Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 grudnia 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SA– Ryszard Sarnowicz (spr.)

Sędzia SA – Barbara Godlewska – Michalak

Sędzia SA – Ksenia Sobolewska – Filcek

Protokolant: – sekr. sądowy Ewelina Murawska

po rozpoznaniu w dniu 12 grudnia 2012 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. B.

przeciwko A. B.

o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 21 maja 2012 r.

sygn. akt XXV C 1164/11

I zmienia zaskarżony wyrok w ten tylko sposób, że w punkcie 4 kwotę 3.600 zł (trzy tysiące sześćset złotych) zastępuje kwotą 7.200 zł (siedem tysięcy dwieście złotych) i dodaje słowa „wraz z należnym podatkiem VAT”;

II oddala apelację w pozostałej części;

III nie obciąża powódki obowiązkiem zwrotu pozwanej kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym;

IV przyznaje radcy prawnemu A. K. ze Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie wynagrodzenie w kwocie 5.400 zł (pięć tysięcy czterysta złotych) wraz z należnym podatkiem VAT tytułem kosztów udzielenia powódce nieopłaconej pomocy prawnej w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt VI A Ca 997/12

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 15 czerwca 2011 roku doprecyzowanym pismem z dnia 18 sierpnia 2011 roku powódka M. B. domagała się nakazania pozwanej A. B. złożenia oświadczenia woli o nieodpłatnym przeniesieniu na rzecz powódki prawa własności nieruchomości lokalowej położonej w W. przy ul. (...) lok. (...), dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy Mokotowa w Warszawie Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr KW (...), zasądzenia od pozwanej na rzecz powódki kosztów postępowania oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego z urzędu według norm przepisanych, oświadczając jednocześnie, że koszty te nie zostały opłacone ani w całości ani w części. W uzasadnieniu powódka wskazała na umowę darowizny z dnia 26 listopada 2008 roku opisanego wyżej lokalu na rzecz pozwanej i na odwołanie tej darowizny. Przyczyną odwołania darowizny było umieszczenie jej w domu opieki i brak zainteresowania obdarowanej jej losem.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 21 maja 2012 roku Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo M. B. przeciwko A. B., nieuiszczone koszty sądowe przejął na rachunek Skarbu Państwa, nie obciążył powódki kosztami na rzecz pozwanej oraz zasądził na rzecz kancelarii radcy prawnego A. K. kwotę 3600 zł tytułem wynagrodzenia za pełnienie obowiązków pełnomocnika z urzędu i kwotę tę nakazał wypłacić z sum Skarbu Państwa.

Sąd Okręgowy powyższe rozstrzygniecie oparł na następujących ustaleniach faktycznych.

Powódka jest babcią pozwanej ze strony syna z pierwszego małżeństwa powódki. W 1957 r. mąż powódki, W. B., otrzymał przydział mieszkania służbowego, kwaterunkowego przy ul. (...) w W. i był jego głównym najemcą. W mieszkaniu tym zamieszkiwali: mąż powódki, powódka, syn powódki J. B., jej córka E. B. oraz syn powódki z pierwszego małżeństwa K. S. – ojciec pozwanej. Z upływem czasu dzieci powódki dorastały i usamodzielniały się, czego skutkiem było ich wyprowadzeniem się z przedmiotowego lokalu. W. B. zmarł 18 czerwca 2002 roku. W chwili śmierci męża, status powódki względem przedmiotowego lokalu pozostawał nieuregulowany. Syn powódki, K. S., udzielił swojej matce pomocy w uzyskaniu uprawnień do spornej nieruchomości na drodze sądowej. Ostatecznie, wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy Mokotowa w Warszawie z dnia 25 maja 2006 roku ustalono, iż powódka M. B. z dniem 18 czerwca 2006 r. wstąpiła w stosunek najmu lokalu mieszkalnego nr (...) znajdującego się w budynku przy ul. (...) w W. w miejsce zmarłego W. B.. W dniu 14 marca 2008 roku Urząd Miasta (...) W., Urząd Dzielnicy M. zawiadomił powódkę o przeznaczeniu do sprzedaży spornego lokalu. Z uwagi na okoliczność, że powódka nie dysponowała oszczędnościami pozwalającymi jej na samodzielny wykup lokalu, pozwana za namową swojego ojca udzieliła w dniu 23 lipca 2008 roku powódce pożyczki na kwotę 49.586,01 zł. Pozwoliło to powódce na dokonanie wykupu lokalu, który następnie przekazała umową darowizny z dnia 26 listopada 2008 r. sporządzoną w formie aktu notarialnego pozwanej. Mimo przekazania lokalu, powódka w dalszym ciągu na zasadzie służebności osobistej mieszkania przebywała w przedmiotowym lokalu. W tym okresie była hospitalizowana z uwagi na pogarszający się stan zdrowia. Już w 2010 r. M. B. przeszła trzy wylewy krwi do mózgu. Z uwagi na zalecenia lekarskie, rodzice pozwanej zdecydowali o umieszczeniu powódki w domu opieki przy ul. (...) w W.. Miesięczne koszty utrzymania powódki w domu opieki to kwota 2500 zł. Część kosztów za pobyt powódki w domu opieki ponosi sama powódka (350-370 zł) a część pozwana. Brak osobistych kontaktów pozwanej z powódką wynika z nie rozwiniętych między nimi więzi rodzinnych, co jest skutkiem trudnych relacji powódki z jej synem, a zarazem ojcem pozwanej. Pozwana pokrywa jednakże w większości koszty związane z pobytem powódki w domu opieki, jak również sprawuje osobistą pieczę nad sporną nieruchomością, którą poddała generalnemu remontowi celem dostosowania do potrzeb niepełnosprawnej powódki. Regularny kontakt osobisty z powódką podtrzymuje natomiast syn – K. S.. Pozwana nie ma możliwości sprawowania osobistej pieczy nad powódką w jej mieszkaniu, jak również nie ma możliwości zapewnienia jej w nim wystarczającej opieki w zakresie uwarunkowanym stanem zdrowia powódki.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy oddalił powództwo w całości.

Sąd Okręgowy wskazując na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 września 2000 roku wydany w sprawie III CKN 810/00, LEX nr 51880 stwierdził, że darowizna wprawdzie wytwarza stosunek etyczny między darczyńcą i obdarowanym, wyróżniający się etycznym obowiązkiem wdzięczności, a pogwałcenie tego obowiązku przez dopuszczenie się ciężkich uchybień opatrzone jest sankcją prawną, przewidzianą w art. 898 § 1 k.c., w postaci prawa odwołania darowizny, ale warunkiem tego prawa jest, aby obdarowany dopuścił się względem darczyńcy rażącej niewdzięczności. Taką kwalifikowaną postać ma dopiero takie zachowanie się obdarowanego, które w świetle istniejących reguł moralnych i prawnych świadczy o tym, że darczyńca odczuwa je wysoce ujemnie. Sąd Okręgowy wskazał także na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 2000 r. w sprawie IV CKN 159/00, LEX nr 52498 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lipca 2000 r. wydany w sprawie I CKN 919/98, LEX nr 50820.

Sąd Okręgowy podniósł, iż pozwana w umowie darowizny ustanowiła na rzecz M. B. na jej wniosek nieodpłatnie służebność w postaci dożywotniego i bezpłatnego korzystania przez nią z całego lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w W. przy ul. (...) i w ocenie Sądu z obowiązku tego się wywiązuje, chociaż powódka aktualnie przebywa w domu opieki. Pobyt w domu opieki nie wynika ze złej woli obdarowanej, tylko uwarunkowany jest stanem zdrowia wnoszącej. Z uwagi na stan zdrowia powódki, niemożliwe stało się jej dalsze zamieszkiwanie w przedmiotowym lokalu na takich zasadach jak podczas zawierania umowy darowizny. Stale pogarszający się stan zdrowia powódki uniemożliwia jej samodzielną egzystencję i wymaga zapewnienia jej fachowej, 24-godzinnej opieki. W ocenie Sądu Okręgowego, pozwana nie ma możliwości zorganizowania w spornym lokalu opieki na takim poziomie jak specjalistyczna placówka opiekuńcza, dlatego też należy uznać, iż umieszczenie powódki w ośrodku opiekuńczym było uzasadnienie jej stanem zdrowia. Dalej Sąd Okręgowy zważył, iż pozwana nie uchyla się od ponoszenia kosztów związanych z pobytem powódki w specjalistycznym ośrodku i jej potrzebami jak również utrzymaniem i dostosowaniem mieszkania do potrzeb powódki. Brak osobistych kontaktów z darczyńcą wywołany jest brakiem więzi emocjonalnej pozwanej z powódką, za który to brak nie sposób winić tylko pozwanej. Jest on wynikiem zachwianej relacji pomiędzy matką a synem z pierwszego małżeństwa (ojcem powódki), które stały się udziałem również pozwanej jako wnuczki. Mimo takich zachwianych relacji to jednak syn z pierwszego małżeństwa i pozwana interesują się losem powódki, zapewniają jej opiekę medyczną, ponoszą koszty leczenia związane z tą opieką. Pozostałe dwoje dzieci w żadnym stopniu nie realizuje obowiązku alimentacyjnego i nie przejawia osobistego zainteresowania. W ocenie Sądu Okręgowego, stosunku pozwanej wobec drugiej babci, która również z uwagi na stan zdrowia wymaga szeroko zakresowej opieki nie można porównać ze stosunkiem do powódki. To ona była obecna w całym życiu pozwanej przez całe dzieciństwo do chwili obecnej. Obecność ta wytworzyła bardzo bliskie relacje, więzi rodzinne. Tymczasem powódkę z pozwaną łączą jedynie więzy krwi. Dlatego obiektywnie uzasadniony jest różny stosunek pozwanej do powódki i babci ze strony matki, a takie zachowanie nie może być postrzegane w kategoriach rażącej niewdzięczności wobec darczyńcy. Sąd Okręgowy zwrócił także uwagę, że M. B. jako osoba ciesząca się pełnią praw, może sama zdecydować, że nie wyraża zgody na pobyt w domu opieki. Wówczas nie było żadnych podstaw, by w dalszym ciągu w nim przebywała. Tymczasem powódka nie podejmuje żadnych kroków prawnych w kierunku opuszczenia aktualnego miejsca pobytu, co może świadczyć o tym, że jej pobyt w domu opieki jest zgodny z jej wolą. W konsekwencji Sąd Okręgowy przyjął, że brak osobistych kontaktów obdarowanej nie wyczerpuje znamion rażącej niewdzięczności w rozumieniu art. 898 § 1 k.c. Zachowania pozwanej nie miały i nie mają na celu wyrządzenia powódce krzywdy, nie są ukierunkowane na pokrzywdzenie powódki i nie noszą cech złej woli.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 102 k.p.c.

Powyższe rozstrzygniecie w Sądu Okręgowego w Warszawie powódka zaskarżyła w punkcie pierwszym oddalającym powództwo w całości oraz w punkcie czwartym zasądzającym koszty zastępstwa procesowego sprawowanego z urzędu. Powódka zarzuciła Sądowi Okręgowemu naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 898 § 1 k.c. poprzez błędną jego wykładnię i przyjęcie, że zachowanie pozwanej A. B. nie wypełnia przesłanek rażącej niewdzięczności, podczas gdy czynności podejmowane przez pozwaną miały charakter długotrwałego, uporczywego i intensywnego naruszania obowiązków ciążących na obdarowanym w stosunku do darczyńcy oraz błędną wykładnię i przyjęcie, że obowiązek wdzięczności i pomocy ciążący na obdarowanym względem darczyńcy na podstawie umowy darowizny, nie stanowi obowiązku osobistego obdarowanego i może być wykonywany przez inną osobę, a w rezultacie przyjęcie, iż ojciec pozwanej – K. S. mógł w miejsce pozwanej A. B., spełniać obowiązek wdzięczności i pomocy względem powódki M. B.. Jednocześnie powód zarzucił naruszenie przepisów postępowania a mianowicie art. 233 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i przyjęcie za udowodniony fakt, iż pozwana A. B. wyraża gotowość do przywiezienia powódki do lokalu będącego przedmiotem darowizny, podczas gdy w rzeczywistości pozwana odebrała powódce klucze, wyremontowała lokal, wynajmuje mieszkanie i przygotowuje je do sprzedaży. Powódka zarzuciła także Sądowi Okręgowemu naruszenie przepisu § 6 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu poprzez zasądzenie na rzecz pełnomocnika z urzędu kwoty 3600 zł tytułem wynagrodzenia, w sytuacji gdy wartość przedmiotu sporu w niniejszej sprawie stanowiła kwota 500 000 zł, w związku z czym zgodnie z przepisem § 6 pkt 7 wskazanego Rozporządzenia, minimalna stawka wynagrodzenia pełnomocnika z urzędu powinna stanowić kwotę 7200 zł.

Wskazując powyższe zarzuty apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie nakazania pozwanej A. B. złożenia oświadczenia woli o następującej treści: „A. B. oświadcza, że w związku z odwołaniem umowy darowizny zwartej z M. B. w dniu 28 listopada 2008 roku w W., przenosi nieodpłatnie na M. B. prawo własności nieruchomości lokalowej o pow. 59,73 m.kw. położonej w W., na III kondygnacji budynku przy ul. (...) lok. (...), składającego się z dwóch pokoi, kuchni, przedpokoju, łazienki i wc, dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy Mokotowa w Warszawie Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr KW (...); i stwierdzenie, ze prawomocny wyrok zastępuje umowę oraz o zasądzenie kosztów nieopłaconej pomocy świadczonej z urzędu oświadczając jednocześnie, iż koszty te nie zostały poniesione w całości ani w części, ewentualnie o uchylenie wyroku w punkcie pierwszym i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, łącznie z rozstrzygnięciem w przedmiocie kosztów postępowania, w tym kosztów nieopłaconej pomocy z urzędu.

Podczas rozprawy apelacyjnej pełnomocnik powódki popierał złożoną apelację oraz wniósł o zasądzenie kosztów pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu. Pełnomocnik pozwanej wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

apelacja powódki nie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., wbrew twierdzeniom powódki Sąd Okręgowy nie dopuścił się naruszenia tego przepisu, albowiem dokonane przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne w sprawie były prawidłowe i nie została naruszona przez Sąd zasada swobodnej oceny dowodów. Należy podnieść, iż zarzut naruszenia art. 233 paragraf 1 k.p.c. tylko wówczas można uznać za podniesiony skutecznie, o ile zostanie wykazane, iż Sąd dokonując oceny materiału dowodowego naruszył reguły logicznego rozumowania lub zasady doświadczenia życiowego. Powód nie wykazał, aby dokonana przez Sąd Okręgowy ocena zgromadzonego materiału dowodowego wyrażała brak logiki lub sprzeczność z doświadczeniem życiowym. W związku z tym wymieniony zarzut należy uznać jedynie za zwykła polemikę z zapadłym rozstrzygnięciem. Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu Okręgowego znajdujące oparcie w poczynionych ustaleniach faktycznych, iż zachowania pozwanej względem powódki nie można uznać za rażąco niewdzięczne w rozumieniu art. 898 § 1 k.c. Przedmiotowe ustalenia faktyczne Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne. Nie ulega bowiem wątpliwości, iż dokonując oceny materiału dowodowego Sąd Okręgowy, w sposób prawidłowy przyjął, że pozwana dostosowując mieszkanie do potrzeb niepełnosprawnej powódki, nie dopuściła się rażącej niewdzięczności. Powyższego nie zmienia okoliczność, iż przedmiotowe mieszkanie zostało wynajęte, albowiem środki uzyskiwane z tego tytułu są przeznaczane na utrzymanie powódki w domu opieki. Ustanowienie służebności osobistej mieszkania na rzecz powódki, nie pozbawi ją tego prawa nawet w przy sprzedaży przedmiotowego mieszkania. Jednakże w aktach sprawy brak jest dowodów na tę okoliczność.

Mając na uwadze powyższe, zdaniem Sądu Apelacyjnego nie sposób również uznać na co wskazuje w apelacji powódka, iż Sąd Okręgowy dopuścił się naruszenia art. 898 § 1 k.c. poprzez błędną jego wykładnię i przyjęcie, że zachowanie pozwanej A. B. nie wypełnia przesłanek rażącej niewdzięczności, podczas gdy czynności podejmowane przez pozwaną miały charakter długotrwałego, uporczywego i intensywnego naruszania obowiązków ciążących na obdarowanym w stosunku do darczyńcy oraz błędną wykładnię i przyjęcie, że obowiązek wdzięczności i pomocy ciążący na obdarowanym względem darczyńcy na podstawie umowy darowizny, nie stanowi obowiązku osobistego obdarowanego i może być wykonywany przez inną osobę, a w rezultacie przyjęcie, iż ojciec pozwanej – K. S. mógł w miejsce pozwanej A. B., spełniać obowiązek wdzięczności i pomocy względem powódki M. B..

Zgodnie z art. 898 § 1 k.c. darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności. Ustawodawca jednak nie wskazał, jakie zachowania winny być ocenione jako rażąca niewdzięczność pozostawiając powyższe doktrynie i orzecznictwu sądów. Przyjmuje się, że przez pojęcie rażącej niewdzięczności należy rozumieć tylko takie czynności obdarowanego (działania lub zaniechania), które są skierowane przeciwko darczyńcy z zamiarem nieprzyjaznym. W szczególności są to działania polegające na popełnieniu w stosunku do darczyńcy przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub czci albo mieniu darczyńcy lub naruszenie przez obdarowanego spoczywających na nim obowiązków wynikających ze stosunków osobistych (rodzinnych) łączących go z darczyńcą. Jednakże nie jest możliwe formułowanie generalnych elementów znaczenia tego pojęcia z uwagi na zróżnicowane sytuacje życiowe. „ O istnieniu lub nieistnieniu podstaw do odwołania darowizny z powodu rażącej niewdzięczności decydują w każdym przypadku konkretne okoliczności, rozważane na tle zwyczajów panujących w określonych środowiskach społecznych, które nie wykraczają poza wypadki życiowych konfliktów” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 października 2005 r., I CK 112/05, lex 186998). Każdy przypadek powinien być rozważony indywidualnie. „Znamion rażącej niewdzięczności nie wyczerpują z reguły czyny nieumyślne obdarowanego, drobne czyny nawet umyślne, ale nie wykraczające, w określonych środowiskach poza zwykłe konflikty życiowe, rodzinne, jak też również obojętna przyczyna niewdzięczności, umożliwia dokonanie osądu, czy i na ile zachowanie obdarowanego może być uznane za nieusprawiedliwione. Przewidziana art. 898 § 1 k.c. przesłanka niewdzięczności, w stopniu rażącym, ma kwalifikowany charakter, odnoszący się do zachowań, które oceniając rozsądnie, przy uwzględnieniu obiektywnego i subiektywnego, muszą być uznane za wysoce niewłaściwe i krzywdzące darczyńcę, jak na przykład popełnienie przestępstwa przeciwko życiu lub zdrowiu, czci albo mieniu, ciężkie naruszenie obowiązków rodzinnych, naruszenie godności osobistej ze świadomością i w nieprzyjaznym zamiarze (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 czerwca 2010 r., sygn. II CSK 68/10, lex nr 852539).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy, w ocenie Sądu Apelacyjnego, zważyć należy, iż trafnie stwierdził Sąd Okręgowy, że nie można postępowania pozwanej ocenić jako rażąca niewdzięczność w świetle powołanych mierników. Dodatkowo zważyć należy, iż obowiązek obdarowanego do pomocy darczyńcy istnieje jedynie w granicach zakreślonych treścią art. 897 k.c. (niedostatek darczyńcy). Nie może ujść uwadze fakt, iż pozwana w umowie darowizny ustanowiła na rzecz M. B. służebność w postaci dożywotniego i bezpłatnego korzystania przez nią z całego lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w W. przy ul. (...). Wprawdzie powódka nie przebywa aktualnie w przedmiotowym mieszkaniu, ale jest to wynikiem stanu zdrowia powódki, a nie złej woli pozwanej. Co więcej, pozwana pokrywa część kosztów pobytu powódki w specjalistycznej placówce opiekuńczej. Dodatkowo pozwana nie uchyla się od ponoszenia kosztów związanych z dostosowaniem mieszkania do potrzeb powódki. Powódka zdaje się też zapominać, iż nie jest już aktualnie właścicielem nieruchomości położonej przy ul. (...). W wyniku umowy zawartej w dniu 26 listopada 2008 roku wyzbyła się własności nieruchomości na rzecz pozwanej. Od tej chwili pozwana, nie zaś powódka, jest uprawniona do podejmowania decyzji w stosunku do przedmiotu darowizny, w tym także decyzji o remoncie lokalu, oddaniu rzeczy w najem. W związku z powyższym te zachowania pozwanej, które mieściły się w ramach ustawowych uprawnień właścicielskich nie mogą być oceniane przez skarżącą jako przejawy rażącej niewdzięczności. W tym miejscu należy też wskazać, iż osobiste kontakty pozwanej z powódką nie miały też miejsca przed sporządzeniem umowy darowizny. Decyzję o dokonaniu darowizny powódka podjęła w okresie, kiedy nie była otoczona opieką osobistą pozwanej. W konsekwencji brak takich kontaktów po darowaniu spornej nieruchomości, nie może stanowić podstawy do zmiany orzeczenia.

Wobec powyższego, zdaniem Sądu Apelacyjnego, ocenę dokonaną przez Sąd Okręgowy, iż zachowanie pozwanej nie nosi cech rażącej niewdzięczności, o której mowa w art. 898 § 1 k.c., uwzględniając wymienione kryteria obiektywnie i subiektywnie, jak też podłoże wzajemnych stosunków pomiędzy stronami, należy uznać za trafną.

Z tych względów na mocy art. 385 k.p.c. Sąd Apelacyjny apelację oddalił.

Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok w punkcie czwartym, w ten sposób że kwotę 3600 zł zastąpił kwotą 7200 zł i dodał słowa „wraz z należnym podatkiem VAT” mając na uwadze, iż wartość przedmiotu sporu w niniejszej sprawie stanowiła kwota 500 000 zł, a zatem zastosowanie znajdzie § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. nr 163 z 2002 r., poz. 1349 z późn. zm.) oraz § 2 ust. 3 ww. Rozporządzenia.

Sąd Apelacyjny nie obciążył powódki obowiązkiem zwrotu pozwanej kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym na podstawie art. 102 k.p.c.

Orzeczenie o kosztach udzielenia powódce nieopłaconej pomocy prawnej w postępowaniu apelacyjnym znalazło oparcie w § 12 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2002 roku Nr 163, poz. 1349 z późn. zm.).