Sygn. akt II AKa 29/14
Dnia 2 kwietnia 2014r.
Sąd Apelacyjny w Warszawie II Wydział Karny w składzie:
Przewodniczący: SSA Krzysztof Karpiński
Sędziowie: SA Hanna Wnękowska (spr.)
SA Anna Prokopiuk
Protokolant: st. sekr. sąd. Małgorzata Reingruber
przy udziale Prokuratora Jerzego Mierzewskiego
po rozpoznaniu w dniu 2 kwietnia 2014 r.
sprawy W. P.
w przedmiocie odszkodowania i zadośćuczynienia za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie
na skutek apelacji, wniesionej przez pełnomocnika wnioskodawcy
od wyroku Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie
z dnia 23 października 2013 r., sygn. akt V Ko 251/11
wyrok w zaskarżonej części utrzymuje w mocy;
wydatkami za postępowanie odwoławcze obciąża Skarb Państwa.
W. P. złożył wniosek o zasądzenie na jego rzecz od Skarbu Państwa, z tytułu niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania w okresie od 25 czerwca 2007r. do 30 maja 2008, zastosowanego w sprawie Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi –Południe w Warszawie sygn. IV K 1434/07:
1. kwoty 112 964 zł tytułem odszkodowania oraz
2. kwoty 180 000 zł tytułem zadośćuczynienia.
Zaskarżonym wyrokiem Sądu Okręgowego Warszawa Praga
w Warszawie z dnia 23 października 2013 roku sygn. V Ko 251/11 zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz W. P. kwotę 40 000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę i kwotę 37 928,68 zł tytułem odszkodowania. W pozostałym zakresie wniosek oddalono.
Od wyroku tego apelację wniósł pełnomocnik wnioskodawcy.
Apelacja zaskarżała wyrok w części oddalającej wniosek zarzucając:
I. Obrazę przepisów prawa materialnego a mianowicie
- art. 552 § 4 k.p.k. poprzez błędną subsumpcję okoliczności faktycznych ujawnionych w sprawie, stanowiących podstawę ustalenia wysokości zadośćuczynienia skutkujące uznaniem, że zadośćuczynienie w kwocie 40.000 złotych jest odpowiednie i będzie stanowiło rekompensatę za doznaną przez poszkodowanego krzywdę oraz błędną wykładnię tego przepisu i w konsekwencji uznanie, że odszkodowanie w kwocie 37.928,68 zł w pełni naprawi szkodę majątkową poniesioną przez poszkodowanego.
II. Obrazę przepisów postępowania, mogącą mieć wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie:
art. 4, 7 k.p.k. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c., przez dokonanie dowolnej oceny materiału dowodowego w zakresie przesłanek uzasadniających ustalenie wysokości szkody, jak i zadośćuczynienia;
art. 410 k.p.k., przez ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego w sposób sprzeczny z zasadami prawidłowego rozumowania, nie uwzględniający i pomijający wiele istotnych kwestii, w tym przede wszystkim fakt, iż zawieszono władzę rodzicielską Pana W. P. nad małoletnimi dziećmi, doprowadzono do utraty przez bardzo długi czas kontaktu z najbliższą rodziną, przebywał on jako osoba nie paląca papierosów w celi przeznaczonej dla osób palących, doprowadzono dziecko Wnioskodawcy P. P., do próby samobójczej i do załamań psychicznych, skutkujących jej pobytami w specjalistycznych zakładach leczniczych w zakresie zdrowia psychicznego, co ewidentnie uzasadnia wypłatę odszkodowania i zadośćuczynienia co najmniej na żądanym przez wnioskodawcę poziomie.
III. Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mogący mieć wpływ na treść tego orzeczenia, a mianowicie:
polegający na nieustaleniu, mimo zgromadzonego materiału dowodowego, iż na krzywdę wynikłą z oczywiście niesłusznego tymczasowego aresztowania poszkodowanego składały się również okoliczności jak: naruszenie nietykalności cielesnej, naruszenie prywatności, zakłócenie więzi rodzinnej poszkodowanego z rodziną i znajomymi, cierpienia wynikające ze schorzeń zdrowotnych, utrata kontaktów towarzyskich, dożywotnie napiętnowanie, co doprowadziło do ustalenia wysokości szkody i zadośćuczynienia w sposób nieprawidłowy;
polegający na pominięciu nieregulaminowego traktowania Pana W. P. przez funkcjonariuszy Policji, pominięciu przemocy fizycznej i psychicznej ze strony funkcjonariuszy Policji i współosadzonych, podczas gdy ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, iż poszkodowany został uderzony przez funkcjonariuszy Policji i traktowany był przez nich pogardliwie oraz był ofiarą przemocy psychicznej, co ewidentnie zwiększyło intensywność naruszania Jego dobra osobistego w postaci zdrowia i w konsekwencji zmaksymalizowało rozmiar doznanej krzywdy;
polegający na nieuwzględnieniu poniesionych w toku postępowania karnego kosztów adwokackich.
Pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o
- zmianę wyroku i podwyższenie zasądzonego odszkodowania
i zadośćuczynienia na rzecz W. P. do wysokości pierwotnie wnioskowanych, tj. odszkodowania w wysokości 112.964 złotych
i zadośćuczynienia w wysokości 180.000 złotych z ustawowymi odsetkami od daty uprawomocnienia się wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi Południe IV Wydział Kamy z dnia 15 stycznia 2010 r. o sygn. IV K 1434/07;
ewentualnie
- uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu Warszawa-Praga w Warszawie.
