienie wymagań formalnych, jakie musi spełnić adwokat, aby mógł być
pełnomocnikiem strony w postępowaniu cywilnym, w tym mógł ją reprezentować
w postępowaniu przed Sądem Najwyższym, było wielokrotnie rozważane
w orzecznictwie Sądu Najwyższego, głównie na tle postanowień uchylonego art.
3
3932
k.p.c., zastąpionego obecnie przez art. 871
k.p.c. Co do zasady ukształtowało
się stanowisko, zgodnie z którym pełnomocnikiem strony może być adwokat
o statusie wyznaczonym przez przepisy ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo
o adwokaturze (Dz. U. Nr 16, poz. 124 ze zm.), a zatem wpisany na listę
adwokatów (art. 65-69a pr. adw.) i wykonujący zawód w formach wskazanych przez
ustawę w art. 4a (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 1996 r.,
I CRN 34/96, OSNC 1996/7-8/109; postanowienie z dnia 17 października 1997 r.,
I CZ 107/97, nie publ. oraz z dnia 28 lutego 2008 r., III CSK 245/07, OSNC
2009/5/73). Stanowisko powyższe nie uchybia treści art. 4 b prawa o adwokaturze,
który określa przypadki uniemożliwiające adwokatowi wykonywanie zawodu
w jakiejkolwiek formie organizacyjnej, a więc reguluje inną materię, niż art. 4 a tej
ustawy i nie uzasadnia odstąpienia od ograniczonego katalogu form
organizacyjnych praktyki adwokackiej. Złagodzenie tego wymagania – w zakresie
reglamentowanym w art. 871
§ 2 k.p.c. przyjęto jedynie w przypadku, kiedy
adwokat (radca prawny) występuje we własnej sprawie. W takim wypadku
dopuszczono osobiste wniesienie kasacji także wtedy, kiedy wnoszący był już
nieczynny zawodowo z uwagi na przejście na emeryturę (por. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 24 listopada 1997 r., II CKN 270/97, OSNC 1998/5/82).
Przyjęcie tego kierunku wykładni – wobec treści art. 871
§ 2 k.p.c. – nie może
jednak być rozszerzone na wypadki występowania przez emerytowanego adwokata
w roli pełnomocnika, nawet jeżeli reprezentuje w ramach umocowania członka
najbliższej rodziny.
Postępowanie, wbrew przekonaniu skarżącego, nie dotyczy też zwolnienia
od kosztów sądowych, ponieważ przedmiotem zaskarżenia odrzuconym
zażaleniem była odmowa zwrotu opłaty sądowej, a nie zwolnienie od obowiązku jej
uiszczenia. Ponadto w wypadku, gdyby przedmiotem postępowania wpadkowego
było zwolnienie od kosztów sądowych, zażalenie podlegałoby odrzuceniu już z tego
powodu, że było niedopuszczalne. Zwolnienie od kosztów sądowych nie mieści się
w pojęciu „kosztów procesu, które nie były przedmiotem rozstrzygnięcia sądu
pierwszej instancji”. Nie należy też do orzeczeń kończących postępowanie
w sprawie.
4
Również orzeczenie dotyczące zwrotu kosztów sądowych nie należy do
postanowień dotyczących kosztów procesu ani kończących postepowanie, lecz
odnosi się do unormowanej w ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.) problematyki kosztów
sądowych, mających charakter publicznoprawny (por. m. in. postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 12 grudnia 2007 r, V CZ 74/07, OSNC 2009/2/31, czy z dnia
30 października 2011 r., II CZ 45/11, Lex nr 1129101).
Z przytoczonych względów zażalenie należało odrzucić na podstawie art.
3941
§ 3 k.p.c. w zw. z art. 39821
i art. 373 oraz art. 370 k.p.c. w brzmieniu sprzed
zmian wprowadzonych ustawą z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy –
kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 233,
poz. 1381), z uwagi na postanowienie zawarte w art. 9 pkt 6 tej ostatniej ustawy.
POSTANOWIENIE
Dnia 20 lipca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący)
SSN Anna Owczarek
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)
w sprawie ze skargi K. K.
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego postanowienia
Sądu Apelacyjnego
z dnia 29 października 2007 r.,
wydanego w sprawie z powództwa K. K.
przeciwko "HDI Asekuracja" - Spółce z ograniczoną
odpowiedzialnością
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 20 lipca 2012 r.,
zażalenia powoda (skarżącego)
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 23 stycznia 2012 r.,
odrzuca zażalenie.
Uzasadnienie
2
Powód K. K. wniósł skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego postanowienia Sądu Apelacyjnego z dnia 29 października 2007 r.
Skarga ta została odrzucona, po czym skarżący wniósł o zwrot uiszczonej od niej
opłaty. Jego wniosek został oddalony. Zażalenie na postanowienie oddalające
wniosek Sąd Apelacyjny odrzucił postanowieniem z dnia 23 stycznia 2012 r.
uznając, że zostało ono sporządzone przez osobę nie mającą uprawnień
wymaganych przez art. 871
§ 1 k.p.c., ponieważ jego autorem był adwokat –
emeryt, nie wykonujący zawodu, tymczasem, zdaniem Sądu Apelacyjnego,
wykładnia celowościowa art. 87 § 1 k.p.c. , art. 4 ust. 1 i art. 4a ust. 1 ustawy z dnia
26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (tekst. jedn. Dz. U. z 2009 r., Nr 146, poz.
