Sygn. akt IX Ca 356/15

POSTANOWIENIE

Dnia 25 sierpnia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IX Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:

SSO Mirosław Wieczorkiewicz (spr.)

Sędziowie:

SO Krystyna Skiepko,

SR (del.) Magdalena Maszlanka

Protokolant:

pracownik sądowy Magdalena Kufel

po rozpoznaniu w dniu 18 sierpnia 2015 r. w Olsztynie na rozprawie

sprawy z wniosku A. B. (1) i R. B.

z udziałem J. B. (1) i H. B.

o zniesienie współwłasności

na skutek apelacji uczestnika H. B.

od postanowienia Sądu Rejonowego w Szczytnie

z dnia 13 lutego 2015 r., sygn. akt I Ns 386/13

p o s t a n a w i a :

I.  zmienić zaskarżone postanowienie w punkcie II w ten sposób, że ustalić płatność zasądzonej tam kwoty 32.596,25,-zł (trzydzieści dwa tysiące pięćset dziewięćdziesiąt sześć i 25/100) do dnia 25 maja 2016r. wraz z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności tej należności;

II.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

III.  koszty postępowania apelacyjnego wnioskodawca i uczestnicy ponoszą każdy związane ze swym udziałem w sprawie.

Sygn. akt IX Ca 356/15

UZASADNIENIE

Wnioskodawcy A. B. (1) i R. B. wnieśli o zniesienie współwłasności lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną własność położonego w S. przy ul. (...) opisanego w KW nr (...) o wartości 140.000 zł, w ten sposób, że przyznać go na wyłączną własność wnioskodawcom ze spłatą na rzecz pozostałych współwłaścicieli nieruchomości. Rozliczenie nakładów poczynionych przez wnioskodawców na nieruchomość o wartości 40.000,-zł. W uzasadnieniu wniosku wnioskodawcy podali, że są współwłaścicielami przedmiotowego lokalu mieszkalnego razem z uczestnikami. Mieszkają w przedmiotowym lokalu mieszkalnym. Po powstaniu współwłasności ponieśli nakłady na lokal mieszkalny w kwocie ok. 40.000,-zł związane z koniecznością remontu centralnego ogrzewania, remontu łazienki, cyklinowaniem i malowaniem podług, wykonaniem gładzi szpachlowej, z renowacją okien i drzwi.

Uczestnik J. B. (1) przychylił się do wniosku, przy czym podał, że nie żąda od wnioskodawców spłaty tytułem swego udziału w nieruchomości.

Uczestnik H. B. wniósł o zniesienie współwłasności lokalu mieszkalnego przez przyznanie go wnioskodawcom, przy czym zakwestionował wartość nieruchomości podaną przez wnioskodawców. W ocenie uczestnika wartość lokalu mieszkalnego wynosi 356.000,-zł. Wniósł o zasądzenie spłaty tytułem wartości jego udziału w nieruchomości, a także o zasądzenie kwoty 18.666,14,-zł tytułem przychodów uzyskanych przez wnioskodawców z zamieszkiwania w tym lokalu. W tym zakresie uczestnik ten podał, że wnioskodawcy otrzymywali korzyści przekraczające ich udział. Ich korzyść polegała na możliwości zaoszczędzenia pewnej kwoty, którą musieliby wydać żeby wynająć pokój o powierzchni równej 1/8 przedmiotowego lokalu. Żeby wynająć taki pokój wnioskodawcy musieliby średnio wydać 321,83,-zł miesięcznie. Za okres, od kiedy uczestnik jest współwłaścicielem nieruchomości wnioskodawcy zaoszczędzili 18.666,14,-zł. Uczestnik H. B. przyznał, że wnioskodawcy ponieśli nakłady na nieruchomość, ale tylko za okres, od kiedy jest on współwłaściciel nieruchomości, tj. w kwocie 756,07,-zł. Z tego tytułu należy się od niego na rzecz wnioskodawców kwota 94,51,-zł.

Wnioskodawcy w piśmie z dnia 13 stycznia 2014r. wnieśli o zasądzenie od uczestnika H. B. kwoty 94,51,-zł tytułem zwrotu wartości nakładów poczynionych na nieruchomość odpowiadającą wielkości jego udziału w nieruchomości oraz kwoty 1.102,45,-zł tytułem zwrotu kosztów utrzymania nieruchomości odpowiadającą wielkości jego udziału w nieruchomości.

