UZASADNIENIE

Powódka L. K. w pozwie wniesionym przeciwko pozwanej C. S. w postępowaniu upominawczym domagała się wydania nakazu zapłaty i nakazania pozwanej, aby zapłaciła na jej rzecz kwotę 80 000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 29 maja 2012 r. do dnia zapłaty. Domagała się również przyznania ustanowionemu pełnomocnikowi z urzędu od Skarbu Państwa kwoty 4 428,00 zł, w tym podatku VAT, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu.

W uzasadnieniu powyższego żądania powódka podniosła, że zawarła z pozwaną nieformalna umowę sprzedaży pierwszego pietra budynku mieszkalnego o powierzchni 62 m², położonego we W. przy ul. (...), za cenę 80 000,00 zł. Twierdziła, że wpłaciła pozwanej kwotę 80 000,00 zł, pozwana odmówiła zaś przeniesienia na jej rzecz własności nieruchomości. Przed Sądem Okręgowym we Wrocławiu toczyło się postępowanie o przeniesienie własności powyższej nieruchomości na powódkę, które zakończyło się oddaleniem powództwa. Dalej wskazała, że wobec niewykonania przez pozwaną umowy w wyznaczonym terminie, odstąpiła od tej umowy i zażądała od pozwanej zwrotu kwoty 80 000,00 zł, jednak bezskutecznie.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu w dniu 5 marca 2013 r. wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym i nakazał pozwanej, aby zapłaciła powódce kwotę 80 000,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 29 maja 2012 r. do dnia zapłaty wraz z kosztami zastępstwa prawnego udzielonego powódce z urzędu w wysokości 4 428,00 zł, w tym kwotę 828,00 zł podatku VAT, w terminie dwutygodniowym od dnia doręczenia niniejszego nakazu albo wniosła w tymże terminie do tut. Sądu sprzeciw.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie na jej rzecz od powódki kosztów procesu.

W uzasadnieniu powyższego stanowiska podniosła, że powódka wraz z synem zamieszkała u niej w marcu 2002 r. W listopadzie 2005 r. powódka urodziła drugie dziecko i wraz z dziećmi w dalszym ciągu zamieszkiwała u pozwanej. W 2009 r. powódka zawarła związek małżeński i od tego czasu u pozwanej zamieszkiwała czteroosobowa rodzina powódki. Przez cały okres zamieszkiwania w przedmiotowej nieruchomości powódka nie płaciła czynszu za korzystanie z mieszkania, budynku gospodarczego i piwnicy. Nie płaciła również za media, nigdy nie przyczyniała się do zachowania wartości mienia. Twierdziła, że wezwała powódkę do zapłaty czynszu najmu, kosztów mediów oraz wyrówna szkód wyrządzonych w mieniu.

W piśmie procesowym z dnia 17 września 2013 r. powódka rozszerzyła żądanie pozwu, domagając się ponadto od pozwanej kwoty 130 000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 29 maja 2012 r. do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu powyższego żądania podniosła, że tytułem ceny nabycia nieruchomości zapłaciła pozwanej kwotę 80 000,00 zł. W związku z tym, że pozwana odmówiła wykonania umowy, odstąpiła od umowy. Wobec wzrostu cen lokali mieszkalnych pomiędzy rokiem 2004/2005 a datą odstąpienia od umowy powódka ponosiła stratę w wysokości nie mniejszej niż 130 000,00 zł. Jako podstawę prawną obowiązku naprawienia szkody wskazała przepis art. 560 § 2 i art. 471 k.c., wskazując, że obowiązek sprzedawcy (pozwanej) naprawienia szkody obejmuje również straty wynikające ze wzrostu cen w czasie od dnia zapłaty przez nabywcę (powódkę) ceny do dnia zastępczego zaspokojenia się w drodze nabycia innej rzeczy tego samego rodzaju (uchwała SN z dnia 13 maja 1987r., III CZP 82/86). Wskazała, że wartość podobnych lokali mieszkalnych określa na kwotę od 213 000,00 zł do 310 000,00 zł.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwanej C. S. przysługiwała własność budynku mieszkalnego położonego we W. przy ul. (...). Po śmierci męża pozwana sama zamieszkiwała w przedmiotowej nieruchomości.

(dowód: odpis księgi wieczystej (...), k. 15-17, przesłuchanie pozwanej, e – protokół z dnia 24 stycznia 2014 r., 1 godz. 04 min. 44 sek. – 1 godz. 42 min. 01 sek.)

Po powodzi w 1997 r. powódka zmuszona była osuszyć dom, konieczna była również naprawa dachu. W związku z powyższym pozwana zaciągnęła w banku kredyt na cele remontowe.

