Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 lutego 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 28 lutego 2013 r.

na rozprawie

sprawy z wniosku S. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o emeryturę

na skutek apelacji pozwanego organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu

z dnia 2 października 2012 r. sygn. akt III U 871/12

I.  o d d a l a apelację,

II.  z a s ą d z a od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. na rzecz wnioskodawcy S. P. kwotę 120 zł (słownie: sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 maja 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS ( t. jedn. Dz. U. 2009 nr 153 poz. 1227) oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) odmówił prawa do emerytury S. P., ponieważ nie udowodnił 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych.

W odwołaniu od powyższej decyzji wnioskodawca zarzucił naruszenie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., poprzez przyjęcie, że niewskazanie tego aktu prawnego w świadectwie pracy w warunkach szczególnych niweczy wartość dowodową tego dokumentu, a także błędne ustalenia faktyczne, że praca wykonywana przez skarżącego była pracą osoby współpracującej, a nie pracownika. Odwołujący domagał się uchylenia zaskarżonej decyzji i przyznania prawa do emerytury.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podnosząc, że do stażu pracy w warunkach szczególnych nie można zaliczyć: okresu zatrudnienia w (...) S.A. od 19.05.1980 r. do 15.10.1982 r. z uwagi na braki formalne w świadectwie pracy w warunkach szczególnych oraz okresu zatrudnienia w(...) M. N. w Z. od 10.12.1982 r. do 11.04.1988 r., ponieważ wnioskodawca nie był pracownikiem lecz osobą współpracującą przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej.

Wyrokiem z dnia 2 października 2012 r., sygn. akt III U 871/12 Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych, począwszy od ukończenia sześćdziesiątego roku życia.

Sąd ustalił przebieg zatrudnienia S. P., ur. (...), a w szczególności, że wnioskodawca pracował w okresie od 1.07.1988 r. do 31.09.1999 r. w HSW (...)w S., wykonując bieżącą konserwację agregatów i urządzeń, a okres ten został zaliczony przez organ rentowy do stażu pracy w warunkach szczególnych. Wnioskodawca był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w (...) M. N. w Z. w okresie od 10.12.1982 r. do 11.04.1988 r., wykonując prace wymienione w wykazie A, dział XIII, poz. 10, 12 i dział XIV, poz. 25 rozporządzenia RM z 7.02.1983 r.

Zdaniem Sądu wnioskodawca wykazał piętnastoletni okres pracy w warunkach szczególnych, gdyż do okresu uwzględnionego przez organ rentowy w wymiarze 10 lat, 3 miesiące i 27 dni dodać należy okres pracy w (...)

W apelacji od powyższego wyroku organ rentowy domagał się jego zmiany i oddalenia odwołania, zarzucając naruszenie art. 184 ust. 1 w zw. z art. 32 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS w powiązaniu z § 1 ust. 1 i § 4 ust. 1 rozporządzenia RM z dnia 7.02.1983 r., poprzez przyjęcie, że wnioskodawca posiada wymagany staż pracy w warunkach szczególnych, pomimo iż w okresie od 10.12.1982 r. do 11.04.1988 r. nie posiadał statusu pracownika, lecz osoby współpracującej przy prowadzeniu działalności gospodarczej, przez co okres ten nie może być zaliczony do stażu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że status wnioskodawcy w powyższym okresie oceniać należy na podstawie przepisów art. 26 ustawy z dnia 18 grudnia 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących działalność gospodarczą oraz ich rodzin i art. 4 ustawy z dnia 25 listopada 1986 r. o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych. Wnioskodawca spełniał warunki uznania za osobę współpracującą swojej teściowej – prowadzącej (...) gdyż pracował u niej jako zdobnik kryształu i wspólnie zamieszkiwał.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawca domagał się jej oddalenia i zasądzenia na swoją rzecz kosztów postępowania za II instancję, podkreślając, że Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił jego podstawę zatrudnienia w (...), na którą jednoznacznie wskazują zeznania M. N..

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego jest nieuzasadniona i podlega oddaleniu, ponieważ zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu jest trafny i nie narusza prawa.

Przedmiotem sporu w sprawie była ocena uprawnienia S. P. do emerytury w obniżonym wieku, a to w związku z zatrudnieniem w szczególnych warunkach, na podstawie art. 184 w związku z art. 32 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. 2009 nr 153 poz. 1227), a w szczególności zakwalifikowanie okresu pracy w (...) M. N. w Z. od 10.12.1982 r. do 11.04.1988 r., jako zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, podlegającego zaliczeniu do stażu pracy w warunkach szczególnych.

Organ rentowy zajął stanowisko, że wnioskodawca jako zięć osoby prowadzącej działalność gospodarczą podlegał w w/w okresie przepisom ustawy z dnia 18 grudnia 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących działalność gospodarczą oraz ich rodzin (t. jedn. Dz. U. z 1989 r., nr 46, poz. 250 ze zm.), ponieważ został zgłoszony do ubezpieczeń społecznych jako osoba współpracująca z osobą prowadzącą działalność gospodarczą. Z powyższym stanowiskiem nie można się zgodzić.

W pierwszej kolejności zauważyć należy, że zasady podlegania określonemu rodzajowi ubezpieczeń społecznych wynikają z przepisów o charakterze bezwzględnie obowiązującym, które kreują określony stosunek ubezpieczenia społecznego z mocy samego prawa i według stanu prawnego z daty powstania obowiązku ubezpieczenia (tak wyrok SN z 11 lutego 1999 r., II UKN 461/98, OSNP – wkł. 1999/11/7).

Zawarcie przez wnioskodawcę umowy o pracę, świadczenie jej w warunkach podporządkowania, w wyznaczonym miejscu i w sposób określony przez pracodawcę, w ośmiogodzinnym dziennym wymiarze czasu pracy, jak również treść wystawionego przez (...) M. N. w Z. świadectwa pracy ogólnego i świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych wskazują, że tytułem podlegania wnioskodawcy ubezpieczeniom społecznym było w okresie od 10.12.1982 r. do 11.04.1988 r. zatrudnienie pracownicze.

Stąd też chociaż wnioskodawca należał do kręgu osób, o jakich mówi art. 26 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących działalność gospodarczą, to łącząca go umowa o pracę z teściową, jako pracodawcą z mocy art. 2 ust. 1 pkt. 2 ustawy z 18 grudnia 1976 r. wykluczała możliwość podlegania ubezpieczeniu społecznemu z tytułu współpracy.

W ocenie Sądu Apelacyjnego objęcie ubezpieczonego pracownika ubezpieczeniem, któremu on z mocy prawa nie podlegał tj. ubezpieczeniem osób współpracujących i opłacanie składek w ramach tego niewłaściwego systemu ubezpieczeniowego nie wywołuje dla niego negatywnych skutków prawnych, a w szczególności nie stanowi przeszkody do przyznania ubezpieczonemu świadczenia wynikającego z przepisów dotyczących zaopatrzenia emerytalnego pracowników i ich rodzin, szczególnie, że zgodnie z art. 32 ust. 1 i 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących działalność gospodarczą i ich rodzin obowiązek zgłoszenia osoby współpracującej ciążył na osobie prowadzącej działalność.

Odkształcenie okresu ubezpieczeniowego wnioskodawcy z ubezpieczenia osób współpracujących na ubezpieczenie pracownicze pozwala na doliczenie do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia w (...) M. N. w Z., w trakcie którego wykonywał prace wymienione w załączniku do rozporządzenia RM z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w wykazie A, dział XIII, poz. 10 i 13.

W tej sytuacji należało w postępowaniu odwoławczym w zupełności podzielić ocenę Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu, że wnioskodawca spełnia wszystkie warunki do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku, zgodnie z art. 184 w związku z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Z podanych przyczyn orzeczono, jak w punkcie I sentencji na podstawie art. 385 kpc. O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na podstawie art. 98 kpc w związku z § 13 ust. 1 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. 2002, nr 163, poz.1348).