Sygn. akt I ACz 954/13
dnia 06 czerwca 2013 r.
Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny w składzie:
|
Przewodniczący: |
SSA Zbigniew Ducki |
|
Sędziowie: |
SSA Sławomir Jamróg SSO (del.) Krzysztof Hejosz (spr.) |
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 06 czerwca 2013 r. w Krakowie
sprawy z powództwa S. Z.
przeciwko E. Z.
o rozwód
w przedmiocie wniosku o zabezpieczenie
na skutek zażalenia powoda od postanowienia Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 20 lutego 2013 r. sygn. akt XI C 1158/12
postanawia:
oddalić zażalenie
Sygn. akt I ACz 954/13 UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy w Krakowie, postanowieniem z dnia 20 lutego 2013 r. w sprawie z po-wództwa S. Z. przeciwko E. Z. o rozwód (sygn. akt XI C 1158/12), w przedmiocie wniosku o zabezpieczenie, udzielił zabezpieczenia przez czas trwania sprawy poprzez zobowiązanie powoda do przyczynienia się do kosztów utrzymania pozwanej kwotą 500 zł miesięcznie, płatną z góry do dnia 10-go każdego miesiąca, z usta-wowymi odsetkami w przypadku zwłoki w płatności którejkolwiek z rat, począwszy od 01 października 2012 r. W pozostałym zakresie wniosek o zabezpieczenie został oddalony.
Jak wynika z pisemnego uzasadnienia sporządzonego do tego orzeczenia, pozwana wniosła o udzielenie zabezpieczenia poprzez zasądzenie od powoda na jej rzecz alimentów w kwocie po 800 zł miesięcznie na czas trwania sprawy. W uzasadnieniu wskazała, że od lipca 2010 r. powód przestał przekazywać pozwanej jakiekolwiek pieniędzy na jej utrzymanie, jak też na potrzeby gospodarstwa rolnego i od tego czasu pozwana utrzymuje siebie córkę z do-chodów z tego gospodarstwa stanowiącego współwłasność stron. Nadto powód nie wywiązuje się z ugody i nie uiszcza alimentów w wysokości 800 zł miesięcznie na rzecz małoletniej córki stron oraz nie reguluje rachunków związanych z utrzymaniem domu. Pozwany wniósł o oddalenie wniosku wskazując, że kwota 800 zł jest wystarczająca do utrzymania kilku-nastoletniej córki. Stwierdził również, że pozwana powinna partycypować w tych kosztach, czego nie czyni poza osobistymi staraniami o wychowanie dziecka. Zaprzeczył aby uchylał się od obowiązków wynikających z zawartej ugody i opłaca wszystkie rachunki związane z utrzymaniem nieruchomości w której zamieszkują strony.
Sąd Okręgowy poczynił ustalenia faktyczne zgodnie którymi, strony pozostają w związku małżeńskim od 02 maja 1998 r. i mają jedno dziecko- córkę D. urodzoną (...) Ostatnim wspólnym miejscem zamieszkania stron był dom położony w miejscowości P. wybudowany w trakcie trwania małżeństwa na działce stanowiącej własność powoda lecz w styczniu 2012 r. powód darował w/w nieruchomość swojej matce. Pozwana wraz z córką we wrześniu 2012 r. wyprowadziła się z tego domu. Ugoda zawartą przed Sądem Rejonowym dla Krakowa Śródmieścia w Krakowie, S. Z. zobowiązał się płacić tytułem alimentów kwotę 800 zł na rzecz córki oraz zobowiązał się regulować wszelkie rachunki związane z utrzymaniem nieruchomości położonej w P.. Od czasu zawarcia ugody powód wywiązywał się ze swoich obowiązków pomimo wyjazdu w kwietniu 2012r. na misję wojskową. Sąd Okręgowy ustalił, że powód ma 37 lat, jest żołnierzem zawodowym otrzymującym wynagrodzenie w kwocie 2631,40 zł netto po odliczeniu spłaty raty pożyczki w wysokości 621 zł, która została zaciągnięta w Koleżeńskiej Kasie Oszczędnościowo Pożyczkowej. Powód pełnił służbę poza granicami kraju w okresie od kwietnia do października 2012 r. i za pierwsze pięć miesięcy uzyskał kwotę 45612,16 zł która nie podlega opodatkowaniu. Oprócz alimentów na rzecz córki stron w kwocie 800 zł miesięcznie, powód ponosi w całości i opłaca wszystkie świadczenia związane z eksploatacją i ubezpieczeniem domu darowanego matce, a koszty te ocenia na 1000 zł miesięcznie. Pozwa-na ma 37 lat, w związku z wykonywaną pracą w gospodarstwie rolnym jest ubezpieczona w KRUS-ie gdzie opłaca składki od kwietnia 2013 r. i wobec czasowej niezdolności do pracy otrzymywała zasiłek chorobowy w wysokości 300 zł miesięcznie. Pozostaje w stałym lecze-niu z uwagi na zdiagnozowane w 2011 r. przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu C oraz cierpi na przepuklinę kręgosłupa wymagającą leczenia oraz rehabilitacji. Pozwana obecnie mieszka wraz z córką w niewykończonym domu swojej siostry i przyczynia się opłat miesz-kaniowych kwotą 300 zł miesięcznie, użytkuje samochód osobowy którego koszty utrzymania ocenia na około 250-300 zł miesięcznie. Otrzymuje stała pomoc materialną od swoich ro-dziców i znajomych w kwotach od 500-600 zł miesięcznie, natomiast swój koszt utrzymania i leczenia ocenia pozwana na kwotę od 1000 do 1200 zł. W 2012 r. w związku z prowadzonym gospodarstwem rolnym uzyskała około 7000 zł dopłat i około 5000 zł za sprzedaż wygodo-wanych przez nią świń. Dodatkowo uzyskiwała około 200-250 zł miesięcznie ze sprzedaży jaj od hodowanych przez siebie kur. Sąd ustalił również, że córka stron uczęszcza do II klasy gimnazjum, nie ma problemów ze zdrowiem, od czasu wyjazdu powoda w kwietniu 2012 r. miała minimalny z nim kontakt, choć kwestia ta będzie przedmiotem rozpoznania przez sąd.
W swych rozważaniach prawnych sąd uznał, że strony pozostają w faktycznej sepa-racji lecz zgodnie z art. 23 oraz 27 k.r. i op. nadal mają równe prawa i obowiązki w małżeń-stwie oraz każdy z nich ma przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Okoliczność zerwania przez strony więzi małżeńskich nie uchyla automa-tycznie przewidzianego w art. 27 k.r. i op. obowiązku przyczyniania się do kosztów zaspo-kajania rodziny. Brak wspólnego pożycia małżonków, nie prowadzenie wspólnego gospo-darstwa domowego może uzasadniać oddalenie żądania o dostarczanie środków utrzymania dla samego tylko małżonka, ale w sytuacji gdy ma on możliwość zaspokajania potrzeb wła-snymi siłami. Sąd uznał, że do czasu wyprowadzenia się pozwanej ze wspólnie zajmowanego domu, powód wywiązywał się ze swojego obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny. Równocześnie pozwana uzyskiwała środki na swoje utrzymanie ze swojej pracy, renty chorobowej oraz dopłat. Od czasu wyprowadzenia się z dotychczasowego miej-sca zamieszkania, pozwana wraz córką stron zmuszona jest do ponoszenia dodatkowych kosztów utrzymania do czego przyczyniło się zachowanie się powoda poprzez darowanie swojej matce nieruchomości w której zamieszkiwał wraz z rodziną i pozbycia się majątku. Porównując sytuacje majątkową stron sąd uznał, że pozwana nie ma możliwości zaspokojenia potrzeb własnymi siłami zarówno z uwagi na stan zdrowia jak i na sprawowanie opieki i starań na rzecz córki stron. Sąd uznał, że stałe wynagrodzenie powoda kształtuje się w gra-nicach około 2800 zł miesięcznie, nie licząc dochodów uzyskiwanych w tzw. misjach wojsko-wych. Oznacza to, że powód dysponuje miesięcznie wolną kwotą około 1800 zł gdy pozwana na utrzymanie swoje i córki dysponuje kwotą tylko 1400 zł. Przy porównaniu powyższych kwot sąd uznał, że w celu wyrównania stopy życiowej małżonków oraz wobec okoliczności, w jakich doszło do odrębnego zamieszkania stron, to zachodzą przesłanki określone w art. 27 k.r. i op. Wobec powyższego, wniosek pozwanej spełniał przesłanki opisane w art. 730 i 753 k.p.c. ale od chwili opuszczenia przez nią domu w P. oraz w kwocie uzupełniającej jej miesięczne koszty utrzymania. W tej sytuacji sąd pierwszej instancji udzielił zabezpie-czenia poprzez zobowiązanie powoda do przyczyniania się do utrzymania pozwanej w kwocie 500 zł miesięcznie od 01 października 2012 r., a w dalszej części wniosek oddalił.
Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł powód zaskarżając go w pkt 1 doma-gając się zmiany zaskarżonego postanowienia i oddalenie wniosku o zabezpieczenie, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji oraz o zasądzenie kosztów postępowania zażaleniowego. Powyższemu orzeczeniu powód zarzucił naruszenie przepisów art. 23 i 27 k.r. i op. poprzez ich błędną interpretację polegająca na przyjęciu, że przepisy te znajdują zastosowanie także w relacjach małżonkami znajdującymi się w separacji faktycznej, nie prowadzących pożycia małżeń-skiego i w sytuacji gdy zabezpieczenia żąda małżonek winny rozkładu pożycia małżeńskiego. Zarzucono również naruszenie przepisów art. 730 1 §1 i 2 k.p.c. oraz art. 736 § 1 pkt 2 k.p.c. w związku z art. 753 §1 k.p.c. i art. 243 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez błędne przy-jęcie, że pozwana w sposób dostateczny uprawdopodobniła istnienie przesłanek zabezpiecze-nia. Zdaniem powoda doszło również do naruszenia przepisu art. 730 1 §3 k.p.c. poprzez za-niechanie uwzględnienia słusznego interesu powoda i w konsekwencji naruszenie przepisu art. 753 § 1 k.p.c. poprzez błędne zastosowanie polegające na udzieleniu zabezpieczenia mi-mo braku podstaw faktycznych i prawnych. Na podstawie art. 396 k.p.c. wniósł o wstrzyma-nie zaskarżonego postanowienia do czasu rozstrzygnięcia zażalenia. W uzasadnieniu za-żalenia wskazano, że w przypadku faktycznego rozkładu pożycia małżeńskiego nie można mówić o potrzebie zaspokajania potrzeb w rozumieniu art. 27 k.r. i op. Nadto zaspokajanie tych potrzeb powinno nastąpić z jego własnych środków. Pozwana jako osoba zdolna do pra-cy i posiadająca możliwości zarobkowe nie jest osoba, którą można uznać, że pozostaje w niedostatku zwłaszcza, że jej niezdolność do pracy orzeczona była do marca 2013 r. orzeczenie to odnosiło się jedynie do niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, a nie do pracy w ogóle; kwestionował również zaświadczenie lekarskie lekarza z przychodni w S.. Powód stwierdził, ze wstrzymanie z jego strony stałych przelewów na konto żo-ny nastąpiło dopiero gdy przywłaszczyła ona pieniądze uzyskane przez niego na misji woj.-skowej. Nadto choroba pozwanej zakończyła się w 2012 r., pozwana nie ponosi deklarowa-nych wydatków na nieruchomość gdyż opłaty te zostały przez niego uiszczone oraz, że pozwana jest właścicielem nieruchomości o znacznej wartości. Okolicznością obciążająca pozwaną jest również fakt opuszczenia przez nią zajmowanego domu z własnej woli oraz, że pozwana nie przejawiała chęci podjęcia pracy zarobkowej. Zdaniem powoda, sąd nie uwzględnił również, że przy dochodach powoda wynoszących około 2600 zł oddawanie po-nad połowy tej kwoty (biorąc pod uwagę warunki ugody oraz obowiązek alimentacyjny wy-nikający z zaskarżonego postanowienia) przekracza jego możliwości. Powód korzysta z po-mocy rodziny i znajomych. Zdaniem powoda nie do przyjęcia jest sytuacja w której małżonek winny rozkładu pożycia małżeńskiego odnosiłby korzyść z niegodziwego postępowania. Okoliczności wskazane w pozwie świadczyć mają o bezspornej winie pozwanej w doprowa-dzeniu do rozkładu pożycia małżeńskiego poprzez nieetyczne zachowanie polegające na świadomym stawianiu fałszywych zarzutów, przedstawiających małżonka w złym świetle na forum publicznym i rodzinnym, agresywny stosunek do powoda wyrażający się w znie-wagach słownych, poniżaniu godności osobistej, zniesławianiu, a nawet naruszaniu nie-tykalności osobistej. Powód zarzucił również pozwanej zaniedbywanie męża i rodziny, naganny stosunek pozwanej do rodziny powoda oraz jej niewierność. W tym zakresie powołano się na treść art. 5 k.c. stwierdzając, że powyższe zachowania pozwanej stanowią naruszenie przysługującego jej prawa i nie korzystają z ochrony.
Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny zważył, co następuje: zażalenie nie jest zasadne i nie zasługuje na uwzględnienie
Odnosząc się do zażalenia powoda należy wskazać, że wbrew jego twierdzeniom sąd pierwszej instancji dokonał prawidłowej oceny materiału zebranego w sprawie ustalając – co należy podkreślić- wysokość zabezpieczenia odnosząc rozmiar przyznanych kwot do możliwości zarobkowych powoda i jego sytuacji materialnej, sytuacji materialnej i życiowej pozwanej oraz jej możliwości zarobkowych oraz wysokości usprawiedliwionych potrzeb powódki. Rozpoznając sprawę w granicach złożonego zażalenia należy zwrócić uwagę na to, że zgodnie z treścią art. 753 k.p.c. w sprawach o alimenty zabezpieczenie może polegać na zobowiązaniu obowiązanego do zapłaty uprawnionemu jednorazowo albo okresowo określo-nej sumy pieniężnej. Niewątpliwie należność dochodzona przez pozwaną w niniejszym po-stępowaniu ma charakter tzw. należności alimentacyjnej, której źródłem powstania zo-bowiązania z którego wynika jest stosunek prawnorodzinny (małżeństwo), a treścią tego zo-bowiązania jest dostarczenie środków utrzymania. Uprawniony domagający się udzielenia za-bezpieczenia w sposób nowacyjny jest obowiązany wyłącznie do uprawdopodobnienia istnie-nia roszczenia. Biorąc pod uwagę treść złożonego w tej sprawie wniosku o zabezpieczenie, który ma charakter owacyjny, a nie konserwacyjny (art. 747 k.p.c.) to należy stwierdzić, że uprawniona nie musiała uprawdopodabniać istnienia interesu prawnego w udzieleniu za-bezpieczenia, co oznacza, iż wniosek o udzielenie zabezpieczenia nie musi zawierać wymogu formalnego z art. 730 /1/ k.p.c.
Odnosząc się do rozważań sądu pierwszej instancji zawartych w uzasadnieniu za-skarżonego orzeczenia należy stwierdzić, że sąd prawidłowo nie stracił z pola widzenia istoty postępowania zabezpieczającego. W tym zakresie wskazać należy na możliwe zastosowanie przepisów art. 730, 730 /1/, 735 oraz 753 k.p.c. w zw. z art. 23 i 27 k.r. i op. prowadzące do wniosku, że postępowania zabezpieczające zmierza wyłącznie do tymczasowego zabezpie-czenia roszczeń przysługujących uprawnionemu na czas trwania postępowania o rozwód. Również bowiem w przypadku zabezpieczeń nowacyjnych udzielanych na podstawie prze-pisu art. 753 k.p.c. zabezpieczenie nie powinno prowadzić do pełnego zaspokojenia roszczeń, a jedynie do tymczasowego zapewnienia uprawnionemu ochrony. W niniejszej sprawie zabezpieczenie mogło się ograniczać do zapewnienia uprawnionym środków zaspokajających ich podstawowe potrzeby.
Wbrew twierdzeniom zawartym w złożonych zażaleniach, sąd pierwszej instancji dokonał wszechstronnych ustaleń w zakresie uprawdopodobnienia przez powódkę zgłoszonego roszczenia czemu dał wyraz w prawidłowo sporządzonym uzasadnieniu zgodnie z wymogami zawartymi w art. 328 §2 k.p.c. w zw. z art. 361 k.p.c. Zasadnie sąd wskazał, że strony postępowania nadal pozostają małżeństwem i nadal zastosowanie znajduje przepis art. 27 k.r.o. który wskazuje, że obowiązek przyczynienia się do zaspokojenia potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli, spoczywa na obojgu małżonkach, przy czym zakres tego obowiązku jest uzależniony od ich sił oraz możliwości zarobkowych i majątkowych. W tym zakresie Sąd Apelacyjny podziela ustalenia i wnioski zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia przyjmując je jako własne.. Odnosząc się do złożonego zażalenia należy do-dać, że udzielenie zabezpieczenia nowacyjnego nie zwalnia uprawnionego z obowiązku zwro-tu otrzymanego świadczenia w przypadku oddalenia powództwa oraz naprawienia szkody wyrządzonej wykonaniem zabezpieczenia (art. 746 k.p.c.). Podkreślić jednak należy, że sąd pierwszej instancji zasadnie uznał, że w tej sprawie została spełniona przesłanka zasadności udzielenia zabezpieczenia w postaci istnienia po stronie uprawnionego okoliczności faktycznych, których ochrona wynika z obowiązujących przepisów prawa. Uprawdo-podobnienie nie wymaga zachowania szczegółowych przepisów o postępowaniu dowodowym lecz nie zwalnia to sądu orzekającego w sprawie od dokonania analizy danych przed-stawionych przez strony – zarówno wnioskującą o udzielenie zabezpieczenia jak i obowią-zanego oponującego przeciwko uwzględnieniu wniosku. W rozpoznawanej sprawie sąd uznał, że zasadnym było aby powód przyczyniał się do ponoszenia kosztów utrzymania rodziny tj. pozwanej na czas trwania procesu kwotą 500 zł miesięcznie. Kwota ta ma wystarczyć pozwanej na pełne pokrycie ponoszonych przez nią w chwili obecnej kosztów utrzymania. Sąd drugiej instancji miał na uwadze, że górną granicą świadczeń alimentacyjnych są zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego chociażby w tych ramach nie znajdowały pokrycia wszystkie usprawiedliwione potrzeby uprawnionego do alimentacji. Zdaniem sądu, powód jest osobą, która uzyskuje zarobki, których wysokość pozwoli mu na jego utrzymanie oraz uiszczenia świadczenia określonego przez sąd w zaskarżonym postanowieniu.
Za oczywiście bezzasadne należało uznać twierdzenia zawarte w złożonym zażaleniu w zakresie w jakim powód zarzuca nie możność stosowania przepisów art. 23 i 27 k.r. i op. w sytuacji faktycznej separacji pomiędzy małżonkami. Separacja faktyczna nie wpływa bowiem i nie wywiera ujemnego wpływu na zakres zaspokajania potrzeb drugiego współmałżonka. Nawet zupełne zerwanie pożycia małżeńskiego nie uchyla obowiązku przewidzianego w art. 27 k.r. i op. ale najwyżej może wpłynąć na jego ukształtowanie i zakres. Również nie za-sługuje na uwzględnienie argument powoda, że zabezpieczenia żąda małżonek winny pożycia małżeńskiego. W tym zakresie ustalenia będą czynione przez sąd rozpoznający sprawę o rozwód i na etapie postępowania zabezpieczającego, mając okoliczności tej sprawy na które wskazuje sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, to brak jest podstaw do przyjęcia, że okoliczność ta miałaby charakter niweczący wniosek o zabezpie-czenie złożony przez pozwaną. Wbrew twierdzeniom zawartym w zażaleniu nie można po-dzielić poglądu, że pozwana w sposób niedostateczny uprawdopodobniła istnienie przesłanek zabezpieczenia. Jak już powyżej wskazano, na pozwanej nie spoczywał ciężar dowodowy, miała ona uprawdopodobnić zasadność zabezpieczenia, co uczyniła wskazując, że wbrew obowiązkowi wypływającemu z art. 23 i 27 k.p.c. powód nie partycypuje w zaspokajaniu jej potrzeb. Sąd pierwszej instancji prawidłowo ustalił, ze istnieją podstawy prawne i faktyczne do udzielenia zabezpieczenia biorąc pod uwagę interes powoda. W tym zakresie sąd drugiej instancji podzielił stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia.
Reasumując powyższe rozważania należy stwierdzić, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, nie narusza przepisów wskazanych przez powoda w uzasadnieniu wniesionego zażalenia. Obszerne uzasadnienie swojego stanowiska powód opiera praktycznie na polemice z ustaleniami sądu pierwszej instancji w szczególności odnoszącymi się do zarzucanych pozwanej zachowań, które doprowadzić miały do zawinionego przez nią rozkładowi pożycia. Sąd Okręgowy zasadnie uznał, że w okolicznościach faktycznych tej sprawy, pozwana nie ma możliwości zaspokajania potrzeb swoich i rodziny własnymi siłami, zarówno z uwagi na stan zdrowia jak i na sprawowanie osobistej opieki i starań na rzecz córki. Przy porównaniu kwot pieniężnych osiąganych przez strony postępowania, koniecznym stało się wyrównanie stopy życiowej pozwanej w rozumieniu art. 27 k.r. i op.
Mając powyższe na uwadze należało na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. orzec jak w sentencji.