Sąd Rejonowy w Szczytnie postanowieniem z dnia 13 lutego 2015r. dokonał zniesienia współwłasności lokalu mieszkalnego nr (...) stanowiącego odrębną nieruchomość położonego w S. przy ul. (...) o powierzchni 111,80 m 2, dla którego prowadzona jest księga wieczysta nr (...) wraz z udziałem związanym z własnością lokalu wynoszącym 37/100 opisanym w księdze wieczystej nr (...)/ o wartości 260.770,-zł, w ten sposób, że nieruchomość tą przyznać na wyłączną własność wnioskodawców A. B. (1) i R. B. na prawach wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej, bez obowiązku spłaty na rzecz uczestnika J. B. (1). Ponadto Sąd ten:

a/ zasądził od wnioskodawców A. B. (1) i R. B. solidarnie na rzecz uczestnika H. B. kwotę 32.596,25,-zł tytułem spłaty płatną w terminie 2 (dwóch) lat od daty uprawomocnienie się orzeczenia,

b/ zasądził od uczestnika H. B. na rzecz wnioskodawców A. B. (1) i R. B. solidarnie kwotę 94,51,-zł tytułem zwrotu kosztów nakładów na nieruchomość,

c/ oddalił wniosek wnioskodawców o zasądzenie od uczestnika H. B. kosztów związanych z utrzymaniem nieruchomości wspólnej w kwocie 1.102,45,-zł,

d/ oddalił wniosek uczestnika H. B. o zasądzenie od wnioskodawców kwoty 18.666,14,-zł tytułem przychodów uzyskiwanych z lokalu.

e/ ustalił, że koszty postępowania wnioskodawcy i uczestnicy ponoszą we własnym zakresie.

Sąd I instancji ustalił, że wnioskodawcy R. B. i A. B. (1) oraz uczestnicy J. B. (1) i H. B. są współwłaścicielami lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębna nieruchomość położonego w S. przy ul. (...) oznaczonego nr(...) o powierzchni 111,80 m 2, dla którego prowadzona jest księga wieczysta nr (...) wraz z udziałem związanym z własnością lokalu wynoszącym 37/100 opisanym w księdze wieczystej nr (...)/. Udział wnioskodawców wynosi 6/8 części na prawach wspólności ustawowej małżeńskiej, udział uczestnika J. B. (1) wynosi 1/8 a udział uczestnika H. B. wynosi 1/8. Wnioskodawcy współwłaścicielami nieruchomości stali się w wyniku dziedziczenia przez R. B. spadku po ojcu J. B. (2) zmarłym w dniu 8 stycznia 2003r. udziału wynoszącego ¼ części oraz na podstawie umowy o dożywocie zawartej w dniu 15 marca 2007r. Zgodnie z tą umową E. B. przeniosła na syna i synową R. B. i A. B. (1) przysługujący jej w nieruchomości udział wynoszący 5/8 części, a R. H. i A. T. małżonkowie B. w zamian za to zobowiązali się zapewnić jej dożywotnie utrzymanie. Ponadto R. B. darował żonie A. B. (1) przysługujący mu udział w nieruchomości wynoszący 1/8 części postanawiając, że wejdzie on w skład ich majątku objętego wspólnością ustawową.

Sąd Rejonowy również ustalił, że uczestnik J. B. (1) współwłaścicielem nieruchomości stał się w wyniku dziedziczenia spadku po ojcu J. B. (2) zmarłym w dniu 8 stycznia 2003r. udziału wynoszącego ¼ części. Natomiast uczestnik H. B. współwłaścicielem nieruchomości stał się na podstawie umowy darowizny zawartej w dniu 12 stycznia 2009r. z ojcem A. B. (2), współwłaścicielem nieruchomości stał się w wyniku dziedziczenia spadku po ojcu J. B. (2) zmarłym w dniu 8 stycznia 2003r. udziału wynoszącego ¼ części.