(dowód: przesłuchanie pozwanej e- protokół z dnia 24 stycznia 2014r. 1 godz. 04 min. 44 sek. – 1 godz. 42 min. 01 sek.)

W związku z tym, że powódka L. K. znajdowała się w trudnej sytuacji życiowej, pozwana zaoferowała jej pomoc. Pozwana oddała powódce do bezpłatnego używania piętro budynku mieszkalnego położonego we W. przy ul. (...), o powierzchni 62 m². Jednocześnie strony uzgodniły ustnie, że za cenę 80 000,00 zł pozwana przeniesie na rzecz powódki własność udostępnionego piętra w budynku. Część budynku zlokalizowana na piętrze nie stanowiła odrębnego lokalu.

(dowód: zeznania świadka J. Ł., e – protokół z dnia 24 stycznia 2014 r., 41 min 12 sek. – 46 min. 13 sek. zeznania świadka D. W., e – protokół z dnia 24 stycznia 2014 r., 46 min 13 sek. – 52 min. 07 sek.; przesłuchanie powódki, e – protokół z dnia 24 stycznia 2014 r., 52 min. 07 sek. – 1 godz. 04 min. 44 sek.; przesłuchanie pozwanej e – protokół z dnia 24 stycznia 2014 r., 1 godz. 04 min. 44 sek. – 1 godz. 42 min. 01 sek.)

W marcu 2003 r. powódka wraz z małoletnim synem wprowadziła się do przedmiotowej nieruchomości i zajęła piętro budynku. Pozwana zajmowała parter budynku.

(okoliczność bezsporna)

W listopadzie 2005 r. powódka urodziła drugie dziecko i wraz z dziećmi w dalszym ciągu zamieszkiwała w przedmiotowej nieruchomości na piętrze. W 2009 r. powódka zawarła związek małżeński. Od tego czasu w nieruchomości tej zamieszkiwała czteroosobowa rodzina powódki. Pod koniec 2013 r. wraz z rodziną powódki w przedmiotowej nieruchomości zamieszkał jej schorowany ojciec.

W latach 2003-2005 powódka dokonywała na rzecz pozwanej wpłat tytułem ceny części nieruchomości w kwotach od 500,00 zł do 1700,00 zł. Łącznie powódka wpłaciła pozwanej kwotę 80 000,00 zł.

(dowód: oświadczenie pozwanej z dnia 16 listopada 2004 r., k. 5, pismo pozwanej, k. 19-20; zestawienie wpłat, k. 6-8; przesłuchanie powódki, e – protokół z dnia 24 stycznia 2014 r., 52 min. 07 sek. – 1 godz. 04 min. 44 sek.; przesłuchanie pozwanej, e – protokół z dnia 24 stycznia 2014 r., 1 godz. 04 min. 44 sek. – 1 godz. 42 min. 01 sek.)

Wpłacane przez powódkę kwoty pozwana zużywała na bieżące potrzeby, w tym na utrzymanie domu i zakup lekarstw. W tym okresie pozwana spłacała kredyt zaciągnięty w banku na cele remontowe. Spłata rat kredytowych następowała przez wpłatę przez pozwaną gotówki do kasy banku.

(dowód: przesłuchanie pozwanej, e – protokół z dnia 24 stycznia 2014 r., 1 godz. 04 min. 44 sek. – 1 godz. 42 min. 01 sek.)

W 2005 r., po wpłaceniu przez powódkę na rzecz pozwanej całości umówionej kwoty, tj. 80 000,00 zł, pozwana odmówiła przeniesienia na powódkę własności części nieruchomości. Pozwana nie zwróciła jednak powódce kwoty 80 000 zł.

(dowód: przesłuchanie powódki, e – protokół z dnia 24 stycznia 2014 r., 52 min. 07 sek. – 1 godz. 04 min. 44 sek.; przesłuchanie pozwanej, e – protokół z dnia 24 stycznia 2014 r., 1 godz. 04 min. 44 sek. – 1 godz. 42 min. 01 sek.)

Z czasem stosunki pomiędzy stronami zaczęły się psuć, zaczęło dochodzić między nimi do konfliktów.

Powódka nie uiszczała nigdy na rzecz pozwanej należności z tytułu korzystania z nieruchomości, a pozwana nie żądała od powódki zapłaty należności z tego tytułu. Pozwana nigdy nie żądała od powódki, aby wraz z rodziną wyprowadziła się z przedmiotowej nieruchomości.

Powódka partycypowała w kosztach dostawy mediów w postaci gazu, wody i odprowadzenia ścieków, a także energii elektrycznej i wywozu śmieci. Obecnie powódka opłaca całość rachunków za media.

(dowód: faktura VAT nr (...) z 14 maja 2010 r., k. 44; wezwanie do zapłaty z 18 czerwca 2010 r. wraz z dowodem wpłaty z 25 czerwca 2010 r., k. 45; wezwanie do zapłaty z 16 kwietnia 2010 r. wraz z potwierdzeniem wpłaty z 27 maja 2010 r., k. 46; wezwanie do zapłaty z 18 lutego 2010 r. wraz z potwierdzeniem wpłaty z 5 marca 2010 r., k. 47 faktura VAT nr (...) wraz z potwierdzeniem wpłaty z 9 listopada 2011 r., k. 48; faktura VAT nr (...) wraz z potwierdzeniem wpłaty z 2 czerwca 2011 r., k. 49; faktura VAT nr (...) wraz z potwierdzeniem wpłaty z 12 kwietnia 2011 r., k. 50; faktura VAT nr (...) wraz z potwierdzeniem wpłaty z 4 listopada 2011 r., k. 51; faktura VAT nr (...) wraz z potwierdzeniem wpłaty z 1 października 2009 r., k. 52; faktura VAT nr (...) wraz z potwierdzeniem wpłaty z 20 lipca 2009 r., k. 53; faktura VAT nr (...) wraz z potwierdzeniem wpłaty z 24 listopada 2009 r., k. 54; faktura VAT nr (...) wraz z potwierdzeniem wpłaty z 16 kwietnia 2013 r., k. 55; faktura VAT nr (...) wraz z potwierdzeniem wpłaty z 14 listopada 2012 r., k. 56; faktura VAT nr (...) wraz z potwierdzeniem wpłaty z 8 czerwca 2012 r., k. 57; faktura VAT nr (...) wraz z potwierdzeniem wpłaty z 4 października 2012 r., k. 58; faktura VAT nr (...) wraz z potwierdzeniem wpłaty z 30 lipca 2012 r., k. 59; faktura VAT nr (...) wraz z potwierdzeniem wpłaty z 5 lutego 2013 r., k. 60; faktura VAT nr (...) wraz z potwierdzeniem wpłaty z 4 kwietnia 2012 r., k. 61; upomnienie z 28 grudnia 2011 r. wraz z potwierdzeniem wpłaty z 12 stycznia 2012 r., k. 62; upomnienie z 22 lutego 2012 r. wraz z potwierdzeniem wpłaty z 29 lutego 2012 r., k. 63; potwierdzenie wpłaty z 17 października 2011 r., k. 64; faktura VAT nr (...) wraz z potwierdzeniem wpłaty z 26 marca 2011 r. i 31 maja 2011 r., k. 65 i 66; faktura VAT nr (...) wraz z potwierdzeniem wpłaty z 21 stycznia 2011 r., k. 67; faktura VAT nr (...) wraz z potwierdzeniem wpłaty z 28 września 2010 r., k. 68; faktura VAT nr (...) wraz z potwierdzeniem wpłaty z 2 sierpnia 2010 r., k. 69; faktura VAT nr (...) wraz z potwierdzeniem wpłaty z 3 marca 2010 r. i 2 kwietnia 2010 r., k. 70, faktura VAT nr (...) wraz z potwierdzeniem wpłaty z 9 czerwca 2010 r., k. 72; faktura VAT nr (...) wraz z potwierdzeniem wpłaty z 16 listopada 2010 r., k. 72; faktura VAT nr (...) wraz z potwierdzeniem wpłaty z 24 listopada 2009 r., k. 73; potwierdzenie wpłaty z dnia 20 lipca 2009 r., k. 74; potwierdzenie wpłaty z dnia 6 marca 2009 r., k. 75; potwierdzenie wpłaty z dnia 18 maja 2009 r., k. 75; dowód wpłaty z dnia 31 października 2012 r., k. 76; dowód wpłaty z dnia 14 listopada 2012 r., k. 76; dowód wpłaty z dnia 5 lutego 2013 r., k. 76; dowód wpłaty z dnia 14 grudnia 2012 r., k. 77; dowód wpłaty z dnia 16 lutego 2012 r., k. 78; dowód wpłaty z dnia 29 marca 2012 r., k. 78; dowód wpłaty z dnia 24 kwietnia 2012 r., k. 78; dowód wpłaty z dnia 22 maja 2012 r., k. 78; dowód wpłaty z dnia 23 czerwca 2012 r., k. 78; dowód wpłaty z dnia 24 lipca 2012 r., k. 78; dowód wpłaty z dnia 3 września 2011 r., k. 79; dowód wpłaty z dnia 21 września 2011 r., k. 79; dowód wpłaty z dnia 9 listopada 2011 r., k. 79; dowód wpłaty z dnia 19 grudnia 2011 r., k. 79; dowód wpłaty z dnia 1 lutego 2012 r., k. 79; dowód wpłaty z dnia 23 lutego 2011 r., k. 80; dowód wpłaty z dnia 18 marca 2011 r., k. 80; dowód wpłaty z dnia 28 kwietnia 2011 r., k. 80; dowód wpłaty z dnia 7 maja 2011 r., k. 80; dowód wpłaty z dnia 30 czerwca 2011 r., k. 80; dowód wpłaty z dnia, 19 lipca 2010 r., k. 81; dowód wpłaty z dnia 11 września 2010 r., k. 82; dowód wpłaty z dnia 28 września 2010 r., k. 82; dowód wpłaty z dnia 13 października 2010 r., k. 82; dowód wpłaty z dnia 17 listopada 2010 r., k. 82; dowód wpłaty z dnia 3 stycznia 2011 r., k. 82; dowód wpłaty z dnia 21 stycznia 2011 r., k. 82; dowód wpłaty z dnia 1 marca 2010 r., k. 83; dowód wpłaty z dnia 15 kwietnia 2010 r., k. 83; dowód wpłaty z dnia 9 czerwca 2010 r., k. 83; dowód wpłaty z dnia 2 sierpnia 2010 r., k. 83; dowód wpłaty z dnia 10 lutego 2009 r., k. 84; dowód wpłaty z dnia 6 marca 2009 r., k. 84; dowód wpłaty z dnia 27 kwietnia 2009 r., k. 84; dowód wpłaty z dnia 18 maja 2009 r., k. 84; dowód wpłaty z dnia 25 czerwca 2009 r., k. 84; dowód wpłaty z dnia 20 lipca 2009 r., k. 84; dowód wpłaty z dnia 9 września 2009 r., k. 85; dowód wpłaty z dnia 1 października 2009 r., k. 85; dowód wpłaty z dnia 3 listopada 2009 r., k. 85; dowód wpłaty z dnia 24 listopada 2009 r., k. 85; dowód wpłaty z dnia 1 lutego 2010 r., k. 85; dowód wpłaty z dnia 1 marca 2010 r., k. 85; dowód wpłaty z dnia 17 marca 2011 r., k. 86; dowód wpłaty z dnia 12 kwietnia 2011 r., k. 86; dowód wpłaty z dnia 31 maja 2011 r, k. 86; dowód wpłaty z dnia 30 czerwca 2011 r., k. 86; dowód wpłaty z dnia 28 września 2010 r., k. 87; dowód wpłaty z dnia 27 maja 2010 r., k. 87; dowód wpłaty z dnia 24 marca 2010 r., k. 87; dowód wpłaty z dnia 13 października 2010 r., k. 87; dowód wpłaty z dnia 2 sierpnia 2010 r., k. 87; dowód wpłaty z dnia 24 marca 2010 r., k. 87; dowód wpłaty z dnia 17 listopada 2010 r., k. 88; dowód wpłaty z dnia 3 stycznia 2011 r., k. 88; dowód wpłaty z dnia 21 stycznia 2011 r, k. 88; dowód wpłaty z dnia 20 lipca 2009 r., k. 89; dowód wpłaty z dnia 3 listopada 2009 r., k. 89; dowód wpłaty z dnia 1 marca 2010 r., k. 89; dowód wpłaty z dnia 25 czerwca 2009 r., k. 89; dowód wpłaty z dnia 1 października 2009 r., k. 89; dowód wpłaty z dnia 24 listopada 2009 r., k. 89; dowód wpłaty z dnia 10 lutego 2009 r., k. 90; dowód wpłaty z dnia 17 kwietnia 2009 r., k. 90; dowód wpłaty z dnia 6 marca 2009 r., k. 90; dowody wpłaty z 2 maja 2013 r., k. 91; zeznania świadka D. W., e – protokół z dnia 24 stycznia 2014 r., 46 min 13 sek. – 52 min. 07 sek.; przesłuchanie powódki, e – protokół z dnia 24 stycznia 2014 r., 52 min. 07 sek. – 1 godz. 04 min. 44 sek.)

W sezonie zimowym powódka ogrzewa jedynie zajmowaną przez nią część budynku przy ul. (...). Część zajmowana przez pozwaną nie jest ogrzewana.

(dowód: zeznania świadka D. W., e – protokół z dnia 24 stycznia 2014 r., 46 min 13 sek. – 52 min. 07 sek.; przesłuchanie powódki, e – protokół z dnia 24 stycznia 2014 r., 52 min. 07 sek. – 1 godz. 04 min. 44 sek.)

Stawki czynszu za wynajem lokali mieszkalnych w latach 2003-2013 na terenie miasta W. kształtowały się w przedziale od 20 zł/m² do 30 zł/m².

(dowód: pismo J. N. z dnia 20 czerwca 2013 r., k. 140)

Pismem z dnia 11 maja 2012 r. powódka wezwała pozwaną do wykonania w wyznaczonym terminie przedwstępnej umowy sprzedaży nieruchomości lokalowej, tj. pierwszego piętra budynku mieszkalnego o pow. 62 m², położonego we W. przy ul. (...). Zastrzegła, że w razie bezskutecznego upływu terminu będzie uprawniona do odstąpienia od umowy i do żądania zwrotu wpłaconej tytułem ceny kwoty 80 000,00 zł.

(dowód: wezwanie z dnia 11 maja 2012 r. wraz potwierdzeniem nadania i odbioru, k. 9-10)

Pismem z dnia 18 maja 2012 r. powódka odstąpiła od przedwstępnej umowy sprzedaży nieruchomości lokalowej, tj. pierwszego piętra budynku mieszkalnego o pow. 62 m², położonego we W. przy ul. (...) i wezwała pozwaną do zapłaty kwoty 80 000,00 zł.

(dowód: wezwanie z dnia 18 maja 2012 r. wraz potwierdzeniem nadania i odbioru, k. 11-12)

Pismem z dnia 24 czerwca 2013 r. z kolei pozwana wezwała powódkę do zapłaty kwoty 148 800,00 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie w okresie od lipca 2003 r. do czerwca 2013 r. przez powódkę i jej rodzinę (łącznie 5 osób) z lokalu mieszkalnego o pow. 62 m² znajdującego się na pierwszym piętrze budynku mieszkalnego położonego we W. przy ul. (...). Jednocześnie oświadczyła, że w związku z wytoczonym powództwem o zapłatę kwoty 80 000,00 zł dokonuje potrącenia kwoty 80 000,00 zł z przysługującą jej względem powódki wierzytelnością. W związku z tym, domagała się zapłaty kwoty 68 000,00 zł.

(dowód: wezwanie do zapłaty wraz dowodem nadania, k. 141-142)

Pismem z dnia 2 grudnia 2013 r. pozwana ponownie wezwała powódkę do zapłaty pozostałej po potrąceniu kwoty 75 000,00 zł z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie w okresie od lipca 2003 r. do czerwca 2013 r. przez powódkę i jej rodzinę (łącznie 5 osób) z lokalu mieszkalnego o pow. 62 m² znajdującego się na pierwszym piętrze budynku mieszkalnego położonego we W. przy ul. (...).

(dowód: wezwanie do zapłaty wraz dowodem nadania, k. 204-206)

Powódka wraz z rodziną w dalszym ciągu zajmuje pierwsze piętro opisanego budynku. Powódka nie dysponuje innym lokalem, do którego mogłaby się przeprowadzić wraz z rodziną. Pozwana zajmuje parter budynku.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Z poczynionych przez Sąd ustaleń faktycznych wynika, że świadczenie strony pozwanej, którego spełnienia powódka dochodzi w niniejszym postępowaniu, stanowi częściowo świadczenie nienależne oraz częściowo odszkodowanie za szkodę wyrządzona niewykonaniem umowy (art. 494 k.c.). Zgodnie art. 410 § 1 k.c. przepisy artykułów 405-409 k.c. stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego, przy czym świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia (art. 410 § 2 k.c.). Jednocześnie zgodnie z art. 494 k.c. strona, która odstępuje od umowy wzajemnej, obowiązana jest zwrócić drugiej stronie wszystko, co otrzymała od niej na mocy umowy, a sama może żądać nie tylko zwrotu tego co świadczyła, lecz również naprawienia szkody wynikłej z niewykonani zobowiązania.

Jak wynikało z poczynionych w sprawie ustaleń faktycznych, strony uzgodniły, że pozwana przeniesie na powódkę własność „piętra” budynku położonego we W. przy ul. (...), w zamian za zapłatę ceny w wysokości 80 000,00 zł. Jak przy tym ustalono, w latach 2003 – 2005 w wykonaniu tej umowy powódka uiściła na rzecz pozwanej łącznie kwotę 80 000,00 zł. Powyższą okoliczność, tak co do faktu zapłaty, jak i wysokości otrzymanej kwoty, pozwana przyznała podczas przesłuchania na rozprawie w dniu 14 stycznia 2014 r.

Powyższą umowę należało uznać za umowę przedwstępną, w której strony zobowiązały się do zawarcia przyrzeczonej umowy sprzedaży (art. 389 § 1 k.c.). Zdaniem Sądu powyższa umowa stron była nieważna albowiem nie określała istotnych postanowień umowy przyrzeczonej. W szczególności strony nie dookreśliły, co ma być w przyszłości przedmiotem sprzedaży, posługując się jedynie pojęciem „piętra”. Sama górna kondygnacja budynku nie stanowi nieruchomości. Zgodnie bowiem z art. 46 § 1 k.c. nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności. Z powyższego wynika, że część budynku może stanowić tzw. nieruchomość lokalową ale tylko wówczas, gdy przepis szczególny przewiduje taką możliwość. Przepisy szczególne regulujące ustanawianie odrębnej własności lokali to ustawa z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (t.j. Dz. U. z 2000 r., poz. 903 ze zm.) oraz ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1222), która w niniejszej sprawie zastosowania mieć nie może.

Zgodnie z art. 2 ust. 2 ustawy o własności lokali samodzielnym lokalem mieszkalnym jest wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku izba lub zespół izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych. Do lokalu mogą przynależeć, jako jego części składowe, pomieszczenia, choćby nawet do niego bezpośrednio nie przylegały lub były położone w granicach nieruchomości gruntowej poza budynkiem, w którym wyodrębniono dany lokal, a w szczególności piwnica, strych, komórka, garaż (tzw. „pomieszczenia przynależne”). Odrębna własność lokalu powstaje jedynie w razie jej ustanowienia bądź w drodze umowy lub jednostronnej czynności prawnej właściciela nieruchomości, bądź w razie orzeczenia sądu. Zdarzenia te mają charakter konstytutywny, a do powstania prawa konieczne jest dokonanie wpisu w księdze wieczystej.

W niniejszej sprawie nie zostało wykazane, aby część budynku pozwanej w postaci „piętra” stanowiła odrębną nieruchomość lokalową. Brak jest bowiem zaświadczenia starosty, w którym potwierdzone zostałoby spełnienie wymagań samodzielności lokalu (art. 2 ust. 3 powołanej ustawy). Nie nastąpiło także żadne zdarzenie prawne, mocą którego odrębna własność lokalu mogłaby powstać. Z powyższych względów nie można uznać, aby strony zawarły ważną przedwstępną umowę sprzedaży skoro umowa przyrzeczona miałaby dotyczyć rzeczy niebędącej odrębnym przedmiotem własności. Tym samym spełnienie przez powódkę świadczenia pieniężnego tytułem zapłaty ceny sprzedaży stanowiło świadczenie nienależne (art. 410 § 2 k.c.).

Sąd uznał jednak, że obecnie żądanie powódki zwrotu nienależnie spełnionego świadczenia, nie jest uzasadnione.

Po pierwsze, mając na uwadze całokształt okoliczności sprawy, Sąd uznał, że pozwana zużyła już korzyść, a zużywając ją nie musiała liczyć się z obowiązkiem zwrotu (art. 409 k.c. w zw. z art. 410 § 1 k.c.). W świetle okoliczności sprawy Sąd uznał za prawdziwe twierdzenia pozwanej, że zużyła uzyskaną korzyść. Należy zauważyć, że pieniądze w kwocie 80 000,00 zł nie zostały wpłacone przez powódkę jednorazowo, tylko w ponad 50 ratach, średnio na poziomie ok. 1500,00 zł miesięcznie. Z racji tego, że pozwana otrzymywała od powódki wpłaty w stosunkowo niewielkich kwotach, tj. od 500,00 zł do 1700,00 zł, środki te mogła zużyć na bieżące potrzeby, w tym także na utrzymanie domu, zakup leków i spłatę kredytu. Pozwana nie czyniła przy tym oszczędności, a obecnie żyje skromnie, bez ogrzewania, starannie gospodarując pieniądze na potrzebne leczenie i zakup lekarstw. Powyższe pozwana potwierdziła także w oświadczeniu o stanie rodzinnym i majątkowym, składanym na potrzeby wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych. Wydaje się, że gdyby pozwana nadal posiadała pieniądze zapłacone jej przez powódkę, lub choćby ich część, to jakość jej życia byłaby wyższa. Nie bez znaczenia pozostaje także fakt, że ostatnia wpłata tytułem ceny sprzedaży została przez powódkę dokonana w 2005 r., a więc blisko dziewięć lat temu. Tak długi upływ czasu dodatkowo uwiarygadnia fakt zużycia środków, jakimi dysponowała pozwana.

Sąd uznał przy tym, że pozwana, zużywając korzyść, nie musiała się liczyć z obowiązkiem zwrotu. Należy zwrócić uwagę, że strony nie dawały sobie sprawy z nieważności zawartej umowy, skoro jeszcze w maju 2011 r. zawisł między nimi przed Sądem Okręgowym we Wrocławiu spór o zawarcie umowy przyrzeczonej (sygnatura akt I C 1069/11). Jednocześnie fakt blisko dziesięcioletniego, nieodpłatnego, zamieszkiwania powódki w spornym lokalu wskazuje na to, że strony przez cały ten czas liczyły na wykonanie umowy przedwstępnej i ostatecznie przeniesienie na powódkę części zajmowanej przez nią nieruchomości. Nie bez znaczenia pozostaje także fakt, że powódka nigdy wcześniej nie występowała o zwrot zapłaconej kwoty, a pozwana nie domagała się opuszczenia budynku przez powódkę.

Niezależnie od powyższego Sąd uznał, że spełnienie przez powódkę świadczenia pieniężnego na rzecz pozwanej czyniło zadość zasadom współżycia społecznego (art. 411 pkt 2 k.c.). Dokonując powyższej oceny Sąd miał na uwadze, że powódka wraz z rodziną od jedenastu lat korzysta z nieruchomości pozwanej, nie uiszczając przy tym na jej rzecz – poza kosztami mediów – żadnego wynagrodzenia za korzystanie z tej nieruchomości. Powódka, mimo że od co najmniej dziewięciu lat pozostaje w stanie niepewności co do nabycia zajmowanej przez nią części budynku, w dalszym ciągu zamieszkuje w tej nieruchomości i – jak oświadczyła – nie zamierza się z niej wyprowadzić. Gdyby powódka przez ten okres najmowała lokal mieszkalny o zbliżonej powierzchni, to niewątpliwie koszty poniesione przez nią z tego tytułu znacznie przekraczałyby wpłaconą przez nią na rzecz pozwanej kwotę 80 000,00 zł. Iloraz kwoty 80 000,00 zł i ilości 132 miesięcy wspólnego zamieszkiwania stron, wyraża się kwotą 606,00 zł. Niewątpliwie, w warunkach (...) za czynsz w tej wysokości powódka nie najęłaby lokalu mieszkalnego o zbliżonej powierzchni. Ponadto, zauważyć należało, że przez cały okres zamieszkiwania powódki i jej rodziny w przedmiotowej nieruchomości, ciężar utrzymania domu, w tym utrzymania go w należytym stanie obciążał pozwaną.

Dokonując powyższej oceny Sąd wziął także pod uwagę okoliczności, w jakich powódka zamieszkała w nieruchomości pozwanej. Jak bowiem wynika z materiału dowodowego zebranego w niniejszej sprawie pozwana zaproponowała powódce wspólne zamieszkiwanie w sytuacji, gdy powódka wraz z małym dzieckiem nie miała gdzie mieszkać. Pozwana godziła się także na zamieszkiwanie z powódką kolejnych osób, w tym drugiego dziecka, męża, a w końcu także schorowanego ojca powódki. Nigdy nie domagała się opuszczenia nieruchomości przez powódkę mimo, że w pewnym momencie podnosiła twierdzenia o trudnościach wspólnego zamieszkiwania.

Mając powyższe na uwadze Sąd uznał, że żądanie powódki zwrotu świadczenia nienależnego nie zasługuje na uwzględnienie.

Wobec wniosków dalej idących na marginesie należy zauważyć, że wbrew zarzutom pozwanej nie można uznać, aby powódka korzystała z przedmiotowej nieruchomości bez tytułu prawnego. Strony porozumiały się bowiem co do możliwości bezpłatnego korzystania przez powódkę z części nieruchomości i nie zmieniły ustaleń w tym zakresie. Pozwana akceptuje fakt dalszego zamieszkiwania pozwanej w nieruchomości, w szczególności nie zażądała opróżnienia przez pozwaną nieruchomości. Z tych względów należało uznać, że stosunkiem prawnym łączącym strony, na mocy którego powódka zamieszkuje w nieruchomości przy ul. (...), jest stosunek zbliżony do użyczenia (art. 710 k.c.). Skoro tak, to nie sposób uznać, aby pozwanej przysługiwało względem powódki roszczenie z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z części nieruchomości, a zatem wierzytelność taka nie mogła być skutecznie potrącona z wierzytelnością dochodzoną niniejszym pozwem przez powódkę (art. 498 k.c.). Z powyższych względów Sąd oddalił wniosek pozwanej o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego oraz wniosek o zwrócenie się do biur pośrednictwa handlu nieruchomościami o udzielenie informacji dotyczących stawek czynszu za lokale mieszkalne w latach 2003-2013 uznając, że wnioski te zmierzają do wykazania faktów nieistotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd uznał również za niezasadne żądanie naprawienia szkody wyrządzonej niewykonaniem umowy przez pozwaną. W związku z tym, że zawarta przez strony umowa przedwstępna była nieważna, a tym samym nie wywoływała skutków, jakie ustawa wiąże z jej zawarciem, nie można była skutecznie od niej odstąpić.

Niezależnie od powyższego za niezasadne należało uznać żądanie powódki naprawienia szkody na wskazywanej przez nią podstawie art. 560 § 2 i art. 471 k.c. Powołany przepis art. 560 reguluje uprawnienia kupującego w wypadku sprzedania mu rzeczy wadliwej. W istocie, zgodnie z art. 560 § 2 k.c., jeżeli kupujący odstępuje od umowy z powodu wady rzeczy sprzedanej, strony powinny sobie nawzajem zwrócić otrzymane świadczenia według przepisów o odstąpieniu od umowy wzajemnej. Należy jednak zauważyć, że strony niniejszego postępowania nigdy nie zawarły umowy sprzedaży części budynku przy ul. (...). Nigdy też powódka nie składała oświadczenia o odstąpieniu od umowy sprzedaży z uwagi na wady rzeczy sprzedanej, a zatem nie może ona dochodzić roszczeń z tym stosunkiem prawnym związanych. Z tych względów Sąd oddalił wnioski powódki o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego oraz z wydruku ze stron internetowych gratka.pl na okoliczność aktualnej ceny nabycia lokalu mieszkalnego tytułem zastępczego zaspokojenia się w drodze nabycia innej rzeczy tego samego rodzaju.

Niezależnie od powyższego Sąd oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z pisma powódki z 9 kwietnia 2013 r. wraz z potwierdzeniem nadania na okoliczność jego treści wobec przyznania przez pozwaną na rozprawie w dniu 24 stycznia 2014 r. faktu nieistnienia między stronami stosunku najmu.

Jednocześnie wobec sprecyzowania twierdzeń pozwanej uzasadniających zarzut sprzeczności żądania z zasadami współżycia społecznego i oznaczenia, że sprzeczność ta zachodzi w związku z niepłaceniem pozwanej żadnego wynagrodzenia przez okres zamieszkiwania powódki w nieruchomości pozwanej (k. 208V), Sąd oddalił wnioski pozwanej o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków J. Ł. i D. W., w części, w jakiej świadkowie ci byli wnioskowani na okoliczność relacji między stronami, w szczególności stosunku powódki i jej rodziny do pozwanej oraz niszczenia lokalu. Powyższe okoliczności nie były powoływane przez pozwaną dla wykazania podnoszonych przez nią zarzutów, a zatem nie zachodziła potrzeba weryfikacji ich prawdziwości. Z kolei fakt zamieszkiwania powódki na piętrze domu, który stanowi własność pozwanej, na którą to okoliczność także świadkowie byli wnioskowani, pozostawał między stronami bezsporny i także nie wymagał dowodu.

Sąd oddalił także wniosek powódki o przesłuchanie świadków K. G. i W. K. na okoliczność prac remontowych przeprowadzonych w nieruchomości przy ul. (...). Sąd uznał, że powyższa okoliczność nie była istotna dla rozstrzygnięcia sprawy. W szczególności powódka nie określiła jakie skutki prawne wywodzi z powyższych faktów.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanych przepisów, orzeczono jak w sentencji.

Na podstawie art. 22³ ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 10 , poz. 65 z późn. zm.) oraz § 2 ust. 3 w zw. z § 6 pkt 6 w zw. z § 15 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 490) Sąd przyznał radcy prawnemu R. G. od Skarbu Państwa kwotę 6 642,00 zł tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu, w tym kwotę 1 242,00 zł podatku od towarów i usług.

Jednocześnie na podstawie art. 29 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. prawo o adwokaturze (tekst jedn. Dz. U. z 2002 r. Nr 123 , poz. 1058 z późn. zm.) oraz § 2 ust. 3 w zw. z § 6 pkt 6 i § 13 ust. 2 pkt 2 w zw. z § 19 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 461) Sąd przyznał adwokatowi S. G. od Skarbu Państwa kwotę 6 642,00 zł tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanej z urzędu, w tym kwotę 1 242,00 zł podatku od towarów i usług.

Orzeczenie o kosztach sądowych zawarte w punkcie IV wyroku oparte zostało na przepisie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. W związku z tym, że powódka, która była zwolniona od kosztów sądowych, przegrała sprawę, Sąd brakującymi kosztami sądowymi obciążył Skarb Państwa.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE