UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 05.04.2012 r. (znak: (...)) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.powołując się na przepisy ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz.1227 ze zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11.10.2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. Nr 237, poz.1412) odmówił wnioskodawcy L. Z.prawa do przeliczenia podstawy wymiaru emerytury. Organ rentowy wskazał, że w związku z tym, że wnioskodawca nie dołączył dokumentacji stwierdzającej ilość przepracowanych godzin w latach 1969-1978, nie ma możliwości przeliczenia podstawy wymiaru świadczenia na podstawie przedłożonych angaży z tych lat.

L. Z. wniósł od powyższej decyzji odwołanie domagając się uwzględnienia przy wyliczaniu podstawy wymiaru emerytury faktycznego wynagrodzenia za lata 1977-1978, tj. za okres zatrudnienia w Zakładach (...) w B. na podstawie archiwalnej dokumentacji płacowej.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie argumentując jak w zaskarżonej decyzji. Organ rentowy podniósł ponadto, że wnioskodawca przedłożył dokumenty uzyskane z archiwum, pośrednio wskazujące na wysokość wynagrodzenia w spornym okresie, z których wynika, że wynagrodzenie było obliczane od stawką godzinową, jednak brak danych dotyczących ilości faktycznie przepracowanych godzin w danym roku. Organ rentowy nie ma natomiast podstaw prawnych do uwzględnienia hipotetycznych zarobków oraz ich przyjęcia do ponownego ustalenia świadczenia.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W okresie od 10.04.1969 r. do 30.06.1988 r. L. Z. był zatrudniony w Zakładach (...) w B., w tym do dnia 04.08.1985 r. na stanowisku ślusarza remontowego. W latach 1977-1978 wnioskodawca pracował w skróconym systemie czasu pracy - 42 godziny tygodniowo, w układzie 2 sobót wolnych w cyklu 3 tygodniowym, z wynagrodzeniem w wysokości 17,10 zł za godzinę. W latach 1977-1978 wnioskodawca nie przebywał na urlopach bezpłatnych.

Wynagrodzenie wnioskodawcy i wynikający z wynagrodzenia rocznego wskaźnik podstawy wymiaru świadczenia wyliczone w oparciu o ilość przepracowanych godzin w systemie przeciętnie 42 godziny tygodniowo oraz stawkę godzinową w wysokości 17,10 zł wynosi:

- za 1977 r.: 36.799,20 zł; (...) 66,72%,

- za 1978 r.: 37.346,40 zł; (...) 63,68%.

/dowód: świadectwo wykonywania pracy z 07.03.1989 r. – k.6 akt ZUS;

akta osobowe wnioskodawcy, w tym: pismo z dnia 30.07.1975 r. o

przeszeregowaniu (k.55b), zaświadczenia z 19.10.1976 r.;

opinia z dnia 05.11.2012 r. z opinią uzupełniającą – k.25-31 i k.46;

zeznania wnioskodawcy – e-protokół z 22.10.2012 r. 00:04:55 i dalej/

L. Z. od dnia 07.12.2011 r. jest uprawniony do emerytury. Do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z okresu ubezpieczenia od 1979 r. do 2010 r. Jednocześnie do ustalenia wskaźników za lata 1977-1978 organ rentowy przyjął jako podstawę wymiaru składek kwoty obowiązujących w tym okresie wynagrodzeń minimalnych. Wskaźniki za lata 1977-1978 wyniosły odpowiednio: 29,01% oraz 31,38%.

W dniu 22.03.2012 r. złożył wniosek o przeliczenie podstawy wymiaru świadczenia, który decyzją z dnia 05.04.2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. rozpoznał odmownie wskazując, że w związku z tym, że wnioskodawca nie dołączył dokumentacji stwierdzającej ilość przepracowanych godzin w latach 1969-1978, nie ma możliwości przeliczenia podstawy wymiaru świadczenia na podstawie przedłożonych angaży.

/dowód: decyzja z dnia 21.02.2012 r. – k.31 akt ZUS;

decyzja z dnia 20.02.2012 r. z zał. – akta kapitałowe;

wniosek z dnia 22.03.2012 r. – k.36 akt ZUS;

decyzja z dnia 05.04.2012 r. – k.40 akt ZUS/

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie co do zasady zasługiwało na uwzględnienie.

Wnioskodawca domagał się przeliczenia podstawy wymiaru emerytury poprzez uwzględnienie w podstawie wymiaru składek wynagrodzenia z tytułu zatrudnienia w Zakładach (...) w B. na podstawie załączonej dokumentacji archiwalnej w postaci angaży z lat 1976-1979.

Zaskarżoną decyzją organ rentowy odmówił wnioskodawcy prawa do przeliczenia podstawy wymiaru emerytury wskazując, że w związku z brakiem dokumentacji stwierdzającej ilość przepracowanych w spornym okresie godzin nie ma możliwości przeliczenia podstawy wymiaru świadczenia na podstawie przedłożonych angaży. Zdaniem organu rentowego do ustalenia wskaźników za lata 1977-1978 należało przyjąć jako podstawę wymiaru składek kwoty obowiązujących w tym okresie wynagrodzeń minimalnych.

Oceniając stanowisko Zakładu Ubezpieczeń Społecznych należy zauważyć, że obowiązujące przepisy dokładnie określają środki dowodowe, którymi można wykazywać przed organem rentowym osiągniętą w danym okresie zatrudnienia wysokość wynagrodzenia.

Stosownie do przepisu § 21 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11.10.2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. Nr 237, poz.1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek (wystawione według wzoru ustalonego przez ZUS – druk Rp-7) lub legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca wpisy dotyczące okresów zatrudnienia i wysokości osiąganych zarobków lub też inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia. Należy jednak podkreślić, że powyższe rozporządzenie reguluje zasady postępowania tylko przed organem rentowym i nie odnosi się do postępowania sądowego, które toczy się według zasad określonych w Kodeksie postępowania cywilnego. Oznacza to, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowodnione wszelkimi środkami dowodowymi przewidzianymi w k.p.c. (por. wyrok SN z dnia 25.07.1997 r., II UKN 186/97, OSNAPiUS nr 11, poz.342 z 1998 r., wyrok SN z dnia 28.11.1997 r., II UKN 362/97, OSNAPiUS nr 18, poz.552 z 1998 r.).

W związku z powyższym Sąd dopuścił dowody zarówno z dokumentacji osobowej wnioskodawcy z okresu jego zatrudnienia w Zakładach (...), jak i z zeznań wnioskodawcy oraz z opinii biegłej z zakresu księgowości.

Przeprowadzone postępowanie wykazało, że wynagrodzenie wnioskodawcy i wynikający z wynagrodzenia rocznego wskaźnik podstawy wymiaru świadczenia wyliczone w oparciu o ilość przepracowanych godzin w systemie przeciętnie 42 godziny tygodniowo oraz stawkę godzinową w wysokości 17,10 zł wynosi za 1977 r. - 36.799,20 zł, zaś za rok 1978 r. - 37.346,40 zł. Sąd nie znalazł bowiem podstaw do kwestionowania twierdzeń wnioskodawcy, iż w latach 1977-1978 pracował on w skróconym systemie czasu pracy, tj. 42 godziny tygodniowo, w układzie 2 sobót wolnych w cyklu 3 tygodniowym, z wynagrodzeniem w wysokości 17,10 zł za godzinę. Powyższe znajdowało pełne potwierdzenie w zgromadzonej dokumentacji archiwalnej, podobnie jak to, że wnioskodawca nie przebywał w tym okresie na urlopach bezpłatnych. Z tych względów, zdaniem Sądu, pomimo braku wykazu godzin przepracowanych w spornym okresie, należało przyjąć, iż wnioskodawca w latach 1977-1978 przepracował pełny wymiar godzin przewidziany w swoim systemie czasu pracy.

