WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 kwietnia 2003 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach II Wydział Karny

w składzie:

Przewodniczący	SSA Mirosław Ziaja
Sędziowie	SSA Elżbieta Mieszczańska (spr.) SSO del. Wojciech Kopczyński
Protokolant	Izabela Rybok

przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Wandy Barańskiej

po rozpoznaniu w dniu 24 kwietnia 2003

sprawy z wniosku S. N.

o odszkodowanie

na skutek apelacji pełnomocnika wnioskodawcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 29 stycznia 2003 r.

sygn. akt XVI Ko1 65/99

1/ uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Częstochowie;

2/ zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. S. S. – Kancelaria Adwokacka w K. kwotę 360 (trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem kosztów sporządzenia apelacji z urzędu.

II AKa 114/03

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 29 stycznia 2003r. Sąd Okręgowy w Katowicach oddalił wniosek S. N. o odszkodowanie i zadośćuczynienie za represjonowanie go, złożony na podstawie art.. 8 ust. 2a ustawy z dnia 23 lutego 1991r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.

Powyższy wyrok zaskarżył pełnomocnik wnioskodawcy zarzucając błędną wykładnię art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 23 lutego 1991r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego i wnosząc

o zmianę wyroku przez uwzględnienie żądania wniosku i zasądzenie odszkodowania. Wniósł nadto o zasądzenie kosztów sporządzenia apelacji, jako czynności zleconej z urzędu.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pełnomocnika wnioskodawcy jest zasadna. Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, iż Sąd Okręgowy ustalił, że wnioskodawca w dniu 26 stycznia 1945r. został zatrzymany przez żołnierzy Armii Czerwonej i internowany na Daleki Wschód byłego Związku Radzieckiego, gdzie przebywał do 30 marca 1949r. Ustalił nadto sąd, że wnioskodawca został aresztowany w ramach akcji „czyszczenia tyłów” tj. zaplecza frontu

i przetrzymywany w obozach jenieckich NKWD MSW ZSRR, a także, że był on członkiem Batalionów Chłopskich, walczył tylko z Niemcami i nie należał do Armii Krajowej.

Z tak ustalonego stanu faktycznego Sąd Okręgowy wysnuł wniosek, że brak jest podstaw do uznania, że internowanie S. N. miało jakikolwiek związek z jego działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, gdyż jedyną jego działalnością jako członka Batalionów Chłopskich była walka z okupantem niemieckim.

Jak słusznie podkreśla autor apelacji z takim rozumowaniem sądu, niezgodnym z wiedzą historyczną, trudno się zgodzić. Przede wszystkim za paradoksalne uznać należy stwierdzenie sądu, że walka z okupantem niemieckim, którą prowadziły od samego powstanie wszystkie oddziały Batalionów Chłopskich, nie była działalnością niepodległościową żołnierzy Batalionów Chłopskich. Ponadto Sąd Okręgowy nie zauważa faktów i ocen historycznych,

a to faktu, iż powstałe jesienią 1940r. Bataliony Chłopskie były formacją zbrojną (...), a zatem organizacji ruchu ludowego legalnie działającej w przedwojennej Polsce, umową scaleniową z dnia 30 maja 1943r. zawartą pomiędzy kierownictwem Armii Krajowej

i Batalionów Chłopskich, stały się członem AK jej podporządkowanym.

Na tle tych faktów historycznych jest oczywistym w obecnie obowiązujących ocenach historycznych, iż prowadzona przez NKWD po wejściu na terytorium Polski, na podstawie porozumienia zawartego w dniu 26 lipca 1944r. między PKWN a Rządem ZSRR, akcje zwane „czyszczeniem tyłów” mające w rzeczywistości na celu usunięcie ludzi wrogich nowemu reżimowi lub będących członkami wrogich organizacji, dotyczyła nie tylko wprost żołnierzy Armii Krajowej, ale także przejętych pod przewodnictwo Armii Krajowej żołnierzy Batalionów Chłopskich.

Z powyższych względów uznać należy za wątpliwą ocenę materiału dowodowego dokonaną przez Sąd Okręgowy, bowiem nie uwzględniającą wskazań wiedzy historycznej, co musi skutkować uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy winien sąd I instancji zbadać, na podstawie wyjaśnień wnioskodawcy i ewentualnie dokumentacji będącej podstawą jego członkostwa, czy wnioskodawca prowadził działalność niepodległościową w szeregach Batalionów Chłopskich, czy po umowie scaleniowej z AK nadal był żołnierzem tych Batalionów, aż do czasu zatrzymania go, w jakim oddziale, na jakich terenach i pod czyim dowództwem prowadził walkę niepodległościową z okupantem niemieckim, która to walka, wbrew ocenie Sądu Okręgowego, nie jest wyłączona z zakresu działalności niepodległościowej, o której mówi ustawa z 23 lutego 1991r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.

Po ustaleniu powyższych okoliczności winien sąd rozważyć związek przyczynowy między internowaniem wnioskodawcy a jego wcześniejszą działalnością niepodległościową

i w zależności od uznania, że taki związek zachodzi, dokonać ustaleń, co do wysokości należnego wówczas odszkodowania.

Stosownie do treści art. 8 ust. 2 zdanie 2 wyżej cytowanej ustawy, uchylając zaskarżony wyrok Sąd Apelacyjny przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Okręgowemu

w Częstochowie zgodnie z właściwością rzeczową i miejscową /wnioskodawca zamieszkuje

w okręgu Sądu Okręgowego w Częstochowie/.

Orzeczenie oparto o przepisy art. 437 §1 i 2 kpk oraz art. 438 pkt 1 i 3 kpk.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej polegającej na sporządzeniu z urzędu apelacji orzeczono na mocy art. 29 ust. 1 ustawy Prawo o adwokaturze i § 14 ust. 4 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. /Dz. U. Nr 163 poz. 1348/.

AS/