Sąd Apelacyjny zważył co następuje
Apelacja nie jest zasadna
Skarżący nie wskazał argumentów, które mogłyby poddać w wątpliwość prawidłowość orzeczenia Sądu Okręgowego, a Sąd Apelacyjny okoliczności takich nie dopatrzył się.
W zakresie odszkodowania skarżący w zasadzie podniósł jedynie okoliczność, iż Sąd Okręgowy nie uwzględnił kosztów adwokackich poniesionych z tytułu obrony W. P. w sprawie V Ko 251/11.
Zwrócić należy w tym miejscu uwagę, iż w trybie art. 552 k.p.k. nie mogą być dochodzone wydatki związane z ustanowieniem obrońcy w postępowaniu będącym podstawą roszczeń zgłaszanych na podstawie tego przepisu.
Podstawę zwrotu wydatków z tytułu ustanowienia obrońcy w sprawie, w której uniewinniono oskarżonego lub umorzono postępowanie, stanowi przepis art. 632 pkt 2 k.p.k.
Z brzmienia tego przepisu wynika, że w razie uniewinnienia oskarżonego lub umorzenia postępowania zasadą jest zwrot przez Skarb Państwa uzasadnionych wydatków poniesionych przez oskarżonego, w tym wydatków z tytułu ustanowienia jednego obrońcy.
Tak więc, wniosek o zwrot wydatków z tytułu ustanowienia obrońcy wnioskodawca winien złożyć, na podstawie art. 632 pkt. 2 k.p.k., w postępowaniu, w którym został niewątpliwie niesłusznie aresztowany.
Podkreślenia także wymaga, że siostra wnioskodawcy , która podjęła decyzję o ustanowieniu mu drugiego obrońcy i sfinansowała koszty tej obrony , nie należy do podmiotów uprawnionych do dochodzenia roszczeń w oparciu o przepis art. 552 k.p.k.
Wykazywanie przez skarżącego w wywodach apelacji, że przy ustalaniu wysokości odszkodowania należy mieć na uwadze nie tylko okres tymczasowego aresztowania ale także okres po odzyskaniu wolności, jeśli utracone zarobki były jego bezpośrednim następstwem uznać należy za bezprzedmiotowe. Sąd Okręgowy kształtując wysokość odszkodowania uwzględnił bowiem nie tylko okres tymczasowego aresztowania W. P. ale także ponad 3-letni okres po jego uchyleniu.
W efekcie więc mimo , iż tymczasowe aresztowanie trwało około jedenaście miesięcy, Sąd przy ustalaniu odszkodowania wziął pod uwagę okres czterech lat.
Wobec powyższego Sąd Apelacyjny, przy uwzględnieniu argumentacji przedstawionej przez Sąd Okręgowy – uznał apelację w części kwestionującej wysokość zasądzonego odszkodowania za niezasadną.
Niezasadne są także zarzuty apelacji kwestionujące wysokość kwoty zasądzonej na rzecz wnioskodawcy tytułem zadośćuczynienia.
Sąd Okręgowy, miarkując wysokość zadośćuczynienia miał na uwadze wszystkie istotne w tym zakresie okoliczności, także te, które podniósł w apelacji skarżący.
Wbrew zarzutom apelacji Sąd uwzględnił okoliczności związane z zatrzymaniem wnioskodawcy będące dla niego udręczeniem i krzywdą jakiej nie powinien był ponieść (str. 22 uzasadnienia), utratę dobrego imienia oraz
rozłąkę z rodziną (str. 22. uzasadnienia ) a także problemy wychowawcze z córką i jej poważne problemy natury psychicznej będące konsekwencją tymczasowego aresztowania wnioskodawcy (str. 22-23 uzasadnienia).
Zwrócić należy uwagę, że – podnoszone w apelacji - wszczęcie postępowania o ograniczenie władzy rodzicielskiej W. P. nie było konsekwencją tymczasowego aresztowania, ale rodzaju stawianego mu zarzutu.
Wbrew wywodom apelacji Sąd nie pominął kwestii związanych z warunkami pobytu wnioskodawcy w areszcie, traktowania go przez współwięźniów i funkcjonariuszy policji. Zostały one rozważone, a poczynienie odmiennych niż prezentowane w apelacji, ustaleń nie oznacza, że kwestie te zostały pominięte.
Opierając się na informacjach zawartych w aktach osobowych skazanego, część B, Sąd zasadnie uznał , że brak jest podstaw do przyjęcia, iż pobyt w areszcie wiązał się z drastycznym zachowaniem współosadzonych wobec W. P..
W trakcie rozmów z psychologiem i wychowawcami nie zgłaszał problemów ani natury emocjonalnej ani adaptacyjnej, był w dobrym wyrównanym nastroju, deklarował, że jest zadowolony ze sposobu osadzenia.
Jeśli zaś chodzi o podnoszone w apelacji okoliczności dotyczące pobicia wnioskodawcy przez funkcjonariuszy, Sąd zasadnie uznał, iż okoliczność ta nie została przez wnioskodawcę wystarczająco udowodniona. Jego zeznania nie stanowią w tym zakresie wiarygodnego dowodu, gdyż przeczą im informacje zawarte w książce zdrowia, z których wynika, że przy przyjęciu do aresztu oświadczył, że nie został pobity a nadto brak jest zapisów stwierdzających doznanie jakichkolwiek obrażeń. Przedmiotowego pobicia wnioskodawca, mimo opuszczenia aresztu, nigdzie nie zgłosił.
Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd Apelacyjny uznał, że zasądzona kwota 40 000 zł jest odpowiednia z punktu widzenia kompensacyjnej funkcji zadośćuczynienia a jednocześnie mieści się w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa.
Z powyższych względów Sąd Apelacyjny orzekł jak w wyroku.