WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 maja 2004 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący	SSA Mirosław Ziaja
Sędziowie	SSA Grażyna Chart (spr.) SSA Wojciech Kopczyński
Protokolant	Izabela Rybok

przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Wandy Barańskiej

po rozpoznaniu w dniu 13 maja 2004 r. sprawy

w wniosku H. W.

w przedmiocie odszkodowania i zadośćuczynienia za represjonowanie F. W.

na skutek apelacji pełnomocnika wnioskodawczyni

od wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 3 marca 2004 r.

sygn. akt. IV Ko 9/04

1/ utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok, uznając apelację za oczywiście bezzasadną;

2/ kosztami postępowania odwoławczego obciąża Skarb Państwa.

II AKa 144/04

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Gliwicach oddalił wniosek H. W. o zasądzenie na jej rzecz odszkodowania i zadośćuczynienia na doznane represje ze strony organów byłego ZSRR przez jej męża F. W.. W uzasadnieniu wyroku sąd stwierdził między innymi, iż mąż wnioskodawczyni mieszkał wraz z rodzicami w miejscowości W. koło G. /obecnie terytorium Republiki Białorusi/. Został on zatrzymany 24 października 1949r.

i oskarżony o współpracę z żołnierzami AK, którą nawiązał w powiecie G. w sierpniu 1948r. Udzielał on pomocy żołnierzom AK, ukrywał ich w gospodarstwie, w którym mieszkał, zaopatrywał w żywność, uzbrajał i udzielał informacji. W październiku 1948r. przeszedł on do podziemia, a w maju 1949r. został zaprzysiężony do AK i otrzymał pseudonim (...). Od tego momentu uczestniczył w akcjach AK.

Za przytoczoną wyżej działalność F. W. został skazany dnia 20 grudnia 1949r, wyrokiem Trybunału Wojskowego (...) Obwodu G. na 25 lat pozbawienia wolności za przestępstwa z art. 63-1, 76 (...) polegające na udziale w nacjonalistycznej organizacji (...) i po krótkim pobycie w więzieniu w G. zesłany do I., gdzie pracował w Kombinacie (...) /od 1.08.1949 – 2.11.1956r./ jako ślusarz

i maszynista elektrowozu.

Karę 25 lat pozbawienia wolności zmniejszono do lat 10 orzeczeniem Trybunału Wojskowego Białoruskiego Okręgu Wojskowego z dnia 18.10.1954r. Na mocy postanowienia Komisji Prezydium Rady Najwyższej ZSRR z dnia 21 lipca 1956r. został on warunkowo przedterminowo zwolniony. Ustalono, iż F. W. w miejscach aresztowania MSW przebywał od 19 października 1949r. do dnia 27 lipca 1956r. /k. 6/ Następnie wrócił do Polski i osiadł w G., gdzie zmarł 12.11.1990r.

Zdaniem Sądu Okręgowego uwzględnienie wniosku uniemożliwia treść art. 8 ust. 2 lit. „a”

i „b” ustawy z dnia 23 lutego 1991r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego /Dz. U. Nr 34 poz. 149 ze zmianami/ albowiem owa działalność na rzecz niepodległego bytu prowadzona była po dniu 5 lutego 1946r., a więc po dacie prawnego ustalenia wschodniej granicy Polski

/a więc poza terytorium Polski/ co wyłącza ponoszenie odpowiedzialności odszkodowawczej przez Państwo Polskie za represje organów radzieckich.

Od tego wyroku apelację wniósł pełnomocnik wnioskodawczyni. Podniósł on między innymi, iż ocena prawna sądu I instancji jest błędna albowiem nie uwzględniono przepisu art. 2 ustawy z dnia 16 lipca 1998r. o zmianie ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego /Dz. U. Nr 97 poz. 604/, a nadto błędnie przyjęto, iż działalność niepodległościowa zapoczątkowana przez F. W. po dniu 5 lutego 1946r. stoi na przeszkodzie przyznaniu odszkodowania skoro represje stosowane były po dniu 8 maja 1945r.

Wskazując na powyższe skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie żądań wniosku, bądź o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje :

Apelację należało uznać za oczywiście bezzasadną. Wnioskodawczyni H. W.

w sposób nie budzący wątpliwości wykazała, iż późniejszy jej mąż w wieku 16 lat doznał represji ze strony organów byłego ZSRR, które związane były z jego walką o niepodległy byt Państwa Polskiego. Wychowany w patriotycznej rodzinie podjął i prowadził działalność na rzecz odzyskania suwerenności politycznej przez Polskę.

Rzecz jednak w tym, iż działania te podjął po dniu 5 lutego 1946r., a więc poza obecnymi granicami Państwa Polskiego.

Skarżący nieprawidłowo interpretuje aktualnie obowiązujący stan prawny, który w art. 2 „b” ustawy z dnia 16 lipca 1998r, /Dz. U. Nr 97 poz. 604/ zmieniającej ustawę z dnia 20 lutego 1993r. /Dz. U. Nr 36 poz. 159/ oraz ustawę z dnia 23 lutego 1991r. /Dz. U. Nr 34 poz. 149/ wyraźnie stanowi, iż przez działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego,

o której mowa w art. 2 „a”, w odniesieniu do osób represjonowanych na terytorium Polski

w granicach ustalonych w Traktacie Ryskim poza obecnym terytorium Polski należy rozumieć działalność w okresie od dnia 17 września 1939r. do dnia 5 lutego 1946r.

W tych granicach czasowych nie mieści się więc działalność niepodległościowa F. W., a zatem apelacja nie mogła zostać uwzględniona, gdyż organa sądowe mają obowiązek respektowania istniejącego prawa, natomiast prawa tego nie stanowią.

Na marginesie podnieść należy, iż organom sądowym wiadomo, iż na wniosek Zarządu Głównego Związku (...) powołał zespół do negocjacji z Rosją, która te odszkodowania za aresztowanie, pobyt na zesłaniu i kilkuletnią tam pracę katorżniczą winna wypłacić.

Z tych względów orzeczono jak wyżej.

AS/