1188 ze zm.) prowadzi do wniosku, że pełnomocnikiem strony może być jedynie
adwokat czynny zawodowo, wykonujący swój zawód w kancelarii adwokackiej, w
zespole adwokackim lub w spółce.
Skarżący, nadal reprezentowany przez emerytowanego adwokata K. K.
wniósł zażalenie na powyższe postanowienie o odrzuceniu zażalenia, zarzucając
naruszenie art. 4 b prawa o adwokaturze poprzez jego pominięcie oraz naruszenie
art. 871
§ 2 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie. Wyjaśnił, że pełnomocnik jest
jego ojcem. Podniósł też, że art. 4 b prawa o adwokaturze nie zabrania
adwokatom – emerytom wykonywania zawodu, nie wyłącza też prawa
wykonywania zawodu w wypadku, kiedy adwokat nie ma kancelarii, nie pracuje w
spółce, ani w zespole adwokackim. Ponadto postępowanie dotyczy zwolnienia
od kosztów, nie wymagającego fachowej reprezentacji w postepowaniu przed
Sądem Najwyższym.
W konkluzji wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i rozpoznanie
jego zażalenia z dnia 19 grudnia 2012 r. oraz o zasądzenie kosztów procesu od
obydwu zażaleń w kwocie 126 zł.
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
Zagadnienie wymagań formalnych, jakie musi spełnić adwokat, aby mógł być
pełnomocnikiem strony w postępowaniu cywilnym, w tym mógł ją reprezentować
w postępowaniu przed Sądem Najwyższym, było wielokrotnie rozważane
w orzecznictwie Sądu Najwyższego, głównie na tle postanowień uchylonego art.
3
3932
k.p.c., zastąpionego obecnie przez art. 871
k.p.c. Co do zasady ukształtowało
się stanowisko, zgodnie z którym pełnomocnikiem strony może być adwokat
o statusie wyznaczonym przez przepisy ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo
o adwokaturze (Dz. U. Nr 16, poz. 124 ze zm.), a zatem wpisany na listę
adwokatów (art. 65-69a pr. adw.) i wykonujący zawód w formach wskazanych przez
ustawę w art. 4a (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 1996 r.,
I CRN 34/96, OSNC 1996/7-8/109; postanowienie z dnia 17 października 1997 r.,
I CZ 107/97, nie publ. oraz z dnia 28 lutego 2008 r., III CSK 245/07, OSNC
2009/5/73). Stanowisko powyższe nie uchybia treści art. 4 b prawa o adwokaturze,
który określa przypadki uniemożliwiające adwokatowi wykonywanie zawodu
w jakiejkolwiek formie organizacyjnej, a więc reguluje inną materię, niż art. 4 a tej
ustawy i nie uzasadnia odstąpienia od ograniczonego katalogu form
organizacyjnych praktyki adwokackiej. Złagodzenie tego wymagania – w zakresie
reglamentowanym w art. 871
§ 2 k.p.c. przyjęto jedynie w przypadku, kiedy
adwokat (radca prawny) występuje we własnej sprawie. W takim wypadku
dopuszczono osobiste wniesienie kasacji także wtedy, kiedy wnoszący był już
nieczynny zawodowo z uwagi na przejście na emeryturę (por. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 24 listopada 1997 r., II CKN 270/97, OSNC 1998/5/82).
Przyjęcie tego kierunku wykładni – wobec treści art. 871
§ 2 k.p.c. – nie może
jednak być rozszerzone na wypadki występowania przez emerytowanego adwokata
w roli pełnomocnika, nawet jeżeli reprezentuje w ramach umocowania członka
najbliższej rodziny.
Postępowanie, wbrew przekonaniu skarżącego, nie dotyczy też zwolnienia
od kosztów sądowych, ponieważ przedmiotem zaskarżenia odrzuconym
zażaleniem była odmowa zwrotu opłaty sądowej, a nie zwolnienie od obowiązku jej
uiszczenia. Ponadto w wypadku, gdyby przedmiotem postępowania wpadkowego
było zwolnienie od kosztów sądowych, zażalenie podlegałoby odrzuceniu już z tego
powodu, że było niedopuszczalne. Zwolnienie od kosztów sądowych nie mieści się
w pojęciu „kosztów procesu, które nie były przedmiotem rozstrzygnięcia sądu
pierwszej instancji”. Nie należy też do orzeczeń kończących postępowanie
w sprawie.
4
Również orzeczenie dotyczące zwrotu kosztów sądowych nie należy do
postanowień dotyczących kosztów procesu ani kończących postepowanie, lecz
odnosi się do unormowanej w ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.) problematyki kosztów
sądowych, mających charakter publicznoprawny (por. m. in. postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 12 grudnia 2007 r, V CZ 74/07, OSNC 2009/2/31, czy z dnia
30 października 2011 r., II CZ 45/11, Lex nr 1129101).
Z przytoczonych względów zażalenie należało odrzucić na podstawie art.
3941
§ 3 k.p.c. w zw. z art. 39821
i art. 373 oraz art. 370 k.p.c. w brzmieniu sprzed
zmian wprowadzonych ustawą z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy –
kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 233,
poz. 1381), z uwagi na postanowienie zawarte w art. 9 pkt 6 tej ostatniej ustawy.