W dalszej części Sąd I instancji ustalił, że w przedmiotowym lokalu mieszkalnym mieszkają wnioskodawcy z rodziną. Razem z nimi mieszkała E. B. na podstawie umowy dożywocia. E. B. zmarła chwilę przed zakończeniem niniejszego postępowania, bo w dniu 26 stycznia 2015r.

Sąd Rejonowy ustalił także, że uczestnicy nie mieszkają w tym lokalu mieszkalnym i nie korzystają z niego w inny sposób, a wnioskodawcy ponieśli nakłady na ten lokal mieszkalny w postaci wykonania prac remontowych. Wartość tych nakładów za okres, od kiedy współwłaścicielem nieruchomości jest H. B., tj. od 12 stycznia 2009r. wyniosła 756,07,-zł.

Na koniec Sąd I instancji ustalił, że zgodnie z uchwała nr(...)z dnia 25 lutego 2013r. Wspólnoty Mieszkaniowej nieruchomości przy ul. (...), od 1 kwietnia 2013r. wysokość stawki miesięcznych wpłat na fundusz remontowy ustalona została na kwotę 2,-zł za m 2. Wpłaty na fundusz remontowy dokonywane są przez wnioskodawców. Wartość lokalu mieszkalnego wynosi 260.770,-zł. Wnioskodawczyni A. B. (1) osiąga wynagrodzenie za pracę w kwocie ok. 2.511,-zł. Wnioskodawca osiąga wynagrodzenie za pracę w kwocie ok. 2.357,-zł. Spłacają raty kredytu w kwocie po 1.535,15,-zł. Uczestnik H. B. osiada wynagrodzenie za pracę w kwocie ok. 5.000,-zł, jego żona również pracuje na utrzymaniu mają jedno dziecko. Ma zapewnione potrzeby mieszkaniowe.

Mając tak poczynione ustalenia Sąd Rejonowy przyjął, że wnioskodawcy i uczestnicy zgodnie wnieśli o dokonanie zniesienia współwłasności lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w S. przy ul (...) przez przyznanie go na wyłączną własność wnioskodawcom. Uczestnik J. B. (1) oświadczył, że nie żąda od wnioskodawców spłaty swego udziału w nieruchomości. Uczestnik H. B. wniósł o zasądzenie od wnioskodawców spłaty tytułem wartości jego udziału w nieruchomości.

Z uwagi na to, że wnioskodawcy i uczestnik H. B. nie zdołali ustalić zgodnie wartości przedmiotowego lokalu mieszkalnego. Sąd dopuścił dowód z pisemnej opinii biegłej z zakresu szacowania nieruchomości celem ustalenia wartości tej nieruchomości. Z pisemnej opinii biegłej z zakresu szacowania nieruchomości P. S. wynika, że wartość tego lokalu wynosi 260.770,-zł. Opinii ta nie była kwestionowana przez wnioskodawców. Podniesione zaś przez uczestnika H. B. zarzuty, w ocenie Sądu I instancji, są jedynie polemiką z opinią biegłego i w żaden sposób jej nie podważają. Biegły na rozprawie ustosunkował się do tych zarzutów, podtrzymał swoją pisemną opinię. Sąd Rejonowy opierając się, zatem na wiarygodnej opinii biegłej z zakresu szacowania nieruchomości przyjął, że wartość lokalu mieszkalnego będącej przedmiotem sprawy o zniesienie współwłasności wynosi 260.770,-zł. Sąd ten nie pomniejszał tej wartości o wartość prawa dożywocia obciążającego nieruchomość, gdyż E. B. na rzecz, której ustanowione było w tym lokalu dożywocie zmarła w toku postępowania. Na datę zamknięcia rozprawy lokal mieszkalny nie był, zatem obciążony prawem dożywocia.

Przyznając wnioskodawcom lokal mieszkalny nr (...) położonego w S. przy ul (...), Sąd I instancji zasądził od nich na rzecz uczestnika H. B. spłatę w kwocie 32.596,25,-zł odpowiadającą wartości jego udziału w nieruchomości. Sąd ten odroczył termin spłaty na okres 2 lat od daty uprawomocnienie się orzeczenia biorąc pod uwagę sytuacje materialną i rodzinną wnioskodawców i uczestników, wskazaną wcześniej. Oceniając termin spłaty Sąd Rejonowy wskazał, że sytuacja materialna uczestnika jest, zatem lepsza niż wnioskodawców ma on zaspokojone potrzeby mieszkaniowe. W tych okolicznościach należna splata nie jest mu potrzebna do zaspokojenia swoich potrzeb mieszkaniowych.

Z uwagi na to, że uczestnik J. B. (1) zeznał, iż nie żąda spłaty swego udziału w nieruchomości, Sąd przyznał wnioskodawcom nieruchomość bez spłaty na rzecz tego uczestnika.

Bezsporne było między wnioskodawcami a uczestnikami, że wnioskodawcom należy się od uczestnika H. B. kwota 94,51,-zł, która odpowiada jego udziałowi w wartości nakładów poniesionych przez wnioskodawców na nieruchomość w postaci wykonanych prac remontowych i tą kwotę Sąd Rejonowy zasądził od uczestnika na rzecz wnioskodawców.

Sąd I instancji natomiast nie uwzględnił wniosku wnioskodawców o rozliczenie nakładów przez nich poniesionych na nieruchomość związanych z utrzymaniem części wspólnych nieruchomości i zasądzeniem z tego tytułu od uczestnika H. B. kwoty 1.102,45,-zł albowiem wnioskodawcy nie przedstawili żadnych dowodów na okoliczność by te koszty i w wysokości przez nich określonej ponieśli. Zeznali, co prawda, że dokonują wpłat na fundusz remontowy Wspólnoty Mieszkaniowej nieruchomości przy ul (...) jednakże brak jest dowodów, w jakiej wysokości dokonali tych wpłat. Z przedłożonej przez nich uchwały nr (...) z dnia 25 lutego 2013r. Wspólnoty Mieszkaniowej nieruchomości przy ul. (...) wynika tylko, że od 1 kwietnia 2013r. wysokość stawki miesięcznych wpłat na fundusz remontowy ustalona została na kwotę 2,-zł za m 2. Z tych też względów Sąd oddalił ten wniosek wnioskodawców.

Sąd Rejonowy oddalił również wniosek uczestnika H. B. o rozliczenie korzyści uzyskanych przez wnioskodawców z tytułu korzystania przez nich z nieruchomości i zasądzenia od nich na jego rzecz z tego tytułu kwoty 18.666,14,-zł. W tym zakresie Sąd I instancji podał, że uczestnik reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika nie przedstawił żadnych dowodów na okoliczność wartości korzyści uzyskanych przez wnioskodawców z tytułu korzystania przez nich z nieruchomości. Wartość tych korzyści nie wynika ani z zeznań świadka D. B. ani z zeznań uczestnika H. B.. Załączone przez niego do odpowiedzi na wniosek zestawienie ofert wynajmu pokoi ze strony internetowej i tabela stanowiąca kalkulacje dochodu z wynajmu 1 pokoju należy go potraktować, jako część argumentacji strony podlegająca udowodnieniu, ewentualnie, jako dowód z dokumentu prywatnego, z którym można łączyć tylko takie domniemanie, że osoba, która go podpisała wyraziła zawarty w nim pogląd. Dokument prywatny nie korzysta z domniemania zgodności z prawdą zawartych w nich twierdzeń. Ponadto Sąd ten podał, że uczestnik nie wnioskował o przeprowadzenie innych dowodów w celu wykazania wartości korzyści uzyskanych przez wnioskodawców z tytułu korzystania z nieruchomości.

Zdaniem Sądu Rejonowego także zeznania świadka D. B. nie przyczyniły się do wyjaśnienie okoliczności istotnych do rozstrzygnięcia sprawy, a mianowicie wartości nieruchomości, sposobu zniesienia współwłasności, wartości nakładów na nieruchomość, czy pobranych korzyści, a zatem Sąd I instancji nie oceniał ich wiarygodności.

Mając na uwadze powyższe rozważania, nie kwestionując wiarygodności zeznań wnioskodawców i uczestników na mocy art.212 i art. 207 kc oraz art.617, art.618 i art. 622 kpc Sąd Rejonowy orzekł jak w sentencji, zaś o kosztach postępowania na mocy art. 520 § 1 kpc uznając, że rozstrzygnięciem spraw zainteresowani byli wszyscy uczestnicy postępowania.

Apelację od tego postanowienia złożył uczestnik H. B., który zaskarżył orzeczenie w części, tj. pkt. II i V. Uczestnik zarzucił zaskarżonemu postanowieniu, że:

1. Sąd błędnie ocenił sytuację materialną stron, pomijając min. fakt, że

wnioskodawcy uzyskują wyższe dochody min. z tytułu wynajmu lokalu mieszkalnego;

2. przy wydaniu wyroku doszło do naruszenia zasad swobodnej oceny dowodów przez uznanie, że uczestnik nie zgłosił żadnych dowodów uzasadniających uwzględnienie roszczenia o zasądzenie od wnioskodawców kwoty 8.666,14,-zł tytułem przychodów uzyskiwanych z lokalu.

Mając to na uwadze uczestnik wniósł o:

a/ zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie II poprzez orzeczenie o zasądzeniu od wnioskodawców A. B. (1) i R. B. solidarnie na rzecz uczestnika H. B. kwotę 32.596,25,-zł tytułem spłaty w terminie 3 miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia ewentualnie zasądzenie odsetek ustawowych od wyżej wymienionej kwoty lub rozłożenie spłaty na raty po 300 zł miesięcznie przez dwa lata od chwili uprawomocnienia się orzeczenia, natomiast po tej dacie jednorazowa spłata reszty;

b/ zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie V poprzez zasądzenie od wnioskodawców na rzecz uczestnika H. B. kwoty 23.493,59,-zł tytułem przychodów uzyskiwanych z lokalu przy ul. (...).

Ponadto skarżący wniósł o dopuszczenie następujących dowodów załączonych do niniejszej apelacji:

-zaświadczenie z dnia 16.02.2015 r., porozumienie zmieniające treść umowy o pracę z dnia 28.06.2013 r. na okoliczność sytuacji majątkowej uczestnika;

- wydruk "kalkulator kosztów ogrzewania" na okoliczność kosztów ogrzania lokalu mieszkalnego przy ul. (...). a wcześniejszym etapie nie było potrzeby powoływania tych dowodów, ponieważ do błędnej oceny sytuacji majątkowej uczestnika doszło dopiero w postanowieniu.

Uczestnik również wniósł o zobowiązanie wnioskodawcę R. B. do przedłożenia informacji o osiąganych przychodach ze stosunku pracy, tj. PIT 11 za 2014 rok. Skarżący wniósł ponadto o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów procesowych za postępowanie apelacyjne.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawcy wnieśli o jej oddalenie i o zasądzenie kosztów postępowania za II instancję. Wnioskodawcy podtrzymali swoje dotychczasowe stanowisko, uznając rozstrzygnięcie Sądu I instancji za sprawiedliwe.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest tylko częściowo zasadna.

Wbrew zarzutom apelacyjnym, Sąd odwoławczy uznał, że ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Rejonowy nie wykraczają poza granice swobodnej oceny dowodów. Poczynione zostały na podstawie wszechstronnej analizy dowodów, których ocena nie wykazała błędów natury faktycznej, czy logicznej, znajdując swoje odzwierciedlenie w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia. Sąd Rejonowy wskazał, jakie fakty uznał za udowodnione, na czym oparł poszczególne ustalenia.

Sąd I instancji wskazał również wnioski, jakie wyprowadził z dokonanych ustaleń, opierając na nich swoje merytoryczne rozstrzygnięcie, co zostało zawarte w obszernych, dokładnych i logicznych wywodach uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia.

W konsekwencji ustalenia te i oceny Sąd Okręgowy przyjmuje za własne, (oprócz określenia terminu płatności spłaty oraz braku rozstrzygnięcia o odsetkach na wypadek opóźnienia w spełnieniu zasądzonego świadczenia), zwracając uwagę, że nie ma wobec tego potrzeby procesowej przeprowadzania na nowo w uzasadnieniu owego orzeczenia oceny każdego ze zgromadzonych dowodów, a wystarczy odnieść się do tych ustaleń i ocen, które zostały zakwestionowane w apelacji /por. wyrok Sądu Najwyższego z 10 października 1998r., III CKN 650/98, OSNC 1999/3/60, wyrok Sądu Najwyższego z 4 kwietnia 2003r., III CKN 1217/00, niepublikowany i wyrok Sądu Najwyższego z 27 listopada 2003r., II UK 156/03, Lex nr 390069 oraz wyrok Sądu Najwyższego z 9 lutego 2012r., III CSK 179/11 , LEX nr 1165079/.

Zgodnie z dyspozycją treści art. 212 § 3 kpc, jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznacza termin i sposób ich uiszczenia, w tej sytuacji, wbrew zarzutom skarżącego Sąd I instancji postąpił prawidłowo oznaczając termin spełnienia świadczenia przez wnioskodawców na rzecz uczestnika.

Odnośnie tej kwestii sąd bierze pod uwagę całokształt okoliczności, w tym interes wszystkich współwłaścicieli, możliwości majątkowe zobowiązanego i potrzeby uprawnionego, charakter rzeczy, ilość współwłaścicieli, wielkość spłat lub dopłat. Sąd może rozłożyć zasądzone świadczenie na raty. Termin uiszczenia rat nie może przekraczać lat dziesięciu. Sąd określa również wysokość i terminy uiszczenia odsetek. Z uwagi na fakt, że postanowienie sądu przyznające wspólną rzecz jednemu z uczestników postępowania, a drugiemu spłaty ma charakter konstytutywny, terminy spłaty ustalone przez sąd powinny przypadać na okres po uprawomocnieniu się postanowienia zasądzającego spłaty (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 19 września 2002r., II CK 21/02, Legalis).

Warto również zauważyć, że odsetki przyznane na podstawie art. 212 § 3 kc od spłaty zasądzonej w sprawie działowej mają mieszany, podwójny charakter: odsetek tzw. kredytowych i odsetek za opóźnienie. Mają być oznaczone w wysokości odpowiadającej wysokości odsetek ustawowych, ale i wtedy nie zmieniają swego charakteru (por. wyrok Sądu Najwyższego z 22 kwietnia 1997r., III CKN 36/96, Legalis). Ponadto w razie rozłożenia dopłaty lub spłaty na raty, przepis art. 212 § 3 kc nie ogranicza możliwości zasądzenia odsetek dopiero od terminu wymagalności poszczególnych rat (por. uchwałę Sądu Najwyższego z 13 czerwca 1984r., III CZP 21/84, OSN 1984, Nr 12, poz. 221).

W tej sytuacji Sąd odwoławczy biorąc powyższe przesłanki, jak i okoliczności sprawy uznał, że zasadne jest odroczenie spłaty na czas krótszy, tj. do 25 maja 2016r. Ten czas umożliwi wnioskodawcom na zebranie środków na dokonanie spłaty, nie jest to termin tak odległy, jak przyjął to Sąd I instancji.

Na marginesie należy zauważyć, że obecnie możliwość korzystania z telewizji cyfrowej, wbrew stanowisku skarżącego, nie jest dobrem prawie luksusowym, ponieważ w Polsce nie ma już od ponad roku telewizji analogowej, także korzystanie z telefonów komórkowych i opłatach w graniach 150,-zł miesięcznie nie jest zbytkiem.

Sąd Okręgowy też ustalił, że na wypadek opóźnienia w płatności spłaty wnioskodawcy zobowiązani będą do zapłaty odsetek ustawowych (art. 212 § 3 kc), czego Sąd Rejonowy nie wskazał w swoim orzeczeniu.

Sąd Rejonowy w pełni miał rację, że skarżący w toku postępowania, oprócz przedstawienia swojego stanowiska i wirtualnych informacji, nie wskazał formalnych, procesowo skutecznych dowodów na wykazanie, iż wnioskodawcy uzyskali pożytki ze wspólnej rzeczy.

W tym zakresie nie wystarcza samo zgłoszenie żądania rozliczenia pożytków uzyskanych ze współwłasności.

W sprawie o zniesienie współwłasności sąd obowiązany jest z urzędu ustalić stan i wartość wspólnej rzeczy, zaś czy i jakie wydatki i nakłady poczynione zostały na wspólny majątek oraz czy i jakie były pożytki z takiej rzeczy sąd orzeka o tych roszczeniach z tylko na wniosek w zakresie przedstawionej inicjatywy dowodowej (art. 6 kc i art. 232 kpc).

Ponadto zarówno przepis art. 6 kc, jak i art. 232 kpc zd. pierwsze kpc jest adresowany do stron, nie do sądu. To strony, bowiem obowiązane są przedstawiać dowody. Sąd nie jest władny tego obowiązku wymuszać, ani - poza zupełnie wyjątkowymi sytuacjami - zastępować stron w jego wypełnieniu (na podstawie art. 232 zd. 2 kpc). Tymczasem podstawa naruszenia przepisów postępowania, mogących mieć istotny wpływ na treść wyroku, odnosi się do uchybień procesowych sądu, a nie stron. Nie może, więc stanowić jej uzasadnienia przepis, którego sąd nie może naruszyć.

„Ciężar" udowodnienia faktu. Ciężar udowodnienia faktu o jakim stanowi art. 6 kc rozumieć należy z jednej strony, jako obarczenie strony procesu obowiązkiem przekonania sądu dowodami o słuszności swoich twierdzeń, a z drugiej konsekwencjami poniechania realizacji tego obowiązku, lub jego nieskuteczności. Tą konsekwencją jest zazwyczaj niekorzystny dla strony wynik procesu.

Na koniec należy również podkreślić, że postępowanie cywilne, w zakresie o zniesienie współwłasności „odpowiednio”, rządzi się zasadą kontradyktoryjności, w którym obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach zgodnie z art. 3 kpc, a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie spoczywa na stronie, która z tych faktów wywodzi skutki prawne (art. 6 kc). Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 grudnia 1996 r. w sprawie sygn. akt I CKU 45/96, OSNC 1997, nr 5 - 6, poz. 76, wskazał, że przy rozpoznawaniu sprawy na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego rzeczą sądu nie jest zarządzenie dochodzenia w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie, ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 kpc) /por. wyrok Sądu Najwyższego z 23 lipca 2003r., II CK 320/01, LEX nr 1129330 /.

Sąd ma, co prawda możliwość wsparcia stron jednakże może to nastąpić jedynie w wyjątkowych wypadkach, działanie, bowiem sądu z urzędu może być odbierane, jako naruszenie równości stron biorących udział w postępowaniu oraz prawa do rozpatrzenia sprawy przez bezstronny sąd, zwłaszcza przy uwzględnieniu, że w niniejszej sprawie skarżący uczestnik był reprezentowany przez pełnomocnika. Przypomnieć również należy, jak podkreśla się w judykaturze, że sąd - jak wynika z art. 232 zdanie drugie kpc - choć zachowuje inicjatywę dowodową, jest to jednak - zgodnie z zasadą kontradyktoryjności - jego prawo, a nie obowiązek, jak w wypadku zasady inkwizycyjności (por. wyrok Sądu Najwyższego z 24 października 1996r., III CKN 6/96, OSNC 1997, Nr 3, poz. 29, wyrok Sądu Najwyższego z 25 marca 1998 r., II CKN 656/97, OSNC 1998, Nr 12, poz. 208, wyrok Sądu Najwyższego z 5 listopada 1997r., III CKN 244/97, OSNC 1998, Nr 3, poz. 52, wyrok Sądu Najwyższego z 25 czerwca 1998 r., III CKN 384/98, " Radca Prawny" 1999, nr 2 s. 83).

Należy również wskazać, że skarżący uczestnik myli pojęcia objęte dyspozycją art. 207 kc i wskazywane, jako swoje żądanie „rozliczenia uzyskanych przychodów (korzyści użytkowania na wyłączność) z lokalu” wyliczając ile uzyskałby uczestnik, gdyby wynajął swój udział we współwłasności, np. 1 pokój.

Pełnomocnik uczestnika jednoocznie w ramach tego przepisu upatruje roszczenie skarżącego (k. 276).

Zgodnie z art. 207 kc, pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów; w takim samym stosunku współwłaściciele ponoszą wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną. Przez pożytki w przepisie tym rozumie się zarówno pożytki naturalne (art. 53 § 1 kc), jak i, pobierane, jako dochody z rzeczy na podstawie nawiązanego z osobami trzecimi stosunku prawnego, pożytki cywilne (art. 53 § 2 kc), tj. w szczególności czynsze najmu i dzierżawy, a do innych przychodów zalicza się wszelkie niestanowiące pożytków naturalnych przychody osiągane z gospodarowania rzeczą (np. materiały z rozbiórki budynku).

Ponadto przepis art. 207 kc nie obejmuje, zatem swoją hipotezą korzyści osiąganych przez współwłaściciela z tytułu korzystania z lokalu w nieruchomości wspólnej, korzyści te, bowiem nie polegają na czerpaniu pożytków lub innych przychodów, lecz na zaoszczędzeniu wydatków (por. uchwała Sądu Najwyższego z 10 maja 2006r., III CZP 9/06, OSN 2007, Nr 3, poz. 37; postanowienie Sądu Najwyższego z 15 kwietnia 2011r., III CSK 191/10, MoP 2012, Nr 6, s. 313). Pożytkiem nie jest również sam wzrost wartości rzeczy (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 27 lutego 2013 r., IV CNP 44/12, Legalis).

Na koniec tej części należy podkreślić, że za ewentualną podstawę rozliczenia pożytków należy przyjąć pożytki rzeczywiste, a nie potencjalne, możliwe do uzyskania, co całkowicie pomija skarżący nawet w swojej apelacji /por. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 sierpnia 2012 r., II CSK 5/12, Legalis n r 544657/.

W tych warunkach bezzasadne było rozstrzyganie o rozszerzonym żądaniu do kwoty 23.493,59,-zł tytułem przychodów uzyskiwanych ze spornego lokalu.

Sąd odwoławczy nie znalazł również podstaw do uzupełnienia postępowania dowodowego. Jedną z zasad postępowania apelacyjnego, jest wyrokowanie na podstawie materiału zebranego w postępowaniu pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym (art. 382 kpc). Koncentracja materiału dowodowego w postępowaniu apelacyjnym umożliwia sądowi apelacyjnemu, pominięcie nowych dowodów i faktów , jeżeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, chyba że potrzeba ich powołania wynikła później (art. 381 kpc). Podkreślenia wymaga, iż przepis ten nie służy wykrywaniu i zbieraniu nowych okoliczności faktycznych i środków dowodowych, a jedynie otwarciu się możliwości dowodzenia okoliczności faktycznych, wcześniej niemożliwych do wykazania z przyczyn obiektywnych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 2009 r. I CSK 158/09, LEX nr 533833).

Wyjątki przewidziane w art. 381 kpc zostały ustanowione nie po to, aby ograniczyć apelację i zawęzić ramy odwoławcze, lecz głównie w celu dyscyplinowania stron przez skłanianie ich do przedstawiania całego znanego im materiału faktycznego i dowodowego już w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, tym sposobem ustawodawca zapobiega także przewlekłości postępowania.

Z okoliczności sprawy nie wynika, bowiem, aby po stronie uczestnika istniała przeszkoda do przedstawienia Sądowi pierwszej instancji tych dowodów, bowiem z treści przepisu art. 212 § 3 kc wynika, że jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia, o czym powinien orientować się pełnomocnik uczestnika. W tej sytuacji skoro w postępowaniu przed Sądem Rejonowym skarżący nie wykazał stosownej inicjatywy w zakresie zgłaszania wniosków dowodowych, to powinien liczyć się z tym, że Sąd odwoławczy będzie władny pominąć spóźnione wnioski dowodowe. Z kolei wydanie niekorzystnego dla strony orzeczenia nie może stanowić samoistnej podstawy powołania się w postępowaniu apelacyjnym na nowe fakty i dowody (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 marca 1999 r., I PKN 640/98 OSNP 2000/10/389).

W tej sytuacji na podstawie art. 381 kpc wnioski dowodowe zgłoszone w apelacji zostały przez Sąd Okręgowy pominięte, jako spóźnione.

Podsumowując, Sąd odwoławczy uwzględnił apelację skarżącego w części, zmieniając zaskarżone orzeczenie w sposób określony w sentencji postanowienia apelacyjnego. O zmianie orzeczono na podstawie art. 386 § 1 w związku z art. 13 § 2 kpc, zaś o oddaleniu apelacji w pozostałym zakresie na podstawie art. 385 w związku z art. 13 § 2 kpc.

O kosztach postępowania apelacyjnego rozstrzygnięto na zasadzie wskazanej w treści przepisu art. 520 § 1 kpc.