Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 26/12
POSTANOWIENIE
Dnia 9 sierpnia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Antoni Górski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Jan Górowski
SSN Anna Owczarek
w sprawie z powództwa Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej
"Zespół Opieki Zdrowotnej" w K.
przeciwko Narodowemu Funduszowi Zdrowia Oddziałowi Wojewódzkiemu we W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 9 sierpnia 2012 r.,
zażalenia strony powodowej na postanowienie w przedmiocie kosztów
postępowania apelacyjnego, zawarte w wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 2 czerwca 2011 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
2
Wyrokiem z dnia 25 sierpnia 2011 r. Sąd Apelacyjny w sprawie o zapłatę z
powództwa Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej „Zespół Opieki
Zdrowotnej” w K. przeciwko Narodowemu Funduszowi Zdrowia Oddziałowi
Wojewódzkiemu we W. sprostował oczywistą omyłkę pisarską (pkt 1); zmienił
zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego z dnia 28 stycznia 2011 r. w ten sposób, że
oddalił powództwo (pkt 2); jak również zasądził od strony powodowej na rzecz
strony pozwanej 92.034 zł tytułem zwrotu kosztów postępowaniu apelacyjnego.
W zażaleniu skarżąca zarzucała naruszenie art. 96 ust. 1 pkt 10 w zw. z art.
103 u.k.s.c. poprzez jego niezastosowanie i obciążenie strony powodowej kosztami
sądowymi pomimo faktu, że powód został zwolniony od kosztów sądowych
w całości, zaś zwolnienie obejmowało zarówno postępowanie pierwszo jak
i drugoinstancyjne. Zarzucono także naruszenie art. 102 k.p.c. przez jego
niezastosowanie, jak również naruszenie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1
k.p.c. przez ich zastosowanie. Stwierdzono, że sytuacja majątkowa powoda nie
pozwala na poniesienie kosztów procesu. Wskazano, że powód będący
samodzielnym publicznym zakładem opieki zdrowotnej znajduje się w bardzo
ciężkiej sytuacji finansowej (strata na dzień wydania orzeczenia wyniosła
2.727.497,32 zł) zaś obowiązek zapłaty kosztów postępowania apelacyjnego
i kosztów zastępstwa procesowego spowoduje znaczne pogorszenie jego kondycji
finansowej i poważnie utrudni wykonywanie bieżącej działalności statutowej.
Zarzucono, że Sąd nie wskazał żadnych argumentów na uzasadnienie swojego
rozstrzygnięcia, bowiem nie zweryfikował sytuacji finansowej przedstawionej przez
stronę powodową.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 108 § 1 k.p.c. sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu
kończącym sprawę w instancji. Zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c., strona przegrywająca
sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne
do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Powołany przepis ustanawia dwie
zasady rozstrzygania o kosztach procesu, tj. zasadę odpowiedzialności za wynik
procesu oraz zasadę orzekania o zwrocie kosztów niezbędnych i celowych.
3
Wyjątkiem od wskazanej reguły jest orzeczenie o kosztach postępowania na
podstawie art. 102 k.p.c., według którego w wypadkach szczególnie uzasadnionych
sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać
jej w ogóle kosztami. Przepis ten wyraża zasadę słuszności w orzekaniu
o kosztach, stanowiąc wyjątek od zasady odpowiedzialności za wynik procesu.
Podstawę do jego zastosowania stanowią konkretne okoliczności danej sprawy,
przekonujące o tym, że w rozpoznawanym przypadku obciążenie strony
przegrywającej kosztami procesu na rzecz przeciwnika byłoby niesłuszne,
czy wręcz niesprawiedliwe. Art. 102 k.p.c. znajduje zastosowanie „w wypadkach
szczególnie uzasadnionych”, które nie zostały ustawowo zdefiniowane i są
każdorazowo oceniane przez sąd orzekający na tle okoliczności konkretnej sprawy.
Do okoliczności tych zalicza się m.in. sytuację majątkową i osobistą strony,
powodującą, że obciążenie jej kosztami może pozostawać w kolizji z zasadami
współżycia społecznego. Przy zastosowaniu art. 102 k.p.c. mogą być również
brane pod uwagę okoliczności dotyczące charakteru sprawy (por. postanowienie
SN z dnia 21 lipca 2011 r., V CZ 54/11, niepubl.).
Treść art. 102 k.p.c. przemawia za tezą, że jego wykładnia nie może być
rozszerzająca (por. postanowienia SN z dnia 13 października 1976 r., IV PZ 61/76,
LEX nr 7856; z dnia 26 stycznia 2007 r., V CSK 292/06, LEX nr 232807; z dnia
12 stycznia 2012 r., IV CZ 117/11, niepubl.), a w konsekwencji zastosowanie art.
102 k.p.c. może mieć miejsce wyłącznie w sytuacjach wyjątkowych.
Zastosowanie art. 102 k.p.c. wymaga dokonania oceny ostatecznego
wyniku sprawy, jak również podlega dyskrecjonalnej ocenie sędziowskiej.
Ustalenie, czy takie szczególne wypadki zachodzą, ustawodawca pozostawił
swobodnej ocenie sądu. Ocena ta powinna uwzględniać wszystkie okoliczności,
które mogą mieć wpływ na jej podjęcie. Rozstrzygnięcie w tym zakresie
może zostać skutecznie zakwestionowane w ramach kontroli instancyjnej jedynie
w razie oczywistego naruszenia reguł zastosowania art. 102 k.p.c. Wymaga jednak
podkreślenia, że skorzystanie ze wskazanego przepisu jest suwerennym
uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu orzekającego (por. wyrok SN z dnia
22 listopada 2006 r., V CSK 292/06, niepubl.; postanowienia Sądu Najwyższego
z dnia 13 grudnia 2007 r., I CZ 110/07, niepubl.; z dnia 11 lutego 2010 r.,
4
I CZ 112/09, niepubl.; z dnia 13 lipca 2011 r., III CZ 32/11, niepubl., z dnia
25 stycznia 2012 r., V CZ 103/11, niepubl.). Subiektywne przekonanie strony
o swojej racji nie może stanowić podstawy do żądania zastosowania art. 102 k.p.c.,
ani dowodzić istnienia powinności tego Sądu zastosowania wymienionego przepisu
(postanowienia SN z dnia 13 stycznia 2007 r., I CZ 110/07, niepubl.; z dnia
27 stycznia 2010 r., II CZ 75/09, niepubl.; z dnia 27 stycznia 2010 r. II CZ 87/09,
niepubl.; z dnia 11 lutego 2010 r., I CZ 111/09, niepubl.; z dnia 15 grudnia 2011 r.,
IICZ 139/11, niepubl.).
Zastosowanie art. 102 k.p.c. uzależnione jest zatem od oceny sądu
rozpoznającego sprawę; kompetencja Sądu Apelacyjnego ma charakter
dyskrecjonalny. Sąd Apelacyjny przedstawił wywód odnoszący się do braku
podstaw zastosowania normy wyrażonej w art. 102 k.p.c. Stwierdzono bowiem,
że „orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego (…) wydano w oparciu
o dyspozycję przepisu art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. W ocenie Sądu
Odwoławczego nie zaistniały bowiem żadne szczególne przesłanki umożliwiające
zastosowanie dobrodziejstwa wynikającego z dyspozycji przepisu art. 102 k.p.c.,
o co wnioskowała strona powodowa. W tym zakresie wskazać bowiem trzeba,
iż akcentowane przez nią trudności finansowe oraz obowiązki konstytucyjnie
i ustawowo nałożone na nią w zakresie zapewnienia prawa obywateli do opieki
zdrowotnej, przy uwzględnieniu również sytuacji apelującej, która jest podmiotem
sfery finansów publicznych dysponującym i zarządzającym środkami publicznymi
dla realizacji powyżej wskazanego obowiązku, nie pozwalały na zastosowanie
cytowanej normy w tym zakresie”. Analiza uzasadnienia Sądu Apelacyjnego nie
uzasadnia twierdzenia, by miało miejsce oczywiste naruszenie reguł zastosowania
art. 102 k.p.c.
Biorąc to pod uwagę Sąd Najwyższy na podstawie art. 3941
§ 3 w zw. z art.
39814
k.p.c. zażalenie oddalił.
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13