UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. decyzją z dnia 9.01.2014 r., znak : (...) odmówił M. P. prawa do dalszej renty z tytułu niezdolności do pracy w uzasadnieniu decyzji wskazując, że orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 13.12.2013 r. nie została uznana za niezdolną do pracy.

Odwołanie od decyzji złożyła M. P. wnosząc o jej zmianę i przyznanie renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Odwołująca podała, że przez ostatnie kilkadziesiąt lat wykonywała zawód pielęgniarki na tzw. ciężkich oddziałach : ratunkowym oraz neurologii w systemie zmianowym. Wskazała, że od wielu lat leczy się z powodu bólów kręgosłupa a w 2013 r. stwierdzono u niej spondyloaltropatię i od tego czasu pozostaje pod stałą opieką reumatologa. Odwołująca podała, że występuje u niej również boczne skrzywienie kręgosłupa (skolioza), ma także chore serce. Z powodu schorzeń oraz przyjmowaniem lekarstw ma problemy żołądkowe. Podkreślono i to, że odwołująca została uznana za osobę o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności oraz, że dwukrotnie została wydana przez organ rentowy decyzja o przyznaniu świadczenia rehabilitacyjnego z uwagi na niezdolność do pracy i od tego czasu stan zdrowia nie poprawił się. Zdaniem odwołującej nie jest możliwym przekwalifikowanie zawodowe oraz przyjęcie, że może wykonywać jakąkolwiek pracę o charakterze wyłącznie umysłowym.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych,
w uzasadnieniu podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił i zważył, co następuje :

M. P. urodziła się (...) Odwołująca pracowała jako pielęgniarka, ostatnio od 1987 r. w (...) w K..

W 2012 r. przed organem rentowym odwołująca ubiegała się o przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy i otrzymała decyzję odmowną, jednakże w toku tego postępowania w związku z rokowaniem odzyskania zdolności do pracy istniały okoliczności uzasadniające przyznanie odwołującej prawa do świadczenia rehabilitacyjnego na okres najpierw 3 miesięcy, a następnie 9 miesięcy tj. do dnia 17.11.2013 r. Odwołująca z powodu rozpoznania przez lekarza orzecznika ZUS zwyrodnienia kręgosłupa szyjnego z przewlekłym zespołem bólowym przebywała w sanatorium uzdrowiskowym w U. w okresie od 26.01.2013 r. do 18.02.2013 r. W ośrodku została rozpoznana u odwołującej spondyloartopatia zapalna z zajęciem stawów krzyżowo – biodrowych i obwodowych, zaawansowana choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa z objawami lewostronnej rwy barkowej i lewostronnej rwy kulszowej. Dodatkowo rozpoznano zespół niewydolności zatoki tt. szyjnych objawowy – stan po wszczepieniu stymulatora oraz astmę oskrzelową.

Orzeczeniem (...) w K. z dnia 17.10.2012 r. M. P. została zaliczona do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności z ustalonym stopnień niepełnosprawności od dnia 18.09.2012 r.

W dniu 8.10.2013 r. M. P. zgłosiła do organu rentowego wniosek o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy.

Orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS z dnia 31.10.2013 r. odwołująca nie została uznana za osobę niezdolną do pracy. W związku z wniesieniem sprzeciwu Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 13.12.2013 r. również nie uznała jej za osobę niezdolną do pracy.

W oparciu o powyższe organ rentowy zaskarżoną decyzją odmówił M. P. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

W toku postępowania Sąd w oparciu o treść przepisu art. 278 k.p.c. przeprowadził dowód ze wspólnej opinii biegłego ortopedy, kardiologa oraz reumatologa na okoliczność ustalenia, czy odwołująca jest niezdolna do pracy,
od kiedy, w jakim stopniu i na jaki okres.

We wspólnej opinii biegli z okręgu Sądu Okręgowego w Kaliszu : reumatolog T. R. – G., ortopeda K. S. oraz kardiolog M. D. rozpoznali u odwołującej początkowe zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa lędźwiowo – krzyżowego, stan po implantacji stymulatora serca i repozycji elektrody w 2012 r. z prawidłową pracą stymulatora. Do dalszej diagnostyki uznano obserwację w kierunku zapalenia stawów krzyżowo – biodrowych. Biegli wskazali, że odwołująca jest osobą zdolną do pracy, gdyż z powodu początkowych zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa występuje u odwołującej zespół bólowy, który może być leczony w ramach krótkotrwałych zwolnień lekarskich. Wymagające dalszej diagnostyki zmiany radiologiczne w stawach krzyżowo – biodrowych aktualnie nie rodzą skutków orzeczniczych. Zwrócono również uwagę na prawidłową pracę wszczepionego stymulatora serca.

Z powyższą opinią nie zgodziła się odwołująca, która wniosła
o przeprowadzenie uzupełniającej opinii poprzez udzielenie przez biegłych odpowiedzi na pytania zawarte w piśmie procesowym z dnia 25.06.2014 r. Wniesiono również o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z medycyny pracy
na okoliczność tego czy stwierdzone u odwołującej schorzenia pozwalają wykonywać przez nią pracę w charakterze pielęgniarki.

W uzupełniającej opinii biegli udzielili odpowiedzi na zadane pytania, a Sąd w uwzględnieniu zgłoszonego wniosku dopuścił dowód z opinii biegłego z medycyny pracy.

Biegła specjalista medycyny pracy z okręgu Sądu Okręgowego w Kaliszu E. C. rozpoznała u odwołującej zespół bólowy kręgosłupa na tle zmian zwyrodnieniowych oraz stan po implantacji stymulatora z powodu zespołu nadwrażliwej zatoki tętnic szyjnych. Biegła podkreśliła, że przy zespole bólowym kręgosłupa nie występuje dysfunkcja narządu ruchu, a dolegliwości ze strony układu ruchu mają charakter nawrotowy z występującymi naprzemiennie epizodami zaostrzeń i remisji. Zwrócono uwagę, że praca pielęgniarki jest różnorodna oraz nie występuje wymuszona pozycja ciała czy ruchów monotypowych kończyn i nie ma ryzyka zawodowego występowania zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa, na które to wpływ mają czynniki pozazawodowe (wiek, płeć, masa ciała, sprawność fizyczna).

Również pod adresem opinii biegłej specjalisty medycyny pracy został zgłoszony wniosek o przeprowadzenie uzupełniającej opinii oraz udzielenie odpowiedzi na zadane w piśmie procesowym pytania, a także dodatkowy wniosek
o wezwanie na rozprawę biegłych sporządzających dotychczasowe opinie w sprawie.

Biegła specjalista medycyny pracy w opinii uzupełniającej ustosunkowała się do zadanych pytań.

Pozwany organ rentowy nie składał zastrzeżeń pod adresem opinii biegłych, odwołująca natomiast podtrzymywała zgłoszone wnioski dowodowe.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach organu rentowego oraz przedłożonych do sprawy (k. 7-15), wspólnej opinii biegłych reumatologa T. G., ortopedy K. S. oraz kardiologa M. D. (k. 33-35, 57-58), specjalisty medycyny pracy E. C. (k.72-73,103).

Wartość dowodowa dokumentów nie budziła wątpliwości Sądu i nie była kwestionowana przez strony.

Sąd uznał wspólną opinię biegłych reumatologa, ortopedy oraz kardiologa a także biegłej specjalisty medycyny pracy za przekonujące oraz wyczerpujące. Opinie zostały wydane w oparciu o ocenę zabranego w sprawie materiału dowodowego oraz przeprowadzone badania podmiotowe i przedmiotowe odwołującej przez specjalistów o właściwej specjalności, legitymujących się należytymi kompetencjami zawodowymi do wydania opinii w sprawie. Opinie są należycie i przekonująco uzasadnione, zawierają rozpoznanie schorzeń, stopnia ich zaawansowania oraz wpływ na naruszenie sprawności organizmu u odwołującej, przy jednoczesnym uwzględnieniu posiadanego przez nią wykształcenia oraz kwalifikacji zawodowych. Należy przy tym zauważyć, że biegli reumatolog, ortopeda oraz kardiolog sporządzili wspólną opinię, a więc analizowali stan zdrowia odwołującej w we wzajemnym powiązaniu istniejących schorzeń i ich wpływie na ocenę niezdolności do pracy i ich stanowisko zostało w ocenie Sądu w sposób wyczerpujący należycie uzasadnione. Tożsama ocena odnosi się do opinii sporządzonej przez biegłą specjalistę medycyny pracy, której wnioski opinii są zbieżne ze stwierdzeniami wcześniejszych biegłych.

W przypadku sformułowanych przez odwołującą pytań do biegłego reumatologa, ortopedy oraz kardiologa Sąd zobowiązał ich do udzielenia odpowiedzi na wszystkie pytania zawarte w piśmie procesowym z dnia 25.06.2014 r. za wyjątkiem tych wymienionych pod pkt 4e, 4m oraz 4w. Odnośnie tych pytań nie zachodziła potrzeba wypowiedzenia się przez biegłych, gdyż nie byli oni właściwi do udzielenia odpowiedzi na ogólne pytania odnośnie tego czym różni się praca pielęgniarki na poszczególnych oddziałach szpitala oraz tego czy stan zdrowia powódki odbiegał
od stanu zdrowia statystycznej kobiety. Także i adresatem pytania czy nadal występuje
u odwołującej umiarkowany stopień niepełnosprawności nie powinni być biegli, których przedmiotem oceny w niniejszym postępowaniu była kwestia niezdolności do pracy odwołującej w kontekście prawa do renty, a nie ustalonego stopnia niepełnosprawności. Odwołująca zarzucała przy tym, że udzielone odpowiedzi były zbyt ogólne oraz lakoniczne i jakkolwiek Sąd dostrzega, że rzeczywiście ograniczały się one niekiedy do udzielenia jedynie odpowiedzi twierdzącej lub przeczącej to należy zauważyć, że wynikało to ze sposobu sformułowania pytań, które narzucały niekiedy właśnie taką a nie inną formę udzielenia na nie odpowiedzi.

Sąd oddalił wniosek odwołującej o przeprowadzenie dowodu z ustnych wyjaśnień biegłych oraz o przeprowadzenie kolejnej opinii uzupełniającej, gdyż w ocenie Sądu nie zachodziła ku temu konieczność w niniejszej sprawie. Sporządzone na użytek postępowania opinie razem z opiniami uzupełniającymi Sąd uznał za dostatecznie wyjaśniające sporne kwestie. Wobec faktu, iż odwołująca po sporządzeniu opinii uzupełniających nie powoływała się na żadne nowe okoliczności i nie przedstawiła żadnych nowych dokumentów co do których zachodziłaby konieczność dodatkowego wypowiedzenia się przez biegłych Sąd uznał, że uzasadnieniem do uwzględnienia tego wniosku dowodowego byłoby wyłącznie niezadowolenie strony z dotychczas przeprowadzonych opinii. Ta okoliczność z kolei wyklucza możliwość dopuszczenia zgłoszonego wniosku dowodowego.
W orzecznictwie jednolicie wskazuje się, że nie jest uzasadniony wniosek strony o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego, jeżeli w przekonaniu Sądu opinia wyznaczonego biegłego jest na tyle kategoryczna i przekonująca, że wystarczająco wyjaśnia zagadnienia wymagające wiadomości specjalnych. Potrzeba powołania innego biegłego zatem powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczas złożonej opinii. (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 21.11.1974 r. II CR 638/74, OSP 1975/5/108, z 4.08.1999 r. I PKN 20/99, OSNP 2000/22/807). Sąd oddalił również wniosek dowodowy z zeznań świadków na okoliczność zaobserwowanego przez nich stanu zdrowia powódki, gdyż przedmiotem niniejszego procesu była kwestia oceny stanu zdrowia pod kątem przesłanki niezdolności do pracy a ocena w tym zakresie należy do biegłych lekarzy sądowych, a więc osób posiadających wiadomości specjalne.

W ustawie z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U.2015.748) prawo do renty reguluje art. 57, który stanowi, że renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1) jest niezdolny do pracy;

2) ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3) niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11-12, 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-3, 5 lit. a, pkt 6 i 12, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie była okoliczność czy odwołująca jest niezdolna do pracy.

Definicja niezdolności do pracy zawarta jest w art. 12 ust. 1 ustawy emerytalnej, który stanowi, że niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie, lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.

Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy (art. 12 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS), zaś częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (art. 12 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS).

Zgodnie z treścią art. 13 ustawy o emeryturach i rentach z FUS przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się: stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Dodać trzeba, że ustalenie niezdolności do pracy wymaga wiadomości specjalnych w rozumieniu art. 278 § 1 k.p.c., dlatego Sąd w realiach sprawy był zobligowany przeprowadzić dowód z opinii biegłych sądowych o specjalnościach odpowiadających schorzeniom ubezpieczonej (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 października 2005 r., I UK 356/04, publ. LEX nr 276241; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 2008 r., sygn. akt I UK 356/07, publ. LEX nr 490392).

Na podstawie wniosków zawartych w opiniach biegłych, należało uznać, że stan zdrowia ubezpieczonej, nie wskazuje aby była ona osobą niezdolną do pracy. Wnioski opinii biegłych są kategoryczne i przy wydawaniu opinii biegli uwzględnili całokształt schorzeń oraz dotychczasowy przebieg leczenia odwołującej. W tych okolicznościach Sąd uznał, że odwołująca nie jest częściowo niezdolna do pracy w rozumieniu art. 12 ust. 3, skoro nie można jej uznać za osobę która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Stwierdzone u niej schorzenia nie powodują naruszenia sprawności organizmu w stopniu mającym wpływ na zdolność do pracy dotychczas wykonywanej lub innej mieszczącej się w ramach posiadanych lub możliwych do uzyskania kwalifikacji. Należy również zaakcentować, że o niezdolności do pracy nie decyduje sam fakt występowania schorzeń, lecz ocena, czy i w jakim zakresie wpływają one na utratę zdolności do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami (zob. wyrok SN z 1.12.2000 r., II UKN 113/00, Lex nr 54033). Tym samym odwołująca nie spełnia koniecznego warunku wynikającego z art. 57 ust. 1 pkt 1 ustawy i nie może nabyć prawa do przewidzianego w tym przepisie świadczenia.

Oceny tej nie zmienia okoliczność, że odwołująca została uznana za osobę
o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Podnieść bowiem należy, że orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, nawet znacznym, nie jest równoznaczne z orzeczeniem o niezdolności do pracy jako przesłance prawa do renty na podstawie ustawy emerytalnej (por. wyrok Sądu Najwyższego z 11 lutego 2011 r., II UK 269/10, LEX nr 794791). Kwestia relacji orzeczenia o niepełnosprawności i niezdolności do pracy została rozstrzygnięta w orzecznictwie, które zgodnie przyjmuje, że orzeczenie o stopniu niepełnosprawności nie jest równoznaczne z orzeczeniem o niezdolności do pracy jako przesłance prawa do renty (por. wyroki Sądu Najwyższego: z 4 lutego 2010 r., III UK 60/09, LEX 585847; z 11 marca 2008 r., I UK 286/07, OSNP 2009, nr 13-14, poz. 178; z 4 marca 2008 r., II UK 130/07, OSNP 2009, nr 11-12, poz. 156; postanowienie Sądu Najwyższego z 16 grudnia 2005 r., II UK 77/05, OSNP 2006, nr 23-24, poz. 372). Okoliczność ta była natomiast brana pod uwagę przez biegłych lekarzy, którzy dokonywali oceny stanu zdrowia odwołującej także na podstawie dokumentacji znajdującej się w aktach sprawy, wśród której przedłożone zostało orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.

Ugruntowanym w orzecznictwie jest pogląd, że z istoty i celu dowodu z opinii biegłego wynika, że jeśli rozstrzygnięcie wymaga wiadomości specjalnych, dowód z opinii jest konieczny. W takim zaś wypadku Sąd nie może poczynić ustaleń sprzecznych z opinią biegłego, jeśli jest ona prawidłowa i jeżeli odmienne ustalenia nie mają oparcia w pozostałym materiale dowodowym (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 27 listopada 1974 r. II CR 748/74 LEX nr 7618).

W związku z powyższym Sąd na podstawie art. 477¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie M. P..

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z § 2 ust. 2, § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz.U.2013.490) – punkt II wyroku.

SSO E. Majewska

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE