Sygn. akt: I ACa 762/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 listopada 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:

SSA Dorota Ochalska - Gola

Sędziowie:

SA Małgorzata Stanek

SO del. Dariusz Limiera (spr.)

Protokolant:

stażysta Agata Jóźwiak

po rozpoznaniu w dniu 27 listopada 2014 r. w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa D. W.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w Ł.

o zadośćuczynienie

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Płocku

z dnia 4 marca 2014 r. sygn. akt I C 1377/13

oddala apelację.

I ACa 762/14

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 04 marca 2014 roku Sąd Okręgowy w Płocku I Wydział Cywilny w sprawie I C 1377/13 zasądził od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w Ł. na rzecz powódki D. W. kwotę 65 tysięcy złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 04 marca 2014 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 3125 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, w punkcie drugim oddalił powództwo w pozostałej części, w punkcie trzecim zniósł wzajemnie koszty zastępstwa procesowego między stronami. Pozwem z 16 marca 2013 roku powódka D., D. W. wystąpiła przeciwko pozwanej, pozwanemu Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w Ł. o zapłatę 125 tysięcy złotych z ustawowymi odsetkami od 07 maja 2013 roku z tytułu zadośćuczynienia na podstawie artykułu 448 Kodeksu Cywilnego w związku z artykułem 24 Kodeksu Cywilnego oraz o zasądzenie kosztów procesu. Powyższy wyrok zapadł przy następujących ustaleniach Sądu Okręgowego. W dniu 28 września 2008 roku na trasie P. - C., kierujący samochodem osobowym marki m. o numerze rejestracyjnym (...) naruszył nieomylnie zasady, nieumyślnie zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym i doprowadził do czołowego zderzenia pojazdów, w wyniku, czego między innymi pasażer M. W. poniósł śmierć na miejscu. Samochód sprawcy wypadku w dacie zdarzenia był ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w (...) w Towarzystwie (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w Ł.. M. W. urodził się (...) października 91 roku, w chwili śmierci miał niespełna 17 lat, ukończył gimnazjum i od września rozpoczął naukę w Technikum w P. na kierunku mechanik maszyn rolniczych. Był grzecznym i dobrym chłopcem, był uczynny, lubił pomagać sąsiadom, miał radosne usposobienie, nie sprawiał problemów wychowawczych. Zamieszkiwał wspólnie z rodzicami i starszą siostrą. Matkę zmarłego, powódkę, D. W. z synem łączyła niezwykle silna więź emocjonalna. Jako najmłodsze dziecko był jej oczkiem w głowie. O wypadku dowiedziała się, kiedy była w pracy w R.. Przyjechała na miejsce zdarzenia, tam ciało syna jeszcze leżało. Na jego widok D. W. wpadła w amok. Dostała zastrzyk uspokajający, całą noc płakała, przyjmowała tabletki na uspokojenie. Około 2-3 miesiące od śmierci syna była u psychologa, który stwierdził, że poradzi sobie sama. Jednak życie powódki legło w gruzach, przez okres około 3-ech lat nie potrafiła rozmawiać o tym, co się stało. Dopiero po tym okresie mogła spojrzeć na zdjęcia syna. Nadal, niemal codziennie chodzi na grób syna, gdzie rozmawia ze zmarłym. Powódka nie pracuje, pozostaje na utrzymaniu męża. Przy tych ustaleniach, które w istocie są niesporne między stronami, które Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne, Sąd I Instancji uznał, iż powództwo, co do zasady zasługiwało na uwzględnienie i znajdowało swoje oparcie w treści artykułu 448 w związku z artykułem 23 i 24 Kodeksu Cywilnego. Sąd podkreślił, iż szczególna więź emocjonalna między członkami rodziny w prawidłowo funkcjonującej rodzinie, zasługuje na status dobra osobistego, podlegającego ochronie przewidzianej artykułem 24 1 Kodeksu Cywilnego. Nie została ona w prawdzie wyszczególniona w katalogu zawartym w przepisie artykułu 23 Kodeksu Cywilnego, jednakże jak się powszechnie uważa katalog ten ma charakter otwarty, dlatego też Sąd orzekający I Instancji podziela pogląd Sądu Najwyższego, iż najbliższemu członkowi rodziny zmarłego przysługuje na podstawie artykułu 448 Kodeksu Cywilnego w związku z artykułem 24 Kodeksu Cywilnego zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu, który miał miejsce przed 03 sierpnia 2008 roku. Sąd I Instancji podkreśla, iż Sąd Najwyższy wyrażał już wielokrotnie takie poglądy, przytaczając w uzasadnieniu wyrok z trzydzies.... z 14 stycznia 2010 roku w sprawie IV CK 307/9, w którym uznał, iż spowodowanie śmierci osoby bliskiej może stanowić naruszenie dóbr osobistych członków rodziny zmarłego i uzasadniać przyznanie im zadośćuczynienia na podstawie artykułu 448 Kodeksu Cywilnego. Podobnie w wyroku z 25 maja 2011 roku w sprawie II CSK 537/10. W przedmiotowej sprawie Sąd I Instancji podkreśla, iż strata syna była dla powódki intensywnym przeżyciem, które na pewien czas zachwiało stabilnością emocjonalną powódki, śmierć syna była dla niej tym, tym większa, że miała z nią do czynienia bezpośrednio, widziała ciało syna, dotykała je tuż po śm..., po zgonie. Siła tego zdarzenia dotknęła jej psychiki w całej rozciągłości, na długie dni wniosła do jej życia cierpienie. Jednak w całym tym nieszczęściu, dużym wsparciem dla powódki była jej stosunkowo stabilna osobowość i siła charakteru. Pani powódka nadal przeżywa żałobę po synu i pielęgnuje pamięć po nim, odwiedzając codziennie grób. Przeżyła, jako matka tragiczną śmierć syna w sposób szczególny, zaś zdarzenie to pozostawiło w jej życiu do dnia dzisiejszego skutki. Nie jest, bowiem naturalnym porządkiem rzeczy, by rodzice żyli dłużej niż własne dzieci, tak, więc na pewno zdarzenie to było dla powódki bardzo bolesne tym bardziej, że w przypadku śmierci dziecka proces żałoby biegła psycholog oceniła, jako 8 - 10 lat cierpień i przeżywania zdarzenia na nowo. Ustalając wysokość należnego powódce zadośćuczynienia Sąd Okręgowy wziął pod uwagę wszystkie okoliczności mające wpływ na rozmiar doznanej przez nią krzywdy oraz kompensacyjny charakter świadczenia, przede wszystkim miał na względzie wstrząs psychiczny i cierpienia moralne wywołane śmiercią syna, stopień poczucia osamotnienia i pustki po jego śmierci, rodzaj intensywności więzi łączącej powódkę ze zmarłym. Jednakże pamiętać należy, że zadośćuczynienie ma głównie zrekompensować cierpienie i ból, również poczucie osamotnienia po śmierci osoby bliskiej, a zatem musi wyważone i nie może prowadzić do wzbogacenia się osoby, której dobro osobiste zostało naruszone. Przy ustaleniach biegłej psycholog, że proces żałoby u powódki po zmarłym synu dobiega końca aczkolwiek nie jest dopięty Sąd uznał, iż kwota 80 tysięcy złotych jest adekwatną, jako zadośćuczynienie doznanej przez powódkę krzywdy i spełnia swój charakter kompensacyjny. Ponieważ pozwane Towarzystwo (...) wypłaciło już powódce z tego tytułu zadośćuczynienie 15 tysięcy złotych, Sąd zasądził na jej rzecz kwotę 65 tysięcy złotych z ustawowymi odsetkami od dnia wydania wyroku. Sąd podkreślił, iż zasądzenie odsetek zdaniem Sądu należy, zasądzone odsetki należą się dopiero od daty wydania wyroku, albowiem orzeczenie Sądu zasądzające zadośćuczynienie ma charakter konstytutywny i dopiero z tym dniem po stronie pozwanej powstaje obowiązek zapłaty konkretnej kwoty pieniężnej. O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie artykułu 100 Kodeksu Postępowania Cywilnego rozdzielając je stosunkowo do wyniku sprawy i przyjmując, iż powódka sprawę wygrała sprawę w około 50-ciu %. Z tym orzeczeniem nie pogodziła się strona pozwana, która wniosła apelację i zarzuciła wyrokowi naruszenie przepisów postępowania, to jest przekroczenie zasady swobodnej oceny artykułu 233 1 Kodeksu Postępowania Cywilnego, poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów, a mianowicie ustalenie, że materiał dowodowy przedmiotowej sprawy, w tym, w szczególności zeznania powódki i opinia biegłego sądowego z zakresu psychologii, uzasadniają uznanie, że odpowiednią dla powódki kwotą zadośćuczynienia za krzywdy po śmierci M. W., jest łączna kwota 80 tysięcy złotych i przyznanie jej dodatkowo kwoty 65 tysięcy złotych ponad już otrzymaną od pozwanych dotychczas kwoty 15 tysięcy złotych na etapie postępowania likwidacyjnego. Pominięcie części materiału dowodowego, w tym w szczególności z zeznań powódki oraz wniosków i informacji płynących z opinii biegłego sądowego i uznanie, że uzasadnionym jest zasądzenie kwoty 65 tysięcy złotych tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę ponad przyznaną powódce kwotę 15 tysięcy złotych, podczas, gdy powódka w chwili obecnej prowadzi normalne i pełne życie rodzinne, ma małżonka i dzieci oraz dalszą rodzinę, naruszenie artykułu 299 Kodeksu Postępowania Cywilnego, w związku z artykułem 233 1 Kodeksu Postępowania Cywilnego, poprzez przyznanie mocy dowodowej i waloru wiarygodności zeznaniom strony powodowej w sytuacji, gdy strona ma interes w osiągnięciu korzystnego dla niej rozstrzygnięcia, naruszenia przepisów prawa materialnego artykułu 448 Kodeksu Cywilnego, w związku z artykułem 24 Kodeksu Cywilnego poprzez przyjęcie w stanie faktycznym niniejszej sprawy, że powódce po śmierci syna, która miała miejsce przed dniem 03 sierpnia 2008 roku przysługuje zadośćuczynienie z tytułu naruszenia dobra osobistego w sytuacji, gdy brak jest uzasadnienia dla takiego rozstrzygnięcia w realiach niniejszej sprawy, artykuł 448 Kodeksu Cywilnego, w związku z artykułem 24 Kodeksu Cywilnego, poprzez niewłaściwą ich interpretację, a w konsekwencji przyjęcie, że w stanie faktycznym niniejszej sprawy, odpowiednią dla powódki kwotą zadośćuczynienia po śmierci syna, jest łączna kwota 80 tysięcy złotych, podczas, gdy brak jest uzasadnienia dla takiego stanowiska w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Przy tych zarzutach apelujący wniósł o zmianę wyroku zaskarżonej części, poprzez oddalenie powództwa w całości, zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego przed Sądem I Instancji według norm przepisanych i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego przed Sądem II Instancji według norm prawem przepisanych, ewentualnie wniósł o przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I Instancji wraz z rozstrzygnięciem o kosztach instancji odwoławczej. Sąd Apelacyjny zważył, co następuje. Apelacja strony pozwanej nie jest zasadna. Sąd odwoławczy nie podzielił argumentacji zaprezentowanej przez skarżącego w zakresie braku podstaw do zastosowania przepisu artykułu 23 Kodeksu Cywilnego i artykułu 448 1 Kodeksu Cywilnego w niniejszym stanie faktycznym. Pogląd o dopuszczalności zastosowania artykułu 24 1 Kodeksu Cywilnego, w związku z artykułem 448 Kodeksu Cywilnego w przypadku roszczeń o zadośćuczynienie za śmierć osoby najbliższej w skutek popełnienia czyny niedozwolonego i uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia przed dniem 03 sierpnia, to jest dniem, kiedy zaczął obowiązywać artykuł 446 4 Kodeksu Cywilnego należy uznać obecnie za ugruntowany w Orzecznictwie Sądów Powszechnych. Wprowadzenie artykułu 446 4 Kodeksu Cywilnego doprowadziło, bowiem jedynie do zmiany w sposobie realizacji roszczenia, poprzez skonkretyzowanie osób uprawnionych do jego dochodzenia oraz przesłanek jego stosowania. Wprowadzenie artykułu 446 4 Kodeksy Cywilnego nie powinno być natomiast zrozumiane w ten sposób, że w dotychczasowym stanie prawnym, artykuł 448 Kodeksu Cywilnego, nie mógł stanowić podstawy przyznanej za.. , przyznania zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej. Takie stwierdzenie oznaczałoby, że chwila, w której zaszło zdarzenie będące źródłem szkody, decydująca zgodnie z wyborem ustawodawcy o możliwości zastosowania artykułu 446 4 kc, rozstrzygałaby definitywnie o istnieniu lub braku istnienia uprawnienia do uzyskania zadośćuczynienia za krzywdę spowodowaną śmiercią osoby bliskiej bez względu na rodzaj takiej krzywdy. Prowadziłoby to do radykalnego zróżnicowania w sytuacji osób, które doznały krzywdy o podobnym charakterze, nawet w krótkich odstępach czasu, co jest trudne dla zaakceptowania. Dla osób bliskich zmarłego w wyniku czynu niedozwolonego, ich własną krzywdą jest zerwanie więzi emocjonalnych, tak między innymi Sąd Najwyższy w Uchwale z 22 października 2010 roku III CZP 76/10, czy też wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 23 grudnia 2003 roku w sprawie I ACa 608/13. Trzeba podkreślić, że zarzut strony pozwanej jest niekonsekwentny, gdyż w istocie strona pozwana uznaje możliwość wypłacenia zadośćuczynienia na podstawie artykułu 448 Kodeksu Cywilnego, w związku z artykułem 24 1 Kodeksu Cywilnego i uczyniła to w postępowaniu likwidacyjnym, w związku z powyższym ten zarzut w apelacji jest chybiony i niekonsekwentny w stosunku do postępowania strony pozwanej. Również niezasadne są zarzuty apelacji związane z naruszeniem przepisów postępowania artykuł 233 1 Kodeksu Cywilnego i artykuł 299 Kodeksu Postępowania Cywilnego i odmówienia walorowi dowodowego, waloru dowodowego zeznaniom powódki. Uzasadnienie tych zarzutów jest w istocie tylko polemiką strony pozwanej z prawidłowo ustalonym stanem faktycznym na podstawie zeznań powódki, przesłuchania powódki oraz opinii biegłego, który wskazuje, iż niezależnie od silnej osobowości i silnego charakteru pani powódki śmierć osoby bliskiej, syna, jedynego syna, spowodowała znaczną krzywdę rozciągniętą w czasie, która będzie trwała 8 -10 lat. W związku z powyższym te zarzuty również należy uznać za nieuzasadnione, zarzuty związane z wysokością zadośćuczynienia również są nieuzasadnione. W przypadku zadośćuczynienia istotna jest rozstrzygnięcie, rozważenie wszystkich okoliczności związanych z wpływem deliktu na, na krzywdę, na rozmiar krzywdy i Sąd I Instancji prawidłowo tutaj to rozważył, prawidłowo podniósł, iż co prawda pani powódka ma jeszcze córkę, ale był to jedyny syn, śmierć nastąpiła w okolicznościach tragicznych, nagłych. Pani powódka była świadkiem miejsca zdarzenia, gdzie nastąpiło, gdzie nastąpiła śmierć syna, długo to przeżywała, a jej stan będzie jeszcze, taki stan związany z żałobą po stracie bliskiej osoby, będzie trwał jeszcze wiele, wiele lat, związane jest to również z koniecznością, czy z chęcią odwiedzania, kultywowania kultu syna. W rozpoznawanej postępowanie dowodowe wykazało, że D. W. doznała ujemnych przeżyć psychicznych po śmierci syna, których była, której śmierci była w istocie naocznym świadkiem, Sąd I Instancji rozważył w sposób prawidłowy, wnikliwy okoliczności sprawy a także kontekst społeczny i warunki rodzinne powódki, tym samym w ocenie Sądu Apelacyjnego zasądzone zadośćuczynienie zostało ustalone w sposób prawidłowy i w odpowiedniej kwocie 80 tysięcy, w tym przypadku jest sumą odpowiednią, dlatego też Sąd Apelacyjny działając na podstawie artykułu 385 Kodeksu Postępowania Cywilnego oddalił apelację. Dziękuję bardzo.

Transkrypcja wygłoszonego

uzasadnienia w sprawie

I ACa 762/14.