Biorąc zatem pod uwagę wskazywane ustalenia, biegła z zakresu księgowości w sporządzonej w toku postępowania opinii obliczyła wysokość wynagrodzenia wnioskodawcy uzyskanego przez niego w latach 1977-1978, jak również wynikający z wynagrodzenia rocznego wskaźnik podstawy wymiaru świadczenia, który wyniósł za 1977 r.: 66,72% oraz za 1978 r.: 63,68%. Sąd uznał powyższą opinię za prawidłową i przydatną jako dowód w sprawie, przyjmując jej wnioski w zakresie spornego wynagrodzenia za własne. Biegła posiadająca stosowną wiedzę w zakresie swojej specjalizacji, w jasny i logiczny sposób przedstawiła swoje wyliczenia, co do których prawidłowości co do zasady nie miała zastrzeżeń żadna ze stron postępowania. Organ rentowy nie kwestionował bowiem samych ustaleń biegłej, a jedynie możliwość wyliczenia wysokości określonego stawką godzinową wynagrodzenia bez zachowanej dokumentacji dotyczącej ilości godzin faktycznie przepracowanych w danym okresie na określonym stanowisku (dziennie, tygodniowo lub miesięcznie). Drobne błędy arytmetyczne biegła skorygowała natomiast w opinii uzupełniającej. W związku z powyższym Sąd uznał, że organ rentowy nieprawidłowo ustalił wysokość uzyskanego przez wnioskodawcę w latach 1977-1978 wynagrodzenia, a tym samym także wynikający z tego wynagrodzenia wskaźnik podstawy wymiaru świadczenia, co skutkowało koniecznością zmiany zaskarżonej decyzji na podstawie art.477¹⁴ § 2 k.p.c., poprzez ustalenie, że wysokość wynagrodzenia wnioskodawcy za 1977 r. wyniosła 36.799,20 zł, zaś (...) 66,72% oraz za 1978 r.: 37.346,40 zł, zaś (...) 63,68%, a także przez zobowiązanie organu rentowego do przeliczenia świadczenia wnioskodawcy według najkorzystniejszego wariantu z uwzględnieniem do wyliczenia wysokości świadczenia ustalonego wyżej wynagrodzenia za 1977 r. i 1978 r. Dokonując zatem ustalenia wysokości emerytury należnej wnioskodawcy organ rentowy w dalszym ciągu jest zobowiązany do wybrania najkorzystniejszego dla wnioskodawcy wariantu do dokonania obliczeń, tj. z 10 kolejnych lat kalendarzowych bądź z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Wbrew stanowisku wnioskodawcy nie było natomiast możliwości ustalenia wysokości wynagrodzenia za lata 1977-1978 na podstawie zaświadczenia z dnia 19.10.1976 r. o średnim wynagrodzeniu z 3 miesięcy w kwocie 5.550,00 zł netto. Należy podkreślić, że jakkolwiek w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowodnione wszelkimi środkami dowodowymi przewidzianymi w k.p.c., to w dalszym ciągu uzyskane tą drogą informacje dotyczące m. in. faktu otrzymywania określonych dodatków do wynagrodzenia oraz ich wysokości muszą być pewne i wiarygodne. W ocenie Sądu, ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie wynikało, w jakiej wysokości wnioskodawcy w latach 1977-1978 wypłacano m. in. dodatek brygadzistowski, premie bądź wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych. W znajdujących się w aktach osobowych dokumentach brakuje informacji, które pozwoliłyby na precyzyjne ustalenie rodzaju i wysokości dodatkowych składników wynagrodzenia, które w sposób pewny zostały wnioskodawcy wypłacone w latach 1977-1978. Analizując dane zawarte na kartach wynagrodzeń za późniejszy okres zatrudnienia, w tym za 1979 r. Sąd zważył, że istotnie zawierają one informacje o przysługującym wnioskodawcy wynagrodzeniu za dniówki, o wysokości premii, dodatku za zlecenia w wysokości 50% lub 100%, dodatku za pracę w nadgodzinach, czy o dodatku brygadzistowskim, jednakże występujące w wysokościach przysługujących za poszczególne miesiące premii lub dodatków różnice są stosunkowo duże. Przykładowo w maju 1979 r. wnioskodawca uzyskał premię w wysokości 1293,50 zł, podczas gdy w czerwcu premia wyniosła jedynie 351,50 zł. W ocenie Sądu powyższe świadczy o zbyt dużym zróżnicowaniu wysokości wynagrodzenia wnioskodawcy za poszczególne miesiące, co nie pozwala obecnie na oparcie się, w celu ustalenia wynagrodzenia rocznego za okres 1977-1978, na informacji o średnich zarobkach za 3 miesiące z 1976 r.

Orzeczenie o kosztach zapadło w oparciu o art.98 § 1 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Ponieważ wnioskodawca reprezentowany był przez radcę prawnego, wysokość powyższych kosztów ustalona została zgodnie ze stawkami określonymi w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (§ 11 ust.2).

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE